Yrd. Doç. Dr. Selim BARADAN Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER

Transkript

1 Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ4001 YAPI İŞLETMESİ YAPI DENETİMİ Yrd. Doç. Dr. Selim BARADAN Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER

2 KAPSAM İNŞAAT SEKTÖRÜNDE MEVCUT DENETİM UYGULAMALARI Kamu İnşaatları Kamu İnşaatları Dışında Kalan İnşaatlar YAPI DENETİMİ MEVZUATI YAPI DENETİM KURULUŞLARI 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 2

3 GİRİŞ Denetim (kontrol) genel anlamda bir faaliyetlin planlandığı gibi gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yürütülen izleme ve yönlendirme çabalarıdır. Denetim üretimin tüm aşamalarında kesintisiz sürdürülmesi gereken 4 aşamalı bir süreçtir İzleme Saptama Geri bildirim Tekrarını önlemek 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 3

4 KAMU İNŞAATLARININ DENETİMİ 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 4

5 KAMU İNŞAATLARININ DENETİMİ Projelendirme ve denetim işlerinin önemli bir bölümünü Bayındırlık ve İskan Bakanlığına bağlı Genel Müdürlükler yürütür. Bünyelerinde planlama ve denetim işlerini yürütmek için ilgili birimler oluşturulmuştur. Denetim 1988 tarihli Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği nin ilkelerine göre yapılır. Yapım süresinde veya tamamlandıktan sonra (15 yıl) ortaya çıkacak kusur ve hatalardan işi denetleyen kamu görevlileri de sorumlu tutulmaktadır. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 5

6 Kontrol Örgütü İşveren makam veya vekili ile kontrol amiri, kontrol şefleri, kontrol mühendisleri, kontrol yardımcıları ve sürveyanlar ile diğer yardımcı elemanlardan oluşur. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 6

7 Kamu İnşaatlarının Denetimi (devam) Yapılacak işin özelliğinden dolayı denetim örgütü yetersiz kalırsa konusunda uzman özel denetim örgütlerinin danışmanlığından ya da hizmetinden faydalanılabilir. Danışmanlık hizmeti de ihale edilebilir. KİK M. 48: ÇED raporu hazırlanması, etüt ve proje, harita ve kadastro, plân, imar uygulama, tasarım, teknik şartname hazırlanması, denetim gibi teknik, malî, hukuki veya benzeri alanlarda niteliği itibariyle kapsamlı ve karmaşık olan, özel uzmanlık ve deneyim gerektiren danışmanlık hizmetleri hizmet sunucularından alınabilir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 7

8 KAMU İNŞAATLARI DIŞINDA KALAN DENETİM 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 8

9 GİRİŞ İmar yasası inşaat yaptıracak kişi ya da kuruluşun arzusuna bağlı olmaksızın, ruhsat alınan her yapının inşaat aşamasının bir teknik eleman tarafından izlenmesini zorunlu kılar. TUS (Teknik Uygulama Sorumlusu) Fenni Mesul Gerçek kişilerden oluşan teknik ekip YDK (Yapı Denetim Kuruluşları) Tüzel kişilik (şirket) 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 9

10 YAPI DENETİM KURULUŞLARI VE YAPI DENETİM MEVZUATI 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 10

11 Yapı Denetimi Hakkında Kanun 4708 sayılı, 29/06/2001 Amaç: Can ve mal güvenliğini teminen, imar planına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. İlgili yönetmelik: Yapı denetimi uygulama usul ve esasları yönetmeliği (26778 RG, 15/02/2008) 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 11

12 Yapı Denetimi Hakkında Kanun (devam) Kapsam dışı kalan yapılar (3194 sayılı İmar Kanununda belirtilen) : kamuya ait yapı ve tesisler, entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapı ve tesisler ruhsata tabi olmayan yapılar, bodrum katı dışında en çok 2 katlı ve yapı inşaat alanı toplam 200 metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar 4708 ün kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile çalışan ve tüzel kişiliğe sahip yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabidir. Denetlenerek inşa edilmiş yapılara sertifika verilir 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 12

13 Yapı Denetim Kuruluşları İnşaat yaptıracak bir yapı sahibi bir YDK ye giderek denetim hizmeti talep eder, anlaşırlarsa aralarında hizmet sözleşmesi düzenlenir. Yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez. YDK bir ortaklık olarak örgütlenir ve sermayelerin kurucu mühendislere veya mimarlara ait olması gerekir. YDK nin denetçilerinde ve kontrol elemanlarında aranacak nitelik ve deneyim, bu kişilere belge verilmesi ve kuruluşun çalışmasının düzenlemesi Bakanlıkça yapılır. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 13

14 YDK lerin Çalışma Esasları Yapı denetim kuruluşlarının denetleyebilecekleri toplam yapı inşaat alanı m 2 yi geçemez*. Bu kuruluşlar, görev yapacağı il dışında, kanunun uygulandığı illerde şube açabilirler. Kuruluşta asgari; Bir denetçi mimar, Bir proje denetçisi inşaat mühendisi, Üç yapı denetçisi inşaat mühendisi, İki denetçi makine mühendisi, Bir denetçi elektrik mühendisi olmak zorundadır. YDK ların ve bu kuruluşların denetçilerinin sicilleri, ilgili idare tarafından verilen sicil raporlarına göre yapı denetimi komisyonunca tutulur. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 14

15 Denetçi Belgeleri Mimarlar için "Proje ve Uygulama Denetçisi", Proje inceleyen inşaat mühendisleri için "Proje Denetçisi", İnşaat denetimi yapacak inşaat mühendisleri için "Yapı Denetçisi", Makina ve Elektrik mühendisleri için "Proje ve Yapı Denetçisi", Laboratuvarda görev yapacaklar için "Laboratuvar Denetçisi", Diğer mühendislik alanları için "Proje ve Uygulama Denetçisi", Yapı Denetim Komisyonunca verilen denetçi belgeleri 5 yıl için geçerli olup, 5 yılın sonunda yenilenmeyen denetçi belgesi hükümsüz sayılır Denetçi belgesi sahipleri, Bakanlıkça uygun görülen kurum ve kuruluşların açacakları hizmet içi eğitim programlarına katılmak zorundadırlar. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 15

16 Denetçi Belgesi Alabilmek İçin Diploma veya mezuniyet belgesi, İlgili meslek odalarına kayıtlı olduklarına dair belge, Cumhuriyet Savcılığından alınacak, yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hüküm giymediğine dair adli sicil belgesi, Mesleğinde fiilen en az 12 yıl çalıştığına dair ilgili kurum ve kuruluşlardan alınacak belgeler, Laboratuvarlarda görev alacak denetçi mühendisler için 12 yıllık fiili meslek süresinin en az 3 yılını meslek içi ihtisas alanında çalıştığına dair kurum ve kuruluşlardan alınacak belge. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 16

17 Denetim Yetkisi Sınırları Denetçilerin ve yardımcı kontrol elemanlarının denetim yetkisi sınırları vardır. Denetçi Mimar: m 2 Proje denetçisi inş. müh.: m 2 Yapı denetçisi inş. müh.: m 2 Denetçi makine ve elektrik müh. : m 2 Denetleme yetki alanı aşıldığında, ilave denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarını görevlendirilir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 17

18 Denetim Yetkisi Sınırları (devam) Yapı denetçisi inşaat mühendisi ve yardımcı kontrol elemanları, sadece bir il sınırları içerisinde görev yapabilirler. Diğer denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcıları için bu şart aranmaz. Görev alan yardımcı kontrol elemanlarının tamamının mühendis olması zorunludur. İnşaat mühendisi m 2 Makina mühendisi m 2 Elektrik mühendisi m 2 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 18

19 YDK nın Görevleri Yapı sahibi tarafından kendisine getirilen projeler ve dayanaklarını incelemek Yapının aplikasyonundan iskan izninin alınmasına kadar her aşamasını denetlemek Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek. Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak Gerekli raporlama işlemleri yapmak 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 19

20 YDK nın Görevleri (devam) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak. İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini uyarmak, uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek. Kalitesiz ve ruhsata uymayan işlem yapıldığını tespit etmesi halinde yükleniciyi uyarmak, sonuç alınmazsa durumu ruhsat makamına bildirmek Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair ilgili idareye rapor vermek. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 20

21 YDK nın Sorumlulukları Bir inşaat tamamlandıktan sonra herhangi bir zamanda yapıda uygun malzeme kullanmamak ya da tekniğine uygun iş yapmamak sonucu hasar meydana gelirse, bu hasardan YDK yöneticileri, ortakları ve denetim elemanları da sorumlu tutulur. Sorumluluk süresi taşıyıcı elemandaki hasarlar için 15 yıl İnce yapıdaki hasarlar için 2 yıl Yapı denetim kuruluşu denetim faaliyeti dışında başka ticari faaliyette bulunamaz. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 21

22 Hizmet Bedeli Hizmet bedeli, yapı denetimi hizmet sözleşmesinde belirtilir. Bu bedel, yapı yaklaşık maliyetinin % 1,5 inden az olamaz. Hizmet bedeli oranı, yapım süresi iki yılı aşan iş için yıllık % 5 artırılır ve yapım süresi iki yıldan daha az olan işler için yıllık % 5 azaltılır. Bu bedele, KDV ile YDK tarafından talep edilen ve taşıyıcı sisteme ilişkin olmayan malzeme ve imalâtlar konusunda yapı müteahhidince yaptırılacak olan laboratuvar deneylerinin masrafları dâhil değildir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 22

23 Laboratuvarlar Yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standart veya teknik şartnamelere göre ölçüm, muayene ve kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tespit edebilen yeterli alet, teçhizat ve personele sahip olan laboratuvarlar; Bakanlık Yapı İşleri Genel Müdürlüğünden izin belgesi almak zorundadır. Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolu konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az 1 inşaat veya kimya mühendisi, zemin deneyleri konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az 1 inşaat veya jeoloji veya jeofizik mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 23

24 Yapı Denetim Komisyonları Kanunun uygulanması ile ilgili Bakanlık iş ve işlemlerinin yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlık merkezinde Merkez Yapı Denetim Komisyonu ve illerde İl Yapı Denetim Komisyonları kurulur. İl Yapı Denetim Komisyonları, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verilmesi hariç Kanunda belirtilen diğer görevleri yapar. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 24

25 Denetim Faaliyetinin Durdurulması Yapı denetim kuruluşlarından, Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanların veya son 3 yıl içerisinde 3 defa olumsuz sicil alanların veya denetim faaliyetinin dışında işlerle uğraştığı belirlenenlerin denetim faaliyeti, Bakanlıkça 1 yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alınır. Durdurma kararı, Resmi Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir. Faaliyeti geçici olarak durdurulan kuruluşun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaz. Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlıkça ilgili meslek odasına bildirilir. Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar. Faaliyeti 3 defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin belgesi Bakanlıkça iptal edilir*. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 25

26 Ceza Hükümleri YDK nun icraî veya ihmalî davranışla görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, ile laboratuvar görevlileri, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. YDK da görev alan kişiler yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi belge düzenlemeleri hâlinde TCK nun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır. YDK nun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı belge düzenlendiğinin izin belgesi verildikten sonra anlaşılması hâlinde, izin belgesi derhal iptal edilir. Kesinleşmiş mahkeme kararları, Cumhuriyet başsavcılıklarınca Bakanlığa ve ilgili meslek odalarına bildirilir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 26

27 T.U.S. DENETİMİ (Eski Uygulama) TUS görevini mühendis ve mimar unvanlı teknik elemanlar üstlenebilir. Teknik eleman grubu: 1 inşaat müh. 1 makine müh. 1 elektrik müh. 1 mimar Yeterli sayıda sürveyan Duruma göre peyzaj mimarı, harita müh., vb. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 27

28 TUS Denetimi (devam) TUS görevlileri inşa edilecek yapının temel ruhsatının alınması aşamasında belirlenir TUS elemanlarını yapı sahibi seçer ve ücretini öderler Yüklenici müh. veya mimar ise kendi inşaatının TUS ekibinde yer alabilir Ruhsat ve eklerine aykırı yapılan imalat konusunda TUS yükleniciyi uyarmasına rağmen sonuç alamazsa durumu yazılı olarak ruhsat makamına bildirir. Bir teknik eleman aynı anda 10 yapıdan fazla yapı için TUS görevi üstlenemez. TUS denetleyeceği yapının il sınırları içinde ikamet etmeli 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 28

29 TEŞEKKÜRLER.. 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 29

30 KULLANILAN KAYNAKLAR 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Yapı Denetimi Uygulama Usul Ve Esasları Yönetmeliği Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği Yapı İşletmesi ve Maloluş Hesapları A. Pancarcı, M. Emin Öcal Yapı İşlerinde İhale Düzenimiz Prof. Orhan Yüksel 11/11/2012 Yapı İşletmesi Yapı Denetimi 30