19. Anadolu Psikiyatri Günleri Eskişehir Müzik ile Terapi. Dr. Adnan Çoban Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı. HTA Nöropsikiyatri

Transkript

1 19. Anadolu Psikiyatri Günleri Eskişehir Müzik ile Terapi Dr. Adnan Çoban Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı HTA Nöropsikiyatri

2 Açıklama Araştırmacı: NP İstanbul Hastanesi Türk Müziği Sazlarıyla Bir fmri Çalışması NP İstanbul Hastanesi, Yatan Hastalarla Müzikterapi Çalışması (haftalık grup çalışması) Danışman: Alzheimer Vakfı, Alzheimer Hastaları için Müzikterapi Uygulaması, (haftada bir günlük uygulama) Dünya Şizofreni Derneği nin Avrupa destekli Şizofreni ve Yeniden Hayat projesi Konuşmacı: İ.T.Ü. Türk Musikisi Devlet Konservatuarı, Müzikoloji Bölümü: Müziğin Biyolojik Etkileri, Kompozisyon Bölümü: Müzikal Algı, Müzik, İmajinasyon,Kompozisyon ve Beyin

3 Müzikterapi Müzikoterapi Müzikle Tedavi Müzik ile Terapi

4 Müzikoterapi Her yaştan bireylerin fiziksel, duygusal, bilişsel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için müziği kullanan bir uzmanlık dalıdır. Sağlıklı veya tıbbi hastalığı olan çocuk ve yetişkinlerin yaşam kalitesini düzeltir. AMTA 1997

5 Müzikoterapistin özellikleri Fiziksel ve ruhsal rahatsızlıkları iyi tanımalı Hastaların ihtiyaçlarını belirleyebilecek yeterlilikte olmalı İyi bir terapi eğitiminden geçmiş olmalı Klinik deneyimi olmalı Klinisyenlerle çalışmış olmalı Yeterli seviyede müzik bilmeli Müziği terapide nasıl kullanacağını bilmeli

6 Klinik deneyim ve müzik bilgisi şart. Ancak yeterli değildir. Müzikoterapistin sanatçı olması şart değildir. Çünkü yapılan bir sanat çalışması değil terapötik bir çalışmadır Müzikoterapist müzikal aktiviteleri klinik yarar için kullanabilecek donanımda olmalı

7 Müzikoterapist Eğitimi Müzik Eğitimi (müzik teorisi, müzik psikolojisi, müzikoterapi tarihi, temel musiki bilimleri, çalgı teknikleri v.s.) Temel Psikoloji, Klinik psikoloji, Davranış Bilimleri, İletişim v.s. Temel Müzikoterapi Eğitimi Genel Eğitim ve Seçmeli Dersler Müzikoterapi öğrencileri akademik eğitimlerini tamamladıktan sonra, tecrübeli bir müzikoterapistin yönetiminde 6 ay klinik uygulama yapmak zorundadır. Ancak bundan sonra diploma alabilmektedir.

8 Kimler Müzikoterapiye uygundur? Müzik ve sese duyarlılığı olanlar İşitsel zekası iyi olanlar (işitsel öğreniciler) Diğer terapilere uygun olmayanlar Uyum problemi olanlar (eğlendirici etkiden faydalanırlar) Duygu ve düşüncelerini ifade etmede zorlananlar, Günlük stres riski yüksek olanlar (trafik, iş stresi) Başka kişilerle bir araya gelme zorluğu yaşayanlar Farkındalığı düşük olanlar

9 Müzikal materyaller Çalgılar (davul, org, zil vs) Ses kaynakları Akort aleti CD çalarlar Kayıt aletleri Yazılı müzik materyalleri

10 Aktif müzikal etkinlikler Çalgı çalma Şarkı söyleme Müzik eşliğinde hareket (dans, folklor) Müzik eşliğinde spor yapma Konser verme Çalgıyla Doğaçlama Sözel Doğaçlama Hareketle Doğaçlama Şarkı besteleme Şarkı yorumu Yapma

11 Pasif müzikal etkinlikler Müzikle kolaylaştırılmış biofeedback Stresi azaltmak için müzik dinleme Makam ve ritim tanımlama (discrimination) Vibrasyonal terapi Müzik anımsama

12 Müzikoterapinin Uygulama Aşamaları Müzikoterapiye Sevk Etme Birinci seans Değerlendirme Amaç ve hedeflerin belirlenmesi Gözlem Müzikoterapi stratejilerini belirleme Müzikoterapi planı Uygulamaya geçiş Sonlandırma

13 OTİSTİK BOZUKLUK Müzikoterapi, otistik spektrum bozukluğu olan çocukların iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olmaktadır Music therapy for autistic spectrum disorder. Gokd C, Wigram T, Elefant C.

14 Otistik çocuklar, normal çocuklar ve gelişimsel bozukluklu çocuklar arasında, doğaçlama tekniği kullanılarak yapılan bir çalışmada, otistik çocukların doğaçlama şekillerinin normal çocuklarınkine çok yakın, gelişimsel bozukluğu olanlardan ise çok daha iyi olduğu gözlenmiştir Musical Processing in High Functioning Children with Autism. P. Heaton, L. Pring, and Hermelin,

15 Çoğu otistik çocuk, müzikal alanda, normal çocuklardaki kadar iyi bir performans gösterebilir Çoğu otistik çocuk, müzikal olan işitsel uyarılara, diğer işitsel uyarılardan daha çok ve uygun tepkiler verirler

16 Otistik Bozukluğu olan çocuklarda duygusal, dürtüsel ve kişilerarası tepkileri ölçülmüştür. Rastgele seçilmiş 10 kişilik katılımcı grupta doğaçlama müzikoterapi ve oyuncakla oynama seansı uygulanmış ve seansların DVD analizi yapılmıştır. Müzikoterapi oyuncak oynama seansına oranla daha fazla ve daha uzun süren bir keyiflilik yaratmıştır. Sosyal, duygusal ve dürtüsel gelişimlerinde müzikoterapinin çok etkin olduğu gözlenmiştir. Emotional, motivational and interpersonal responsiveness of children with autism in improvisational music therapy. Kim J, Wigram T, Gold C. Autism. 2009

17 DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Müzikoterapi, hiperaktif çocukların zihinsel sorunlarını çözmede en etkili terapi yöntemlerden biri olarak gösterilmiştir Music therapy to promote prosocial behaviors in aggressive adolescent boys a pilot study. Rickson DJ, Watkins WG. J Music Ther. 2003

18 Müzikoterapi, hiperaktif çocukların zihinsel sorunlarını çözmede en etkili terapi yöntemlerden biri olarak gösterilmiştir Music therapy to promote prosocial behaviors in aggressive adolescent boys a pilot study. Rickson DJ, Watkins WG. J Music Ther. 2003

19 20 hiperaktif çocuk ile 20 normal çocuk üzerinde sessizliğin, müziğin ve konuşmanın aritmetik problemlerini çözme yeteneğine etkisi incelenmiştir. Normal çocuklarda bu üç durumda da aynı problemi çözme kapasitesi tespit edilmiştir. Hiperaktif çocuklarda ise, müzikal uyarı sonrasındaki aritmetik problem çözme yeteneğinin, sessizlik ve konuşma sonrasındakinden daha iyi olduğu gözlenmiştir The effects of auditory stimulation on the arithmetic performance of children with ADHD and nondisabled children. Abikoff H, Courtney ME, Szeibel PJ, Koplewicz HS. J Learn Disabil. 1996

20 Bir fmri çalışmasında dikkatli müzik dinleme esnasında müzik spesifik alanlardan ziyade işlek bellek ve dikkat gibi genel işlevsellikle ilgili alanların uyarıldığı gözlenmiştir Listening to polyphonic music recruits domain general attention and working memory circuits. Janata P, Tillmann B, Bharucha JJ. Cogn Affect Behav Neurosci. 2002

21 ZEKA GERİLİĞİ Müzikoterapi aktiviteleri, daha dolu bir sosyal etkileşim sağlama yoluyla çok ciddi zeka geriliği olan çocuklara dahi yardımcı olabilmektedir The Effects of Music Therapy on a Group of Profoundly Mentally Handicapped Adults. Oldfield A, Adams M. J Ment Defic Res. 1990

22 Müzikoterapi uygulamaları zekanın kalitesini artırabilmektedir. Bu yolla zeka geriliği olan bireylerde organik durumun elverdiği en üst performansı yakalamak mümkün olabilmektedir Music Therapy for Mentally Retarded Children and Adults, William B. Davis, An Introduction to Music Therapy Theory and Practice, Second Edition, William B. Davis, page: 63 85

23 DEPRESYON Beynin sağ ön bölgesinde oluşan bir aktivite artışı, depresyonla ilişkili bulunmuştur yılında Florida da 30 ergen üzerinde yapılan bir çalışmada, müzikoterapi seanslarından sonra beynin sağ ön bölgesindeki aktivasyon artışının normale geldiği ve buna paralel olarak depresyonu olanlarda bir düzelme elde edildiği gözlenmiştir Massage and Music Therapies Attenuate Frontal EEG Asymmetry in Depressed Adolescents. Jones NA, Field T. Adolescence. 1999

24 Farklı müzik türlerinin gerginlik, duygudurum ve zihinsel performans üzerine etkisini inceleyen ilginç bir başka çalışmada da, kişilere rock müziği, new age, klasik müzik ve kişiye özel dizayn edilmiş müzik dinletilmiş Rock müziğinin düşmanlık, hüzün, gerginlik ve yorgunluk duygularını anlamlı olarak artırdığı; zihin açıklığı, zindelik ve gevşeme duygularını azalttığı gözlenmiştir. New age ve klasik müzik dinlenildikten sonra ise yaşanan duyguların daha karışık olduğu gözlenmiştir. Kişiye özel dizayn edilmiş müzik dinletildikten sonra, bu bulguların tam tersi sonuçlar tespit edilmiştir. Özel dizayn edilmiş müzik, olumlu duyguları artırıp olumsuz duyguları azaltmada en etkili müzik türü olarak kabul edilmiştir. The Effects of Different Types of Music on Mood, Tension and Mental Clarity. McCraty R, Barrios Choplin B, Atkinson M, Tomasino D. Altern Ther Health Med. 1998

25 İki beyin yarım küresi arasındaki bilgi aktarımını sağlayan ve köprü görevi gören bölgeye Korpus Kallosum denir. 7 yaş öncesi piyano eğitimi alanlarda, 7 yaş sonrası eğitim alanlara ve eğitim almayanlara göre daha fazla gelişmiş Beyincik volümünde artış The brain of musicians. A model for functional and structural adaptation. Schlaug G, Ann N Y Acad Sci Haziran

26 Hızlı Majör, Yavaş Majör Hızlı Minör Yavaş minör Yavaş ritimli ve minör parçalar (nihavend, buselik) sağ frontal aktivasyon artışı Hızlı ritimli ve majör parçalar (rast, acemaşiran, mahur) sol frontal aktivasyon artışı Ann N Y Acad Sci Jun;930: Frontal EEG responses as a function of affective musical features. Tsang CD, Trainor LJ, Santesso DL, Tasker SL, Schmidt LA.

27 ŞİZOFRENİ Yatan şizofreni hastalarında rastgele denemelerle müzik terapisinin uygulanılırlığını incelemek ve akıl ve ruh sağlığı üzerindeki etkisini keşfetmek için yapılan bir çalışma 12 hafta boyunca standart tedaviye müzikoterapinin eklenmesiyle sadece standart tedavi uygulama arasındaki fark araştırılmıştır Netice: Müzikoterapinin yatan, akut dönem şizofreni hastalarında uygulanılabilir olduğu görülmüştür. Music therapy for in patients with schizophrenia: exploratory randomised controlled trial. Talwar N, Crawford MJ, Maratos A, Nur U, McDermott O, Procter S. Br J Psychiatry. 2006

28 Characteristics Baseline 12 weeks Change Difference follow up in scores (t test) PANSS total Standard care (12.82) (14.56) 2.96 Music therapy (13.41) (13.78) (2.04) PANSS general Standard care (7.01) (7.09) (1.69) Music therapy (7.09) (6.57) 4.86 PANSS positive Standard care (3.57) (3.41) (0.78) Music therapy (4.01) (3.42) 2.51 PANSS negative Standard care (4.72) (5.00) (1.32) Music therapy (4.88) (4.81) 2.72 Satisfaction Standard care (4.07) (4.19) (0.99) Music therapy (5.60) (5.05) 1.82 Global functioning Standard care (9.81) (9.27) (0.69) Music therapy (11.39) (10.90) 4.74

29 Çin de 76 Rezidüel Şizofreni hastası üzerinde yapılan bir araştırmada, müzik dinleme, birlikte popüler şarkılar söyleme şeklinde müzikoterapi uygulanmış, bir ayın sonunda içe kapanıklıkta azalma, gruptaki diğer hastalarla etkileşime girmede ve dış uyaranlara verilen cevapta artma tespit edilmiştir (Çoban, 2002) Rehabilitative Effect of Music Therapy for Residual Schizophrenia. A One Month Randomised Controlled Trial in Shanghai. Tang W, Yao X, Zheng Z. Br J Psychiatry Suppl. 1994

30 D ş dünyayla irtibat n artmas Vücut duruşunun ve görünümün düzelmesi Şizofreni Korosu Konser S ras nda (2002 Profilo Kültür Merkezi) Göz temas nda art ş

31 ANKSİYETE BOZUKLUKLARI 24 öğrenciye, sessiz ve gevşetici bir müzik eşliğinde stressör olarak bir task uygulanmış. Task öncesi ve sonrası kortizol seviyeleri ölçülmüş Müzik eşliğinde stresör sonrası kortizol yükselmesi hemen kesilmiş, ancak sessizlik sonrası 30 dakika kadar sürmüştür Effects of relaxing music on salivary cortisol level after psychological stress. Khalfa S, Bella SD, Roy M, Peretz I, Lupien SJ. Ann N Y Acad Sci Nov;999:374 6.

32 Biofeedback Müzik çalışmasında kişiye uygun müzik hastalarda solunum kontrolü ve gevşeme başarısını artırmıştır Integrating music in breathing training and relaxation: I. Background, rationale, and relevant elements, Fried R. Biofeedback Self Regul. 1990

33 Psikoloji öğrencilerinde üzerinde yapılan bir çalışmada olumsuz duygu uyandıran müziğin derin deri ısısını artırdığı, yüzeysel deri ısısını azalttığı gözlenmiştir. Olumlu müzik dinletildikten sonra ise derin deri ısısının azaldığı, yüzeysel deri ısısının arttığı tespit edilmiştir Relationship of skin temperature changes to the emotions accompanying music. McFarland RA. Biofeedback Self Regul. 1985

34 MADDE BAĞIMLILIĞI Bir Review çalışmasının sonuçları: Müzikoterapi bağımlılarda: Gevşemeyi ve enerji seviyesini artırır İmpulsiviteyi azaltır Yüzleşmeyi, tahammülü ve uyumluluğu artırır İçe çekilmeyi ve bırakamama korkusunu azaltır Music therapy and clients who are chemically dependent: A review of literature and pilot study. Silverman, M. J. (2003). The Arts in Psychotherapy,

35 Madde bağımlılığında müzik ve sanat terapileri bireysel terapi, grup terapisi, ilaç ve yeni bir çevrede bulunma gibi girişimlerden daha zevkli ve bir o kadar da etkili bulunmuştur Heany ve ark.

36 Ritimterapi ve ritim aletleri bağımlılık tedavisinde tamamlayıcı bir etki sağlayabilmektedir Ritim çalışmasının etkileri: Gevşeme Serotoninerjik ve opioid sistemde denge Teta dalga üretiminde artış ve beyin dalga senkronizasyonunda artış Olumlu spritüel yaşantılar Kişilerarası destek ve iletişimde artış Complementary therapy for addiction: Drumming out drugs. Winkelman, M. American Journal of Public Health (2003).

37 Madde bağımlılığının erken safhalarında müzikoterapi girişimleri tedaviye yardımcı olmaktadır: Semptomları ve yoksunluğu yönetmede Yeni başa çıkma becerileri geliştirmede Bağımlılığın altında yatan düşünceleri ve duyguları keşfetme ve açığa çıkarmada Diğer insanlarla ilişkileri düzeltmede etkili bulunmuştur

38 Ritimterapi, müzikle hareket aktiviteleri ve yarışmalı müzik oyunları bağımlılık tedavisindeki kadın hastalarda depresyonu, stresi, anksiyeteyi ve kızgınlığı azaltmıştır Comparison of movement to music, music, rhythmic activities, and competitive games on depression, stress, anxiety, and anger of females in substance abuse rehabilitation. Cevasco, A. M., Kennedy, R., & Generally, N. R. (2005). Journal of Music Therapy,

39 ALZHEİMER HASTALIĞI VE DEMANSLAR Yaşlıların piyano gibi müzik aletlerinin eğitimini almaları kendilerini iyi hissetmelerini sağlamakta, uzun süreli hafızadaki bilgileri kazanmada etkili olabilmektedir Player Piano Music as Therapy for the Elderly. Olson BK. J Music Ther. 1984

40 Zamanı, yeri şaşıran ve hafıza kaybından yakınan yaşlılara müzik ve dans programı uygulanmıştır. Hastaların sosyal ve duygusal uyumları ve uyanıklılık seviyeleri artmıştır Bumaniz 1987

41 Demans hastalarında afazi ve hafıza kaybına rağmen eski şarkıları söyleme, eski müziklerle dans etme yeteneği uzun süre devam eder (Braben 1992) Dil ile ilgili yeteneklerin bozulmasına karşın müzikal beceriler uzun süre nispi olarak korunur (Swart 1989)

42 Birkaç vaka çalışmasında, hastaların önceden öğrendikleri bir şarkının adını veya bestecisini hatırlayamazken, şarkıyı çalabildikleri tespit edilmiştir. Araştırmada kullanılan 5 hasta, trombonla önceden öğrendikleri bir şarkıyı çalabilmişlerdir (1988) Müziğin demans hastaları için eşsiz bir tedavi imkânı sunduğuna dair yaygın bir inanç vardır. Özellikle zihinsel bozuklukları düzeltmek için müzik kullanılır Improvisation as an Assessment of Potential in Early Alzheimer s Disease, Gudrun Albridge, 2002.

43 Müzikoterapi demanslardaki gezinme davranışını azaltabilmektedir Kadın demans hastalarında müzikoterapinin ve okuma seanslarının etkinliği araştırılmış 20 seanslık bir şarkı söyleme ve okuma programının ardından hastaların oturma sürelerinin şarkı söyleme programında daha uzun olduğu tespit edilmiştir Fitz Cloutier, 1993

44 Demans hastaları müzikterapi sonrasında öğleden sonraları ve akşam saatlerini daha sakin geçirdikleri için bakımından sorumlu kişiler daha rahat, daha sakin, iletişime daha açık ve daha sorumlu hale gelebilmektedir Müziğin ajitasyonu azaltmasını sağlayan mekanizmaların başında, gevşeme etkisi ve kortizol gibi stres hormonlarını azaltması gelmektedir A Trio to Treasure: The Elderly, the Nurse and Music. Kramer MK. Geriatr Nurs Behavioral and Endocrinological Evaluation of Music Therapy for Elderly Patients with Dementia. Suzuki M, Nurs Health Sci. 2004

45 Şarkı söylemenin geç dönem bunama hastalarında, sese doğru baş hareketi, göz kapağı hareketleri, göz kırpma ve el bacak hareketleri ile sesli cevap vermeleri artırdığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, günlük gazete okumanın da söz konusu becerileri artırmada etkili olduğu saptanmış ancak şarkı söylemenin daha etkili olduğu gözlenmiştir. Bu tür hastalar için, günde 3 4 seans dakika şarkı söylemek çok etkilidir. Özellikle bakıcının ilaç verme, yıkanma, giysilerini değiştirme gibi bakım işlemlerini yapmadan önce birkaç dakika şarkı söyletmesi veya söylemesinin çok başarılı bir girişim olduğu gözlenmiştir Effects of Individualized Music on Confused and Agitated Elderly Patients.Gerdner erdner LA, Swanson EA. Arch Psychiatr Nurs. 1993

46 20 Alzheimer hastasına 4 hafta, haftada 5 defa, dakikalık müzikoterapi seansları uygulanmış. Melatonin hormonunda artış tespit edilmiştir Gevşeme, rahatlama ve mutluluk seviyesi yükselmiştir Kumar AM ve arkadaşları, Altern Ther Health Med Kasım

47

48 Sultan Veled ne güzel özetlemiş; Sema safa, cana şifa, ruha gıdadır Cana şifa nağmeler temennisiyle