Su Kıtlığı ve Su Güvenliği. 4 Ekim 2016 Antalya

Transkript

1 Su Kıtlığı ve Su Güvenliği 4 Ekim 2016 Antalya

2 Genel bir değerlendirme. Water safety vs. Water security Water safety: Suyun temiz ve kaliteli olma durumu Water security: birden fazla tanımı var Neyin güvenliği sorusu National, human, environment? Su konusunun realist ve klasik askeri güvenlik paradigmasına alınma riski.

3 Suyun Artan Önemi ve Nexus Artan nüfus ve değişen beslenme (gıda) Artan enerji talebi (hidro) (Orta Asya, Etiyopya) Artan zenginleşmeye bağlı su kullanımı (su kullanımı nüfustan 2.25 kat daha fazla artıyor) İklim değişikliği ve pek çok bölgede azalan su varlığı.

4 Grey and Sadoff (2007: 547f) The availability of an acceptable quantity and quality of water for health, livelihoods, ecosystems and production, coupled with an acceptable level of water-related risks to people, environments and economies. UN (2013) The capacity of a population to safeguard sustainable access to adequate quantities of acceptable quality water for sustaining livelihoods, human well-being, and socio-economic development, for ensuring protection against waterborne pollution and water-related disasters, and for preserving ecosystems in a climate of peace and political stability. Working definition, UN-Water, 2013 Drinking water and human well-being Economic activities and devlopment Ecosystems Water-related hazards and climate change

5 Dunn et al (2012)

6 Endeks ve indikatör

7 Su Kıtlığı En genel kabul gören endeks Falkenmark endeksi (1989) 1700 m3 ve üstü no stress 1000 m m3 stress 500 m m3 scarcity 500 m3 ve altı absolute scarcity Genelde ülke bazlı kullanılıyor (problem: ülke içi farklılıkları ölçmede yetersiz)

8 IWMI Physical vs Economic water scarcity economic water scarcity is defined as affecting those areas with abundant physical resources relative to current use (25% of available water from rivers withdrawn) but where malnutrition exists, while physical scarcity affects those areas where more than 75% of river flows are withdrawn

9 Gleick (1996) Basic human needs: drinking water for survival, water for human hygiene, water for sanitation services, and modest household needs for preparing food. 1. Minimum Drinking Water Requirement: Data from the National Research Council of the National Academy of Sciences was used to estimate the minimum drinking water requirement for human survival under typical temperate climates with normal activity is about 5 liters per person per day. 2. Basic Requirements for Sanitation: Taking into account various technologies for sanitation worldwide, the effective disposal of human wastes can be accomplished with little to no water if necessary. However, to account for the maximum benefits of combining waste disposal and related hygiene as well as to allow for cultural and societal preferences, a minimum of 20 liters per person per day is recommended. 3. Basic Water Requirements for Bathing: Studies have suggested that the minimum amount of water needed for adequate bathing is 15 liters per person per day (Kalbermatten et al., 1982; Gleick 1993). 4. Basic Requirement for Food Preparation: Taking into consideration both developed and underdeveloped countries, the water use for food preparation to satisfy most regional standards and to meet basic needs is 10 liters per person per day. Toplam 50 litre

10 Ohlsson (2000) Toplumun uyum kapasitesini ölçmeye çalışan br endex. Toplumun zor senaryolara uyumu, o toplumun refahı, eğitim imkanları ve siyasete katılım düzeyinin bir fonksiyonu. UNDP nin İnsani Kalkınma Endeksi + Falkenmark Endeksi = Toplumsal Su Stresi Endeksi

11 llivan 2001 Water Poverty Index Environmental flow 25%

12 Sullivan 2003 water quantity, quality and variability, access, uses, capacity for water management and ecosystem requirements (2003) black boxes' problem; underlying realities?

13 Hoekstra (2003) Water footprint -Su Ayak İzi Doğrudan su kullanımları + tüm tedarik ve üretim zinciri boyunca bir ürünü üretmek için kullanılan su miktarı

14 -5 boyutlu IWMI çalışması (Lautze ve Manthrithilake, 2012) -temel ihtiyaçlar, gıda üretimi, çevresel akış, risk yönetimi, dış kaynaklardan bağımsızlık Gelişmiş bir su kaynağına erişim (toplam nüfusun yüzdesi) extrapolation Kişi başı yıllık yenilenebilir su miktarı (metreküp/yıl) Kişi başı yıllık su çekimi (metreküp/yıl) Çevresel su ihtiyacının dışında kalan yıllık yenilenebilir su oranı [YYS (ÇSİ + çekilen su)]/yys 100] Yıllar arası yağış sapma katsayısı (Mitchell vd, 2002) Biriktirme (milyar metreküp) İçsel (ulusal) tatlı suların toplam yenilenebilir sulara oranı (yüzde)

15 Lautze and Manthrithilake IWMI

16 Asian Water Development Outlook 2013

17 -Diğer endexlerdeki veriler (ADB, Canada, Maplecroft) Su ile ilgili afetlerden etkilenme (kuraklık ve sel) (Kayıpların Gayri Safi Yurtiçi Hasıla nın Yüzdesi) Ülke ekonomisinin suya bağımlılık oranı (Maplecroft) Yeraltı suyu çekim oranı (yenilenme hızıyla karşılaştırmalı) Nüfüsun kanalizasyona bağlı olma yüzdesi Iller Bankasi Belediyeler Atıksu arıtımına bağlı nüfus (yüzde) Hidroelektriğin enerji üretimindeki yüzdesi (enerjide suya bağımlılık) Borulu su sistemlere entegrasyon (yüzde) Gelişmiş sanitasyona erişim (yüzde) DALY endeksi (yüzbin kişide diyare oranı) [hijyen] Suya bağlı afetlerde durum Maruziyet - exposure (kilometrekareye nüfus yogunluğu, GSYH buyume hızı) Kırılganlık (fakirlik oranı; 2 dolar altı nufus; toprak kullanımı) Başetme becerisi (somut) (telekomunikasyon gelişmişlik seviyesi) Başetme becerisi (soyut) (okuma yazma oranı)

18 Sonuç Yükselişte olan bir kavram, ancak tanım enflasyonu var. Farklı önceliklere göre farklı anlamlar yüklenebiliyor. Aşırı kapsamlı tanımlar: uygulanması zor, içi boş sözler anlamına gelebilir. Endekslere hangi bilgiyi koyarsanız onu alırsınız. (bias problem) Güvenlikleştirme kavramsal olarak problemli olabiliyor. Türkiye politika yapım süreçlerinde kendi üretimi bir endeks kullanarak ciddi şekilde ön alabilir. (sınıraşan sulara ve güney komşularımızın israfına vurgu)