GAZETEMİZİN BU İLK SAYISINDA BAŞKANIMIZ ZİYA ŞAHİN İLE ÖZEL BİR RÖPORTAJ YAPTIK

Transkript

1 Yıl: 1 Sayı: 1 İki Ayda Bir Yayımlanır Birlik Üyelerine Ücretsiz Dağıtılır Nisan-Mayıs Ziya ŞAHİN MAYBİR Yön.Kur.Başk. GAZETEMİZİN BU İLK SAYISINDA BAŞKANIMIZ ZİYA ŞAHİN İLE ÖZEL BİR RÖPORTAJ YAPTIK Muğla olarak çam balı üret m alanlarına sah p olmamız b z m ç n büyük b r şans. Bu şansı doğru kullanmayı b lmel y z. Sadece Muğlalı arıcılar değ l, çam balı üret m ne katılan tüm arıcılar bu alanlara sah p çıkmalıdırlar. Arıcının Ses - Arıcının Ses artık gazete formatında yayımlanacak; neden gazete? Z ya Şah n - Derg deney m m z beş sened r devam ed yor. Gazete b ç m n n daha kolay okunab l r olacağını düşünüyoruz. Ş md l k k ayda b r çıkacak, o ay arıcılıkla lg l güncel konular, sorunlar, sıkıntılarla lg l yazılar olacak. Arıcının kafasındak sorulara ona daha yakın b r d lle cevap verecek. Arıcının sorunlarına daha çok yer vereceğ z. Hatta her sayımızda b r arıcı arkadaşımızla sohbet etmey, sorunlarını ya da öner ler n paylaşmayı planlıyoruz. Resm kurum ve kuruluşlarla lg l d lek ve temenn ler n de letmes ne aracılık etmek st yoruz. Ayrıca, her sayıda, yazı yazab l r m d yen b r arıcı arkadaşa da yer vermek st yoruz. B r arıcı köşem z olacak. Arıcılarımızın ses n gazete aracılığıyla d nlemes gereken yerlere ulaştırmış olacağız. A. S.- Arıcılıkla lg l b l msel ağırlıklı ve akadem k konular nasıl yayımlanacak? Z. Ş.- Önce şunu söyleyey m, b l mle saha ortak olmadığı sürece çok ver ml sonuçlar alınmıyor. B l m sahaya yansımadığı sürece, o b l m de b l m olmuyor. Öncel kle bunun altını ç zel m. B z m amacımız hep b l m sahaya taşımak oldu. Gazetede de bunu yapacağız. Arıcılarımızın kolaylıkla tak p ed p, uygulayab leceğ b r formatta sunacağız. Daha b l msel ağırlıklı makaleler se ün vers te le ortak çıkaracağımız, uluslararası n tel kte b r derg de yayımlamak st yoruz yılı ç nde bu derg n n de lk sayısını çıkarab lmey planlıyoruz. B z m amacımız hep b l m sahaya taşımak oldu. Gazetede de bunu yapacağız A. S.- Arıcıların bu tür b l msel ve tekn k konularda aydınlatılması ç n başka araçlar da olacak mı? Z. Ş.- Evet, zaten telev zyon vb. g b alanlarda arıcımızın ses n duyuruyoruz. Ama asıl öneml araç Feth ye Islah Merkez m z olacak. Bu merkez, arıcılarımıza yukarıda sözünü ett ğ m z b l m n sahaya taşınması ç n b r araç olarak h zmet ed yor ve edecek. Oradak arılıkta eğ t m çalışmaları sürüyor ve sürecek. Kurslar ver l yor. Ana arı yet şt r lmes ve arı sütü üret m eğ t mler ver l yor. Bu kurslar ç n de arının gel şmeye başladığı, arıcının da zamanının en uygun olduğu b r dönem olması t bar yle N san ayını terc h ed yoruz. Ayrıca bu yöntemle üret c ye masa başında değ l, yer nde eğ t m vererek, ülkem zdek kurs anlayışına da yen b r bakış açısı get r yoruz. A. S.- Arıcını Ses gazetes n n bu lk sayısı aslında maalesef arıcı ç n kötü ve şanssız b r ortamda çıkıyor; sahada yaptığımız çalışma ve sohbetlerde arıcılarda genel b r kötümserl k ve umutsuzluk gözlemled k. Hemen heps bal fiyatlarının düşüklüğünden ve buna rağmen ballarının eller nde kaldığından ş kayetç ler. Neler oluyor? Arıcılık nereye doğru g d yor? Z. Ş.- B zler de yaptığımız köy toplantılarında bu durumu b zzat tesp t ett k. Ş kayetler d nled k. Önce şunu bel rtey m, b z ıslah amaçlı kurulmuş b r yet şt r c b rl ğ y z. Kal tel ürün elde ed lmes yle, üret m alanlarının gel şt r lmes yle ve arı yet şt r c l yle lg l sorunlara çözüm get rmekle görevl y z. T car faal yetlerde bulunamayız. Yasa b z bu konuda sınırlıyor. Ama b z balımızı tanıtab l r z ve bunu İrlanda'sından Kore's ne kadar her yerde yaptık. Ama ş bunun da ötes nde; maalesef ülkem zde fiyatları ne üret c ne de arztalep denges ne göre p yasa bel rl yor. Bakınız, 2014 yılında üret len çam balı rekoltes 21 b n ton ve balın tenekes 220 TL yılında 10 b n ton c varında. Bakınız arzda düşüş olmasına karşın p yasa 195 TL.'den açıldı. Bana bu çel şk y serbest p yasa kurallarıyla açıklayab len b r ekonom st göster n. Kaldı k, mal yetler m z hesapladık; 2015 yılı g rd fiyatlarına göre b r teneke balın mal yet 245 TL. Üret c zararına satış yapıyor. Bunun b r nc çares vatandaşın kend s, balını ucuza satmamalı. Ürünüyle d renmel. Bunu denemel y z. B rl kte hareket etme b l nc n gel şt rmel y z. İk nc s, bal fiyatlarına Bakanlığın da el atması ve b r düzen get rmes gerek yor. A. S.- Burada b r soru akla gel yor. Arıcılık sektöründe yerel, lçe bazında üret c den bal toplayıp satmakla görevl 'Bal B rl kler ' var ama, n ye F skob rl k, Pankob rl k, Çaykur vb. g b ürünü toplayan, denetleyen ve pazarlayan sektör çapında b rl kler yok? Z.Ş.- Bunu s yas radeye sormalı. B r de kurulalı resmen on yıl oldu, bu bal b rl kler vatandaşın b r teneke balını alıp satmış mı b r sorun bakalım? O zaman ben seslen yorum, bu b rl k k rl l ğ ne b r son ver ls n, adam g b b r merkez b rl k kurulsun, kanun ve yönetmel k çerçeves nde görev n yapsın. Türk ye arıcısının buna gücü de ht yacı da var. B z MAYBİR olarak ıslah ve yet şt r c l kle lg l tüm görevler m z yapıyoruz. Ve her zaman da yaptıklarımızın arkasında duruyoruz. A. S.- Bu b rl kler n en öneml şlev, üret c s n doğrudan tüccarla tek başına muhatap etmemes, ürünü toplu pazarlayarak, pazarlık gücü olması, yan b r tür tekel yaratması. Zaten lk kurulanlardan b r n n adı da üstünde 'TEKEL'. Z. Ş.- Evet, üstel k yasada her lçe b rl ğ n n kend yöres nden 500 ton bal alıp satması gerekt ğ yazıyor. SAYFA: 03 MUHSİN DOĞAROĞLU: İLKBAHAR ÖNERİLERİ SAYFA: 05 LEVENT AYDIN: NOSEMA MÜCADELESİ SAYFA: 06 MUHSİN DOĞAROĞLU: KOLONİ YÖNETİMİ SAYFA: 07 MEHMET CEYLAN NEDEN DAMIZLIK ANA ARI?

2 ARICININ SESİ - SAYFA 02 NİSAN-MAYIS SAYI 1 A. S.- En genel ş kayet ve lk sıradak sorun olarak 'sahte bal' göster ld. Hatta bal fiyatlarının düşüklüğü ve buna rağmen alınmamasına, sahte bal varken tüccar b z mk n neden alsın yorumu b le get r ld. Bu nasıl bal? Z. Ş.- Bunlar merd ven altı üret mler ve maalesef, üzülerek söylüyorum, bu sahtekarların da b l m nsanlarından danışmanları var. Y ne maalesef, bu cümle doğru, evet adına bal d yorlar, ama bunlar sanay de şlem görüyor, bunun adına farklı b r şey söyleyel m, bal demeyel m. Ama doğrudur, adına bal denen sahte tatlandırıcılar satılıyor. Y ne söyleyey m, devlet m z sterse buna b r günde son ver r. B z Türk ye Arı Yet şt r c ler Merkez B rl ğ olarak barkod çıkardık ve bakanlığımıza bunu lett k, ürünümüzü kayıt altına almak st yoruz ded k. Barkodu olmayan tüm ürünler sahted r o zaman. Ayrıca bu çözümle üründek her tür olumsuzluktan da b zzat üret c sorumlu olacak, ürününün tak pç s olacak. Ama Bakanlığımız bu uygulamayı yürürlüğe koymadı. A. S.- Neden? Z. Ş.- B lm yoruz. Ama b z buradan, gazetem z aracılığı le b r çağrıda bulunalım; b r nc l ürün kayıt s stem ded ğ m z barkod s stem n uygulamaya koysunlar, başka b r şey dem yoruz. Bu b r tal matla halled lecek b r günlük b r olaydır. O zaman yereldek denetley c olan tarımdak görevl ler de rahat edecekt r. Yüzde vermeyey m ama b r k tanes n tenz h eder m, g tt ğ m bütün oteller, bal aromalı tatlandırıcı şurup yed r yorlar kahvaltıda. Üzülerek söylüyorum, örneğ n sadece Muğla'dak oteller gerçek çam balı kullansalar, bu çam balı buraya b le yetmez. İhbar hattından da sonuç alınmıyor. Tekrar yetk l lere seslen yoruz; buna b r son ver lmezse, arıcılığımızın sonu h ç de arzu ett ğ m z g b olmayacaktır. Arıcı doğal bal üretmey lke ed nmel, güven kazanmalı. A. S.- Kabahat sadece denet m yapmayan ya da sahte bal üretende m? Arıcının suçu h ç yok mu? Bu kaostan çıkmak ç n arıcı ne yapmalı? Z. Ş.- Arıcı doğal bal üretmey lke ed nmel, güven kazanmalı. B z de aynaya bakıp, kend m ze çek düzen vermel y z. İy bal üretmel. Kend soframıza koymayacağımız balı satmamalıyız. A. S.- Aynı şek lde y ne bu kaos ortamında tüket c ne yapmalı? Tüket c y b lg lend rmek ç n neler yapılab l r? Tüket c sektörü nasıl destekler? Z. Ş.- Tüket c ler m z kal tel bal konusunda hem çok hassas hem de b lg sah b olmaya çalışmıyor. Araştırmıyoruz. Hala kr stal ze bal kötü baldır önyargısını kıramadık. İlla akışkan bal olacak, oysa o balın nasıl akıcı hale get r ld ğ n b lseler. Bu kadar ısrarcı olmayacaklar B zler Türk ye Arı Yet şt r c ler Merkez B rl ğ olarak fuarlar düzenl - yoruz, fuarlara katılıyoruz, tanıtım yapıyoruz, bal satmıyoruz tanıtıyoruz. Tüket c ler m z b l nçlend rmeye çalışıyoruz. Sonuçta, tüket c ler m z b rl kler m zle rt bata geçmel, sorularına cevap aramalı. Yöredek tur zmc ler m z de b rl ğ m zle rt bata geçmel, b lg almalı, doğru ve kal tel bala ulaşmaya çalışmalı Mal yetler düşürüp, gel r artırmanın temel yolu da ürün çeş tl l ğ nden geç yor. A. S.- Muğla arıcılarına 2016 arıcılık yılı ç n mesajınız ned r? Z. Ş.- Mal yetler yüksek, b r teneke balı 245 TL'ye mal ed p de 200 TL'ye satarsanız bu arıcılık olmaz. 2003'ten ber aynı şey söylüyoruz; arıcı önce kal tel ve doğru bal üretecek, ama arıcı sadece bal üretmeyecek, polen üretecek, kend ana arısını üretecek, arı sütü üretecek, propol s yan arı ne ver yorsa onu üretecek. Türk ye ekonom s n değ şt rmek b z m görev m z değ l, gücümüz de değ l. B z m görev m z bu ekonom k ortamda neler yapab leceğ m z ortaya koymaktır. Mal yetler düşürüp, gel r artırmanın temel yolu da ürün çeş tl l ğ nden geç yor. Dünya pazarında varolmanın temel koşulu da budur. Bu arada, önümüzdek süreçte, kadın arıcılarımıza arı sütü üretmeler nde destek olmakla lg l projeler m z var. Genç arıcılar yet şt rmek st yoruz. Kal tel bal üret p bu güven sorununu aşmak gerek yor. Yoksa yandık b tt k demen n b r anlamı yok. Kal te arıcımızın namus borcu olmalı. B z b rl k olarak, arıcı arkadaşımızın hang noktada sıkıntısı varsa o noktaya koşuyoruz. Projeler yapıyoruz, akadem syenler ayaklarına kadar get r yoruz. Uzmanlarımız çalışıyor. B lg alsınlar, doğru ürün ürets - nler, doğru laç kullansınlar, sahada köy köy dolaşıp laç tavs ye ed p satan sözde satıcılara t bar etmes nler. Kal tede en temel konumuz se petekd r. Doğal, saf balmumundan ve ster l ze ed lm ş temel petek kullanımını sağlayamazsak, h ç b r hastalıkla mücadeleden söz edemey z. Doğru petek kullanmazsanız, yaptığınız her şey boşa g der. Arıcılarımıza öner m z mumlarına sah p çıkmalarıdır. Ster l ze ed lmem ş temel petek kullanmasınlar. Kullandıkları petekler her k yılda b r yen les nler. Mumlarını anal z ett rs nler. Bu konuda B rl k olarak her türlü desteğ vermeye hazırız. Petek konusunda hassas davranmadıkça sağlıklı arıdan ve doğal bal üret m nden söz etmem z olanaklı değ ld r. Üstel k sadece Muğla'da değ l, Türk ye'n n her yer nde bu petek konusunda hassas yet göstermem z lazım. Doğal, saf balmumundan ve ster l ze ed lerek üret lm ş doğru petek kullanmazsanız, yaptığınız her şey boşa g der. A. S.- Teşekkürler... Arıcılarımıza son b r sözünüz var mı? Z. Ş.- Muğla olarak çam balı üret m alanlarına sah p olmamız b z m ç n büyük b r şans. Ancak, bu ş a n s ı d o ğ r u k u l l a n m a y ı b l r s e k. A r ı c ı arkadaşlarımız bu alanların korunması ve bakımı konusunda duyarlı olmalıdır. Bu konuda B rl k- ler n n yaptıklarını ve yapmaya devam ett kler n zlemel, nereden nereye geld ğ m z unutmamalıdırlar. Sadece Muğlalı arıcılar değ l, çam balı üret m ne katılan tüm Türk yel arıcılar bu alanlara sah p çıkmalıdırlar. Tüm arıcılarımıza bereketl, sağlıklı ve bol kazançlı b r arıcılık sezonu d l yorum. Arıcının Ses İk Ayda B r Yayımlanır N san-mayıs 2016 Yıl: 01 Sayı: 01 İmt yaz Sah b Muğla İl Arı Yet şt r c ler B rl ğ Adına Yönet m Kurulu Başkanı Z ya ŞAHİN Yazı İşler Sorumlusu Z ya ŞAHİN Gazetede yayımlanan tüm yazılardan yazarları sorumludur. Muğla İl Arı Yet şt r c ler B rl ğ Yayın Organıdır Yayın Yönetmen Şam l Tuncay BEŞTOY Yayın Kurulu Z ya ŞAHİN Yas n KIRGIZ Umut ÖZER Mehmet CEYLAN Ayşe ŞİMŞEK CEYLAN Şam l Tuncay BEŞTOY Grafik Tasarım Şam l Tuncay BEŞTOY Her sayımızda güncel konularda uzmanların ve akadem syenler n sahadak sorunlara çözüm üreten yazı ve makaleler yer alacaktır. B rl ğ m z bünyes nde çalışan konularında uzman arkadaşlarımız saha deney mler n anlatacaklar. Gazetede, Arıcımız Konuşuyor başlığı altında arıcılarımızın görüş, öner ve yazılarına yer ver lecekt r. Yönet m Adres Musl h tt n Mah. Cemal Karamuğla Sok. No:100 Menteşe-MUĞLA İlet ş m B lg ler Tel: Faks: GSM: e-posta: mayb r48hotma l.com Baskı Es n Matbaası Küçük Sanay S tes 9. Blok No:9 Menteşe-MUĞLA Tel: Faks: e-posta: es nofsetgma l.com

3 ARICININ SESİ - SAYFA 03 NİSAN-MAYIS SAYI 1 İLKBAHAR GELDİ NELER YAPMALIYIZ? Prof. Dr. Muhsin Doğaroğlu Sezona Genç, Verimli Ana Arılar ve Güçlü Kolonilerle Başlamalıyız Oğula Engel Olmalı ve Doğru Besleme Yapmalıyız En Önemlisi Hastalıklarla Doğru Yöntemlerle Mücadele Etmeliyiz Yen b r sezon başlıyor, yen sezon yen b r heyecan ve yen b r umut demek. Ülke ve Bölge arıcısına bol bereketl b r sezon ve sonunda tatm n edecek b r gel r s zler n olsun. Elbette d lekler öneml ama d lekler ve beklent ler kadar önlemler de öneml. Bu sezon başında arıcı neler yapmalı nelere d kkat etmel d ye söze başlayınca bazı öneml hususları hatırlatmak st yorum. Bunlar her bakımdan başarınızı artıracak özell kte konulardır. Arıcının bütün faal yetler ve gel r tamamen arı ded ğ m z bu canlıya bağımlı olduğundan düşünmes gereken en öneml konuların başında arı kolon ler n n sağlığı gel r. Arısı sağlıklı ve güçlü olmayan arıcının arıyı toparlaması, onu yaşatab lmes ve ürün alması mümkün değ ld r. Hastalık ve zararlılardan önce unutulmaması gereken en öneml nokta, kolon ler n kalabalık şç arı varlığı le yan güçlü populasyonlarla sezona başlaması ve ht yaçlarının doğru bel rlenerek bu ht yaçların doğru maddelerle karşılanmasıdır. Bu doğrultuda arıcının d kkat etmes gereken başlıklar ve çalışması gereken konular; 1) Genç ve ver ml b r ana arı le sezona başlamak, 2) Populasyon düzenlemes le kolon ler güçlend rmek, 3) Oğula engel olacak köklü çözümler uygulamak 4) Kolon ler sağlıklı b r şek lde beslemek, 5) Hastalık ve zararlılarla savaşmak olmalıdır. Bu konuları tek tek ele alacak olursak; 1) Genç ve ver ml b r ana arı le sezona başlamak; Kolon n n hem üreten, hem dolaylı olsa da yöneten ve bütün genet k kapas tey bünyes nde taşıyan ana arı bu özell ğ le kolon n n o yılk bütün performansını bel rled ğ g b oğula neden olab lecek yapısı le de kolon n n en büyük r sk faktörüdür. Kolon n n stenmeyen oğul özell ğ kovan ç nde oğula neden olan faktörler saymazsak ana arının genet k yapısına ve yaşına bağlıdır. Yan üret c kovanda oğulu engelleyecek bütün önlemler alsa da ana yaşlı veya genet k olarak oğul eğ l m taşıyorsa kolon oğul verecekt r. Bu sorunu önlemek ç n genel olarak arıcı ana yet şt rme şlem n oğul eğ l m gösteren kolon lerden yapmamalı ve h çb r ana arıyı 2 kış geç recek şek lde kovanda tutmamalıdır. Bu öner ler baharın lerleyen dönemler ç n geçerl d r. O halde ç nde bulunduğumuz bu erken baharda yapılacak şlemler neler olmalıdır? Bu dönemde arıcı zayıf kolon ler le kuluçka dağılımı uygun olmayan kolon lerdek ana arıları mha ederek bu kolon ler b r sonrak konuda anlatılacak populasyon düzenleme çalışmalarında güçlend r c olarak kullanmalıdır. 2) Populasyon düzenlemes le kolon ler güçlend rmek; Populasyon düzenlemes n n amacı öncel kle kolon ler güçlend rmek ve hedef populasyon düzey n oluşturmaktır. Populasyonların güçlend r lmes konusunda ülke arıcılarının genel eğ l m güçlü kolon lerden alınan arılı veya arısız kuluçka petekler n n zayıf kolon lere ver lmes şekl nded r. Bu uygulama b r yandan ler de bal yapab lecek güçlü kolon ler ver ms zl ğe mahkûm edeceğ g b ver ms z kolon ler n yaşamını sürdürmes ne neden olarak gelecekte kolon ler n öneml ölçüde ver ms z kolon lerden oluşmasına neden olacaktır. Oysa ver ms z bu kolon ler n kuluçkaları alınarak orta güçte kolon ler n güçlend r lmes nde kullanıldığında bütün kolon ler n güçlü ve ver ml olması sağlanır. Bu dönemde kolon ler n sayısal olarak yüksek tutulmasını steyen üret c ler bu yöntem uygulamak stemed kler g b güçlü kolon ler bölerek kolon ler n daha da ver ms zl ğe doğru yönelt rler. Öncek bölümde anlatılan zayıf, anası ver ms z veya yaşlı olan kolon ler orta güçtek kolon ler n güçlend r lmes nde kullanılarak hedef populasyon düzey n n yakalanmasına çalışmak ver ml l kte en esas uygulamalardan b r s d r. Öncel kle burada hedef populasyonun ne olduğunu açıklamakta yarar vardır. Üret c n n b r hedefi asıl bal mevs m başlangıcında 2 katı arı le dolu yan 20 çerçeve arılı kolon ler oluşturmak olmalıdır. Hedef populasyon düzey se ç nde bulunulan zamanda bu hedefi tutturacak düzeyd r. Başka b r şek lde bu uygulamayı şöyle açıklamak mümkündür. Örneğ n Haz ranın 15' nde asıl bal akımı başlayacaksa ve 15 N san tar h nde bu uygulama yapılacak se bu tar hte kaç çerçeve arının 15 Haz randa 20 çerçeve olacağını tahm n etmek ve uygulamaktır. Bu şlem uygulandıktan sonra örneğ n 15 Mayısa gel nd ğ nde hedef 14 çerçeve se ve bazı kolon ler bu düzeye gelemem şse daha zayıflarla takv ye yapmak suret yle bütün kolon ler 14 çerçeve düzey ne get r l r. Bal ver m n en üst düzeye get reb lmek ç n b r d ğer uygulama bal mevs m başlangıcında k katlı bu kolon lerde tarlacı arı oranını genç arı m ktarına göre olab ld ğ nce üstün tutmaktır. Çünkü bal ver m tarlacı arıların get rd ğ bal m ktarından genç arıların tükett ğ bal m ktarı çıktıktan sonra kalan kısımdır. Bu nedenle bazı dönemlerde tesadüfen tarlacı arıları çok olan daha zayıf arıların kuluçka ve genç arı m ktarı yüksek olan güçlü kolon lerden daha fazla bal yapmasının neden budur. O halde üret c kuluçka üret m n bal mevs m nde tarlacı oranını yükseltecek ve tüket c oranını azaltacak şek lde düzenlemel d r. Bunun ç n kuluçka üret m nde b r yandan zamanlama uygulaması yapmalı öte yandan kend yöntem m olan Destek Kolon Yönet m S stem n uygulamalıdır. Bütün bu uygulamalar sırasında üret c n n en çok yakındığı konulardan b r s güçlü kolon ler n oğul vermes olduğundan ş md bu konunun köklü b r şek lde çözümünü ele alalım.

4 ARICININ SESİ - SAYFA 04 NİSAN-MAYIS SAYI 1 3) Oğula engel olacak köklü çözümler uygulamak; Oğul önlemede üret c ler n uyguladığı en klas k yöntemler çevre şartlarının y leşt r lmes esasına dayanır. Bunlar genell kle kolon n n gel şmes ne paralel olarak gerek kuluçka gerekse erg n arı mevcudu ç n yeterl alanların açılması ve havalandırma başta olmak üzere kovan ç koşulların kolon rahatlamasına olanak verecek şek lde düzenlemeler n yapılmasıdır. Bu önlemler alındığı halde çoğu kolon de oğul eğ l m n n durmadığı görülür. Bu esas anlamda ana arının yaşlı veya ver ms z olmasından veya ana arı genç ve ver ml olduğu halde ana arının genet k olarak oğul eğ l m ne sah p olması neden yle sadece çgüdüsel olarak oğul verme steğ nden kaynaklanır. Bu durumda yaklaşık her 5 günde b r ana arı gözler n mha eden arıcı b rkaç uygulamadan sonra oğul eğ l m n n durduğunu veya kes ld ğ n görür. Oğul gözler n n kes m le oğul eğ l m n n durmaması kolon n n mutlak surette ana arıyı değ şt rmek sted ğ n fade eder. Bal mevs m ne kadar oğul gözü kes m sürüyorsa bal mevs m nde de bu oğul vermeden ana arıyı değ şt rmek ç n merkez b r yerde 1-2 ana arı yüksüğünün oluştuğu görülür. Bu olaya ana arı değ şt rme anlamında supersedure adı ver l r. Oğul eğ l m 1-2 defa oğul gözü kes m nden sonra duruyorsa, bu durum oğula neden olacak herhang b r sebep olmadan sadece genet k olarak kolon n n oğul verme eğ l m olduğunu göster r. Böylece kolon yönet m le oğula neden olacak uygulamalara rağmen kolon oğul eğ l m göster yorsa oğul gözler kes m ster dursun ster durmasın ana arının değ şt r lmes gerek r. Ayrıca kolon ler n oğul eğ l m n köklü çözümlerle önlemek ç n ana arıları olab ld ğ nce fazla sayıda kolon lerden ve oğul eğ l m olmayan kolon lerden üretmek gerek r. Doğal populasyonların varlığını sürdüreb lmek ç n sadece stenen özell klere sah p yan oğul eğ l m düşük, hastalıklara dayanıklı ve hırçın olmayan bütün kolon ler n ana arı yet şt rmeler ne olanak vermek gerek r. Bu amaçla üret c lere öner lecek en öneml yöntem gen havuzu yet şt rme yöntem uygulamalarıdır. Bu yöntemde her üret c n n sah p olduğu kolon ler onun gen havuzu olarak kabul ed l r ve bu kolon ler çer s nde stemed ğ özell klere sah p kolon ler ayıklanarak ger de sadece sten len özell klere sah p kolon ler kalır. Bunların heps nden ana arı üretmek özell kle gen kaynaklarımızın sağlıklı olarak sonsuza kadar varlığını sürdürmes ne olanak sağlayacaktır. 4) Kolon ler sağlıklı b r şek lde beslemek; Kolon beslemede üzer nde durulacak en öneml husus arı kolon ler n kend doğal koşullarındak besleme yöntemler le yan onların b yoloj k özell kler ne göre beslemek olmalıdır. Bu yaklaşım kolon ler n yaşam süres n ve ver ml l ğ n artıracaktır. Burada esaslar arı beslenmes n n 2 unsuru olan nektar ve polen n özell kler ne ve arıların bunlarla beslenme alışkanlıklarına dayanır. Örneğ n nektar ve bal ht yacını karşılamak ç n ballı şeker kek, polen ht yacını karşılamak ç n de lkbaharda üret lerek der n dondurucuda bekletmeden ve h çb r şlem yapılmadan saklanan polenler kullanılır. Bu her k kek de ayrı olarak yan karıştırılmadan arılara gerekl zamanda ve gerekl m ktarlarda ver lmel d r. Şeker kek, üret c ler n b r yıl önce kend arılarının sağlıklı olanlarının kuluçkalığında üret len bal kullanılarak 1 ölçü bala dört ölçü pudra şeker katılarak hazırlanır. Ancak bu kek lkbaharda lk tarlacı arılar elde ed ld kten yan lk yumurta üret m nde 6 hafta sonra ver lmeye başlanmalı ve arıların en çok ht yaç duydukları bahar sonunda kolon lere bol m ktarda ver lmel d r. Henüz tarlacı arı üret m n n olmadığı erken lkbaharda 2 ölçü şekere b r ölçü su katılarak hazırlanan şeker şurubu ver lmel d r. Polen kek se arıların kuluçka üret m n teşv k etmek sted kler özell kle çam balı üret m dönem başta olmak üzere polen kıtlığı olan bütün dönemlerde kullanılmalıdır. Bunun ç n der n dondurucudan çıkarılan taze polen çok az m ktarda pudra şeker serp lerek ve su püskürtülerek yoğrulur ve kolon gücüne göre g m ktarda çerçeve üzer nden ver l r. Bu ver len polen n petek gözler ne depolanması gerek r ve bu depolamanın olmadığı durumlarda yapılan şlem n doğru olmadığı anlaşılır. 5) Hastalık ve zararlılarla savaşmak; Hastalık ve zararlılarla savaşımda laçlı mücadele yöntemler nden önce kültürel önlemlere ağırlık vermek hem üret m mal yet n düşürecek, hem kalıntısız bal üret m ne olanak sağlayacak hem de arı sağlığını daha çok koruyacaktır. Alınacak bu önlemlere rağmen hastalık ve zararlılar arı sağlığını c dd boyutlarda etk leyecek durumda olacak se bu durumda da doğal ve b yoloj k tedav yöntemler öncel kl olarak denenmel d r. Hastalıklara karşı uygulanacak en öneml kültürel yöntemler hastalık oluşumundan önce ve sonra hastalıkların bulaşma ve yayılmasını önleyecek h jyen k önlemler almak, kolon ler hastalıklara karşı genet k olarak dayanıklı hale get rmek ve güçlü populasyonlar le çalışarak hastalık ve zararlı mücadeles nde başarı sağlamak olmalıdır. Güçlü populasyonlar hastalık ve zararlılara karşı zayıf kolon lere oranla çok daha dayanıklıdırlar. Bu nedenle lk yapılacak uygulama h jyen k önlemler uygulamak ve kolon ler güçlend rmek olmalıdır. D ğer b r çözüm se genet k yapısı daha dayanıklı olan b reyler n seç lmes ve böylece populasyonları genet k olarak dayanıklı kolon - lerden oluşturmak olmalıdır. Bu amaçla uygulanacak ıslah yöntemler seleks yon veya ayıklamadır. Her k uygulamanın aynı anda b l nçl uygulandığı durumlarda başarı şansı daha yüksekt r. Seleks yon hastalık ve zararlılara en dayanıklı olab ld ğ nce fazla sayıda kolon den akrabalı yet şt rme olmadan ana arı yet şt rmek, ayıklama se populasyon ç nde zafiyet gösteren kolon ler n döl vermeler n önlemek esasına (gen havuzu yet şt rme s stem ) dayanır. Üret c ler n sadece ayıklama yöntem uygulayarak zaman çer s nde bütün kolon ler sted ğ genet k yapıda yet şt rmes mümkündür.

5 ARICININ SESİ - SAYFA 05 NİSAN-MAYIS SAYI 1 TÜRKİYE GENELİNDE ÖZELLİKLE MUĞLA'DA Prof.Dr.Levent AYDIN Uludağ Ün vers tes Veter ner Fakültes Paraz toloj Anab l m Dalı KIŞ SEZONUNDA CİDDİ ARI KAYIPLARI YAŞANDI. NEDEN? DEVAM EDER Mİ? 2016 YILINDA NE YAPMALI? BALARILARINDA SAĞLIK AÇISINDAN BAHAR BAKIMI Geçt ğ m z yıl kış sezonu başlangıcı le ülkem z n farklı yerler nden erg n arı kayıpları le lg l ş kayetler başladı. Kovanlarda yeterl bal stoğu olmasına karşın, arılarda olağandışı ölçüde azalma olduğu, hatta bazı kovanların tamamen boşaldığı b ld r ld. Anab l m dalımız bu nedenle değ ş k v layet arı b rl kler le bağlantıya geçerek 23 v layetten arı örnekler n toplayıp laboratuar ncelemeler n tamamladı. Kolon ler yok eden ve hızla sönmes ne yol açan durum ç n en öneml sebep Nosema ceranae olarak tesp t ed lm şt r. Olgular kl n k yönden tak p ed lm ş bazı odaklarda bulaşıklık %60-70'lere ulaşmıştır. Çukurova Ün vers tes Veter ner Fakültes, Etl k Merkez Veter ner Kontrol Araştırma Enst tüsü le ortak b r araştırmayı tamamlayıp ULUSLARARASI APİDOLOJİ derg s nde sonuçlarını yayımladı. Nosema ceranae lk olarak 1994'te Ç n yaban arılarında saptanmıştır. Ancak sonrak yıllarda bal arılarında da gözlemlenm şt r. TEDAVİ Tedav de günümüze kadar FUMAGİLLİN preparatlarının kullanılmasına karşın kullanımı sınırlandırılıp sonra dünyanın b rçok ülkes nde yasaklanan bu lacın yer n esans yel (b tk sel) or j nl etken maddeler almaya başlamıştır. Şu an PARAZİTOLOJİ Anab l m dalımız yen b r karışım üzer nde çalışmalar başlatmıştır. Özell kle erken sonbaharda bal hasatını tak ben kullanılan t mol çer kl kek k suyu oldukça etk l bulunmuştur. NASIL HAZIRLANIR? - 1lt Kek k suyu / 8 l tre şurup (2 kısım şeker, 1 kısım su) hazırlanır. Bu su her sefer nde taze olarak hazırlanmalıdır. - Kışa g rerken kovan başına 0.5 lt şurup b r hafta ara le 2 kez kullanılmalıdır. - Erken lkbaharda da aynı uygulama tekrarlanır. - Kovanda nosema şüphes olmasa b le uygulanmalıdır. NOSEMA CERANAE OLAN BİR KOVANDA VARROA MÜCADELESİ B r kolon de nosema hastalığı varsa, Varroa laçlarının görev yapmayacağı ve etk nl ğ düşeceğ y b l nmel d r. Bu nedenle varroa tedav s nden önce nosema şüphel kovanlarda sorunun g der ld ğ nden em n olunmalıdır bahar aylarına g rd ğ m z şu günlerde yaptığımız laboratuar çalışmaları sorunun devam ett ğ n göstermekted r. NOSEMADAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI? Nosema Ceranae, Çalışılan Her Yerde Görüldü NOSEMA CERANAE İLE NOSEMA APİS'İN FARKI NASIL ANLAŞILIR N. ceranae da shal d kkat çekecek kadar çok değ ld r. N. ceranae ya bağlı nosemos s vakalarında s nd r m s stem harab yet N. ap s e bağlı nosemos s vakalarına göre çok hızlı ve yoğun olarak gerçekleşmekte, her zaman shal görülmemekte, nad ren görülen shal n varlığı se etken n ş ddet n ve enfeks yonun kr t k en son evres ne gel nd ğ n göstermekted r. N. ceranae shal tedav s ne yanıt vermez. N. ap s te shal semptomu gösteren kolon ler tedav ye yanıt ver rken, shal n fark ed lemed ğ aynı evrede N. ceranae ç n bu oran daha düşüktür. N. ceranae da hastalık çok hızlı gel ş r. N. ceranae de kron k (yavaş) enfeks yon tablosu bel rg n olarak şek llenmez, da ma akut (hızlı) enfeks yonlara bağlı an kayıplar yaşanır. N. ceranae ya bağlı nosemos s te en öneml kl n k tablo lkbaharda çok yavaş şek lde gel şen kolon ler n arılıkta d kkat çeker derecede fazla olması, kovanların üçerl beşerl gruplar hal nde ansızın sönmes d r. N. ceranae da kovan önünde hasta arı görülmez. Bu g b kolon lerde barsaklarda beyaz donuk hastalıklı görünüme ve kovan etrafında kıvranan arılara nad ren rastlanır. Arı başına düşen spor sayısı Nosema ap s te öneml yken N. ceranae ya bağlı nosemos s te bu sayının öneml olmadığı görülmüştür. - Şüphel arılıklarda kovanlar arası bal nakl yapılmamalıdır. - Nosema Cerenae görülen kovanlar sönse b le bal d ğer kovanlara aktarılmamalıdır. - Kovanlar ıslak ve neml olmamalıdır. Yerden en az 20 cm yüksekte olmalıdır. - Aynı arılıkta zayıf ve güçlü kovan b r arada olmamalıdır. - Kolon lerde ruhsatsız ve zamansız arı laçları kullanılmamalıdır. - Dışardan ana arı alımı, hastalıklardan ar sert fikalı arılıklardan olmalıdır. - Yaban arısı yağmalarına z n ver lmemel d r. - Toplanma ve konaklama alanlarında farklı arıcılar arılarını en az m uzağa yerleşt rmel d r - Kovan kaydı profesyonel arıcılar ç n olmazsa olmazdır. Her kolon n n geçm ş y b l nmel d r. ÖNLEM ALINMADIĞI TAKTİRDE ÖLÜM VE ARI KAYIPLARININ DEVAM EDECEĞİ İYİ BİLİNMELİDİR. Yararlanılan Kaynaklar Yazının Aslında Bel rt lm şt r. NOSEMA CERANAE NASIL YAYILIYOR? Nosema ceranae n n artık ülkem zde en yaygın nosema türü olduğı b l nmel d r. Daha hızlı ve öldürücü seyretmekted r. Nosema sporları kovanda ve balda (1 yıla yakın) uzun süre canlı kalmaktadır. N. ceranae enfeks yonları Bombus arılarında ve Vespula arılarında da b ld r lm şt r. Merops ap aster (göçmen arı kuşu) sm ndek arı zararlısının tarlacı arıları avlayarak yaşamını sürdürmes esnasında nosema sporlarını b r bölgeden d ğer ne naklett ğ tesp t ed lm şt r. Kovan çer s nden toplanan polen tanec kler nde nosema sporlarının bulunması bulaşma yollarında b r d ğer n göstermekted r. Ana arı t caret, Polen ve paket arıcılık uygulamaları Nosema etkenler n n ülkeler arası bulaşmasında rol alab lmekted r. Prof. Dr. Levent Aydın ve Z raat Müh. Umut Özer MAYBİR laboratuvarında

6 ARICININ SESİ - SAYFA 06 NİSAN-MAYIS SAYI 1 KOLONİ YÖNETİMİ NEDİR? Prof. Dr. Muhsin Doğaroğlu BU YIL YAŞADIĞIMIZ ŞAŞKIN BAHAR DA NE YAPMALIYIZ? Arıcının Ses - M las Tarım Fuarı nda b rl kte olduğumuz Sayın Doğaroğlu na Arıcılarımız bu Şaşkın Bahar da arılıklarına ve arılarına bakarken neler yapmalı, d ye sorduk? İşte yanıtı!.. Arıların hastalık ve zararlılara karşı nanılmaz b r bağışıklık mekan zması vardır. Çok güçlü ve dayanıklı b r yapıdadırlar. Ancak, maalesef çoğu durumda, arıcının üstel k ceb nden para da harcayarak hastalıkları önleyeceğ m d ye aldığı yanlış önlemler, hastalığın kend s nden daha çok zarar vermekted r. Günümüzde ne yazık k, artık arıyı unuttuk; arıyı damdak nek, kümestek tavuk g b beslemeye çalışıyoruz. Arıyı yen den öğrenmem z gerek yor; bunun ç n b r tane kovanı kend hal ne bırakın, h ç karışmayın, zley n. Bakın ne oluyor; arıcı yok, bakıcısı yok, laç veren yok, arının yaşadığını görürsünüz. Doğasına aykırı uygulamalarla, b r kez arıyı strese sokunca artık yapacak b r şey kalmıyor. Dünyanın her yer nde, ormanlarda, dağlarda kend başına yaşayan arılar var. Ama dümen n başına b z geçt ğ m zde ve gem y yanlış yöne çev rd ğ m zde, onun tekrar doğru yöne çev rme gücü yok. Doğasına aykırı uygulamalarla, b r kez arıyı strese sokunca artık yapacak b r şey kalmıyor. B rçok stres çeş d var; açlık stres den l nce genelde kış çıkışındak açlıktan bahseder z. Ama arının en çok açlık çekt ğ ve strese g rd ğ dönem ve en çok arı ölümünün olduğu dönem lkbaharda havanın en güzel olduğu dönemd r. Bu dönem arının en hızlı gel şt ğ dönemd r; d yel m kovanda on çerçeve arı var; bunun sek z çerçeves yavru, k s tarlacıdır. Tam o sırada baharın kaynakları b tmek üzere ve yaz ç çeklenmes başlamamış, k çerçeve tarlacı arımız var, k çerçeve tarlacı arı dışarı çıkacak, hem kend ht yacını hem sek z çerçeve genç arının ht yacını hem de bu sek z çerçevedek genç arının bakacağı kuluçkanın ht yacını karşılayacak, böyle b r şey mümkün değ l. O dönemde arıcı, hala b raz da bal geld ğ ç n arının beslenmeye ht yacı olduğunu düşünmüyor. Oysa kuluçkaya bakmak zorunda olan genç arılar aç kalınca vücutlarının yüzde otuz beş ne kadar varan oranlarda kend prote n ve yağlarıyla yavru bakıyorlar. Tarlacı arılar o kadar güçsüz kalıyorlar k, buldukları nektarı b le kovana get rem yorlar. Eğer b z tarlacı arının, genç ve bebek arılar tarlacı oluncaya kadar bakımlarını sağlayacak b r beslenme desteğ sağlamazsak, kovan çok sayıda genç arının ölümü le güçsüz düşecek, belk de sönecekt r. Üstel k kovanda bal olduğu halde; çünkü genç ve bebek arılar, o balı tüketerek onlar ç n bes n maddes üreten bakıcı arılar tarafından beslenmezlerse, o balı doğrudan tüketemezler. Yan madem, arıları kend haller ne bırakmıyor, yaşam döngüler ne müdahale ed yoruz, onları nek, tavuk besler g b, koyun gütmek g b yönetmek st yoruz, bar bunu onların doğal döngüsünü b lerek yapmalıyız. Arıcılık yapacaksak, yan, onları güderek arıcılık yapacaksak, b z üç katta arıcılık yapmanın yolunu bulmalıyız. Tek katta, hatta k katta arıcılık olmaz. Alt katı, kuluçkalığı arının doğal döngüsü ç nde yaşayacağı ev olarak bırakmalıyız. Esk ler arının yuvası bozulmaz derlerm ş, neden bahsed yor b z m yaşlılar, gözünüzün önüne get r n, dedeler n z kütük kovanlarda arıcılık yapardı. Arının beslenmes tamamen şekere dayalı olamaz, arı kend doğal yaşamında depoladığı balla beslen r, zaten o balı bu nedenle depolar. Bu nedenle tekn k arıcılıkta, ürün olan bal kattan alınmalı, alt kattak arının kend s ç n yaptığı balın fazlası se saklanarak, bahar beslemes ç n kullanılmalıdır. Balda sadece şeker yok k, m neraller, enz mler, v tam nler var, bunlar arıya lazım. Ş md denecek k, b z de şeker şurubuna bunlardan koyuyoruz; ama arının, her kovanın özel durumunu, o andak gerçek ht yacını nereden b l yoruz? M ktarını, yapısını, özell ğ n b l yor muyuz? B lm yoruz. Örneğ n, ç ne polen katılmış şeker kek yapıyoruz. H ç arının aynı petek gözüne bal ve polen b rl kte depoladığını gören var mı? Kaldı k, arı bu şek lde ver len polen asla tüketemez, aslında ç çekten kend s n n aldığı polen de o hal yle tüketemez. Polen n, petek gözüne stoklanmadan önce arının ağzından bulaşan enz mlerle ıslanması ve petek gözünde fermente olarak dışındak selüloz koruyucu kabuktan kurtulması gerekl d r. Arılar, bu 'arı ekmeğ n ' tüket rler. Arı varlığımızı kovan sayısı le ölçmekten vazgeçmem z gerek yor; öneml olan tüm kovanlarımızdak toplam arı sayımız. Ş md kışa g rerken ya da bu bölgede kışın arıyı polen tuzaklarından toplanmış ve depolanmış polen kek yle besl yoruz. Arı o polen s nd rem yor. Bağırsakları doluyor. Dışkılama ht yacı doğuyor, o soğukta zorunlu olarak dışarı çıkıyor ve üşütüyor, hatta hava fazla soğuksa felç olup kalıyor. Ayrıca fazla çalıştırdığımız ç n de ömrü kısalıyor ve bahardak yavru bakımını yapamıyor. Arılar kışın hang nedenle olursa olsun kovan dışına çıkmamalıdır. D nlenmel, baharda kovanın gel şmes nde ht yaç duyacağı yavru bakımı ç n güçlü kalmalıdır. Bu sene de bu sorunu fazlasıyla yaşadık; havalar n speten ılık geç nce arılar hep çalıştılar ve ömürler kısaldı. Şöyle b r tablo oluştu; arılar çalıştı, b z de onları besled k, hatta kovan yavru yaptı. Ama çok çalışan yaşlı arılar bu yavrulara bakamayacak kadar güçsüzler ya da öldüler. Sonuçta bakımsız kalan yavrular da kaçınılmaz olarak ölecekler. Yaşlılar yaşlılıktan, gençler se açlık ve soğuktan öldüler. Düzen y ne b z bozduk. Genet k yapıyı, arı ırklarını karıştırdık; her arı ırkı kend bölges ne uyum sağlamıştır. Sek z ay dondurucu kışı olan b r bölge le Muğla g b arının çok kısa b r dönem har ç sürekl dışarı çıkab ld ğ b r bölgen n arılarının davranış kalıpları nasıl aynı olab l r? Taş yer nde ağırdır. Üstel k arı d ğer tarımsal b tk ve canlılardan farklıdır. Ama b z onu b le yarattığımız mono kültürel tarımsal üret m n b r parçası hal ne get rmey başardık. İş m ze gelen b r özell ğ n seçerek 'ıslah' ed yor ya da ş m ze gelen özell ğ gösteren b r ırkı yaygınlaştırıyoruz. Doğa öcünü alıyor maalesef; Amer ka B rleş k Devletler, Avusturya ve İsra l'de yaşanan toplu kolon çöküşler n n başlıca neden bu tek t pleşt r lm ş arılardır. Arı varlığımızı kovan sayısı le ölçmekten vazgeçmem z gerek yor; öneml olan tüm kovanlarımızdak toplam arı sayımız. Ama örneğ n b r m lyon arımız olsun; bu arıları beş yüz kovana dağıttığımızda kovan başına y rm b n arı, k yüz kovana dağıttığımızda kovan başına ell b n arımız olur k bu kovanlar d ğerler nden çok daha fazla bal üreteb l rler. İlkbaharda oğul ya da bölme alınmamalı, zayıfa takv ye ver lmemel d r. Kışa g rerken yüz kovanını ell ye düşüreb len arıcı en usta arıcıdır. Baharda, örneğ n otuz kovanınız var; onu güçlü, onu zayıf ve onu da orta hall, ne yaparsınız? Arıcılarımızın çoğu güçlü kovandan zayıf olana arı aktararak otuz tane orta hall kovan elde etmey seçmekted r. Oysa tam ters ne, zayıf olan kovanları orta hall kovanlara aktararak y rm tane güçlü kovan elde etmek doğru olandır. İlkbaharda oğul ya da bölme alınmamalı, zayıfa takv ye ver lmemel d r. Tam ters ne bölmey bal akımı başladığı zaman yapmak gerekmekted r. Bu bölmey de güçlü kovandak kapalı yavrulu olan genç ve bakıcı arılı çerçeveler yen kovana aktararak yapmalıdır. Çünkü b r kovanın bal ver m, dışarıdan gelen baldan çer de tüket len bal çıkınca kalan m ktardır. Başka dey şle üret c yan tarlacı arısı çok, tüket c yan genç arısı az kovanın bal ver m en yüksek olacaktır. Yan arıcı, arıyı doğru gütmek st yorsa, sadece tek b r kolon y doğru yönetmekle kalmamalı, üret m ve destek kovanları hal nde düzenleyerek tüm arılığını yönetmel d r.

7 ARICININ SESİ - SAYFA 07 NİSAN-MAYIS SAYI 1 Mehmet CEYLAN Z raat Mühend s MAYBİR NEDEN DAMIZLIK ANA ARI Anadolu nsanının bu topraklarda b nlerce yıllık arıcılık kültürü vardır. İnsanımız asırlarca baldan ş fa kaynağı olarak yararlanmıştır. Ülkem z arı meraları, bal ormanları ve çambalı üret m sahalarıyla Dünyada özgün b r yere sah pt r. Arıcılık kırsalda b rçok a len n geç m n sağlıyor ya da a le ekonom s ne katkıda bulunuyor. B tk sel üret m açısından bakıldığında da bal arıları dölleme h zmetler neden le temel b r tarım g rd s d r. Bal arılarının bu üret me katkıları, bal üret m değerler n n en az on katıdır. Örneğ n bal arıları ayç çeğ üret m nde ürünü en az yüzde 30, badem üret m ne yüzde 95 artırırlar. Bal arılarını kaybedersek pek çok üründe üret m düşer, kıtlık ve felaketler peş peşe gel r. İstat st kler yed m lyon Kolon varlığıyla Dünyada lk üç sıra ç nde olduğumuzu göster yor. Ancak, kolon kond syonlarımız çok düşük ve dolayısıyla bal üret m m z olması gereken düzeyde değ l. Kolon başına bal ver m yıllık ortalama 17 k lo c varında olup, bu m ktarın da en az yarısı şeker beslemes yle sağlanmaktadır. Özell kle petek bal üret m nde şeker kullanımı çok yaygındır. Kolon başına şeker kullanımı yılda ortalama 10 k lodur. Arıcılık sektörüne yılda b n ton şeker g rmekted r. Normalde kaynağını doğadan sağlaması gereken b r üret me, şeker beslemes neden yle ek b r mal yet g rmekted r. Buna göçer arıcılıkla artan mal yetler ve balı değer nde satamamayı ekley nce arıcılık sektörü zor durmda kalmaktadır. İç p yasada tüket len balın 1/3'ünü petek ballar oluşturmaktadır. Bu tüket m alışkanlığımız balmumu stoklarımızı olumsuz yönde etk lemekte, şekerle beslemey teşv k etmekte ve temel peteklerdek parafin k rl l ğ neden yle nsan sağlığı açısından sorun yaratmaktadır. Kolon başına ver m düşüklüğü ve ek mal yetler arıcılarımızı farklı arayışlara yöneltmekted r. Bu ver m düşüklüğünün nedenler ne bakarsak, sırasıyla; 1- Damızlık ana arı kullanılmaması, 2- HER ARICI KENDİ BÖLGESİNE AİT DAMIZLIKLARI KULLANARAK KENDİ ANA ARISINI ÜRETMELİDİR Yeters z kolon ve arılık yönet m eğ t m ve 3- Arı sağlığı konusunda b lg eks kl ğ ve yanlış laç kullanımı öne çıkmaktadır. DAMIZLIK ANA ARI KULLANIMI 1950'l yıllara kadar arıcılık her bölgen n doğal yerl ırkı olan arılarla yapılıyordu. Bu arılar her bölgen n doğal şartlarına adapte olmuş, kolon ler bölgen n florasına, kl m ne uyum sağlamış, arı zararlılarına ve hastalıklarına karşı d renç gel şt rm şlerd. 1950'lerden sonra gezg nc arıcılığın başlaması ve g derek yaygınlaşmasıyla arı ırklarında bölgeler arası melezlenmeler başladı. 60 yıldır devam etmekte olan ve en az kuşaktır tekrarlanan bu melezlenme sonucu kolon ler genet k çeş tl l kler n ve uyum yetenekler n kaybetm ş, ver ms zleşm şlerd r. Kovandak arı a les n n ırkı artık b l nemez duruma gelm şt r. Bu melez kolon ler hırçınlaşmış, hastalıklara karşı hassaslaşmış, yaşam güçler azalmış ve uygulanmaya çalışılan tekn k arıcılık yöntemler ne karşın arzu ed len ver m artışı sağlanamıştır. Melez kolon ler kl m ve çevre değ ş kl kler karşısında uyum yetenekler n y t rd kler ç n böyle değ ş kl klerde c dd kolon kayıpları yaşanmaktadır. N tek m yıllarında yaşanan kuraklık sonucu dünyada ve Türk ye'de yüzde 50'ye varan kolon kayıpları olmuştur. Bunun net ces nde bal thal ed lmek durumunda kalınmıştır. Olumsuz etk ler bugün b le bal p yasasında h ssed lmekted r. Ülkem zde yed m lyon kolon olduğunu varsayarsak ve tekn k arıcılıkta k yılda b r ana değ ş m öner ld ğ n hesaba katarsak, her yıl üç m lyon F1, yan damızlıktan üret lm ş b r nc l melez ana arı üret lmes gerekt ğ ortaya çıkar. Ülkem zde üret len F1 sayısı adete ancak ulaşmaktadır. F1 ana arı üret m nde çok büyük b r açık mevcuttur. Üret len bu ana arıların da damızlık ve yet şt r lme kal teler tartışmalıdır. Ayrıca bu t car ana arıların çoğu yanlış bölgelerde kullanılmaktadır. BU OLUMSUZ DURUM KARŞISINDA NE YAPMALI? Yaşanan bütün bu olumsuzluklar, lk adım olarak, her bölgede o bölgeye uygun arı ırkının ıslah ed l p, uygun damızlıkların ortaya konması gerekl l ğ n göstermekted r. Daha sonra se t car F1 üret m n n kal tel ve güven l r hale get r lmes yle lg l tedb rler alınmalıdır. Daha da öneml s, her arıcının kend bölges ne a t damızlıkları kullanarak kend ana arısını üretmes d r. Bu model daha doğru ve daha ekonom k sonuçlar verecekt r. Bu durumda b r üret c örneğ n, yılda b r damızlık ana arıdan yüz adet F1 melez ana arı üreteb l r. Her b r F1 melez ana arı en az 5 k lo fazladan bal üret m sağlasa, yüz F1 melez ana arı toplamda 500 k lo ver m artışı sağlar. Balın k losu 8 TL olarak alındığında; 500 k lo bal x 8 TL = TL. fazladan gel r get r r. Yan b r damızlık ana arı TL. katma değer yaratır. Bu katma değer, kolon n n artan tüm uyum ve yaşam gücü le hastalıklara dayanıklığı da hesaba katıldığında daha da artacaktır. Sonuç olarak; ülkem z arıcılığı bu yozlaşmış melezlerden b r an önce kurtulmalı, her bölgede b r b rl k kend bölges ne uygun ırk ve ekot pler ıslah ederek yöres ndek arıcıların kullanımına sunmalı, her bölge arıcısı da kolon ler n kend yöres n n damızlıklarıyla oluşturmalıdır. Ayşe ŞİMŞEK CEYLAN Z raat Mühend s MAYBİR İLKBAHAR GELDİ, ARTIK ÇALIŞMA ZAMANI!.. İlkbaharın gel ş le b rl kte kış boyu kovanda kalan arılarda başlayan faal yet arıcının da çalışmaya başlaması gerekt ğ n n şaret d r. Arıcılıkta en yoğun çalışma lkbahar dönem nde yapılan çalışmadır. Arıcı tarafından zamanında ve uygun şek lde yapılacak olan lkbahar bakımı o sene arıdan alınacak olan ürün m ktarını büyük ölçüde etk leyecekt r. Kovanların lkbahar bakımlarında; ana arı kontroller n n yapılarak, ana arı kaybetm ş veya sönmüş olan kovanların tesp t ed lmes, ana arı kaybedenler n uygun kolon lerle b rleşt r lmes, sönen kovanların da yağmayı önlemek ç n arılıktan uzaklaştırılması öncel kl olarak yapılması gerekend r. Kovanlardak çerçeveler n durumu kontrol ed l p, küflü ve kötü çerçeveler le kovanda arının basmadığı fazla çerçeveler alınarak, gerekl sıkıştırma yapılmalıdır. Ayrıca, mevcut kolon ler tem z kovanlara aktarılmalı, boşaltılan kovanlar da tem zlenerek bakımları yapılmalıdır. Kovanlarda hastalık durumu kontrol ed lerek gerekl müdahaleler zamanında yapılmalıdır. Varroa paraz t le mücadelede lkbahar dönem nde yapılacak olan laçlama kes nl kle hmal ed lmemel, ayrıca erg n arı hastalığı olan Nosema'ya karşı da d kkatl olunmalı; eğer hastalık yoksa korunmak ç n, hastalık bel rt ler varsa da kurtulmak ç n gerekl müdahaleler usulüne uygun olarak yapılmalıdır. Nosema le mücadelede Kaynatılıp ocaktan alınmış 5 Lt. suyun çer s ne 2 avuç kek k ve 1 avuç nane atılarak dak ka demlenmel. Demlenen kek k ve nanen n suyu daha önceden (1/1) oranında hazırlanan 50 Lt şurubun çer s ne lave ed lmel d r. Bu şek lde hazırlanan şurup her b r kovana 0,5 Lt olacak şek lde dağıtılmalı, aynı uygulama 1 hafta ara le 2-3 kez tekrarlanmalıdır. Hazırlanan şurup aynı gün tüket lmel, artarsa sonrak uygulamada kullanılmamalı, her uygulama ç n şurup yen den hazırlanmalıdır. Kovanlarda hastalık ve zararlılara karşı mücadelede kullanılacak olan laçların ruhsatlı olmalarının, uygun zaman ve dozlarda uygulanmalarının arı ve nsan sağlığı açısından son derece öneml olduğu unutulmamalıdır. Bal stoku azalan arılara bes n takv yes yapmak ve ana arının yumurtlamasını teşv k ederek, yavru üret m n hızlandırıp, kolon n n sezona yeterl mevcutla g rmes n sağlamak amacıyla besleme yapılmalıdır. Besleme; bal, arı kek ya da şeker şurubu le yapılab l r. Hazırlanacak olan şeker şurubu; 1 ölçek şeker/1 ölçek su (1/1) oranında hazırlanmalı ve yağmacılığın önlenmes bakımından akşamüzer geç saatlerde dağıtılmalıdır. Kontroller sırasında kovanın fazla açık tutulup kolon n n üşütülmemes, h jyen kurallarına uyularak kovan kontroller nde kullanılan ek pmanların sık sık tem zlenmes lkbahar kontroller nde arıcılar tarafından d kkat ed lmes gereken temel hususlardır. Kovan kaydı tutulması kovanların tak b nde arıcıya büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu nedenle lkbahar bakım ve kontroller nde de kovanın durumu ve yapılan şlemler le lg l b lg ler n kovan tak p kartlarına şlenmes, ler de yapılması gereken şler n planlanması konusunda arıcıya rehber olacaktır. Tüm arıcılarımıza bereketl b r sezon d ler z.

8 ARICININ SESİ - SAYFA 08 NİSAN-MAYIS SAYI 1 BAL FİYATLARI NEREYE GİDİYOR? Yas n KIRGIZ Gıda Mühend s MAYBİR Ülkem zde vatandaşlarımızın kal tel bal yemeler ç n arıcılar ve b rl kler var güçler le çalışmakta ancak arıcılarımız ne yazık k emekler n n karşılığını alamamaktadır yılları arasında üret m mal yetler yüzde arasında artış göster rken, balın toptan fiyatı neredeyse 4-5 yıldır aynı sev yede şlem görmekted r. Ayrıca çam balımızın Muğla l m zde b r öncek yıl (2014 yılı) b n ton c varlarında b r üret m mevcutken teneke bazında toptan satış fiyatı TL. arasında şlem görmüştür. Bu yıl (2015 yılı) üret m m z 10 b n tonlarda ken çam balının toptan satış fiyatı TL. arasında ve 4-5 aylara varan vadelerle satılmaktadır. Yan bal pazarında ne yazık k arz-talep l şk s ne göre fiyat bel rlenmemekted r. Arz azalmasına rağmen fiyatta b r yükselme meydana gelmem şt r. Üret c m z, el ndek balı k yıl öncek fiyatlarla satmaya mecbur ed lmekted r. Bu durumun temel neden n n de arı ürünler n n pazarlamasının tamamen özel sektörün kumandasında olması ve tekelleşmeye doğru g d lmes d r. Sektörümüz her geçen gün kan kaybetmekted r. Arıcılık sektörümüz gençleşmek yer ne artık yaşlanmakta, gençler m z arıcılığa sıcak bakmamaktadır. Muğla g b b r yerde b le artık gençler baba mesleğ n, dede mesleğ n, ata mesleğ n terk etmek durumunda kalmaktadır. Bu durumun temel sebeb üret len ürünün değer nde satılamamasıdır. Tüket c ler n bal konusundak b lg eks kler de bu duruma olumsuz b r katkı yapmaktadır. F yatlar konusunda ac l b r eylem planı hayata geç r lmez se arıcılık sektörü de kaybolan meslekler arasında yer n alacaktır. Pazarlamada yaşanılan sorunların önüne geç leb lmes ç n; 1. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızın ve Sanay ve T caret Bakanlığımızın sektöre destek olması, bal fiyatları bel rlenmes nde ülkesel devlet pol t kalarının gel şt r lmes gerekmekted r. 2. Bal fiyat kom syonlarının kurulması ve taban fiyat uygulamasına ac len geç lmel d r. 3. Sözleşmel üret m modeller uygulanarak y ve kal tel üret m yapan üret c ler n lehler ne olacak b r pazarlama stratej s uygulanmalıdır. 4. Ülkem zde bulunan sahte veya merd ven altı d ye tab r ed len bal adı altında satılan ürünlerle c dd mücadele programları uygulanmalı, p yasa sahte ballardan tem zlenmel d r. 5. Gl kozun ülkesel bazda kotası düşürülerek, AB normlarına uyulmalıdır. 6. Aromalı şurupların bal adı altında satışı yasaklanmalıdır. 7. B rçok dünya ülkeler nde örneğ olan üret c b rl kler ne raf ver lme durumunun, ülkem zde de TAB (Türk ye Arı Yet şt r c ler B rl ğ ) markası altında b rl klere ulusal market raflarında yerler ver lmel d r. Bu bağlamda dünyada bal üret m nde, kal tede ve dünya ülkeler le rekabet edeb l rl ğ - m z n sağlanması ve en öneml s de sürdürüleb l r b r arıcılık mesleğ açısından konunun lg l merc lerce önemle değerlend r lmes gerekmekted r. Bu Sayımızda Genç Arıcımız Alper KUYUCU Konuşuyor ARICIMIZ KONUŞUYOR KÖŞESİ Ben Alper Kuyucu yılının Eylül ayında Datça'da doğdum. İlkokulu Kızlan köyünde, orta ve l se öğren m m Datça'da tamamladım. A lem tarımla uğraştığı ç n küçük yaşlarda toprakla tanıştım. Üret m n tadına varınca toprağa ayrı b r hevesle bağlandım. Babam aynı zamanda arıcılık da yapıyordu. B zde arıcılık babadan oğula geçen b r gelenekt, aslında b r yaşam b ç m yd. Babam sürekl olarak babasından ve dedes nden öğrend k- ler n bana aktarıyordu. B rl kte arılığa g d p, mevs me göre yapılması gereken şler yapıyorduk. Her geçen gün arılar ben b r g rdap g b ç ne çek yordu. Arkadaşlarım top oynarken, ben boş zaman buldukça kovanları tam r ed yordum, ben m oyuncaklarım onlardı. Fırsat buldukça babamdan g zl arılığa g d p, tek başıma açıyordum kovanları, yed ğ m ğnen n hesabını b lm yorum artık. Zaman ç nde, arılarla başladığım yolculuğa her gün yen b r şey öğrenerek devam ett m. Kend m arı g b çalışır, arı g b düşünür buldum. Arıları anladıkça doğayı anladım, doğayı anladıkça kend m de anladım. Hep m z n yeryüzünde ancak b r arı kadar hakkı var? O zaman bu k b r, böbürlenme n ye? Ben b n b r zahmetle arılarla b rl kte ürett ğ m z çam, ç çek balını, kek k, harnup, püren balını sevg yle, aşkla ve tadını bozmadan nsanlara armağan etmey görev sayıyorum. Bu kısacık yaşamımda kend me ödev olarak b ld ğ m doğruluk, dürüstlük lkes nden çıkmadan, bu fan dünyada b r toz zerres kadar kapladığım yer n hakkını ödemek ster m. Yarımadamızın elver şl florası ve ılıman kl m, yıl boyunca b rb r ne eklenerek süren ç çeklenme dönemler, arıcılık ç n çok uygun b r ortam yaratmıştır. Yıllardır bu coğrafyada arıcılık yapan esk ler m z, yarımadanın endem k b tk ler nden elde ett kler balları ş fa n yet ne kullanmışlardır. Arıcılık, özel t na steyen, sevg ve sabıra dayalı ayrıcalıklı meslekler arasında sayılmalıdır. Geleneksel arıcılık, zahmetl ve zordur. Bu da arıcıları gel şen teknoloj lerle b rl kte b r arayışa sürüklem şt r. Rahmetl dedem fenn kovana babamla beraber yetm şl yıllarda geç ş yapmış ve babamın anlatımına göre, arıları kontrol etmek daha kolay hale gelm ş. Böylece kovanlarda mevs me göre değ ş kl kler yapmak ve b rden fazla hasat etmek olanaklı olmuş. Zamanla da bölgede geleneksel arıcılığın yer n modern arıcılık almış. Ancak çok geçmeden bu durumun dezavantajları da ortaya çıkmaya başlamış. Modern kovanların taşımaya daha elver şl olması sayes nde gezg nc arıcılık cat olmuş, bu da beraber nde arı hastalık ve paraz tler n Datça'ya get rm ş. Bu durum yıllardır süren arıcılık geleneğ ne büyük b r darbe vurmuş, kolon ler hastalanmış, hatta tamamen sönmüştür. B r çok esk arıcı, arıcılığı bırakmak zorunda kalmıştır. Günümüzde profesyonel kolon yönet m şarttır. Ancak; esk, geleneksel yöntemlerle yen, modern yöntemler arasında köprü kuramayan, kulaktan dolma b lg lerle hareket eden arıcılarımız Datça arıcılığını tehd t etmeye devam etmekted r. Gerç ülke arıcılığımız da bundan çok farklı değ ld r; doğru kolon yönet m ç n gerekl b lg ve donanım eks k- l ğ n n bedel n ağır ödemektey z. Oysa ülkem z b r arı cennet ve bal den z d r. Ben kend arılarımla Datça'da bunu yapmaya çalışıyorum, mevs m ne göre Datça'nın dört b r yanında yet şen ş falı b tk ler n polenler nden ve ballarından üret yorum. Öncel ğ m floramızın kend ne has tat ve kokusundan uzaklaşmadan; lkbaharda ç çek balını, yazın kek k balını, sonbaharda çam, keç boynuzu ve püren balını cömert doğamızın b ze verd ğ kadarıyla emek ve sevg katarak hasat ed p, nsanlara sunuyorum. Yazın kurak ve sıcağından kaçmak ç n de Den zl ve Burdur'un yüksek rakımlı yaylarına g d yor, hem arıları koruyor, hem de yayla balı hasat ed yorum. Ben m temenn m şu: ülkem zde ve bu eşs z coğrafyada, arılara ve doğaya daha saygılı ve b l nçl davranarak, ürüne, üret c ye ve tüket c ye kıymet vererek, doğanın b r parçası olduğumuzu unutmadan, güven ve dayanışma ç nde yaşamayı başarab len modern ve çağdaş nsanlardan kurulu b r toplum olmak.