DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ

Transkript

1 DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ [ Yeni Mevzuat ve Belgeler] dr. ferudun kaya (Abant İzzet Baysal Üniversitesi Öğretim Üyesi) Bu çalışma; İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri, Deniz İşletmeciliği ve Yöneticiliği Yüksekokulları, Meslek Yüksekokulları müfredatlarına (MEB YÖK Müfredatına) uyumlu ders kitabı, İhracat ve ithalat işlemleri ile ilişkili kurum ve kuruluşlar için ise kaynak kitap olarak ha- zırlanmıştır. Öğretim elemanları kitabın power point sunumlarını temin etmek için Beta Yayınlarına başvurabilirler. İstanbul, 2011

2 ii DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ Yayın No : 2570 İşletme-Ekonomi Dizisi : Baskı Kasım 2011 İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitabın bu basısı için Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Ferudun Kaya Baskı - Cilt : Express Basımevi Deposite İş Merkezi A6 Blok No: 309 İkitelli OSB Küçükçekmece/İstanbul (Sertifika No: 12046) ( 0212) Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 İÇİNDEKİLER iii SUNUŞ Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için, küreselleşen dünyanın gelişmişlik yarışında geri kalmamak, rekabet gücü elde edebilmek ve yeni teknolojiler geliştirmek için yeni sanayileşme stratejilerine ve politikalarına, yeni teknolojilere ve bilgi birikimine gereksinim bulunmaktadır. Türkiye, sanayileşmiş ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyelerine ulaşmak adına çeşitli ekonomik politikalar uygulanmakta, küreselleşen dünyada var olan kaynaklarını etkin şekilde değerlendirerek, dünyadaki stratejik konumunu güçlendirmeye çalışmaktadır. Güçlü olan ve rakipleri ile fiyat, maliyet, kalite, müşteri memnuniyeti, pazarlama ve dağıtım gibi birçok faktör açısından rekabet edebilenler bu yarışta başarılı olacaktır. Ancak rekabetin kendine özgü özelliği gereği, sadece belirli bir dönemde ya da sektörde başarılı olmak kadar bunu belirlenen tüm sektörlerde uzun dönemde devam ettirebilmek de önemlidir. Dolayısıyla, Türkiye nin sürdürülebilir ihracat artışını sağlayacak yapıya ulaşabilmesi için, ilgili kurum ve kuruluşların dış ticaret işlemleri ile uğraşan işletmelerin rekabet edebilme koşullarını iyileştirme çabalarını yoğunlaştırması kaçınılmazdır. İhracatçı, ihracat süreci içinde sözleşme aşamasından başlayarak, alıcının borçlandığı tutarı gösteren faturanın, akreditif mektubunun, kambiyo senedinin hazırlanması, malların nakliyesi esnasında malın yüklendiğini kanıtlayan konşimento, sigorta edildiğini gösteren sigorta belgesi, malın siparişe uygun olduğunu kanıtlayan koli listesi ve çeki listesinin hazırlanması, ülkemiz mevzuatı açısından gümrük beyannamesinin usulüne uygun şekilde doldurulması, alıcının ülkesinde geçerli ithalat rejimi açısından gerekli olan menşe şahadetnamesi, A.TR, EUR.1 dolaşım belgesi ve konsolosluk faturasının alınması gibi malların alıcıya teslimine kadar pek çok belgenin tam ve eksiksiz doldurulması ve onaylatılması işlerini yapacak kişi veya kişilerin istihdamı, işlerin planlanması, yürütülmesi ve kontrolünü belli bir sisteme bağlamak zorundadır. Aksi takdirde dış ticaret işlemlerindeki aksamalar umulmayan derecede büyük zararlara yol açacaktır. Çalışma içerisinde konuların teorik açıklamaları çok basit düzeye indirgenmekle birlikte, anlaşılabilirliğini daha da kolaylaştırmak amacıyla bazı teorik bilgiler, değişik tablo, şekil, belge ya da bilgi notu halinde verilen ek bilgilerle görselleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada olabildiğince konuların özüne inilerek, ilgili mevzuat ve yönetmeliklere atıf yapılmak suretiyle okuyuculara sözü edilen kaynaklara ulaşma yolları ortaya konulmaya çalışılmıştır.... Bilim adamları bütün edindikleri bilgiyi başka kitaplara, başkalarının bu alandaki çalışmalarına ve tüm insanlığın bu alandaki birikimine borçlu olduklarını bilirler. Ortaya yeni bir şey atarlarken bile kendilerinden önce bu alanda çalışanların omuzlarına bastıklarının, sırtına çıktıklarının ve onların bu birikim tepeciği sayesinde uzak ufukları

4 iv DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ daha iyi seçebildiklerinin farkındadırlar. Bir yandan insanlığa yeni bir şey getirmenin sevincini duyarken, bir yandan da kendilerine omuz veren meslektaşlarının birikimine şükranlarını unutmazlar. Bunu da gerek önsözlerinde, gerek dipnotlarında belirtirler 1... Bu çalışmada, TCMB, Türk Eximbank, Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), Gümrük Müsteşarlığı ve İGEME nin web sitelerindeki bilgi kaynaklarından yararlanılmış olup, bizlere bu değerli kaynakları sunan kurumlara ve bu verilerin hazırlanmasında emeği geçen tüm ilgililere şükranlarımı sunarım. Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi adını taşıyan bu eser, altı yıl süren bir araştırma ve çalışmanın neticesinde hazırlanmış olup, 2006 yılında yayımlanan Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebe Uygulamaları başlıklı kitaptan faydalanılmıştır. Okuyuculardan gelecek yapıcı eleştirilerin, öğrenme ve öğretme konusunda daha etkin yöntemlerin geliştirilmesinde daha kapsamlı eserler hazırlamamda önemli ölçüde destek vereceği inancındayım. İster öğreten, ister öğrenen ya da isterse sektör temsilcileri olsun, okuyuculardan gelecek her türlü öneri, eleştiri ya da katkı, eserin ilerleyen yıllardaki baskıları için rehber niteliğinde olacaktır. Bir eseri ortaya koymak sadece yazarın bireysel çabaları ile mümkün olamamaktadır. Karşılıklı iletişim, bilgi paylaşımı, sevgi ve hoşgörü bu eserin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bu nedenle, konuların doğruluğunu ve anlaşılabilirliğini test etmede her zaman katkılarını gördüğüm öğrencilerime, sektör temsilcilerine ve bu çalışmadaki Döviz Türev Ürünleri bölümünü yazarak katkıda bulunan Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turhan Korkmaz a ve Dış Ticaret Teorileri başlıklı konuyu yazarak katkıda bulunan Kastamonu Üniversitesi Öğretim Üyesi Yard.Doç.Dr.Orhan Kandemir e teşekkürü bir borç biliyorum. Ayrıca akademik yaşantımda desteklerini esirgemeyen saygıdeğer Hocam Prof. Dr. Funda Sivrikaya Serifoğlu na ve Rektörüm Prof. Dr. Hayri Coşkun ayrıca teşekkür ediyorum. Kitabın basımını gerçekleştiren Beta Yayınlarının sahibi Sayın Seyhan Satar a ve yöneticisi Erhan Sancı ya teşekkür borçluyum. Son olarak, bu eserin hazırlanması sırasında hoşgörü gösteren kızlarıma ve değerli eşim Aysun a, sevgilerimi sunuyorum. Bu çalışma ile uluslararası mevzuat ve dış ticaret işlemlerinde kullanılan belgeler bağlamında insan kaynağı yetiştiren yükseköğretim kurumlarına ve dış ticaret alanında faaliyet gösteren tüm işletmelere bundan önce yapılan tüm çalışmalar gibi ışık tutulması hedeflenmiştir. Bu eserin Türkiye nin dış ticaretine ivme kazandırması temennisiyle! kayaferudun@gmail.com. dr. ferudun kaya 1 Haldun Taner, Eleştiriye Kulak Vermek, Devekuşuna Mektuplar, Milliyet, 01 Mart 1981:2

5 İÇİNDEKİLER v İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ GİRİŞ Dış Ticaret Tanımları Dış Ticaret Politikasının Başlıca Amaçları Türkiye Dış Ticaretinin Gelişim Süreci Dış Ticaretin Türleri İthalat İhracat Transit Ticaret Dış Ticarette Pazara Giriş Yöntemleri Dış Ticaret Sermaye Şirketleri Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin Gelişimi Dış Ticaret Sermaye Şirketi Olabilmenin Şartları Dış Ticaret Sermaye Şirketi Statüsünün Geri Alınması Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin Avantajları Dış Ticaretin Yararları Dış Ticaret Teorileri Dış Ticaret ve Dış Ticaret Teorisi nin İlgi Alanı Klasik Dış Ticaret Teorileri Mutlak Üstünlükler Teorisi Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi Karşılıklı Talep Kanunu ve Teklif Eğrileri Yaklaşımı Neoklasik Katkılar Modern Dış Ticaret Teorileri Faktör Donatımı (Heckscher-Ohlin) Teorisi Heckscher - Ohlin Teorisinden Çıkartılan Teoremler ve Leontief Paradoksu Yeni Dış Ticaret Teorileri Örnek Olay: Tatlı Yedirip Tatlı Konuşanların Satışları da Tatlı Olunca

6 vi DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ 2. BÖLÜM İHRACAT İŞLEMLERİ 2. İHRACAT İŞLEMLERİ İhracat Rejimi Kararı İhracat Serbestîsi ve İhracatın Koordinasyonu İhracat Bedeli Dövizlerin Yurda Getirilmesi İhracat Türleri Konsinye İhracat Bedelsiz İhracat Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat Transit Rejimi Sınır Ticaret Merkezleri (STM) Ön İzne Bağlı İhracat Kayda Bağlı İhracat İthal Etimiş Malların İhracı Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat Serbest Bölgelerin Kurulması ve İşletilmesindeki Temel Amaçlar Serbest Bölgelerin İşlevleri Türkiye de Bulunan Serbest Bölgeler Serbest Bölgelerde Sağlanan Teşvik ve Avantajlar Serbest Bölgelerde Faaliyet Ruhsatı Alabilmek İçin Başvuru İşlemleri Sınır Ticaret Merkezleri (STM) İhracat Bedelinin Tahsil Şekilleri İhracat Bedelinin Tahsil Süreleri İhracat Bedelinin Tahsili İhracat Denetimleri Geçici Depolama Yerlerine Getirilen Eşyaların Bekleme Süreleri İhracat Süreci Örnek Olay: Deri El İşçiliği Ürünleri Teknoloji Ürünlerini İhracatta Bütünlüyor BÖLÜM İTHALAT İŞLEMLERİ 3. İTHALAT İŞLEMLERİ İthalat Kavramı İthalatın İşleyiş Süreci İthalat Rejimi Kararı İthalat Yönetmeliği ve İthalata İlişkin Tebliğler

7 İÇİNDEKİLER vii Komisyon Bedellerinin İthalat Bedelinden Mahsubu İthalat Hesabının Kapatılması İthalat İşlemlerinde Müeyyide Uygulamaları İthalat Denetimleri Kesin İthalat Başvurularında İstenilen Belgeler İthal Mallarının Sınıflandırılması (Türleri) Bedelsiz İthalat Bedelsiz İthalat Hakkından Yararlanma Koşulları Bedelsiz İthalatta Yetkili Gümrük İdareleri Bedelsiz İthalat Hakkından Yararlanamayacak Kimseler Bedelsiz İthalata Müracaat Süreleri Bedelsiz İthalat İzni Verilebilecek Kimseler Müracaatta Aranacak Belgeler Bedelsiz İthalat Başvurularında İbraz Edilecek Belgeler Türkiye Gümrük Bölgesi Dışında Sürdürülen Ekonomik Bir Faaliyetin Türkiye Gümrük Bölgesine Naklinin Şartları ve Müracaatta Aranacak Belgeler İthalatta Dikkat Edilecek Hususlar İthalatta İşlem Süreci İthalatçı İşletmelerin Başlıca Finansman Yöntemleri Örnek Olay: Kalitenizi Belirli Bir Standarda Ulaştırırsanız Müşteriler Sizi Bulacaktır BÖLÜM KAMBİYO İŞLEMLERİ MEVZUATI 4. KAMBİYO İŞLEMLERİ MEVZUATI Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar Kambiyo İşlemlerinde Kullanılan Bazı Kavramlar Türk Parası, Döviz İle Kıymetli Maden, Taş ve Eşyalara İlişkin Hükümler Sermaye Hareketleri Usul ve Müşterek Hükümler Görünmeyen İşlemler Görünmeyen İşlemler Listesi Merkez Bankası Şubelerince Yapılacak İşlemler İhracat Bedeli Dövizlerin Yurda Getirilmesi Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri Kambiyo İşlemlerinde Kullanılan Belgeler Döviz Alım Belgesi (DAB) Döviz Satım Belgesi (DSB) Türk Parası Transfer Bildirim Formu Kambiyo Senedi / (The Bill of Exchange) Örnek Olay: Gaziantep ten Dünyaya Antep Fıstığı

8 viii DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ 5. BÖLÜM DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ 5. DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ Peşin Ödeme (Advance Payment/Prepayment) Mal Mukabili Ödeme (Açık Hesap/Open Account) Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit) Karşı-Ticaret (Counter-Trade) Konsinye İhracat-Konsinyasyon (Consignations) Mahsuben Ödeme Vesaik Mukabili Ödeme/Poliçeli Satış (Documentary Collections/CAD) Akreditif (Letter Of Credit-L/C) UCP Akreditif İşleminin Özellikleri Akreditif İşlemlerinin Aşamaları Akreditif Türleri Cayılabilir (Kabilirücu) Akreditif / Revocable Cayılamaz (Gayri Kabilirücu) Akreditif / Irrevocable Teyitli Akreditif (Confirmed L/C) Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed L/C) Döner (Rotatif) Akreditif (Revolving Credit L/C) Peşin Ödemeli Akreditif (Kırmızı Şartlı Akreditif) Red Clause L/C) Yeşil Şartlı Akreditif (Gren Clause L/C) Karşılıklı Akreditif (Back-To-Back L/C) Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C) Garanti Akreditifi / Teminat Akreditifi (Stand-by Credits L/C) Yetki Mektupları Vadeli Akreditif/Ödenmesi Ertelemeli (Deffered Payment L/C) Akreditifin Başlıca Faydaları Akreditif İşlemlerinde Görülen Başlıca Sorunlar BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ 6. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ Dış Ticarette Uyuşmazlıkların Uluslararası Tahkim Yöntemiyle Çözümü Tahkim Çeşitleri Geçici (Ad Hoc) Tahkim Kurumsal Tahkim Kurumsal Tahkimin Başlıca Görevleri Örnek Olay: Kaliteli Ve Uygun Fiyatlı Ürün, Müşterisini Yaratır

9 İÇİNDEKİLER ix 7. BÖLÜM ULUSLARARASI TESLİM ŞEKİLLERİ VE KURALLAR: INCOTERMS 7. ULUSLARARASI TESLİM ŞEKİLLERİ VE KURALLAR: INCOTERMS Dış Ticaret İşlemlerinde Teslim Şekilleri Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW) Taşıyıcıya Teslim / Free CARRIER (FCA) Gemi Doğrultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS) Gemi Bordasında Teslim / Free on Board (FOB) Mal Bedeli veya Navlun / Cost and Freight (CFR) Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun / Cost, Insurance and Freight (CIF) Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To (CPT) Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim/ Carriage and Insurance Paid To (CIP) Sınırda Teslim/ Delivered At Frontier (DAF) Gemide Teslim/ Delivered Ex Ship (DES) Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak)/ Delivered Ex Quay (Duty Paid) (DEQ) Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim/ Delivered Duty Unpaid (DDU) Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delivered Duty Paid (DDP) Örnek Olay: Durgunluğa Karşı Pazarı Çeşitlendirdiler BÖLÜM GÜMRÜK REJİMLERİ 8. GÜMRÜK REJİMLERİ İhracat Rejimi İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Vergi, Resim ve Harç İstisnası Gümrük Vergilerinin Hesaplanması Dâhilde İşleme Rejimi Dâhilde İşleme İzin Belgesinin Esasları Dâhilde İşleme Rejimi ile İlişkili Kuruluşlar Dâhilde İşleme İzin Belgesinin Alınması Dâhilde İşleme İzin Belgelerinin Süresi Dâhilde İşleme İzin Belgelerinin Kapatılması Dâhilde İşleme İzin Belgesi Kapsamında Yurt İçi Alımlar Gümrük Antrepo Rejimi Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi Geçici İthalat Rejimi Hariçte İşleme Rejimi

10 x DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ 8.7. Transit Rejimi Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi BÖLÜM DEVLET YARDIMLARINI UYGULAYAN KAMU KURULUŞLARI VE DESTEK TÜRLERİ 9. DEVLET YARDIMLARINI UYGULAYAN KAMU KURULUŞLARI VE DESTEK TÜRLERİ Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEME) İGEME Faaliyetleri İGEME İl Temsilcilikleri İhracatçı Birlikleri Görevleri Örgüt Yapısı İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Türk Patent Enstitüsü (TPE) Türk Patent Enstitüsü'nün Görevleri Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Finansman Kaynakları Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) BÖLÜM DIŞ TİCARETTE DEVLET YARDIMLARI MEVZUATI 10. DIŞ TİCARETTE DEVLET YARDIMLARI MEVZUATI İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararının Amacı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kapsamında Yer Alan Tanımlar Başlıca Devlet Yardımları Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Araştırma- Geliştirme (Ar-Ge) Yardımı İstihdam Yardımı Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Yurt Dışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve TURQUALITY nin Desteklenmesi Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği Eğitim ve Danışmanlık Yardımı

11 İÇİNDEKİLER xi 11. BÖLÜM İHRACATÇI BİRLİKLERİ İLE İLİŞKİLERİ DÜZENLEME İhracatçı Birliklerine Üyelik İşlemleri İhracatçılar Birliğine Üyelik İşlemi ve Süreci İhracatçılar Birliğine Üyelik İçin Gerekli Evraklar Gerçek ve Tüzel Kişi İşletmeler İçin Gerekli Evraklar İhracat İşlemlerinde Onay İhracatçı Birliklerinin Gelirleri ve Nispi Aidat BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE VERGİ UYGULAMALARI 12. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE VERGİ UYGULAMALARI Gümrük Vergileri Eşyanın Gümrük Kıymeti İhtisas Gümrüğü Dış Ticaret İşlemlerinde KDV Uygulamaları İthalatta Gümrük Vergileri İthalat İşlemlerinde KDV Uygulaması İhracat İşlemlerinde KDV Uygulaması İhracat Teslimi ve Yurtdışındaki Müşteriler İçin Yapılan Hizmetler KDV nin İade İşlemleri İhracat İstisnasından Doğan KDV nin İadesi İçin Aranılan Belgeler Gümrük İdarelerince Alınan Katma Değer Vergisine İlişkin Hükümler Anti Damping Vergisi ve Telafi Edici Vergi Dâhilde İşleme İzin Belgesi Yolcu İşlemleri Yolcuların Beraberinde Getirebilecekleri ya da Götürebilecekleri Para ve/veya Ziynet Eşya Miktarı Posta Yoluyla Gelen Eşya Muafiyeti Hediyelik Eşya Muafiyeti Vergileri Ödenmek Suretiyle Posta Yoluyla veya Yolcu Beraberinde Eşya Getirilmesi Zati Eşya Muafiyeti

12 xii DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ 13. Bölüm DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER 13. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER Gümrük Beyannamesi Dolaşım Belgeleri (Movement Certificate) A.TR Dolaşım Belgesi EUR.1 Dolaşım Sertifikası Navlun Faturası Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin) Sağlık Sertifikası (Veteriner Hekim Sertifikası) Bitki Sağlık Sertifikası Ticari Fatura Koli (Ambalaj) veya Çeki Listesi (Packing and Weight List) Sigorta Belgesi Manifesto Ekspertiz/Analiz Raporu Gümrük Müşavirlik Faturası Helal Belgesi ATA Karnesi Konşimento (Taşıma Belgeleri) / Bill Of Lading Deniz Konşimentosu Özellikli Konşimentolar Diğer Taşıma Belgeleri Tır Karnesi (Tır Carnet) Kambiyo Senedi (The Bill of Exchange) Uygunluk Belgesi Ön Statü Belgesi Serbest Bölge İşleme Formu Türk Limanları Yat Kayıt Belgesi İşlenmiş Tarım Ürünleri Beyan Formu/Analiz Sonuç Raporu İthal Eşyasına Ait Kıymet Bildirim Formu CITES Belgesi Özet Örnek Olay İŞİN SIRRI: İHRACAT ULUSLARARASI PAZARLAMADIR

13 İÇİNDEKİLER xiii 14. BÖLÜM DIŞ TİCARETİN BAŞLICA FİNANSMAN YÖNTEMLERİ 14. DIŞ TİCARETİN BAŞLICA FİNANSMAN YÖNTEMLERİ Türk Eximbank Kredileri Kısa Vadeli Krediler Orta ve Uzun Vadeli Krediler Orta ve Uzun Vadeli İhracatta Sevkiyat Öncesi Finansman Orta ve Uzun Vadeli İhracatta Sevkiyat Sonrası Finansman Ülke Kredi / Garanti Programları Ticari Bankalardan Sağlanan İhracat Kredileri Prefinansman Kredileri Prefinansman Kredisinin Temini Prefinansman Kredisinin Kullanımı Prefinansman Kredilerinin Vadesi Prefinansman Kredilerinin Devri Aktarım Prefinansman Kredilerinin Ödenmesi (Kapatılması) Prefinansmanın Mahsup Suretiyle Ödenmesi İhracat Bedelleri İle Mahsup Edilmek Suretiyle Ödenmesi Döviz Kazandırıcı Hizmet Bedelleriyle Mahsup Edilmek Suretiyle Ödeme Prefinansman Kredisinin İhracat, Belge Kapsamındaki İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Faaliyetlere İlişkin Bedellerle Tasfiyesi Karşı Ticaret / (Counter-Trade) Karşı Ticaretin Çeşitleri Karşı Ticaretin Faydaları ve Sakıncaları Teminat Mektupları Teminat Mektubunun Tarafları Stand By L/C Garanti Akreditifleri (Şarta Bağlı Teminat Mektubu) Teminat Mektubunun Tazmini Bankanın Sorumluluğunun Sona Ermesi Dış Ticarette Kullanılan Garanti (Teminat) Mektupları Harici Garanti Kontrgaranti (Counterguarantee) Yurtdışı İhracat Kredi Kurumlarından Sağlanan Krediler (ECA-Export Credit Agency) Başlıca ECA Kuruluşları GSM Kredisi

14 xiv DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ US Exim Kredisi Hermes Kredileri Finansal Kiralama (Leasing) Leasing Nedir? Tarafları Leasing Türleri Leasing'e Konu Olabilecek Mallar Leasing'in Avantajları Mevzuat ve Değişiklikler Leasing in Yasal Ana Unsurları Faktöring Faktöring Şirketlerin Yapamayacakları İş ve İşlemler Faktöring İşlemi Yapmaya Uygun Başlıca Sektörler Faktöringin Maliyeti Faktöring İşleyişi Faktöringin Türleri Yurtiçi Faktöring Yurtiçi Faktöring Yoluyla Sağlanacak Avantajlar Yurtdışı Faktöring İhracat Faktöring İhracat Faktöring i Türleri İhracat Faktöring i Yoluyla Sağlanacak Avantajlar İthalat Faktöring İthalat Faktöring i Yoluyla Sağlanacak Avantajlar Faktöring - Bankacılık İlişkileri Forfaiting Forfaiting İşleminin İşleyişi Forfaiting İşleminin Yürütülmesi Forfaiting İşleminde Aranan Garantiler Forfaiting Finansmanında Riskler Forfaiting Finansmanının Taraflara Maliyeti Forfaiting Finansmanının Taraflara Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar İhracatçıya Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar İthalatçıya Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar Forfaiter e Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar Garantör e Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar Türkiye'de Forfaiting Uygulaması IBAN (International Bank Account Number) IBAN ın Hesap Sahiplerine Sağladığı Kolaylıklar IBAN Kullanımı IBAN Standardı (IBAN Nasıl Oluşturulur?) IBAN ın Elektronik Ortamda ve Kâğıt Ortamındaki Gösterilişi

15 İÇİNDEKİLER xv 15. BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE DÖVİZ TÜREV ÜRÜNLERİ 15. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE DÖVİZ TÜREV ÜRÜNLERİ Türev Ürünler Forward (Alivre) Sözleşmeler Forward İşlem Çeşitleri Forward Sözleşmelerinin Riski Forward Faiz Oranı Anlaşmaları (Forward Rate Agreements-FRAs) Futures (Vadeli İşlem) Piyasalar Futures Sözleşmelerinin Özellikleri Futures İşlemlerde Teminat (Marjin) Kullanma Dövize Dayalı Futures İşlemleri Eurodollar Piyasasında Futures İşlemleri Günlük İşlemlerin Kapatılması Opsiyon Piyasaları Alım ve Satım Opsiyonları Alım Opsiyonları Satma Opsiyonu Opsiyonların Kullanım Alanları Konusuna Göre Opsiyon Türleri Döviz Opsiyonları Vadelerine Göre Opsiyon Türleri Swap Piyasaları Swap Piyasaları ve Kullanım Alanları Swap Sözleşme Türleri Faiz Swapı Para Swapı Diferansiyel Swaplar Türkiye de Swap Piyasası Türkiye de Türev Piyasalar ve VOB Döviz Kuru Riskinden Korunma Alternatifleri BELGELER DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER Belge 1 : Fatura (İthalat) Belge 2 : Fatura (İthalat ) Belge 3 : Fatura (İhracat) Belge 4 : Proforma Fatura (İhracat) Belge 5 : Proforma Fatura (İthalat) Belge 6 : Dolaşım Sertitifikası (EUR.1)

16 xvi DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ Belge 7 : Dolaşım Sertitifikası (A.TR) Belge 8 : Menşe Şahadetnamesi Belge 9 : Uluslararası Hamule Senedi / CMR Belge 10 : Çeki Listesi (İhraç Malı) Belge 11 : Koli Listesi (İthal Malı) Belge 12 : Gümrük Müşavirlik (Hizmet) Faturası Belge 13 : Gümrük Müşavirlik (Hizmet) Faturası Belge 14 : Dâhilde İşleme İzin Belgesi Belge 15 : Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Kontrol Belgesi Belge 16 : TSE Kalite Sistem Belgesi Belge 17 : TSE İthal Malı Uygunluk Belgesi Belge 18 : Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Kontrol Belgesi Belge 19 : Ambar Servis ve Muayene Ücreti Belge 20 : İthal Eşyasına Ait Kıymet Bildirim Belgesi Belge 21 : Navlun Faturası Belge 22 : Navlun Faturası Belge 23 : Kesin Teminat Mektubu Belge 24 : İthalat Bedeli Transfer Bildirim Formu Belge 25 : Döviz Alım Belgesi Belge 26 : Döviz Satım Belgesi Belge 27 : Döviz Alım Belgesi Belge 28 : Döviz Satım Belgesi Belge 29 : Gümrük Beyannamesi Belge 30 : Gümrük Vergisi Tahsil Alındısı Dekontu Belge 31 : Nakliyat Sigorta Poliçesi Örneği (1. sayfa) Belge 32 : Nakliyat Sigorta Poliçesi Örneği (2. sayfa) Belge 33 : Tercüme Faturası Belge 34 : Ambar Servis ve Ardiye Bedeli Faturası EKLER Başlıca Ekonomik Göstergeler Dış Ticaret Değerleri Kamu Finansmanı Mali Sektör Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre Yıllık İhracat (BEC) Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre Yıllık İthalat Ödemeler Dengesi Geniş Ekonomik Grupların Sınıflamasına (GEGS) Göre İhracat Fiat Faiz Hareketleri Türkiye nin Sosyal Göstergeleri Türkiye nin Yılları Arasında Ülkelere Göre İhracatı Türkiye nin Yılları Arasında Ülkelere Göre İthalat Ülke Gruplarına Göre İthalat Ülke Gruplarına Göre İhracat Ülkeler İtibarı İle İzin Verilen Yabancı Sermaye Bölgeler İtibarıyla Firma Sayısı ve İhracat Değeri Bölgeler İtibarıyla Firma Sayısı ve İthalat Değeri İhraç Değeri Yüksek Maddeler İthal Değeri Yüksek Maddeler

17 İÇİNDEKİLER xvii 19. İhracatımızda İlk 20 Fasıl İthalatımızdaki İlk 20 Fasıl Türkiye den İhracı Yasak Mallar Listesi Türkiye den İhracı Ön İzne Bağlı Mallar Listesi Sektörel Dış Ticaret Şirketleri Listesi Standart Normal Olasılıklar Tablosu KAYNAKÇA

18 xviii DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ YÖNETİMİ

19 İÇİNDEKİLER xix KISALTMALAR AB: BSMV: C/H: DAB: DBT: DFİF: DİİB: DSB: DTH: EXİMBANK: GB: GKS: KDV: KGV: KKDF: MÜSTEŞARLIK: TCMB: TEBLİĞ: TL: TPKK: TPTB USD: Avrupa Birliği Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Cari Hesap Bankalarca Düzenlenen Döviz Alım Belgesi Döviz Beyan Tutanağı Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu Dâhilde İşleme İzin Belgesi Bankalarca Düzenlenen Döviz Satım Belgesi Döviz Tevdiat Hesabı Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ Gümrük Beyannamesi Genel Kredi Sözleşmesi Katma Değer Vergisi Kambiyo Gider Vergisi Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğ Türk Lirası Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı Türk Parası Transfer Belgesi Amerikan Doları