daha etkin flekillerde yürütülmesine katk sa layacak bir e itim modülü tasarlanm flt. Bu çal flmalarla,

Transkript

1

2 PROF. DR. AL HSAN DOKUCU De erli stanbul da Sa l k Okurlar Aile hekimli ine geçifl sürecinde çok hareketli günler yafl yoruz. stanbul da 940 aile hekimli i noktas ve 3645 aile hekimi kadrosu söz konusu. Bu kadrolar a rl kl olarak stanbul daki hekim arkadafllar m z vas tas yla tamamlamay tasarlam fl ve ona göre bir proje haz rlam flt k. Bu do rultuda yerlefltirme ifllemlerimiz art k belli bir aflamaya geldi. Sonuç itibar yla 1 Kas m 2010 tarihi, stanbul da I. basamak sa l k uygulamalar nda yeni bir dönemin bafllang c olacak. Bu yaz, stanbul Sa l k Müdürlü ü Araflt rma ve Gelifltirme (Ar-Ge) Birimi öncülü ünde, önemli bir bafllang ç yap ld ve Harvard Üniversitesiyle ilk yurt d fl e itim program ortakl gerçeklefltirildi. Sa l k hizmetlerinde araflt rma kapasitesinin gelifltirilmesini temel ilke edinen Ar-Ge, kuruluflunun ilk y l nda, sa l k kurumlar m zda var olan bilimsel temellerin güçlendirilmesine katk sa lamak hedefi do rultusunda, ilk giriflimini tamamlad. Bu amaçla önce gereksinimler belirlenerek uluslararas düzeylerde araflt rmalar n daha etkin flekillerde yürütülmesine katk sa layacak bir e itim modülü tasarlanm flt. Bu çal flmalarla, stanbul da yürütülmekte olan araflt rma faaliyetlerinin, yerli/yabanc bilimsel dergilerde daha etkin ve daha yayg n flekilde yer almas ve var olan yay n kapasitesinin gelifltirilmesi, ülke genelinde sa l k hizmetlerine katk ve öncülük sa layacakt r. Dünya gündeminde olan önemli konulardan biri Pakistan da yaflanan sel felaketi. stanbul Sa l k Müdürlü ü Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) selden etkilenen afet bölgesine sa l k hizmeti vermek için Pakistan a gitti. 17 A ustos ve 12 Kas m Düzce depremlerini bizzat yaflayan bir toplum olarak, Pakistan da yaflanan do al afetin boyutlar ve evsiz kalan milyonlarca insan n yaflad sa l k sorunlar na kay ts z kalmak mümkün de ildi. Tamamen gönüllü sa l k personelinden oluflan stanbul UMKE k sa sürede afet bölgesine giderek yard m çal flmalar na kat ld. Bölgede yard ma muhtaç insanlar n sa l k sorunlar - n n çözümlenmesinde stanbul UMKE gerçekten büyük bir özveriyle çal flt. Ekibimizin k sa sürede bölgeye intikal etmesi ve yard m çal flmalar na kat lmas, stanbul UMKE nin ne kadar organize bir birim oldu- unu göstermesi bak m ndan da çok önemli. Bu say m z n önemli konuklar ndan biri Cerrahpafla T p Fakültesi Deontoloji ve T p Tarihi Anabilim Dal Baflkan Prof. Dr. Nil Sar. Kendisiyle hekim kimli i ve t bbi etik iliflkisini konufltuk. De erli bilgiler ald m z Prof. Dr. Nil Sar ayn zamanda Cerrahpafla T p Fakültesi T p Tarihi Müzesi nin kurucusu. Müze, fakülte mensuplar n n yan s ra yurt içi ve yurt d fl ndaki t p tarihi araflt rmac lar için önemli bir bilgi kayna, e itim alan ve kendi alan nda Türkiye deki en zengin koleksiyon. Nil Sar tarihin önde gelen görevlerinden birinin gelece e yol göstermek oldu unu; tarih bilincinin oluflmas nda ve t bb n de iflim ve gelifliminin gözlenmesinde müzenin çok önemli bir yere sahip oldu unu söylüyor. Bu güzel röportaj büyük bir zevkle okuyaca n z ümit ediyoruz. Sa l kl ve güzel günler geçirmeniz dile iyle...

3 Ç NDEK LER HABER 4 Aile Hekimli i: 1 Kas m 2010 da stanbul da UZMAN GÖZÜYLE Türkiye Beslenme ve Sa l k Araflt rmas (TBSA) RÖPORTAJ 28 Hekim Kimli i ve T bbi Etik Prof. Dr. Nil Sar ile Söylefli 4 UZMAN GÖZÜYLE 6 laçlar n Kötü(ye) Kullan m 28 TIP VE SANAT 40 Dr. Cem Cemal flyapar la Söylefli 6 E T M 12 S MMERK te Medikal Simülasyon Program 40 AJANDA Eylül 2010 Dünya Kuduz Günü UZMAN GÖZÜYLE 48 Konjonktivit 12 HABER 18 stanbul UMKE Ekibi Pakistan da 48 STANBUL DA SA LIK 2

4 HABER 52 Okmeydan Nükleer T p Klini i SAH B stanbul Sa l k Müdürlü ü ad na stanbul Sa l k Müdürü Prof. Dr. Ali hsan DOKUCU SORUMLU YAZI filer MÜDÜRÜ Dr. Metin SER MER YAZI filer Hacer ÇOKLUK KONSEPT DANIfiMANI Songül ALPTEK N BALCI 52 HABER 56 Taksim EAH de Bilgisayarl Tomografi Hizmeti 56 HABER 60 Harvard Uluslararas Yaz Kursu 60 HABER 66 Deneysel Cerrahi Araflt rma Merkezi GÜNDEM 68 Yüre inize Sa l k Yürüyüflü... KONGRELER 70 SA LIK REHBER 72 YAYIN KURULU Uzm. Dr. brahim TOPCU Uzm. Dr. Mehmet ERBAKAN Uzm. Dr. Abdülkadir TABO Doç. Dr. Serap GENCER Hediye ÜNVER B L MSEL DANIfiMA KURULU Prof. Dr. Fahri OVALI Prof. Dr. Hamit OKUR Prof. Dr. Murat ELEVL Prof. Dr. Recep ÖZTÜRK Prof. Dr. Selami ALBAYRAK Prof. Dr. Yüksel ALTUNTAfi Doç. Dr. Adem AKÇAKAYA Doç. Dr. Mustafa B L C Doç. Dr. Özgür Y T Op. Dr. Sadiye EREN YAYINA HAZIRLIK YAYIN EK B Dr. Havva SULA Dr. Melike GÜNYÜZ Sevim SARIÇAM Sahra Görsel ve Sanatsal letiflim Tan t m ç ve D fl Tic. Ltd. fiti Ca alo lu Yokuflu No: 12/5 Ca alo lu/ stanbul Tel: GÖRSEL TASARIM VE UYGULAMA Özle ÇET NKAYA Ayfle ADAfi Didem IfiIK REKLAM REZERVASYON Mustafa AYDIN Tel Fax: istanbuldasaglikdergisi@gmail.com BASKI Ebru Matbaac l k Bas. Yay. San. ve Tic. A.fi. Organize Sanayi Sitesi Atatürk Cad. No: 135 kitelli / stanbul Tel: YAZIfiMA ADRES Bas n Bürosu stanbul Sa l k Müdürlü ü Peykhane Cad. No:10 Çemberlitafl/ stanbul Tel: Fax: Yaz lar n sorumlulu u yazarlar na aittir. Bu dergide yer alan yaz lardan kaynak gösterilerek al nt yap labilir. Bu dergi tamam yla reklam gelirleri ile 2 ayda bir yay nlanmakta ve ücretsiz da t lmaktad r. STANBUL DA SA LIK 3

5 HABER SA LIKTA BÜYÜK ADIM... Aile Hekimli i 1 Kas m 2010 da stanbul da Bu süreçte ilgilileri yeni geliflmeler hakk nda bilgilendirmek ve mevcut uygulamalarda yol gösterici olmak amac yla, Müdürlük bünyesinde aile hekimli i uygulamas telefon destek hatt kuruldu. Temel Sa l k Hizmetleri Genel Müdürlü ü'nün 5060 say ve tarihli yaz s gere i Aile Hekimli i Pilot Uygulama sürecine dâhil edilen 22 ilden biri olan stanbul'da, 1 Kas m 2010 da uygulaman n bafllamas na yönelik çal flmalar programland flekilde sürdürülmektedir. Aile hekimi adaylar n n yetkilendirilmifl aile hekimi olarak yetifltirilmesi ve aile hekimli i sistemine geçifli kolaylaflt rmak amac yla aile hekimli i 1. aflama uyum e itimleri yap ld. Yine aile hekimli i sisteminin do ru anlafl lmas ve verimli olabilmesi için stanbul Sa l k Müdürlü ü E itim fiubesi taraf ndan halka yönelik tan t m amaçl e itimler düzenlendi. Bu e itimlerde aile hekimli i hizmeti alacak halk n sistem hakk nda bilgilendirilmesi ve sistem bileflenlerinin verilen hizmet ve beklentiler aç s ndan uyumlu hâle getirilmeleri ele STANBUL DA SA LIK 4

6 1 Kas m 2010 tarihine kadar olan süreçte de Bakanl k taraf ndan yap lan görevlendirmelerle hekim ve aile sa l eleman eksiklikleri giderilecek ve stanbul d fl baflvurular da de erlendirilecektir. al nd. Bu süreçte ilgilileri yeni geliflmeler hakk nda bilgilendirmek ve mevcut uygulamalarda yol gösterici olmak amac yla, Müdürlük bünyesinde aile hekimli i uygulamas telefon destek hatt kuruldu. Kamuda çal flan doktorlara yönelik I. ve II. yerlefltirme ifllemlerinden sonra Aile Hekimli i Uygulamas nda Atama ve Nakillerle lgili Usul ve Esaslar n n 2. maddesinin 3. f kras - na istinaden, tarihinde kamu görevlisi olmayan uzman tabip ve tabiplerin aile hekimli i yerlefltirmesi yap ld. lk üç aflamada noter huzurunda yap lan yerlefltirme ifllemleri sonucunda stanbul genelinde 3076 hekim aile hekimli i birimlerine yerlefltirilmifl oldu. Daha sonra ise flu ana kadar gelinen süreçte stanbul da bulunan ve sözleflme imzalamayan her kamu görevlisinin baflvurabilece i 4. yerlefltirme ifllemleri de gerçeklefltirilmifltir Tüm bu çal flmalar n yan s ra, aile sa l merkezi eleman olmayan aile hekimi adaylar n n listesi ve aile sa l merkezlerinin doluluk oranlar da Müdürlü ümüzün internet sitesinde yay nlanarak bofl lokasyonlar n ilgilenenlerce bilinmesi ve karfl l kl haberleflme imkân sa land. Yine bu amaçla personel düzeyindeki eksikliklerin tamamlanmas için ilimiz ilçelerindeki aile sa l merkezlerinde görev yapacak aile hekimlerinden aile sa l eleman (ebe, hemflire, toplum sa l sa l k memuru) bulamam fl olanlarla, o ilçe s n rlar içerisinde aile sa l eleman (ebe, hemflire, toplum sa l sa l k memuru) olarak görev almak isteyen ancak herhangi bir aile hekimi ile anlaflmam fl olan kiflilerin birbirleriyle tan flmalar n sa lamak amac yla Eylül ay nda ilçe sa l k grup baflkanl klar taraf ndan tan flma toplant lar düzenlendi. 1 Kas m 2010 tarihine kadar olan süreçte de Bakanl k taraf ndan yap lan görevlendirmelerle hekim ve aile sa l eleman eksiklikleri giderilecektir. Halihaz rda stanbul d fl baflvurular da de erlendirilmektedir. STANBUL DA SA LIK 5

7 UZMAN GÖZÜYLE laçlar n Kötü(ye) Kullan m UZ. DR. F L Z ÖZY T laçlar n yanl fl kullan m ; onu do ru olarak kullanmas gereken kimselerin yani hekimlerin, hekim kontrolü alt nda ilaç uygulayan sa l k personelinin ve hekimin tavsiyesi ve tarifine göre ilaç alan hastalar n, ilac yanl fl endikasyonda, yanl fl dozda, yanl fl yoldan, yanl fl aral klarla, çok k sa veya uzun süre kullanmalar gibi durumlar kapsar. laç, Dünya Sa l k Örgütü taraf ndan Fizyolojik sistemleri ve patolojik durumlar, kullanan n yarar na de ifltirmek veya incelemek amac ile kullan lan madde ya da ürün olarak tan mlan r. laçlar n verilifl amac na uygun olarak tedavi edici, istenen etkilerinin yan nda istenmeyen baflka etkileri de vard r. Örne in yan etkiler; döküntüler, bronkospazm gibi etki alan - n n d fl nda beklenmeyen etkilerdir. lac n yüksek dozda verilmesi ya da vücuttan at lmas ndaki bir bozukluk nedeniyle kandaki düzeyinin normalin üstüne ç karak hastaya zarar vermesi ise toksik etki olarak isimlendirilir. Ak lc ilaç kullan m ile istenmeyen etkilerden sak n labilir ve olumlu etkiler daha etkili hâle getirilebilir. Bunun için flu noktalara dikkat etmek gerekir: Do ru tan ya dayanmak Uygun ilac seçmek Gereken dozu uygun yoldan kullanmak Birden çok ilaç kullan lacaksa ilaç etkileflimlerini de erlendirmek Tedavi baflar s n, yan etkileri ve hasta uyuncunu de erlendirmek Seçilen ilac n tedavi edebilirli ini, maliyetini de erlendirmek laçlar n Kötü (Yanl fl) Kullan m laçlar n yanl fl kullan m ; onu do ru olarak kullanmas gereken kimselerin yani hekimlerin, hekim kontrolü alt nda ilaç uygulayan sa l k personelinin ve hekimin tavsiyesi ve tarifine göre ilaç alan hastalar n, ilac yanl fl endikasyonda, yanl fl dozda, yanl fl yoldan, yanl fl aral klarla, çok k sa veya çok uzun süre kullanmalar gibi durumlar kapsar. laçlar n güvenli uygulanmas için flu noktalara dikkat edilmesi gerekir: Hastan n belirlenmesi lac n belirlenmesi (istemdeki flekliyle) stemdeki zaman ve s kl k stemdeki dozaj stemdeki uygulama yolu Etiket üzerinde son kullanma tarihi fiüpheli durumda kayd yazan doktorla kontrol Var olan sorular n ayd nlat lmas laca karfl olumsuz davran fllar engellemek için; 1. Hasta, ilaç hakk nda afla daki konularda bilgilendirilmelidir: lac n etkisinin gecikebilece i STANBUL DA SA LIK 6

8

9 UZMAN GÖZÜYLE lac n ne zaman, ne miktarlarda, nas l, ne kadar süreyle al naca Baz ilaçlar kullan rken baflka ilaç al nmayaca lac n besinlerle etkileflebilece i lac n olas yan etkileri 2. Karmafl k ilaç uygulamas tercih edilmemelidir. 3. Olabildi ince az ilaç kullanmaya çal fl lmal d r. 4. Her muayenede ilaç program dikkatle kontrol edilmeli, program d fl ilaç kullan l p kullan lmad ö renilmelidir. 5. laç günlü ü yap lmal, kullan lan ilaçlar için kay tlar tutulmal d r. laçlar n Kötüye Kullan m laçlar n t bbi endikasyonu d fl nda özellikle hekimin gerek görmedi i durumlarda kiflinin kendi inisiyatifi ile veya yetkisiz kiflilerin tavsiyesi üzerine kullan lmas d r. Antibiyotikler, vitaminler, antiasid ilaçlar, diüretikler, anabolik steroidler, psikoaktif ilaçlar ve di er ilaçlar n kötüye kullan m söz konusudur. Bir maddenin ruhsal durumda ve davran flta yapt farmakolojik etki, onu tekrar tekrar kullanma veya ilaçs z edememe davran fl n teflvik ediyorsa ya da pekifltiriyorsa, böyle bir madde pekifltiricidir. Neden Ba ml Olunur? nsanlar hasta olmad klar hâlde gereksiz yere ilaç/madde kullanmaya çeflitli nedenlerle bafllayabilirler: Ruhsal çöküntü Yaln zl k Yetersizlik duygusu Can s k nt s Heyecan aray fl Arkadafl ortam laç ba ml l geliflen hastalarda flu davran fllar dikkati çeker: S k s k doktoru ziyaret etmek Birden fazla doktordan reçete almak Genellikle muayene olamayaca saatlerde doktoru aramak En fazla kötüye kullan lan psikoaktif ilaçlar morfin türleri, barbitüratlar ve amfetaminlerdir. Opioid tipi ba ml l kta; laç özlemi ve dolay s yla güçlü psiflik ba ml l k vard r, fiziksel ba ml l k erken bafllar. Morfin ve heroin gibi güçlü opioidleri kullananlarda daha belirgin olmak üzere, ilac n kesilmesiyle son dozdan 8-10 saat sonra bafllayan yoksunluk sendromu söz konusudur. lac temin edebildi i sürece, kiflinin günlük yaflant s - n, çal flmas n ve çevre ile olan iliflkilerini normal düzeyde sürdürebilmesi mümkündür. Barbitürat tipi ba ml l kta; Ba ml l k yapma potansiyeli yüksek olanlar k sa etki süreli olanlard r; uzun etki süreli olanlar n ba ml l k yapma potansiyeli düflüktür. Öfori yap c ve sedatif etkilerine karfl tolerans olufltu u hâlde, di er merkezi sinir sistemi etkilerine karfl tolerans oluflmaz. Solunum merkezini deprese edici etkiye karfl tolerans geliflmez. Afl r dozda kullan ld klar nda solunum merkezini durdurarak öldürürler. Amfetamin tipi ba ml l kta ise; Amfetaminler öfori yapan, uykusuzluk, yorgunluk ve açl a karfl dayan kl l artt ran ve ifltah azaltan psikostimulan ilaçlard r. Psiflik ba ml l k de iflik derecededir, bazen çok fliddetli olabilir, fiziksel ba ml l k hafiftir veya hiç yoktur. Tolerans geliflmesi ileri derecede olur. Yüksek dozda kullananlar, paranoid flizofreniye benzer bir klinik tablo gösterirler. STANBUL DA SA LIK 8

10

11 UZMAN GÖZÜYLE Psikoaktif/Psikotrop laçlar n Kötüye Kullan m lac n kötüye kullan m, baz ilaçlar n insanda yapt klar keyif art r c davran flsal etkileri nedeniyle t bbi bak mdan gerekli olmad hâlde ve kiflinin kendi inisiyatifiyle kulland durumlard r. Ba ml l k yapan ilaçlar, merkezi sinir sisteminde önemli derecede psiflik stimülasyon veya depresyon oluflturan, sonuçta alg lama, mizaç, mental parametreler, davran fl ve bazen motor fonksiyonlarda da bozukluk yapan psikotrop ilaçlard r. Bu ilaçlara karfl özlem veya açl k oluflmas ndan ötürü, ilac n kifli taraf ndan devaml ya da periyodik olarak kullan lmas söz konusudur. Bu ba lamda, sadece, hekimlikte ilaç olarak kullan lmakta olan maddeler de il, ilaç niteli inde olmayan alkol, LCD, kokain gibi baflka psikoaktif maddeler de suistimal edilmektedir. Bir maddenin ruhsal durumda ve dav- En fazla kötüye kullan lan psikoaktif ilaçlar morfin türleri, barbitüratlar ve amfetaminlerdir. ran flta yapt farmakolojik etki, onu tekrar tekrar kullanma veya ilaçs z edememe davran fl n teflvik ediyorsa ya da pekifltiriyorsa, böyle bir madde pekifltiricidir. laveten, ba ml l k kazan lan maddeyi kesmenin veya o ilac bulamaman n keyifte yapaca azalma, ba ml için negatif bir durumdur. Afla daki durumlarda ilaç ba ml l - ndan söz edilir: Gün boyu maddenin etkisinde kalma lgili maddeyi azaltma veya vazgeçmede yetersizlik Maddeyi al nca hastal n fliddetlendi ini bile bile almaya devam etme Bu maddeyi al nca sosyal ve mesleki faaliyetlerin zarara u ramas Bu durumun en az bir ay süreyle devam etmesi laç Ba ml l n n Tedavisinde Kifliyi bu al flkanl ndan kurtarmak Suç iflleme e ilimini ortadan kald rmak Sa l kl ve yararl etkinliklere yöneltmek Vücut sa l na kavuflmas n sa lamak Tedaviden sonra bir daha o al flkanl a dönmesini engellemek amaçlan r. Ba ml olan kiflilerin tedavisinde ba- ml l na neden olan etkenler araflt - r larak bunlara yönelik destek tedavileri uygulan r, ba ml lar bir süre kalabal k aile ortam nda yaflat larak ilaçlardan uzak tutulmaya çal fl l r. Bunun d - fl nda çeflitli ilaçlar kullan larak da ba- ml l k ortadan kald r lmaya çal fl l r. STANBUL DA SA LIK 10

12

13 E T M S MMERK te Anesteziyoloji Asistanlar na Uygulanan Medikal Simülasyon Program n n Sonuçlar tarihleri aras nda stanbul l Sa l k Müdürlü üne ba l Medikal Simülasyon Test ve Kalibrasyon Merkezi S MMERK te stanbul e itim ve araflt rma hastanelerinde görev yapmakta bulunan anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanlar taraf ndan toplam 337 anesteziyoloji asistan na, 206 pratisyen hekime, Marmara Üniversitesinden farkl branfllardan 60 asistan hekime simülasyon program uygulanm flt r. UZ. DR. M. EM N AKSOY UZ. DR. CENG Z YUMRU Simülasyon, teorik bilgileri pratikte uygulamak için de il; senaryolar kullan larak ve kriz durumu simüle edilerek ilgili branfllar n kriz yönetimi becerilerinin artt r lmas n n sa lanmas amac yla yap lm flt r. STANBUL DA SA LIK 12

14

15 E T M S MMERK Simülasyon E itmen Ekibi Uz. Dr. Dilek Kitapç o lu (Taksim EAH) Uz. Dr. Gülay Eren (Bak rköy Dr. Sadi Konuk EAH) Uz. Dr. Ulufer Sivrikaya (fiiflli Etfal EAH) Uz. Dr. nci Paksoy (fiiflli Etfal EAH) Uz. Dr. Kerem Erkalp (Ba c lar EAH) Uz. Dr. Yeflim Abut (Vak f Gureba EAH) Uz. Dr. Emel Koçergül (Haseki EAH) Uz. Dr. Ayflenur Boztepe (Lütfü K rdar EAH) Uz. Dr. Naile Toprak ( stanbul EAH) Uz. Dr. Sinan Uzman (Haseki EAH) tarihleri aras nda stanbul l Sa l k Müdürlü üne ba l Medikal Simülasyon Test ve Kalibrasyon Merkezi S MMERK te stanbul e itim ve araflt rma hastanelerinde görev yapmakta bulunan anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanlar taraf ndan toplam 337 anesteziyoloji asistan na, 206 pratisyen hekime, Marmara Üniversitesinden farkl branfllarda 60 asistan hekime simülasyon program uygulanm flt r. EU-SIM (European Simulation Society) taraf ndan sertifikal deneyimli anesteziyoloji uzmanlar ndan oluflan on iki kiflilik e itmen kadrosuyla ikifler günlük programlar hâlinde simülasyon yapt r lm flt r. Simülasyon, teorik bilgileri pratikte uygulamak için de il; senaryolar kullan larak ve kriz durumu simüle edilerek ilgili branfllar n kriz yönetimi becerilerinin artt r lmas n n sa lanmas amac yla yap lm flt r. Simülasyon program na gelmeden önce kat l mc lara e itmenler taraf ndan haz rlanm fl konularla ilgili teorik bilgiler içeren bir CD verilmifltir. Kat l mc lara simülatörlerin ve ortam n tan t lmas sonras günde 6 senaryo olmak üzere toplam 12 senaryo uygulamas yapt r lm flt r. Bu uygulamalarda ameliyathane ve acil servis ortamlar simüle edilerek branfllar yla ilgili komplike hasta profilleri kullan lm flt r. Uygulamalar s ras nda görüntüler kamera ile kaydedilerek günün sonunda debriefing yap l p tek tek senaryolar n ve kat l mc lar n performanslar de erlendirilmifltir. Simülasyon merkezine ilk geldiklerinde uygulanacak senaryolarla ilgili konularda ön test uygulamas yap l p, program n sonunda test tekrarlanarak simülasyonun teorik bilgilere katk s de erlendirilmeye çal fl lm flt r. Merkezde ayn zamanda kat l mc lar n kendi çal flt klar hastane koflullar d fl nda, kriz an n n simüle edilmesiyle kriz yönetimi becerileri; liderlik yapabilme, kaynaklar etkili kullanma, tak m çal flmas yapabilme, hasta yak nlar ve ekiple iyi iletiflim kurabilme performanslar da de erlendirilmifltir. Kat l mc lara program bitiminde anket yap larak merkezi, e itmenleri ve simülasyon program n de erlendirmeleri talep edilmifltir. Örne in anestezioloji asistanlar n n de erlendirme sonuçlar ve elde etti imiz bulgular afla daki gibidir: Yafl ortalamalar 31,06 ± 3,51/y l idi. Anestezi ve reanimasyon ihtisas nda geçirmifl olduklar süreler aç s ndan de erlendirildi inde; % 13,9 u ilk y l, % 16,5 i ikinci y l, % 23,4 ü üçüncü y l, % 41,7 si dördüncü y l ve % 4,5 i beflinci y l asistan idi. Merkezde verilen e itimi, e itilenlerden hiçbiri kötü olarak de erlendirmedi. E itilenlerin % 8,7 si e itimi orta, % 45,2 si iyi, % 46,1 i çok iyi olarak de erlendirdi. Merkezde verilen e itimin süresini; e itilenlerin % 8,7 si kötü, % 31,3 ü orta, % 46,9 u iyi, % 13,1 i çok iyi olarak de- erlendirdi. E itilenler merkezde uygulanan senaryolar n hiçbirini kötü olarak nitelendirmediler. STANBUL DA SA LIK 14

16

17 E T M E itilenlerin % 7,8 i senaryolar orta, % 54,7 si, % 37,5 i çok iyi olarak de erlendirdi. E iticilerin bilgi ve ö retme nitelikleri de erlendirildi inde; e itilenlerin % 1,7 si e iticileri kötü, % 3,4 ü orta, % 35,8 i iyi, % 59,1 i çok iyi olarak de erlendirdiler. Üçer kiflilik iki gruptan oluflan toplam 6 kiflilik s n f mevcudu de erlendirildi inde hiç bir e itilen mevcudu kötü bulmad. % 5,2 si s n f mevcudunu orta, % 37,5 i iyi, % 57,3 ü ise çok iyi olarak de erlendirdiler. Bu merkezi tekrar tercih eder misiniz? sorusunu e itilenlerin % 97,4 ü evet, % 2,6 s hay r olarak cevapland rd lar. E itilenler simülatörün inand r c l n VAS üzerinden; (0: En az inand r c, 10: En inand r c olmak üzere); 7,51± 1,71 olarak de erlendirdiler. Bu verilerden de anlafl laca Merkezde ayn zamanda kat l mc lar n kendi çal flt klar hastane koflullar d fl nda, kriz an n n simüle edilmesiyle kriz yönetimi becerileri; liderlik yapabilme, kaynaklar etkili kullanma, tak m çal flmas yapabilme, hasta yak nlar ve ekiple iyi iletiflim kurabilme performanslar da de erlendirilmifltir. gibi simülasyon programlar m z kat l mc lar taraf ndan gerçekçi ve faydal bulunmufltur. E itimleri süresince s k aral klarla merkezimize tekrar gelmek istediklerini beyan etmifllerdir. Elde edilen deneyim ve al nan verilerle Avrupa Medikal Simülasyon Kongresi - SESAM 2010 da bir sözlü sunu ve iki adet poster sunusu yap lm flt r. Yurtd fl merkezlerle kooperasyon çal flmalar m z devam etmektedir. 2010/2011 döneminde anesteziyoloji ve di er branfl hekimlerine farkl zorluk derecelerinde yeni senaryolar haz rlanm flt r ve hem yeni kat - l mc lara hem de daha önce simülasyon programlar m za kat lm fl olan hekimlerimize bu senaryolar uygulanacakt r. Ayr ca yo un bak m ve acil serviste çal flan hemflireler için de farkl simülasyon senaryolar n n haz rlanmas planlanmaktad r. STANBUL DA SA LIK 16

18

19 HABER stanbul UMKE Ekibi Pakistan da stanbul Sa l k Müdürlü ü Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) selden etkilenen afet bölgesine sa l k hizmeti vermek için Pakistan'a gitti. Afet bölgesine tam donan ml 40 yatakl bir çad r hastane, bir ambulans, bir kurtarma arac, haberleflme ekipmanlar ve çok say da sa l k malzemesi götüren stanbul UMKE ekibi çocuk hastal klar, dahiliye, enfeksiyon hastal klar uzmanlar, laborant, radyoloji teknisyeni, hemflire, çevre sa l teknisyeni, biyolog, haberleflme uzman ve floför olmak üzere toplam 13 kifliden oluflmaktad r. Pakistan'a hareket etmeden önce ekiple beraber bir bas n toplant s düzenleyen stanbul Sa l k Müdürü Prof. Dr. Ali hsan Dokucu, stanbul UMKE ekibinin afet bölgesinde verece i sa l k hizmetleri hakk nda bas na bilgi verdi. Konuflmas nda 17 A ustos ve 12 Kas m Düzce depremlerini bizzat yaflad n hat rlatan Sa l k Müdürü, Pakistan'da yaflanan do al afetin boyutlar - n n çok büyük oldu unu ve evsiz kalan milyonlarca insan n sa l k sorunlar yaflad klar n söyledi. Ayr ca stanbul UM- KE'nin tamamen gönüllü sa l k personelinden olufltu unu STANBUL DA SA LIK 18

20

21 HABER vurgulayan Sa l k Müdürü Dokucu, afet bölgesine gidecek bu ekibin k sa sürede bu kadar h zl bir flekilde haz r olmas n n, stanbul UMKE'nin ne kadar organize bir birim oldu unu gösterdi ini sözlerine ekledi ve bütün ekibe stanbul UM- KE Koordinatörü Dr. Türkay Esin nezdinde teflekkür etti. STANBUL DA SA LIK 20

22

23 HABER Ekip Afet Bölgesinde Çad r Hastanede Hizmet Veriyor Pakistan da meydana gelen sel felaketine yard m amac yla 21 A ustos 2010 tarihinde Ankara dan yola ç kan Sa l k Bakanl Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) içerisinde stanbul dan da stanbul UMKE koordinatörü Dr. M. Türkay Esin baflkanl nda bir ekip yer al yor. UMKE ekibi çocuk hastal klar, dahiliye, enfeksiyon hastal klar uzmanlar, laborant, radyoloji teknisyeni, hemflire, çevre sa l teknisyeni, biyolog, haberleflme uzman ve floför olmak üzere toplam 13 kifliden oluflmaktad r. stanbul UMKE ekibi afet bölgesine tam donan ml 40 yatakl bir çad r hastane, bir ambulans, bir kurtarma arac, haberleflme ekipmanlar ve çok say da sa l k malzemesi götürdü. Çevre sa l hizmetleri kapsam nda içme sular n n klorlanmas ve g da güvenli i alanlar nda çal flacak olan stanbul UMKE ekibi, salg n hastal klarla mücadelede bölge halk na tedavi hizmetleri vermenin yan s ra e itim de yapacakt r. stanbul UMKE ekibi daha önce ran Bam depremi, Pakistan depremi Günde ortalama hasta bakarak bir ayda 12 bin hastay tedavi eden UMKE ekibi, ayr ca afl lama ve hastal k riskine karfl çad r kentleri gezerek sa l k taramas yap yor. ve Endonezya depreminde de afet bölgelerinde sa l k hizmeti vermiflti. Pakistan a gider gitmez ifle koyulan ekipler iki kentte faaliyet gösteriyor. 20 kiflilik bir ekip Sind eyaletinin Kahirpur kentinde, 3 ayr noktada çal fl yor. Bir grup tiyatro binas nda faaliyet gösterirken di er bir grup kurduklar sahra hastanesinde insanlara sa l k hizmeti veriyor. Günde ortalama hasta bakarak bir ayda 12 bin hastay tedavi eden UMKE ekibi, ayr ca afl lama ve hastal k riskine karfl çad r kentleri gezerek sa l k taramas yap yor. Bu hizmetleri tamamlay c olarak sular klorlan yor ve çevre sa l düzenlenmesi yap l yor. Bir di er ekip ise Belucistan eyaletinde ayn özveriyle güvenlik tedbirleri eflli- inde hastalara flifa da tmaya devam ediyor. Pakistan'da görev yapan Sa l k Bakanl ekipleri, ailelerin iste i üzerine sahra hastanelerinde çocuklar sünnet etmeye de bafllad lar. Yaflam koflullar n n oldukça güç oldu u ülkede, sel felaketinden sonra flartlar daha da zorlaflm fl. Sa l k ekipleri, hastal klar n bafll ca nedeninin temiz içme suyunun yoklu u oldu unu söylüyorlar. Çevrede bulunan sular içen çocuklar ishal ve ateflli ishal flikâyetiyle geliyorlar. Ayr ca yetkililer s tma vakalar - na dahi rastlan ld n belirtiyorlar. Yaklafl k bir ayd r bölgede olan ekipler bu zor flartlardan dolay Pakistan a daha uzun süre yard m faaliyetlerinin devam etmesi gerekti ini belirtiyorlar. Bu nedenle Sa l k Bakanl, ikinci grup bir sa l k ekibini ve sahra hastanesini de bölgeye gönderiyor. STANBUL DA SA LIK 22

24

25 UZMAN GÖZÜYLE 2010 Türkiye Beslenme ve Sa l k Araflt rmas (TBSA) UZM. DR. BRAH M TOPCU MAHMUT AKMAN stanbul Sa l k Müdürlü ü taraf ndan gerçeklefltirilen Beslenme ve Sa l k Araflt rmas nda görev alan 59 sa l k çal flan na takdir belgesi verilmesi amac yla tarihinde Sultanahmet Golden Horn Otel de bas n n da kat l m yla bir ödül töreni düzenlendi. Tören Vali Yard mc s Kaz m Tekin ve Sa l k Müdürü Prof. Dr. Ali hsan Dokucu nun aç l fl konuflmalar yla bafllad. Konuflmalardan sonra çal flmada eme i geçenlere takdir belgeleri verildi. Gerçeklefltirilen TBSA çal flmas ülke genelindeki yararlar n n yan s ra ilimizde beslenme ve sa l k politikalar n n uygulanmas nda izlenecek yol haritas n n haz rlanmas nda büyük yarar sa layacakt r. Bu amaçla stanbul için TU K taraf ndan belirlenen adreslerde 54 metropol kümesi, 4 k rsal küme olmak üzere toplam 58 küme çal flmaya dâhil edilmifltir. Çal flman n toplamda 2040 hanede yap lmas öngörülmüfl, ancak 1148 haneye, örneklemin % 56 s na ulafl labilmifltir. Adreste bulunan 1148 hanede 920 kifliden numune al nm fl, 1163 kifliye fizik muayene yap lm flt r. Bakanl m z Temel Sa l k Hizmetleri Genel Müdürlü ünce; Ülkemiz genelinde beslenme ve sa l k verilerini oluflturmak, Yetersiz ve dengesiz beslenme sorunlar na daha duyarl olan bebek, çocuk, gebe, emzikli anneler, yafll lar gibi risk alt ndaki gruplar n sorunlar na yönelik öncelikleri saptamak, nedenlerini belirlemek, izleme ve de erlendirme yapmak, STANBUL DA SA LIK 24

26

27 UZMAN GÖZÜYLE Önemli beslenme sorunlar n önlemede yararl olan besin zenginlefltirilmesi ve desteklenmesi programlar na yön vermek amac yla, 81 ilimizde Türkiye Beslenme ve Sa l k Araflt rmas yap lm flt r. Yetersiz ve dengesiz beslenme çeflitli hastal klara yol açt gibi, birçok hastal k ve sa l k sorunu da beslenme üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktad r. Bu olumsuz etkileri azaltmak ya da ortadan kald rmak için öncelikle mevcut durumun ve sorunlar n bilimsel kan tlarla ortaya konmas gerekmektedir. Bu nedenle birçok ülkede oldu u gibi ülkemizde de her 5 y lda bir Beslenme Sa l k ve Besin Tüketimi Araflt rmas yap lmas gereklidir. Çünkü ulusal beslenme sorunlar na yönelik etkin, yararl ve tutarl politikalar n oluflturulmas ve programlar n haz rlanabilmesi için güvenilir nitelikte araflt rma verileri son derecede önemlidir. Çal flma ilimizde sa l k müdür yard mc s Uzm. Dr. brahim Topcu sorumlulu unda ve ilgili flube müdürü koordinatörlü ünde; doktor, hemflire, ebe, diyetisyen, laboratuar teknisyeni ve floförden oluflan 45 kiflilik 5 ekiple yürütülmüfltür. Devlet Planlama Teflkilat eflgüdümünde Mart 2003 te haz rlanan Ulusal G da ve Beslenme Eylem Plan nda ve Türkiye Obezite ile Mücadele 2009 Eylem Plan nda Ulusal G da, Beslenme ve Sa l k Araflt rmas n n yap lmas öngörülmektedir. Ayr ca Dünya Sa l k Örgütü nün 21. Yüzy lda Herkes çin Sa l k: 21 Hedef deklarasyonunda 2015 y l na kadar, toplumdaki insanlar sa l kl yaflam biçimlerini benimsemelidirler (Hedef 11) ve 2020 y l na kadar tüm sektörler sa l kla ilgili sorumluluklar n kabul etmelidirler (Hedef 14) denilmektedir Beslenme, Sa l k ve G da Tüketimi Araflt rmas, Türkiye de bugüne kadar yap lm fl en kapsaml beslenme, sa l k ve besin tüketimi araflt rmas niteli indeydi G da Tüketimi ve Beslenme Araflt rmas ise Türkiye geneline gösterge olmak kayd yla 3 ilde sa l k taramas yap lamadan gerçeklefltirilmiflti Türkiye Beslenme ve Sa l k Araflt rmas ise 07 Haziran 2010 tarihinde bafllay p 6 haftal k çal flma kapsam nda 81 ilimizde toplam 99 ekip oluflturularak yap lm flt r. Çal flma ilimizde sa l k müdür yard mc s sorumlulu unda ve ilgili flube müdürü koordinatörlü ünde; doktor, hemflire, ebe, diyetisyen, laboratuar teknisyeni ve floförden oluflan 45 kiflilik 5 ekiple yürütülmüfltür. Yap lan saha çal flmas nda kiflilere; Anket uygulamas (hane halk, aile, hane beslenme al flkanl klar, kiflisel sa l k bilgileri, fiziksel aktivite ve anne sa l, g da tüketim s kl vb) yap lm fl, Bir günlük besin tüketimi ve fiziksel aktivite formu uygulamas gerçeklefltirilmifl, Antropometrik ölçümler ve fiziki muayene yap lm fl, Kan ve idrar numuneleri al nm flt r. Belirlenen sürede tamamlanan çal flmada 26 tane hastane ve belirlenen sa l k ocaklar nda al nan kan numunelerinde hemogramlar bak lm fl; kan numuneleri 6 tüp hâlinde dondurularak 49 parametrede (Vitamin B6, B12, C, DOH, E, Folik Asit, Kreatinin, Total Asit, Homosistein, Hemogram, Ürik Asit, Kolesterol, LDL kolesterol, Trigliserit, Glikoz, Albumin, Total protein, alkalen fosfataz, TIBC, ALT, Somatomedin C ( GF-I), BUN, TSH, ST3, ST4, Anti TPO, Anti TG, PTH, Açl k nsülini, Zn, Ca, Pb, Se, Fe, P, Cu, drarda iyot, Ya asitleri (16), Ferritin, HbsAg, Anti HCV, Anti HAV, Vitamin A, B1, B2, Sodyum, Potasyum, Aminoasitler (20), drarda mikroalbümin) de erlendirilmek üzere, so uk zincir arac yla Ankara Numune E itim ve Araflt rma Hastanesi ne teslim edilmifltir. limizde ve ülke genelindeki bu çal flmalar n sonuçlar önümüzdeki günlerde numunesi al nan vatandafllara mektupla bildirilecektir. STANBUL DA SA LIK 26