ÜLKEYİ YÖNETENLER ve TÜM AKADEMİSYENLER, YENİ YÖK YASASI BAĞLAMINDA BİR SAMİMİYET SINAVI İLE KARŞI KARŞIYADIR!

Transkript

1 ÜLKEYİ YÖNETENLER ve TÜM AKADEMİSYENLER, YENİ YÖK YASASI BAĞLAMINDA BİR SAMİMİYET SINAVI İLE KARŞI KARŞIYADIR! Prof.Dr. Tülin AKSOY Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Kampus, 07058, ANTALYA, 2547 sayılı YÖK kanunu çıkmadan önce lisans eğitimine başlayan ve bu kanuna göre kurulmuş 3 farklı üniversitede görev yapmış bir akademisyen olarak yeni yasa önerisi ve yüksek öğretimdeki sorunlarla ilgili görüş ve önerilerimi paylaşmak istiyorum. Kısa süreli bölüm başkanlığı ve yardımcılığı ile yönetim kurulu üyelikleri dışında üst düzey yöneticilik yapmadım. Ancak eşimin yöneticilik görevleri nedeni ile konuya kısmen karşı taraftan da bakabileceğimi düşünüyorum yılından bu yana 8 farklı rektörün yönetiminde çalıştım, 6 rektörlük seçiminde oy kullandım, sandık kurulu üyeliği yaptım; yeni bir üniversiteye geçişim aşamasında rektörün YÖK tarafından görevden alınması ve yenisinin atanması-geçiş süreci gibi sancılı bir dönemde bulundum; beraber çalıştığım bazı akademisyenler rektörlük yaptılar/yapıyorlar ya da aday oldular, birlikte çalıştığım bazı akademisyenler TÜBİTAK ve YÖK te görev yaptılar, yine YÖK tarafından makamından alınıp ülkenin başka ucundaki kurumumuza getirilmiş yönetici-akademisyenlerle de çalıştım. Dolayısıyla görüş ve önerilerim bu yaşanmışlıklara dayanmaktadır. Eşimin, doktora eğitimini yurt dışında yapmış olması ve katıldığım çokça uluslar arası kongre ve diğer işbirliklerinin de görüşlerimin oluşmasında katkısı olduğunu düşünüyorum. Yüksek lisans eğitimime başladığım 1982 yılından bu yana çok sayıda akademik ve idari personel ile birlikte çalıştım, çoğu son derece nitelikli idi; ancak yaşananların bilançosuna baktığımda sistemin genellikle daha düşük nitelikli olanların kazanmasına izin verdiğini rahatlıkla söyleyebilirim. Bu eğilimin son yıllarda çok daha hızlandığını ve kanıksandığını görmekten de muzdaripim. Ülkemizdeki yükseköğretim sorununa uzun yıllardır tanıklık ediyorum, sorun son 5-10 yılın sorunu değildir ancak son yıllarda pekiştiğini inkâr etmek de olanaksızdır. Yeni arayışların ve tasarının da, bu durumun bir sonucu olarak ortaya çıktığını düşünüyorum. Şu anda üniversitelerimizde mutlu-huzurlu-umutlu olan akademisyenlerin oranının % 5 bile olmadığına inanıyorum. Bizi yönetenlerin, etkin konumda olanların da huzur içinde olmadığına eminim, çünkü sistem yönetilemez hale gelmiştir. Esnaf kökenli bir ailenin çocuğu olarak, konuya karşı taraftan baktığımda ise akademisyenlerin maaşları çok yüksek değil ancak yardımcı doçent olduktan sonra koşulsuz iş güvencesi verilmiş ve toplumca çok saygın kabul edilen bir meslek grubu neden bu kadar mutsuz olur? diye sormadan da edemiyorum. Hepimiz trafik probleminden şikâyet ederiz ama günlük ihtiyaçlarımızı acilen karşılayabilmek için de en işlek caddelere aracımızı kısa ya da uzun süreli park etmekten çekinmeyiz. Akademisyenlerin çoğunluğu da, bu örnekte olduğu gibi şikâyet ettikleri pek çok konuda sicilleri kabarık vatandaşlarımızdır. Akademisyenlerin büyük çoğunluğu için şu tanımı yapabilirim; 67 yaşına (yeni kurulan üniversitelerde 71) kadar iş güvencesi sağlanmış, iç ve dış paydaşlara hesap vermeyen ve genellikle vermek de istemeyen (çünkü çoğumuz buna alışmıştır), hep kendi takımının kazanmasını arzulayan futbol taraftarları gibi doğrusu-yanlışı söz konusu kişilerin kendi safında olup/olmamasına göre değişen, maaşını hep az bulan ancak akademik verimliliğin sorgulanması söz konusu olduğunda genellikle yan çizen ve bir yandan da dereceden yakınlarının akademik yaşamda hızla yükselmesine destek veren (olmazsa idari kadrolarda), sistemin daha adil ve liyakate dayalı olarak çalıştırılması söz konusu olunca da tabii gerekli ama bizde olmaz diyen devlet memurlarıdır. Rektörlerimizin çoğu da, bu öğretim üyesi profilinin çoğunlukta olduğu üniversiteleri Bizans oyunları ile oyalayabilen, popülizmi iyi bilen, ülkedeki siyasi yaşamı/eğilimleri/değişimleri iyi izleyebilen ve adapte olabilen, kurumunun gerçek görevlerini yerine getirmesi için yapılması gerekenlere değil de siyasi gelişmelere ve dengelere öncelik veren, akademik başarılar yerine medyada yer almaya yönelik çabalara odaklanan kişilerdir. Dekanlarımız da genellikle rektöre oy vermiş akademisyenleri memnun etmeye odaklanmış, rektörü

2 ile fakülte personeli arasında kalan, rektörden bağımsız inisiyatif kullanma şansı pek olmayan yöneticilerdir. Bölümler ve anabilim dalları ise, bölümdeki akademisyenlerin genellikle tek tek kendi çıkarları ve kendilerine yakın gördükleri akademisyenlerinin çıkarları bağlamında görev yaptıkları birimlerdir. Bölümlerde parmaklar kalkıp-iner, sözde demokrasi vardır ancak bu parmaklar çok az verimlilik için kalkıp-iner, genellikle bunlar konuşulmaz/konuşulamaz bile. Buralarda herkesin ufak ufak hesapları vardır, eğer siz yan odadaki arkadaşınızın hesabını, yanlış/doğru fark etmez deyip desteklerseniz, o da sizinkini destekler ve gül gibi geçinip gidersiniz. Ne yetişen öğrencinin durumu, ne üniversitenin başarısı, ne ilgili alanda ülkenin sorunları ne de evrensel katkı, bunlar hiç konuşulmaz (genellikle). Dış paydaşların şundan emin olmalarını isterim, ortalama bir Anadolu lisesinde okuyan çocuğumun okulundaki okul aile birliği seçimi toplantısı, üniversitede katıldığım pek çok kuruldan daha katılımcı, demokratik, verimli ve sonuç odaklıdır. Söz konusu lisenin müdürü, hatta öğretmenleri ve okul aile birliği veliler tarafından sürekli izlenmektedir ve hesap sorulmaktadır. Ben bir öğretim üyesi olarak hiç kimseye, ne iç ne dış paydaşlara hesap vermiyorum, beni yönetenler de ne bana ne de dış paydaşlara hesap veriyor. Bu durum, günümüz dünyasında ve Türkiye sinde kabul edilemez bir durumdur. ANCAK, bu hesap verme meselesinin özellikle sisteme hâkim olanlar tarafından önümüzdeki dönemde yeni ve çok etkili bir araç olarak kullanılması olasılığı, pek çok akademisyen gibi beni de korkutmaktadır sayılı kanuna göre üniversitelerin görevleri çok nettir; eğitim, araştırma-geliştirme ve bilginin çeşitli düzeylerde yayımı. Eğitimin paralı olduğu ABD ve Kanada gibi ülkelerde piyasa koşulları geçerlidir ve kurumlar piyasa tarafından denetlenmektedir. Ancak yakın bir gelecekte ülkemiz için böyle bir seçenek söz konusu olamayacak gibi görünmektedir. Piyasanın kontrol etmediği bir ortamda yükseköğretim kurumlarının iyi belirlenmiş, sürekli gelişen bir format kapsamında iç ve dış paydaşların denetimine açılması şarttır. Bu denetim mekanizması bilim dallarına ve üniversitelerin olanaklarına göre başlangıçta farklılık içermelidir ancak her öğretim üyesi ve akademik birim, hem kendisiyle hem de yerel ve evrensel düzeydeki benzerleri ile yarışmalıdır. Bir öğretim üyesinin son 5 yılı bir önceki 5 yıldan daha iyi olmalıdır ve bunun için gerekli alt yapının sağlanması ile bu alt yapının yani kaynakların etkin-verimli kullanımı da mutlaka şeffaf ve demokratik bir biçimde izlenmelidir. Yerel ve uluslar arası kalite kontrol sistemleri, yabancı öğretim üyelerinin doçentlik ve profesörlük jürilerinde yer alması seçenekleri de gündeme alınmalıdır. Kanunla verilmiş 3 görev için, farklı bilim dallarına göre kimi küçük farklılıklar içerecek bir Excel tablosu ile akademisyenlerin ve akademik birimlerin görevlerini ne kadar yaptıkları çok rahatlıkla ortaya konulabilir. Şeffaf, herkesin ulaşabildiği, anlaşılabilir ve kolay kullanılabilir bir Excel tablosu anlayana çok şey söyleyecektir: Çok üst makamlara gelmiş bazı akademisyenlerin çeyiz sandığının ne kadar boş olduğunu, çok kalabalık bazı çeyiz sandıklarının sahiplerinin ise aslında boş durmayıp-boşa çalışan kişiler olduğunu, bazı akademisyenlerin diğerleri tarafından nasıl korunup-kollandığını, projelendirilmeden yapılmış dolayısıyla kurumsal/hukuki geçerliliği olmayan merdiven altı araştırmalar/projeler ile nasıl akademik yükselmeler yapıldığını ya da çok büyük kaynaklar kullanılarak gerçekleştirilmiş projelerin çıktılarının paydaşlara ulaştırılmadan çöpe atıldığını, hayatı boyunca kendi alanında bir tesis/işletme/laboratuara öğrenci gezisi bile yapmamış akademisyenler olduğunu, son 5-10 yılda hiçbir yayın ve proje faaliyeti olmayan onlarca profesör bulunduğunu, ülkemizdeki profesörlerin büyük çoğunluğunun hiçbir kitap yazmadan emekli olduğunu. Yükseköğretimin en temel sorunu, rektörlerin üniversiteyi tek başlarına yürütecek kadar büyük yetkiye sahip olması, dolayısıyla iç ve dış paydaşlara değil sadece YÖK e ve siyasilere hesap vermek durumunda olması ve YÖK e karşı son derece zayıf olmalarıdır. Diğer yöneticiler sadece rektöre hesap vermektedir, öğretim üyeleri ise hiçbir paydaşa hesap vermeden sadece bölümdeki diğer öğretim üyeleri ile iyi geçinerek akademik yaşamlarını sürdürebilmektedir.

3 Öneriler: 1) Üniversite-siyaset bağı kesinlikle koparılmalıdır. 2) Çok sayıda üniversitenin koordinasyonu ve akademik başarı göstergelerinin alt sınırlarının belirlenmesi ve akademik performansın izlenmesinin teknik alt yapısını oluşturmak ve devamlılığı sağlamak, hedefleri oluşturmak üzere bir üst çatı örgüt (yerel ve ülkesel siyasetten bağımsız) mutlaka olmalıdır. 3) Üniversiteler ve diğer alt birimler mutlaka akademisyenlerce yönetilmelidir, profesyonel yönetici kavramı uygun değildir, fakülte ve üniversite genel sekreterleri yeterlidir. Üniversite sekreterleri ile yardımcılarının ve daire başkanlarının siyaset ile bağlantılarının kesilmesi yeterlidir ve zorunludur. 4) Konsey uygulamaları kabul edilemez, siyasileşmeyi kurumsallaştıracaktır. Geleneklerimizde bu gibi uygulamalar yoktur, ancak kamu kaynaklarının kişisel çıkarlar için kullanılması geleneğimiz çok kuvvetlidir. Üst düzey yöneticilerimizin yakınlarının yanı sıra konsey üyelerinin yakınlarının üniversitelerde bolca kadro bulmasından başka bir işe yaramayacaktır. 5) Üniversite rektörleri, dekanlar, bölüm başkanları mutlaka seçilerek göreve gelmelidir ve seçim sonuçları YÖK ve Cumhurbaşkanlığı tarafından değiştirilmemelidir. Ancak tüm yöneticiler hem kurulları oluştururken hem karar alırken şeffaf olmak zorunda bırakılmalıdır ve çok ciddi mekanizmalar ile hesap verme süreçlerine hukuksal dayanak kazandırılmalıdır. Senato ve yönetim kurulları, dileyen iç ve dış paydaşların izlemelerine olanak tanıyacak şekilde yapılmalıdır. 6) Her öğretim üyesi 5 yıllık kişisel stratejik planını üyesi olduğu birimlere sunmalı ve sonrasında hedeflere ulaşma izlenmeli ve sorunlar ortaya konmalıdır. Birimlerin stratejik planları da tartışılmalı ve gerçekleşme düzeyleri izlenmelidir. 7) Ülkesel sorunlara çözüm getirecek ve/veya evrensel düzeyde katkı sağlayacak araştırmaların gerçekleştirilmesinde en önemli sorun kurumların alt yapı olanaklarının yetersizliğidir. Kendi çalışma alanım olan zootekni bölümlerinin sayısı 19 idi, yeni açılanlar ile 25 e çıkmıştır. Bunların tümünde gerekli alt yapıyı oluşturmak olanaksızdır. Yeni açılanların gelişmesi için TÜBİTAK tarafından pozitif ayrımcılık yapılması da popülist ve verimsiz bir yaklaşımdır. 8) öğretim üyesine sahip bir ziraat fakültesinde işçi/teknisyen sayısı 5-6 kişi olabilmektedir. Süreklilik arz etmeyen proje kaynakları ile bu sorun çözülemez. Döner sermayelerin etkin bir şekilde çalıştırılması ile akademik verimlilik mutlaka şeffaf ve katılımcı bir şekilde dengelenmelidir. 9) TÜBİTAK kaynaklarının adil ve verimli şekilde kullanılması çok önemlidir. Panelistlerin isimlerinin gizli tutulması son derece sakıncalıdır. Gruplarda yer alan akademisyenlerin bölümlerine ve fakültelerine aktarılan kaynaklar mutlaka şeffaf bir sistem kapsamında izlenmelidir. 10) Yüksek Lisans ve Doktora tez sınavları ile doçentlik sınavları gibi aşamalar mutlaka her düzeyde akademisyene açık şekilde yapılmalıdır, bu zorunlu hale getirilmelidir. 11) Yardımcı doçentlik mekanizmasının sakıncaları gözden geçirilmelidir. Genç akademisyenler baskı altına alınmamalıdır, kendilerini ispatlama şansı tanınmalıdır, ancak öncelikle en iyilerin bu kadroları almaya hak kazanması sağlanmalıdır. Son yıllardaki yozlaşma sonucunda, yaşanan tüm etik dışı davranışları normal kabul eden ve bulanık suda balık avlamayı yadırgamayan, akademik yönden çok ayak oyunları bakımından ustalaşmış ve bu şekilde akademik yükseltmeleri gerçekleştirmiş bir neslin yetiştiği ve bunların yavaş yavaş önemli görevlere de geldiği yadsınamaz. 12) Madalyonun diğer yüzünde ise, yıllardır en ufak bir bilimsel etkinlik yapmadığı halde en üst düzeyde hakları kullanan ve gelişme potansiyeli olan genç akademisyenleri kurumdan uzaklaştıran, risk oluşturmasın diye iyi eleman yetiştirmeyen/yetiştiremeyen ve tesadüfen de olsa bölümde kalan yardımcı doçentleri baskı altında tutan profesörler vardır. Bazı doçent ve profesörler, bilimsel olarak zayıf yardımcı doçentleri özellikle tercih etmekte ve onları kendi

4 kişisel hedefleri için kilometre taşı olarak kullanmakta, karşılığını da doçentlik jürilerinde destek sağlayarak ve kadro bularak ödemektedirler. 13) Tüm dünyada bilimsel ilerleme hız kazanırken, doçentlik dosyalarının giderek zayıflaması pek çok akademisyenin ortak görüşüdür. 14) Fakülteler arası geçişler (hem kalıcı hem de geçici sürelerle) teşvik edilmelidir. Yeni kurulan birimlerin gelişmesi için daha yüksek maaş verilmesi doğru bir uygulamadır ancak bunların gelişmeleri de çok şeffaf bir şekilde izlenmelidir. Bu kurumlar birkaç kişinin arka bahçesi haline getirilmemelidir. Daha başarılı akademisyenlerin daha fazla olanaklara sahip kurumlara geçebilmesinin önü açılmalı, ancak bu adil ve şeffaf bir şekilde yapılmalıdır. 15) Ülkemizde 80 li yılların ilk yarısında kurulmuş bazı fakültelerin bölümlerde, başından beri kesintisiz bölüm başkanlığı yapan/yapmakta olan çok başarılı yönetici- akademisyenler vardır. Bence bu örneklerin başarı hikâyeleri YÖK ve hepimiz tarafından incelenmelidir. 16) Kendi ebeveynlerinin çalıştığı hatta yönettiği anabilim dallarında yüksek lisans ve doktora yapan çok sayıda genç akademisyen vardır. Zaman zaman fen alanında yetişmiş bir çocuğun sosyal alanda (ya da tam tersi) çalışan ebeveynin yanında lisansüstü eğitim alması durumuna dahi rastlanmaktadır. Bu yapılanlar disiplinler arası çalışma olarak yorumlanabilmektedir. Daha temkinli olan bazı akademisyenler ise çocuklarını güvendikleri meslektaşlarına emanet etmektedir. 17) Birinci dereceden yakın akrabaların aynı akademik birimde görev yapması kanunen suç teşkil etmemekle beraber, etik ve deontolojik açıdan çok sıkıntı yaratmaktadır. Özellikle az sayıda öğretim üyesinin bulunduğu ve henüz kurumsallaşmasını tamamlamamış birimlerde sıkıntılar daha büyük olmaktadır. Ancak yeni kurulan birimlere ailece gitmek de daha kolay olabilmektedir. Bu gibi sorunlar, etik kurulların oluşturulması ve etkinleştirilmesi ile çözümlenmelidir. Pek çok uluslar arası firmada 1. dereceden yakınların işe alınmadığı, sonradan gerçekleşen evlenmelerde eşlerden birinin firmadan ayrılmak zorunda olduğu bilinmektedir. 18) İş hukukumuza göre, ticari firmalarda disiplin soruşturmaları dileyen tüm çalışanlara açık şekilde yapılırken; üniversitelerimizde soruşturma mekanizması kimi rektörlerin elinde bir silah olarak kullanılmaktadır. Soruşturmalar gizli yapıldığından aklanan da, aklanmayan da, soruşturmayı yapan da, yaptıran da kaybetmektedir. 19) Küçük bir firmanın ön-muhasebesinde çalışacak elemanların 4 yıllık lisans eğitimi almasına gerek yoktur. Sistemi tamamen devlet finanse ettiğinden eğitimde kaynak israfı had safhadadır. Yetiştirilen öğrencilerin kalitesi de mutlaka izlenmelidir. 20) ABD, Kanada ve kimi AB üyesi ülkelerde olduğu gibi 2-4 yıllık eğitim veren ve College olarak adlandırılan ve üniversitelere geçişe de olanak tanıyan sistem ülkemiz koşulların adapte edilmelidir. Bu kurumların benzerleri ülkemizde Yüksek Okullar (YO) ve Meslek Yüksek Okulları (MYO) olarak kurulmuşlardır. 21) YO lar sürekli fakülteye dönüşmektedir, fakülteler de gece programları başlatarak YO lara evrilmektedir. İkinci eğitimin olduğu bir birimde ar-ge faaliyetlerinin azalması kaçınılmazdır. 22) MYO lar ise, fakültelerde eleman seçiminin liyakate göre gerçekleştirilememesi sonucunda bir arka bahçe durumuna gelmiştir. İstediği şehirdeki fakültede kadro bulamayan doktorasını tamamlamış akademisyenler, üst yönetime yakınlıkları sayesinde MYO larda yardımcı doçent kadrosu almakta ve MYO ların kuruluş amaçlarına uygun olmayan tarzda bir kariyer yapmaktadırlar. MYO da görev yapan ve bir süre sonra doçent unvanı alan bu akademisyenler doktora tez danışmanlığı yapmak istemektedirler. 23) Kuruluş hedefleri dışındaki kadrolaşmalar bir süre sonra ironik sonuçlara yol açmaktadır. Örneğin, bir teknik bilimler MYO da organik tarım programı kurulabilmekte, çiftliği olmayan bu bölümlerde teknik eleman yetiştirilmektedir. 24) Aynı üniversitenin bünyesinde birbirine çok yakın eğitim programları açılmaktadır, bunlar genellikle bazı akademisyenlere kadro ve yönetici pozisyonu vermek üzere kullanılmaktadır. Bu kararlar, ilgili kurullarda ve yakın alanda eğitim veren diğer birimlerde gereği gibi tartışılmadan alınmaktadır.

5 25) Yakın şehirlerde bulunan üniversitelerde de birbirine çok yakın birimler açılarak arz fazlası oluşturulmaktadır. 26) Fakültelerin ve yüksekokulların, başlıca dış paydaşlar olan ilgili kamu kurumları, STK lar ve özel sektör ile ilişkileri kurumsal olarak düzenlenmeli ve sürekli geliştirilmelidir. Ülke kamuoyunun sağlıklı bir şekilde oluşmasında öğretim üyelerinin daha etkin rol alması için akademik birimlerin medya kuruluşları ile işbirliği yapmaları sağlanmalıdır. Bu işbirliği sadece üst düzey yöneticilerin reklam aracı olmaktan çıkarılıp, konunun gerçek uzmanları ile toplumun iletişime geçmesi sağlanmak üzere kurgulanmalıdır. Bir akademisyenin (özellikle doçentlik sonrasında) kendi konusu ile ilgili olarak kamuoyu oluşturulmasında etkin olmaması da sorgulanmalıdır. 27) Uygulayıcı ve sorumlu kuruluşlar olarak bakanlıklar, genellikle ilgili konuların çok hızla sonuçlanmasını ve siyasi önceliklere paralel şekilde gelişmesini tercih etmektedirler. Akademisyenler de aldıkları eğitimin gereği olarak en hassas şekilde çalışmayı tercih etmektedirler ve bu sorunları çözmenin onlara sağladığı bir getiri de yoktur. Ancak bunun orta noktasının bulunması için her iki tarafa da görev düşmektedir. Kanımca bakanlıklar hızlı karar alma ve sık sık karalarını revize etme yorgunudur, akademisyenler de birlikte çalışacak kamu kurumu bulmada ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Kamu kurumlarının temsilcileri genellikle kendi istedikleri yönde beyanat verecek ve istedikleri sonuçları bulacak akademisyenlerle çalışmayı tercih etmektedirler. 28) Özel sektör temsilcileri, rekabetin doğası gereği olarak, ithalata ve teknoloji transferine son derece bağımlı hale gelmişlerdir. Ülkemizde tüketilen etin % 60 ını ve yumurta gibi değerli bir besini üreten, son yıllardaki baş döndürücü gelişmeler sonucunda Avrupa da ilk sıraya yerleşmiş olan tavukçuluk sektörümüz nitelikli damızlık materyal temininde % 99 oranında dışa bağımlıdır. Söz konusu girdinin maliyetteki payı düşük olduğu için, bu kritik girdinin ülkede geliştirilmesi önemsenmemektedir. Bakanlığın çalışmaları başarılı değildir, dünya tavukçuluk literatürüne katkı sağlamada büyük başarılar sağlayan tavukçu akademisyenler de alt yapı eksikleri nedeni ile kurumlarında bu çalışmaları gerçekleştirememektedir. Bu gibi alt yapı gerektiren ancak ülkesel çıkarları ilgilendiren konulardaki çalışmalara özel önem verilmelidir. 29) Üniversite-Bakanlık-özel sektör işbirliğinin gelişmemiş olması, genç akademisyenlerin uygulamadan kopuk olarak yetişmesi ile sonuçlanmaktadır. Lisans ve özellikle lisansüstü eğitim bu kopukluğu giderecek şekilde gerçekleştirilmelidir. Ziraat gibi uygulamalı bilim dallarında lisansüstü eğitim alanların önemli kısmının bakanlıklarda ve özel sektörde görev alması yolu ile üniversitelerdeki bilginin topluma yayılması süreci hızlandırılmalıdır. Akademisyenlerin başarısı, yetiştirdikleri lisansüstü öğrencilerin başarısı ile de değerlendirilmelidir. 30) Doktora öğrencilerinin kamu ve özel sektöre uzak bir şekilde yetişmesi, onları sadece akademik yaşamı hedefler duruma getirmektedir. Sonuçta bazı genç akademisyenler, akademik yaşamda yer bulabilmek için her yolu deneyebilir hale gelmektedir. Ayrıca ona bu konuda destek veren kıdemli öğretim üyeleri ile borçlu-alacaklı ilişkisine girebilmektedir. 31) Lisans-üstü eğitim mutlaka kamu ve özel sektörün de ihtiyaçları gözetilerek planlanmalıdır. Ayrıca en başarılı gençlerin akademik yaşamı seçmesi sağlanmalıdır, gençlere sadece en başarılı olanların akademik yaşamda kalacağı ve yükseleceği konusunda güvence verilmedikçe bu sağlanamaz. 32) Lisansüstü öğrenciler, danışmanlarına ders yükü yolu ile maaş artışı ayrıca akademik faaliyet katkısı sağlamaktadır. Zaman zaman bu avantajlar nedeni ile çok başarısız öğrenciler eğitimlerine devam edebilmekte, hatta kadro alabilmektedir. 33) Üniversitelerimizde performansa dayalı adil bir rekabet ortamının yaratılamamış olması, ayrıca iç ve dış paydaşlar tarafından izlenmenin söz konusu olmaması, kurumlarda parmak demokrasisi de denilebilen bir duruma yol açmıştır. Akademik yaşamın nüve si olan ve 2547 sayılı kanuna göre bir bütün olarak kabul edilen bölümlerde yeterli parmak sayısının sağlanması durumunda insan aklının ve hayalinin kabul edemeyeceği her türlü etik ve

6 deontoloji dışı uygulamaları yapmak mümkündür. Dekanlar da bölümlerin iç işlerine karışmak demokratik olmaz diyerek pek çok etik-dışı ve deontolojik açıdan sorunlu durumlara vize verebilmektedir. 34) Bir yandan eğitim-araştırma olanakları iyileştirilirken verimlilik ve kalite odaklı otokontrol sistemleri geliştirilmelidir. Öğretim üyelerinin gelirlerinin iyileştirilmesi, alt yapının iyileştirilmesinden sonra ele alınmalı ve her ikisinde de mutlaka verimlilik odaklı bir iyileştirme sağlanmalıdır. Adil rekabet koşulları oluşturulmalı ve sistemin sürekli kendini geliştirmesi sağlanmalıdır. Türkiye de çok uzun süredir var olan bir yükseköğretim sorunu söz konusudur, son yıllarda da giderek ağırlaşmıştır. Yükseköğretim alanını büyütmek için kaliteden ödün vermek son derece yanlıştır. Akademik kurumların kanunla tanımlanmış görevleri toplumsal gelişme açısından son derece önemlidir. Ülkemiz, konjonktürün de yardım ettiği yadsınamayacak bir gelişme içindedir. Bu gelişmenin sürdürülebilirliği için akademik kurumların verimliliğinin arttırılması zorunludur. Bunun nasıl sağlanacağı konusu, katılımcı süreçlerle tartışılıp aceleye getirilmeden karara bağlanmalı ve sonra hukuki dayanak kazandırılmalıdır. Yeni YÖK yasası, kurul tarafından başlangıçta hedeflenen çeşitlilik, idari ve bilimsel özerklik, rekabet ve performans sistemi, kalite yönetimi konularında son derece yetersizdir. Bu hali ile var olan olumsuzlukları kalıcılaştırmaya, hatta katkı sağlamaya adaydır. Kanımca siyasi erk bir samimiyet sınavı ile karşı karşıyadır; ya yeni YÖK yasası bu hali ile geçecektir ve yönetilemez hale gelmiş bir sistem zorla yönetilmeye çalışılacaktır ya da katılımcı süreçlerle, tartışmaktan/konuşmaktan çekinmeden demokratik yolla yeni, esnek ve gelişmeye açık bir yasanın ana hatları ortaya konacaktır. Evrensel normlara uygun şekilde başarıyla çalışan bir akademik camia, hem kalkınmanın hem de demokrasinin en büyük güvencesi olacaktır. İlgili komisyonlarda farklı alanların temsilcileri ile insan kaynakları, yönetim organizasyon, kamu yönetimi, eğitim bilimleri, hukuk gibi alanlarından yetkin akademisyenlerin olması şarttır. En önemli şart ise bizi yönetenlerin ve bizlerin samimiyetidir. Saygılarımla.