ARALIK 2008 CİLT 1/1 REV : 1 MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK LTD. ŞTİ. EN-SU

Transkript

1 MEDAŞ ELEKTRİK ÜRETİM SAN VE TİC. A.Ş. ÇAĞLAYAN HES PROJESİ REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU ARALIK 2008 CİLT 1/1 REV : 1 EN-SU MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK LTD. ŞTİ. Şehit Alaattin Saraç Yakuboğlu Sokak 53/4 Dikmen ANKARA Tel : Faks: ensu@ensu.com.tr Başkent V.D

2 YÖNETİCİ BİLGİLENDİRME FORMU (FİZİBİLİTE RAPORU İÇİN) SIRA NO AÇIKLAMALAR 1 Proje Adı : Çağlayan HES Projesi 2 Şirket Adı MEDAŞ Enerji Üretim A.Ş. 3 Şirket Adresi : 4 Şirket Telefon/Faks No. : 5 Şirket Adresi : 6 1/ lik Harita Adları : G38 C2 7 Regülatör 6 0 UTM Koordinatları : / Santral 6 0 UTM Koordinatları : / İli : Ordu 10 İlçesi : Aybastı 11 Havza Adı : Doğu Karadeniz 12 DSİ Bölgesi : 7. Bölge 13 Akarsu Adı / Ana Kol Adı : Bolaman Çayı / Uzundere 14 Kullanılan AGİ No. : DSİ 15 Yağış Alanı (km 2 ) : km 2 16 Ortalama Debi (m 3 /s) : 3.41 m 3 /s 17 Ort. Yıllık Toplam Akım (hm 3 ) : hm 3 18 Q 25 Taşkın Debisi (m 3 /s) : Q 100 Taşkın Debisi (m 3 /s) : 277 m 3 /s 20 Q.. Baraj Dolusavak Proje Debisi (m^3/s) : Regülatör Tipi : Dolu gövdeli beton 22 Tepe Kotu (m) : m 23 En Yüksek Su Kotu (m) : m 24 En Alçak Su Kotu (m) : m 25 Dereyatağı Kotu (m) : 690 m 26 Santral Kuyruksuyu Kotu (m) : 430 m 27 İletim Yapısı Tipi : Kapalı beton kanal 28 İletim Yapısı Uzunluğu (m) : m 29 İletim Yapısı Eğimi : Cebri Boru Çapı (m) : 1.60 m 31 Cebri Boru Boyu (m) : 850 m

3 32 Cebri Boru Et Kalınlığı (mm) : 14 mm 33 Türbin Tipi : Pelton 34 Ünite Adedi : 2 35 Bara Gerilimi (kv) : 34.5 kv 36 Enerji İletim Hattı Kesiti : 477 MCM 37 Enerji İletim Hattı Uzunluğu (km) : 15 km 38 Brüt Düşü (m) : m 39 Net Düşü (m) : m 40 Proje Debisi (m 3 /s) : 8 m 3 /s 41 Kurulu Güç (MW) : kw 42 Güvenilir Güç (MW) : 43 Güvenilir Enerji (GWh) : GWh 44 Sekonder Enerji (GWh) : GWh 45 Toplam Enerji (GWh) : GWh 46 Yatırım Bedeli (YTL) : YTL 47 Yıllık Gelir (YTL) : YTL 48 Yıllık Gider (YTL) : YTL 49 Net Gelir (YTL) : YTL 50 Rantabilite : İnşaat Süresi (Yıl) : 3 Yıl 52 $ Kuru (YTL) : YTL İmza, Şirket Yetkilisi Adı Soyadı, Şirket Kaşesi

4 BÖLÜM 1 ÖZET 1.1 Projenin Yeri Çağlayan HES projesi Doğu Karadeniz bölgesinde Bolaman Çayı havzasında Ordu ili sınırları içerisindedir. Regülatör yeri Aybastı ilçe merkezinin 6 km güneyinde Aliekin yerleşimi yakınında, HES yeri ise regülatör yerinden 15 km kadar akışaşağıda Hanutlar mahallesi yakınında bulunmaktadır. Proje yerine ulaşım, Aybastı ilçesinden geçen karayolu ile olabilmektedir. Proje G38-c2 no lu pafta içerisinde bulunmaktadır. 1.2 Önerilen Tesisler Çağlayan HES projesi kapsamında önerilen tesisler şunlardır: 1- Regülatör yapısı m yüksekliğinde. 2- Çökeltim havuzu. 80 m uzunluğunda 10 m genişliğinde. 3- İletim kanalı m uzunluğunda. 4- Yükleme havuzu. 72 m uzunluğunda 5 m genişliğinde. 5- Cebri boru. 850 m uzunluğunda 1.60 m çapında. 6- Hidroelektrik santral kw gücünde. 7- Enerji iletim hattı. 1.3 Proje Büyüklükleri Hidroloji Regülatör yağış alanı (Toplam) km 2 Regülatör yeri ortalama akımı (Toplam) 3.41 m 3 /s Enerji üretimi için türbinlenen ortalama akım 2.70 m 3 /s Taşkın debisi (Q100) 277 m 3 /s Regülatör Tipi Dereyatağı kotu Savak kotu En yüksek su kotu Tepe kotu Yüksekliği Savak boyu Dolu gövdeli beton 690 m 695 m m m 7.25 m 60 m ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 1-1

5 1.3.3 İletim Kanalı Tipi Dikdörtgen kesitli, kapalı Boyu m Eğimi Kapasitesi(Q maks ) 8.0 m 3 /s Yükleme Havuzu Boyu Eni Normal su seviyesi En yüksek su seviyesi En alçak su seviyesi 72 m 5 m m m m Cebri Boru Çapı Boyu Et kalınlığı(ortalama) 1.60 m 850 m 14 mm Hidroelektrik Santral Tipi Pelton Kurulu gücü Kw Elektriksel gücü kw Mekanik gücü kw Proje debisi 8.0 m 3 /s Ünite sayısı 2 adet Ünite gücü kw Kuyruksuyu kotu 430 m Brüt düşü m Devir sayısı 600 d/d Jeneratör Tipi Düşey Milli senkron Ünite sayısı 2 Güç faktörü 0.9 Jeneratör gücü kva Gerilim 6.3 kv Frekansı 50 Hz ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 1-2

6 Devir sayısı 600 d/d Trafo Tipi Açık, yağlı Sayısı 2 Gücü kva Anma gerilimi 6.3 / 34.5 kv Frekansı 50 HZ Bağlantı grubu YNd11 Soğutma ONAN İç İhtiyaç Trafosu Tipi Açık, yağlı Sayısı 1 Gücü 250 kva Gerilim 34.5 / 0.4 kv Frekansı 50 Hz Bağlantı grubu Dyn 5 Soğutma ONAN Şalt Sahası Bina içerisinde 34.5 kv lık hücreler halinde Enerji İletim Hattı Çağlayan HES de üretilen enerji 477 MCM yaklaşık 15 km lik hat ile TEDAŞ veya TEİAŞ ın uygun göreceği bir yere bağlanacaktır Üretilen Enerji Güvenilir enerji Sekonder enerji Toplam enerji GWh GWh GWh Proje Ekonomisi Keşif bedeli Yatırım bedeli Yıllık gider Yıllık gelir YTL YTL YTL YTL ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 1-3

7 Net gelir YTL Rantabilite (Yıllık gider-yıllık gelir yöntemine göre) 1.13 Rantabilite (Bugünkü Değer yöntemine göre) 1.16 Rantabilite (DSİ ilkelerine göre) 0.46 İçkarlılık Oranı (İKO) % Birim enerji maliyet Ykr/kWh ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 1-4

8 BÖLÜM 4 İKLİM VE SU KAYNAKLARI 4.1 İklim Proje alanı Ordu İli ne bağlı Aybastı İlçesi sınırları içerisinde yer alır. Aybastı ilçesinde, iklim Orta Karadeniz iklimine benzer, yüksek kesimlerde ise kısmen karasal iklim hüküm sürer. Sıcaklık bakımından aylık ortalamalar incelendiği zaman en soğuk ay ortalama sıcaklığının 6 ile 7 derece arasında değiştiği görülür. En sıcak ay ortalaması ise 23 derecedir. Sıcaklık yazları 35 dereceye kadar yükselmektedir. Kışlar, iç kesimlerde sahil kesimine göre daha sert geçer. Perşembe Yaylasında kar kalınlığı 1.5 metreye kadar çıkmaktadır. En yağışlı mevsim ilkbahardır Meteoroloji İstasyonları Proje alanındaki yağış, sıcaklık, buharlaşma, nispi nem, rüzgar ve kar gibi meteorolojik verilerle ilgili olarak Devlet Meteoroloji İşleri (DMİ) meteoroloji istasyonları kullanılmıştır. Proje alanı civarında bulunan meteoroloji istasyonlardan bazılarının kotu, gözlem süresi, yıllık yağış kayıtlarının ortalama değerleri ve yıllık sıcaklık ölçümlerinin ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir, istasyonların konumu ise Şekil 4.1 de görülmektedir. Proje alanına en yakın plüviyograflı meteoroloji istasyonu ise Mesudiye DMİ meteoroloji istasyonudur. İstasyon Adı Kuruluş Yapılan Gözlem Kaydı Olan Yıllar Kot (m) Yağış (mm) Sıcaklık ( C) Gölköy DMİ Yağış, Sıcaklık ,46 8,5 Mesudiye DMİ Yağış, Sıcaklık Bereketli DMİ Yağış, Sıcaklık Yağış Proje alanında yılın bütün aylarında yağış görülür. Yağışların büyük kısmı ilkbahar ve sonbahar aylarında olmaktadır. Yağışlar genellikle yağmur, kış aylarında ise kar şeklinde gözlenir. Aylara göre yağış miktarı incelendiğinde en az yağışın Ağustos ayında olduğu görülür. Denizden iç kısımlara gidildikçe ve yükseklere çıkıldıkça yağışlar azalmaktadır. Proje alanı civarındaki meteoroloji istasyonlarında gözlenen aylık ve yıllık ortalama yağış kayıtları Tablo 4.1 de verilmiştir. Proje alanı civarındaki meteoroloji istasyonlardaki yağışların mevsimlere göre dağılışı ve ortalama yıllık toplam yağışları aşağıda gösterilmektedir. ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-1

9 İstasyon Adı Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Yıllık (mm) Toplam Gölköy 25% 25% 22% 28% Mesudiye 27% 37% 13% 23% Bereketli 22% 37% 13% 28% Şekil 4.2 de ise Meteoroloji İstasyonlarında ölçülmüş yağışların aylık dağılımları verilmiştir Sıcaklık Proje alanı Karadeniz iklimi ile Orta Anadolu da yaşanan karasal iklim arasında geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bu nedenle her iki iklimin özellikleri gözlenir. Karadeniz kıyılarındaki yağış özellikleri ile karasal iklimin düşük sıcaklık ve düşük yağış özellikleri tam olarak gözlenmez. Proje alanın doğusunda bulunan Gölköy meteoroloji istasyonunda yapılan sıcaklık ölçümlerine göre en düşük ortalama sıcaklık Ocak ayında 0.7 C, en yüksek ortalama sıcaklık Temmuz ayında 15.8 C dir. Yıllık ortalama sıcaklık ise 8.5 C dir. Proje alanın güneybatısında bulunan Bereketli meteoroloji istasyonunda yapılan sıcaklık ölçümlerine göre en düşük ortalama sıcaklık Ocak ayında -4.9 C, en yüksek ortalama sıcaklık Ağustos ayında 16 C dir. Yıllık ortalama sıcaklık ise 6.4 C dir. Proje alanın güneydoğusunda bulunan Mesudiye meteoroloji istasyonunda yapılan sıcaklık ölçümlerine göre ise en düşük ortalama sıcaklık Ocak ayında -1.8 C, en yüksek ortalama sıcaklık Ağustos ayında 17.1 C dir. Yıllık ortalama sıcaklık ise 8.1 C dir. Bu istasyonlarda yapılmış olan sıcaklık gözlemleri Tablo 4.2 de gösterilmektedir Buharlaşma Çağlayan HES projesi depolamalı olmadığı için buharlaşma hesabı yapılmamıştır. 4.2 Su Kaynakları Yer Üstü Suları Çağlayan HES projesinin su kaynağı Aybastı Çayı dır m kotu civarındaki alanlardan toplanan sularla doğan ve yan kollarını da alarak büyüyen Aybastı Çayı daha aşağı kotlarda sırasıyla Karaçalı ve Reşadiye Çayı adlarını alır. Reşadiye Çayı diğer kollarların da katılımıyla Bolaman Çayını oluşturur. Bolaman Çayı daha sonra Ordu nun Fatsa İlçesi nden Karadeniz e dökülür Akım Gözlem İstasyonları Proje alanının yakınlarında DSİ ve EİE tarafından işletilen birçok akım gözlem istasyonu bulunmaktadır. Aybastı Çayının 690 m kotu üzerinde yapılması düşünülen regülatör yerlerindeki akımların tespit edilmesinde DSİ 22-92(DSİ 22-36) Reşadiye Çayı Kabataş AGİ kayıtları kullanılacaktır. Çağlayan HES projesinin su temin tablosunun oluşturulmasında kullanılan DSİ 22-92(DSİ 22-36) Reşadiye Çayı Kabataş AGİ nin özellikleri aşağıda verilmiştir. ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-2

10 DSİ 22-92(DSİ 22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Fatsa-Aybastı yolu üzerindeki Çatak nahiyesinden 15 km uzaklıktaki Kabataş mevkiine varılır. İstasyon sağ sahildedir. Proje yeri su temini tablolarının oluşturulmasında kullanılacak bu istasyon DSİ AGİ adıyla 1978 yılında işletmeye açılmıştır yılında ise bir miktar mansaba kaydırılarak adı DSİ olarak değiştirilmiştir. İstasyonun yağış alanı km 2 ve yükseltisi 380m dir dönemi akım kayıtları kullanılabilir durumdadır. DSİ No lu AGİ ye ait kaydedilmiş günlük ortalama debi değerleri Tablo 4.3 de, kaydedilmiş aylık ve yıllık akım değerleri ise Tablo 4.4 de verilmiştir. İşleten idare: DSİ Yağış Alanı: km 2 İstasyon Kotu: 380 m Açılış Tarihi :1978 Kapanış Tarihi: Çalışıyor Gözlem Süresi: Çağlayan Regülatör Yeri Doğal Akımları ve Akım Süreklilik Eğrisi Aybastı Çayının 690 m kotu üzerinde yapılması düşünülen Çağlayan regülatör yerinin yağış alanı km 2 dir. İletim kanalının Km sinde bulunan Kınık Deresinin de suları alınarak Çağlayan HES e verilecektir. İşletme çalışmasında kullanılacak olan akımlar, regülatörün yağış alanı ile yan derenin yağış alanın toplanması ile elde edilen toplam yağış alanının ( km 2 ), DSİ No lu AGİ nin yağış alanına (320.5km 2 ) oranıyla çarpılmak suretiyle hesaplanmıştır. Q (Reg ) = Q (22 92) A A (Reg ) (22 92) Q(Re g ) = Q(22 92) Yukarıdaki bağıntıda verildiği şekilde alanlar oranına göre hesaplanmış olan Çağlayan regülatör yeri günlük ortalama debi değerleri Tablo 4.5 de, aylık ve yıllık ortalama akım değerleri ise Tablo 4.6 da gösterilmiştir. Şekil 4.3 te regülatör yeri için çizilen akım süreklilik eğrisi gösterilmiştir. 4.3 Sulardan Yararlanma Şekilleri ve Su Hakları Çağlayan HES projesi alanında sulama mevcut değildir. Civarda bulunan küçük yerleşimlerin içme suyu ihtiyacı da çevrede daha uygun durumda bulunan kaynaklardan temin edilmektedir. İşletme çalışmaları yapılırken canlı hayatın devamı için sürekli ve en az 219 lt/s miktarındaki suyun dereye bırakılacağı dikkate alınarak hesaplamalar yapılmıştır. ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-3

11 4.4 Su İhtiyacı Hidroelektrik santraller, özellikle nehir tipi hidroelektrik santraller su tüketen tesisler değildir. Elektrik üretimi için türbinlenen sular aynı miktarda yatağa geri dönmektedir. Bu sebeple, Çağlayan HES tesisinde enerji üreten sular aynı miktarda ve kalitesinde bir değişiklik olmadan Aybastı Çayına geri dönecektir. 4.5 Dönen Sular Dere suları Çağlayan HES projesinde içme suyu veya sulama suyu olarak kullanılmadığından dönen sular da söz konusu olmayacaktır. 4.6 İşletme Çalışmaları DSİ No lu AGİ nin akımları yağış alanları oranı esasıyla regülatör yeri kesitlerine taşınmış ve Çağlayan HES işletme çalışmalarına esas olacak regülatör yeri akımları elde edilmiştir. Bu şekilde hesaplanan ve Tablo 4.5 de verilen regülatör yeri akımları işletme çalışmalarında kullanılmıştır. Bölüm 6 da ayrıntılı olarak anlatılan optimizasyon çalışmaları sonucunda maksimum 8 m 3 /s miktarındaki suyun türbinlenmesi ekonomik bulunmuştur. Bu projede üretilecek enerjinin en fazla olabilmesi için işletme çalışmasında 2 eşit üniteli pelton türbinli bir santral seçilmiştir. Yükleme Havuzu Su Seviyesi = m Kuyruksuyu Kotu = 430 m Brüt Düşü = m Ünite adedi = 2 eşit ünite Türbin randımanı,η t : Q Qmax oranının fonksiyonu olarak hesaplanacaktır. Generatör randımanı,η g = 0.97 Trafo randımanı,η tr = 0.99 Toplam randıman,η = η t x η g x η tr Burada Q : türbinlenen debi (m 3 /s) Bu raporun ekinde ayrıntılı olarak verilen İşletme çalışmaları sonuçları özet olarak Tablo 4.7 de verilmiştir. Regülatör yeri ortalama yıllık giriş akımları hm 3 Dereye bırakılan ortalama yıllık akım hm 3 ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-4

12 Türbinlenen ortalama yıllık akım hm 3 Regülasyon oranı % 80.0 Üretilebilecek ortalama yıllık Toplam enerji üretimi Sekonder enerji üretimi Güvenilir enerji üretimi.. : GWh : GWh : GWh olarak hesaplanmıştır. 4.7 Proje Taşkın Durumu Genel Proje alanında taşkınlar en çok Kasım-Haziran aylarında görülmektedir. Proje taşkın debileri istatistiki yöntemler ile hesaplanacak ve sentetik yöntemler ile kontrol edilecektir İstatistiki Yöntemlerle Taşkın Yineleme Debileri Hesabı Bölgesel Taşkın Frekans Analizi Proje alanı civarındaki DSİ 22-55, 22-64, 22-67, 22-91, 22-92, ve EİE 2238, 2239 AGİ kayıtlarından yararlanılarak Regülatör ve HES yerleri için Bölgesel Taşkın Frekans Analizi ( BTFA ) çalışması yapılmıştır. Yılda anlık maksimum akım değerlerinin en uygun dağılımları her bir istasyon için bulunmuş ve Tablo 4.8 de gösterilmiştir. Bu veriler kullanılarak bir istatistik yazılımı yardımıyla en uygun olan olasılık dağılım fonksiyonu sonuçlarına göre taşkın yineleme değerleri hesaplanmıştır. Bu istasyonlar önce homojenlik testi ile incelenmiş ve uygun istasyonlar bölgesel taşkın frekans analizi çalışmalarında kullanılmıştır. Öncelikle bu istasyonların gözlem sürelerini gösteren bir şerit grafik çizilmiş ve buradan baz dönemi belirlenmiştir. Şekil 4.4 te bu grafik verilmiştir. Tablo 4.9/1, Tablo 4.9/2 ve Tablo 4.9/3 te her üç baz dönemi için homojenlik testi tablosu verilmiştir. Homojenlik testi grafiğinde işaretlenen istasyonlardan, grafikteki sınır eğrilerinin içerisine düşen istasyonlar homojen, dışarıda kalanlar homojen değil demektir. Şekil 4.5 te homojenlik testi grafiği verilmiştir. Homojenlik testi sonucuna göre; homojen bulunan istasyonlar Tablo 4.10 da boyutsuz hale getirilmiştir. Her AGİ nin 2.33 yıl yinelenmeli taşkın debileri alanlarına karşılık olarak çizilmiş ve Şekil 4.6 da bölgesel taşkın zarf eğrisi olarak gösterilmiştir yıllık yinelenmeli taşkın debisi yağış alanına göre zarf eğrisinden okunmuş ve boyutsuz hale getirilmiş değerlerin ortalamaları ile çarpılarak Regülatör ve HES yerleri için farklı yinelenme dönemlerinin değerleri bulunmuştur. Sonuçlar Tablo 4.11 de verilmiştir. ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-5

13 Noktasal Taşkın Frekans Analizi Çayaşan regülatörü için DSİ No lu Reşadiye Çayı Kabataş AGİ kayıtları kullanılarak Noktasal Taşkın Frekans Analizi ( NTFA ) yapılmıştır. Yılda anlık maksimum akım değerlerinin en uygun dağılımları bulunmuş, Tablo 4.12 de gösterilmiştir. Bu veriler kullanılarak bir istatistik yazılım yardımı ile en uygun olan olasılık dağılım fonksiyonu sonuçlarına göre taşkın yineleme değerleri hesaplanmıştır Sentetik Yöntemlerle Taşkın Yineleme Debileri Hesabı Sentetik yöntemler kullanılarak taşkın debileri hesaplanacak ve istatistiki yöntemler ile elde edilen taşkın debileri ile kıyaslanacaktır. Sentetik yöntemler ile taşkın debisi hesaplamalarında gerekli olan veriler bu proje için aşağıda verildiği şekilde hesaplanmıştır. a. Yağış Analizi: Proje alanını temsil eden meteoroloji istasyonu olarak, proje yeri ve civarındaki meteoroloji istasyonları incelenmiştir. Aybastı (DMİ), Bereketli (DMİ) ve Gölköy (DMİ), Çağlayan HES proje yerini temsil eden meteoroloji istasyonlarıdır. Ancak bu istasyonlar plüviyograflı değildir. Bu sebeple proje alanına en yakın plüviograflı istasyon olan Mesudiye (DMİ) yağış istasyonunun plüviograf katsayıları hesaplamalarda kullanılacaktır. Aybastı, Bereketli ve Gölköy meteoroloji istasyonlarının istatistiki çalışma sonucu elde edilmiş olan günlük en büyük yağış değerleri ve Mesudiye meteoroloji istasyonunun plüviyograf katsayıları Türkiye Maksimum Yağışlar Frekans Atlası adlı yayından alınmış ve Proje yağış alanını temsil eden yağış istasyonunun yinelemeli yağış değerleri Tablo 4.13 de, Thiessen poligonu yöntemi kullanılarak elde edilmiş alan oranları ve proje alanı yinelemeli yağış değerleri Tablo 4.14 de, Mesudiye meteoroloji istasyonunun plüviograf katsayıları ise Tablo 4.15 de verilmiştir. b. Yağışın Zamansal Dağılımı: Türkiye'deki yağışın zaman içerisindeki dağılım serileri kullanılarak "A" bölgesi eğrisinden yararlanılmıştır. c. Yağışın Alansal Dağılımı: Yağışın alansal dağılım katsayıları Tablo 4.16 da gösterilmiştir. Proje alanını temsil eden Thiessen poligon yöntemi ile bulunmuş meteoroloji istasyonu na ait düzeltilmiş ve maksimize faktörü ile artırılmış farklı yinelenmeli ve sağanak süreli yağışlar Tablo 4.17 de verilmiştir. d. Yağış - Akış İlişkisi: Arazi gözlemleri ve harita çalışmaları sonucu proje alanı yağış havzasının toprak yapısı, hidrolojik toprak grubu, topografyası, bitki örtüsü gibi etkenler dikkate alınarak yağış-akış eğrisi numarası 73 olarak tespit edilmiştir. e. Havzanın Harmonik Eğimi: Çağlayan Regülatör yeri yağış alanı harmonik eğim hesapları yapılmış ve Tablo 4.18 de gösterilmiştir. ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-6

14 DSİ Sentetik Yöntemi Yukarıda anlatılan veriler kullanılarak sentetik yönteme göre 2 saatlik yağışların birim hidrografı elde edilmiş ve regülatör yerlerinde ve HES yerinde 100 yıl ve 500 yıl yinelemeli taşkın debileri hesaplanmıştır. Bulunan sonuçlar Tablo 4.19 da verilmiştir Mockus Sentetik Yöntemi DSİ sentetik yönteminde kullanılan verilerden yararlanılarak, Mockus Süperpozesiz yöntemde 4 saatlik yağışların birim hidrografı elde edilmiş ve regülatör yerlerinde ve HES yerinde 100 yıl ve 500 yıl yinelemeli taşkın debileri hesaplanmış, bulunan sonuçlar Tablo 4.20 de verilmiştir. Mockus Süperpozeli yöntemde ise 0.5 saatlik yağışların birim hidrografı elde edilmiş ve 0.5 saatlik birim hidrograf 2 saatlik birim hidrografa dönüştürülmüş, ikişer saatlik hidrografların ötelenmesi ile Çağlayan Regülatör yerinde 100 yıl ve 500 yıl yinelenmeli taşkın debileri hesaplanmıştır. Bulunan sonuçlar Tablo 4.21 de verilmiştir Snyder Sentetik Yöntemi DSİ sentetik yöntemde kullanılan verilerden bu yöntemde de yararlanılarak 2 saatlik yağışların birim hidrografı elde edilmiş, ikişer saatlik hidrografların ötelenmesi ile Çağlayan Regülatör yerinde 100 yıl ve 500 yıl yinelenmeli taşkın debileri hesaplanmıştır. Bulunan sonuçlar Tablo 4.22 de verilmiştir Baz Akım Bir akarsuyun baz akımı taşkın zamanlarındaki ortalama akımını ifade eder. Proje alanı için taşkınların en çok oluştuğu dönem Kasım - Haziran aylarıdır. DSİ No lu AGİ nin her yıl için Kasım Haziran dönemindeki aylık ortalama akımlar belirlenmiş ve o yıl için ortalamaları bulunmuştur. Bu ortalamaların en büyüğü baz akım olarak seçilmiştir. DSİ No lu AGİ için hesaplanan baz akım regülatör yerine alanlar oranıyla taşınmıştır. Sonuçlar Tablo 4.23 de verilmiştir. Bu şekilde hesaplanan 100 yıllık ve 500 yıllık taşkın debileri ve istatistiki yöntemlerin değerleri Tablo 4.24 te verilmiştir. Boyutlandırma hesapları güvenilir bulunan sonuçlarına göre yapılmıştır. 4.8 Sedimantasyon Durumu Akarsular sürükleme gücü yardımı ile bir miktar da katı madde taşırlar. Bunlar taşınan toplam katı maddelerin % 10-15' ini teşkil eden yatak yükü denilen kum-çakıl boyutundaki maddeler ile, su içinde yüzer halde bulunan ve toplam katı maddelerin % 85-90'ını teşkil eden maddelerdir. Hidroelektrik santrallerde türbinlenecek olan suların içeriğinde belirli boyutlardan daha büyük olan parçacıklar işletme esnasında türbin çarklarında önemli aşınmalar meydana getirirler. Bu sebeple türbinlenecek suların boyutu mm' den daha büyük katı maddelerden arındırılmış olması gerekir. Su alma ağzı yakınlarında biriken parçacıklar çakıl geçidi ile temizlenecektir. Su alma ağzından geçmiş olan askı halindeki maddeler ise silt tutma havuzunda çökelecektir. Havuz 0.2 mm çapından ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-7

15 daha büyük silisli maddelerin tutulabilmesini temin edecek şekilde projelendirilecektir. Minimum su kullanılarak havuz tabanında biriken siltin temizlenmesi sağlanacaktır. Projenin depolamalı olmamasından dolayı Aybastı Çayının getireceği sediment miktarının tahmini yönünde daha fazla bir çalışma yapılmayacaktır. 4.9 Gözlemler ve Sorunlar Projenin gerçekleşmesini sıkıntıya sokabilecek herhangi bir hidrolojik sorun yoktur. ÇAĞLAYAN HES REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU 4-8

16 Tablo 4.1/1 Mesudiye (DMİ) Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Yağışlar Birim=mm YIL Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Ortalama Ortalama Yıllık Toplam Yağış= mm

17 Tablo 4.1/2 Gölköy (DMİ) Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Yağışlar Birim=mm YIL Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Ortalama Ortalama Yıllık Toplam Yağış= mm

18 Tablo 4.1/3 Bereketli (DMİ) Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Yağışlar Birim=mm YIL Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Ortalama Ortalama Yıllık Toplam Yağış= mm

19 Tablo 4.2/1 Mesudiye (DMİ) Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklıklar Birim=ºC YIL Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ORTALAMA Ortalama

20 Tablo 4.2/2 Gölköy (DMİ) Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklıklar Birim=ºC YIL Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ORTALAMA Ortalama

21 Tablo 4.2/3 Bereketli (DMİ) Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklıklar Birim=ºC YIL Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ORTALAMA Ortalama

22 Tablo 4.3/1 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1978 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km Debi (m 3 /sn) Gün

23 Tablo 4.3/2 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1979 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km 2 Debi (m 3 /sn) Gün

24 Tablo 4.3/3 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1980 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km Debi (m 3 /sn) Gün

25 Tablo 4.3/4 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1981 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km Debi (m 3 /sn) Gün

26 Tablo 4.3/5 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1982 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km Debi (m 3 /sn) Gün

27 Tablo 4.3/6 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1983 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km 2 Debi (m 3 /sn) Gün

28 Tablo 4.3/7 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1984 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km Debi (m 3 /sn) Gün

29 Tablo 4.3/8 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1985 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km Debi (m 3 /sn) Gün

30 Tablo 4.3/9 DSİ 22-92(22-36) Reşadiye Çayı - Kabataş AGİ Günlük Akımları Istasyon No : DSİ Drenaj Alanı :302.5 km 2 Kotu:289 m 1986 Birimi:(m 3 /s) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ort. (m 3 /s) Akım (10 6 m Yıllık Akım hm 3 Yıllık Verim lt/sn/km 2 Debi (m 3 /sn) Gün