Sinüs MAS ARL AR; 50,25 mm 40m ,25 MASTAR BÖLÜ 6. M R 6.1. T : MASTAR

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Sinüs MAS ARL AR; 50,25 mm 40m ,25 MASTAR BÖLÜ 6. M R 6.1. T : MASTAR"

Emel Bal
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Mastarlar

2 MASTARLAR; Makine parçalarının ölçme ve kontrol işlemlerinde, ölçu ve kontrol aletleri ile birlikte kullanılan yardımcı aletlere MASTAR denir. Mastarların bazıları doğrudan doğruya, bazıları da dolaylı olarak ölçme ve kontrol işlemlerinde kullanılır

3 Mastarlar, boyutları sabit kontrol aletlerindendir. Bu yüzden özellikle seri imalatlarda yaygın olarak kullanılırlar. Mastarların başlıca uygulama alanları; 1. Seri imalada parçaların boyut kontrolleri için 2. Değişik şekillerde üreglmiş ve diğer kontrol aletleri ile kontrolleri çok zor veya imkansız olan profillerin ve şekillerin kontrolü için Mastarlar ile ölçüm yapabilmek için, kontrol edilecel parçanın geometrik şekli, ölçüsü, toleransı, malzemesi bilinmelidir.

4 Uygulamada, İmalat sırasında parçayı imal eden personelin kullandığı İmalat Mastarları, kalite kontrol bölümünde seri imalada üreglen parçalardan alınan örneklerin son kontrollerinin yapıldığı Kalite Kontrol Mastarları ve üreglen parçaların istenilen ölçülerde üreglip üreglmediğinin müşteri tarakndan kontrol edildiği Teslimat Mastarları vardır

5 Şekillerine Göre Mastar Çeşitleri Prizma9k Mastarlar: Bu mastarlar çelik yada dökme çelikten yapılmışor. Ölçme, kontrol ve markalama işlemlerinde kullanılır. Biçimleri prizmagk olup, bütün yüzeyleri hassas olarak işlenmis ve taşlanmışor. Mikrometre, kumpas, kompratör gibi ölçu aletleri ile birlikte kullanılır. Silindirik Mastarlar: Bu mastarlar ile silindirik ic deliklerin ölçme ve kontrol işlerinde faydalanılır. Bu mastarlar da çelik ve dökme çeliklerden yapılmıs, sertleşgrilmis ve hassas ölçüye taşlanmışor. Çeşitli çap ve boylarda yapılır.

6 Torna Kalem Mastarları: Bu mastarlar torna kalemlerinin bilenme sonrası açılarının uygunluğunda kullanılırlar.

7 Profil Mastarları: Makine parçalarının fatura birleşme yerlerinde yapılması istenen iç bükey ya da dış bükey kavislerin (profillerin) kontrolünde kullanılır.

8 Konik Mastarlar: Konik ölçülerin kontrollerinde kullanılırlar. Mastar, üzerindeki ölçülerden yararlanılarak istenilen ölçüye göre kontrol yapılır. Sınır Mastarları: Parçaların istenilen sınır ölçüleri içerisinde yapılıp yapılmadıklarını kontrol etmek üzere yapılan mastarlara denir. Tipleri; 1. Çatal Mastarları 2. Tampon Mastarlar 3. Dış Vida Mastarları 4. İç Vida Mastarları

9 Çatal Mastarlar: Silindirik parçaların dış çaplarının ölçü toleranslarının kontrolünde kullanılır. Bir çatal mastar, iki tarak ay biçiminde dökme çelikten yapılmıs, her iki tarakndaki çene ağızları çok hassas ve ölçü tamlığında işlenmişgr. Çeneler sertleşgrilmişgr. Çatal mastarların orta kısmına esas ölçüsü yazılır. Büyük tarak (+) geçer, küçük tarak (- ) geçmez tara^ır.

10 Tampon Mastarlar: Delik çaplarının ölçü toleranslarının kontrolünde kullanılır. Bu mastarların iki taraknda bulunan silindirik kısımların bir tarak ölçülen deliğe geçer (küçük taraf), bir tarak da geçmez (büyük taraf) şekildedir. Tampon mastarla ölçülen deliğe, mastarın bir tarak geçiyor, diğer tarak geçmiyorsa delik mastar ölçüsüne uygundur. Tampon mastarların ölçüleri de mastarın orta kısmına yazılmışor.

11 Dış Vida Mastarları: Dış vidaların uygunluğunun kontrolünde kullanılırlar. Mastarlar sertleşgrilip taşlanmışor. Mastarın üzerinde vida değeri, adımı ve toleransı belirglir. Mastar açılan vidaya uyarsa parça uygundur. Geçmezse hatalı olmuştur. İç Vida Mastarları: İç vidaların uygunluğunun kontrolünde kullanılırlar. Tampon mastarlar gibi iki uçludur. Bir ucu delik çapını, diğer ucu da açılan vidayı kontrol etmek için kullanılır.

12 Johansson Mastarları: Çeşitli ölçülerde ve çeşitli tamlık derecelerinde yapılmış dikdörtgen prizma biçiminde sertleşgrilmiş ve yüzeyleri hassas işlenmiş çelik parçalardan meydana gelmiş takımlara JOHANSSON MASTARLARI ya da BLOK MASTARLAR denir. Mastarların karşılıklı iki yüzleri yüksek tamlıkta işlenmiş, İnce işleme ile leblenmiş, yüzeyler birbirine tam paralellikte ve düzgünlüktedir. Mastarların bir yüzünde mastar ölçüsü mm. cinsinden ve mastar çeşidini gösteren harfler bulunur.

13 Johansson (Blok) mastarların karşılıklı iki yüzeyi çok düzgün olması nedeniyle istenilen toplam bir ölçüyü meydana gegrmek için birbirine birleşgrildiklerinde yüzeyler arasına hava girmediğinden mastarlar birbirine yapışabilmektedir. Blok mastarları, hassasiyetlerine göre (en hassas olandan sıra ile) A, AA, B ve C gruplandırılırlar. A grubu mastarlar ölçme laboratuvarlarında, AA grubu mastarlar ölçme aletlerinin kontrolünde,b grubu mastarlar ölçü aleg yapımında, C grubu mastarlar ise atelyelerde kontrol işlemlerinde kullanılırlar. Kullanılan blok mastarların zaman içinde hassasiyetlerinde azalma olur. Bu nedenle hassasiyeg azalan mastarlar bir alt gruba alınmalıdır. Örneğin; AA grubu mastarlar A grubuna, A grubu mastarlar B grubuna, B grubu mastarlar da C grubuna indirilerek kullanılırlar.

14 Kaynaklar: 1. Ölçme Tekniği Ders Notları, Prof. Dr. Ayhan ÇELİK 2. Ölçme ve Kontrol Ders Notları, Öğr. Gör. Bülent TURAN 3. Endüstriyel Ölçme ve Kontrol Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Garip GENÇ

Benzer belgeler

İMM-123 ÖLÇME VE KONTROL

İMM-123 ÖLÇME VE KONTROL 1.1.1. Ölçme Birim adı verilen ve bilinen bir değerle, aynı cinsten bilinmeyen bir değeri karşılaştırmaya ÖLÇME denir. Ölçme işlemleri ölçü aletleriyle yapılır. Örneğin; cetvel,