* Arş. Gör. Dr.: Selçuk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, KONYA.

Transkript

1 BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN GENEL ÖĞRENME STRATEJİLERİNİ KULLANMA DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ Hakan Salim ÇAĞLAYAN * Erkan Faruk ŞİRİN ** Özer YILDIZ *** Özet: Bu araştırma, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda okuyan öğrencilerin, genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin eğitim gördükleri bölümlerine, sınıflarına, yaşlarına ve mezun oldukları lise türlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, eğitim-öğretim güz yarıyılında Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Spor Yöneticiliği ve Antrenörlük Eğitimi Bölümü nde okumakta olan 730 normal ve ikinci öğretim öğrencisi oluşturmuştur. Evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmış fakat uygulama yapıldığı anda mevcut olmayan öğrenciler ile ankete katılmak istemeyen öğrencilere anket uygulanmadığından araştırma 446 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu ve Öztürk (1995) tarafından geliştirilen Genel Öğrenme Stratejileri Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U, Kruskal Wallis-H, t testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova), Tukey HSD çoklu karşılaştırma testi kullanılmış ve anlamlılık düzeyi 0.05 olarak alınmıştır. Araştırma sonucunda; Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda eğitim gören, Spor Yöneticiliği bölümü öğrencilerinin ( X =3,44), Antrenörlük Eğitimi bölümü öğrencilerine göre ( X =3,20); 2. sınıf öğrencilerinin ( X =3,47) de 1. sınıf öğrencilerine göre ( X =3,22) genel öğrenme stratejilerinden duyuşsal stratejileri kullanma sıklıklarının; genel liseden mezun olan öğrencilerin ( X =3,83) ise meslek liselerinden mezun olan öğrencilere göre ( X =3,63) anlamlandırma stratejilerini kullanma sıklıklarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu; öğrencilerin yaşlarına bağlı olmaksızın genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin benzer sıklıkta olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Genel Öğrenme Stratejileri, Beden Eğitimi ve Spor, Etki. * Arş. Gör. Dr.: Selçuk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, KONYA. hcaglayan@selcuk.edu.tr ** Arş. Gör.: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, ANKARA. erkanfaruk@yahoo.com *** Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, ANKARA. oyildiz74@gmail.com

2 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ Observing the Usage Degree of General Learning Strategies of Physical Education and Sports Students According to Some Variables Abstract: This research is done in order to find out school of physical education and sports students practicing level general learning strategies. It is done to find out if their practicing level of general learning strategies differentiate or not according to the facts that their department in which they are educated, their classes, their ages and the kind of their high school from which they were graduated. The universe of the research is made is made from 730 students of Selcuk University, School of Physical Education and Sport, Department of Physical Education and Sports Teacher, Sports Management and Coaching. It was tried to reach the total of the universe, but when the application was done, the research was done with 446 students, because there were absent students and unwilling students to join the questionnaire. In the research as data collecting instrument, personal information form developed by the researcher and The Evaluation Scale of General Learning Strategies developed by Öztürk (1995) were used. In the analysis of the datas, Mann Whitney U, Kruskal Wallis-H, t test, One Way Variance Analysis (ANOVA) and Tukey HSD were used and the level of meaningfulness was taken as As a result of the observation; it is determined that compared to Coaching department students ( X =3,20), the students of Sports Management department ( X =3,44), taught in the school of physical education and sports; compared to 1st grade students ( X =3,22), 2nd grade students ( X =3,47) use the affective strategiesthat is one of the learning strategies- more frequently. Also compared to vocational high school graduates ( X =3,63), the high school graduates ( X =3,83) use the elaboration strategies more frequently. Additionally it is determined that irregardless of depending of the students ages, the degree of the usage of the general learning strategies is similar. Key Words: General Learning Strategies, Physical Education and Sports, Effect. 1. GİRİŞ Öğrenme, bireyin aktif ve bilinçli olarak bazı stratejileri kullanarak çevreden bilgi edinme ve hafızada var olan bilgilerle birleştirerek kalıcı davranışlar oluşturma süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu süreçte birey kısa ve uzun süreli hafızasında bulunan bilgileri çeşitli yöntem ve uygulamalarla yeniden düzenlemek zorundadır (Namlu, 2004: 124). Öğrenme öğretme sürecinde bireylerin sürece ilişkin tartıştığı ve ifade ettiği birçok sorun vardır. Öğrenirken karşılaşılan güçlükler, öğ- 46 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

3 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... rencilerin en çok dile getirdikleri sorunlardır. Bazı öğrenciler istedikleri halde ders çalışamazken, bazıları çok uzun süreler çalıştığı halde öğrenememekten şikayet etmektedir. Bu sorunlar büyük ölçüde öğrencilerin etkili öğrenme stratejilerini kullanamamasından kaynaklanmaktadır (Açıkgöz, 1998: 61). Bu bağlamda öğrenmeyi öğrenme sürecindeki en temel öğelerden biri öğrenme stratejileridir. Öğrenme stratejileri, bilgi kaynaklarına en hızlı biçimde ulaşmayı sağlama açısından üzerinde en çok çalışılan konulardan birisidir (Güven, 2004: 71). Literatürde öğrenme stratejisi ile ilgili birçok tanım bulunmaktadır. Bunlardan Gagne ve Driscoll (1988: 133) öğrenme stratejilerini; öğrencinin kendi kendine öğrenebilmesi için kullandığı işlemler olarak tanımlamıştır. Öğrenme stratejilerinde asıl amaç, öğrencinin kendi kendine öğrenmesini sağlamadır. Strateji kullanmada önemli olan öğrenme durumuna uygun öğrenme stratejilerini belirleyerek kullanmadır. Öğrenme stratejileri, bireyin öğrenme sırasında duyularına gelen uyarımları kısa ve uzun süreli belleğe transfer etmesini ve uzun süreli belleğinde işlenmesini sağlayan teknikleri içerir. Öğrenmeyi kolaylaştıran bu stratejiler aynı zamanda öğrencinin güdülenmesini ve yeni öğrenilen davranışların kalcılığını da sağlar (Erden ve Akman, 1998: 156). Derry (1992: 146) ise öğrenme stratejisini; okulda öğrenilenlerin niteliğini yükseltebilmek için öğrenciler tarafından kullanılabilen, öğretmenler tarafından da öğretilebilen bazı zihinsel işlemleri de içeren teknikler olarak tanımlamaktadır. Öğrenme stratejileri kavramı tek bir stratejiyi değil bir stratejiler grubunu ifade etmektedir. Her bir stratejinin kullanılma amacı, kazandırılması istenen öğrenme ürünlerine göre farklılık gösterir. Hangi tür bir öğrenme ürünü kazandırılması isteniyorsa, ona uygun bir öğrenme ürünün kazandırılması etkili olur. Aksi takdirde kullanılan strateji olumsuz sonuçlar doğurur. Etkili öğrenme için öğrencilerin kullanması gereken stratejiler bilgiyi işleme sistemine göre çeşitli sınıflamalar şeklinde ele alınmıştır. Birçok araştırmacı öğrenme stratejilerinin neler olması gerektiği üzerinde yaptığı çalışmalarında, çeşitli öğrenme stratejileri ortaya koymuşlardır (Öztürk, 1995: 28). Türkiye de öğrenme stratejileri üzerinde en kapsamlı çalışmalardan birini yapan Öztürk (1995), bilişsel sistemdeki bilgi akışını dikkate alarak elektrik bir yaklaşımla çeşitli öğrenme stratejilerinde görülen eksiklikleri tamamlayacak bir TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

4 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ model oluşturmak istemiş ve öğrenme stratejilerini; dikkat, tekrar, anlamlandırma, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme ve duyuşsal stratejiler olarak sınıflamıştır (Öztürk, 1995: 30). Bireyin tercih ettiği öğrenme stratejilerini tanıma, öğretimin geliştirilmesi ve planlanması için oldukça önemlidir (Namlu, 2004: 124). Öğrencilerin gerek örgün eğitimde derslerinde başarılı olmaları, gerekse örgün eğitimden sonra yaşadığımız bilgi çağında kendilerini geliştirebilmeleri için kendi kendilerine öğrenmeleri ve öğrenmelerini izleme yeterliği kazanmaları gerekmektedir. Okullarda öğrencilere belli disiplinlerin temel kavram ve ilkeleri öğretilirken, öğrenme stratejileri de öğretilmelidir. İlköğretimden başlayarak öğretimin her düzeyinde derslerde konunun gerektirdiği öğrenme stratejilerinin öğretimine yer verilmelidir (Subaşı, 2000: 35). Böylece öğrencilerin çevrelerinden sürekli artarak gelen bilgi birikimlerini düzenleme, işleme ve kendi düşünme biçimlerinin bir parçası haline getirme konusunda daha yeterli duruma gelebilecekleri düşünülmektedir (Namlu, 2004: 124). Bu bilgiler ışığında araştırma, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda okuyan öğrencilerin, genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin eğitim gördükleri bölümlerine, sınıflarına, yaşlarına ve mezun oldukları lise türlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. 2. YÖNTEM Araştırmanın Modeli Betimsel bir nitelikte olan bu çalışmada, öğrencilerin kullandıkları genel öğrenme stratejilerinin eğitim gördükleri bölümlerine, sınıflarına, yaşlarına ve mezun oldukları lise türlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, eğitim-öğretim güz yarıyılında Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Spor Yöneticiliği ve Antrenörlük Eğitimi Bölümü nde okumakta olan 730 normal ve ikinci öğretim öğrencisi oluşturmuştur. 48 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

5 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... Evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmış fakat uygulama yapıldığı anda mevcut olmayan öğrenciler ile ankete katılmak istemeyen öğrencilere anket uygulanmadığından araştırma 446 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini oluşturan Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nun öğrenci işleri ile ilgili yazışmalar yapılarak elde edilen resmi öğrenci sayıları ve anketi cevaplayan öğrenci sayıları Tablo 1 de ayrıntıları ile verilmiştir. Tablo 1: Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda Kayıtlı Resmi Öğrenci Sayıları 1.Sınıf 2.Sınıf 3.Sınıf 4.Sınıf Toplam Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Spor Yöneticiliği Antrenörlük Eğitimi Spor Yöneticiliği 2. Öğretim Antrenörlük Eğitimi 2. Öğretim Genel Toplam Anketi Cevaplayan Öğrenci Sayısı Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Spor Yöneticiliği Antrenörlük Eğitimi Spor Yöneticiliği 2. Öğretim Antrenörlük Eğitimi 2. Öğretim Genel Toplam Veri Toplama Araçları Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu ve Öztürk (1995) tarafından geliştirilen Genel Öğrenme Stratejileri Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Genel Öğrenme Stratejileri Değerlendirme Ölçeği: Öztürk (1995) tarafından ölçeğin geliştirilmesi aşamasında ilgili literatür taranmış, bilgi işlem modelinin yapısı, bu açıdan zihinsel süreçlerde bilginin akışı ve bu akışta etkili olunabilecek ana noktalar araştırıldıktan sonra, TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

6 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ ilk aşamada saptanan yedi ana noktanın her biri strateji olarak kabul edilmiştir. Ölçeği oluşturan bu yedi strateji: Dikkat, Tekrar, Anlamlandırma, Zihne Yerleştirme, Hatırlama, Bilişi Yönetme ve Duyuşsal Stratejilerdir. Bu yedi öğrenme stratejisini daha işlevsel kılmak için her bir stratejinin kapsadığı temel taktikler ve bu taktiklerin yerine getirilmesinde kullanılan basamaklar öğrenci davranışı olarak belirlenmiş ve yedi strateji altında, 6 dikkat; 9 tekrar; 19 anlamlandırma; 6 zihne yerleştirme; 6 hatırlama; 6 bilişi yönetme ve 11 duyuşsal olmak üzere toplam 63 davranış geliştirilmiştir. Her bir davranışın öğrenci tarafından kullanım sıklığını saptamak amacıyla beşli sınıflama ölçeği (hiç, çok az, ara sıra, sıklıkla, her zaman) benimsenmiştir. Değerlendirme ölçeğinin geçerliğinin saptanmasında, Hacettepe Üniversitesi nden 4, Gazi Üniversitesi nden 7 olmak üzere (4 ü Eğitim Programları ve Öğretimi; 4 ü Eğitimde Psikolojik Hizmetler; 3 ü Eğitim Teknolojisi alanından) 11 öğretim üyesinin görüşleri alınmış ve onların görüşleri doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Yeniden düzenlenen ölçek taslağı, aynı öğretim üyelerine tekrar incelettirilerek uygulamaya hazır duruma getirilmiştir. Hazırlanan ölçeğin, anlaşılır olup olmadığını saptamak amacıyla, 40 öğrenci üzerinde bir pilot uygulama yapılmış ve öğrencilerin anlamakta zorluk çektiği maddeler belirlenerek düzeltilmiştir. Aynı yolla bu gruptan farklı 20 kişi üzerinde ikinci bir uygulama yapılarak ölçek taslağı son haline getirilmiştir (Öztürk, 1995: 86). Ölçeğin güvenirliğinin sağlanmasında test-tekrar test yöntemi uygulanmıştır. Bu amaçla, Mesleki Eğitim Fakültesi nden araştırma kapsamına girmeyen 106 kişilik bir gruba aynı ölçek bir hafta arayla iki kez uygulanmış ve bu uygulama sonucunda elde edilen puanların aralarındaki korelasyon katsayısı, her bir stratejinin toplam puanları esas alınarak hesaplanmıştır. Elde edilen verilere göre, iki uygulama arasındaki korelasyon katsayısı; Dikkat.64; Tekrar.71; Anlamlandırma.74; Zihne Yerleştirme.61; Hatırlama.71; Bilişi Yönetme.79; Duyuşsal Stratejiler.64 olarak hesaplanmıştır (Öztürk, 1995: 87) Bu araştırma için yapılan güvenirlik çalışmasında, ölçeğin boyutlarına ait güvenirlik katsayıları şu şekilde hesaplanmıştır: Dikkat.634; Tekrar.760; Anlamlandırma.869; 50 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

7 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... Zihne Yerleştirme.601; Hatırlama.677; Bilişi Yönetme.787; Duyuşsal Stratejiler.782. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin kullandıkları genel öğrenme stratejileri ile ilgili verilerin analizinde ölçek bir bütün olarak ele alınmamış, her bir strateji boyutunun toplam puanları elde edilmiştir. Zihne Yerleştirme alt boyutunda yer alan 5. soru ve Duyuşsal Strateji alt boyutunda yer alan 2., 3., 4., 6., 7., 8., 9. ve 11. sorular olumsuz olduğu için ters yönde puanlanmıştır. Elde edilen toplam puanlar, madde/taktik sayılarına bölünerek öğrencilerin o boyuttaki düzeyleri elde edilmiştir. Buna göre öğrencilerin genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeyleri; 1,00 1,79: Hiç; 1,80 2,59: Çok az; 2,60 3,39: Ara sıra 3,40 4,19: Sıklıkla; 4,20 5,00: Her zaman aralığına göre puanlanmıştır (Karakış, 2006: 189). Verilerin Analizi Verilerin normal dağılım gösterip göstermediği Kolmogorov-Smirnov testi ile incelenmiştir. Normal dağılım göstermeyen genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama ve bilişi yönetme stratejilerinde ikili küme karşılaştırmaları için Mann Whitney U Testi; üç veya daha fazla küme karşılaştırmaları için Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Normal dağılım gösteren genel öğrenme stratejilerinden anlamlandırma ve duyuşsal stratejide ise ikili küme karşılaştırmaları için t testi; üç veya daha fazla küme karşılaştırmaları için Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) kullanılmıştır. Tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonucu anlamlı bulunan farklılıkların kaynağını belirlemek üzere, varyansların homojen olmasından dolayı Tukey HSD çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır. Elde edilen veriler bilgisayarda SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) for Windows 14.0 programında analiz edilmiş, manidarlığı 0.05 düzeyinde sınanmıştır. 3. BULGULAR Yaptığımız araştırmada Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, anlamlandırma, zihne yerleştirme, hatırlama ve bilişi yönetme stratejilerini sıklıkla ; duyuşsal stratejileri ise ara sıra kullandıkları tespit edilmiştir. Puan TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

8 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ ortalaması bakımından en yüksek bilişi yönetme en az ise duyuşsal stratejileri kullandıkları görülmüştür. Araştırmanın amacına uygun olarak yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgular ise aşağıda tablolarda sunulmuştur. Tablo 2: Öğrencilerin Kişisel Özelliklerine İlişkin Dağılım Değişkenler Alt Kategoriler N % Toplam Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ,4 Bölüm Spor Yöneticiliği , %100,0 Antrenörlük Eğitimi ,1 1. sınıf ,8 Sınıf 2. sınıf ,9 3. sınıf , %100,0 4. sınıf 88 19, ,8 Yaş , , %100, ,4 Genel lise ,8 Lise Türü Süper/Fen/Anadolu/Özel lise 50 11, %100,0 Meslek liseleri 58 13,0 Araştırmaya katılan öğrencilerin 131 inin (%29,4) Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, 154 ünün (%34,5) Spor Yöneticiliği, 161 inin (%36,1) Antrenörlük Eğitimi Bölümü nde eğitim gördükleri; 115 (25,81) inin 1. sınıfa, 111 (%24,9) inin 2. sınıfa, 132 (%29,6) sinin 3. sınıfa, 88 (%19,7) inin ise 4. sınıfa devam ettikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun (227 kişi %50,9) arasındaki yaş grubunda yer aldığı, bunu sırasıyla (120 kişi %26,9), (84 kişi %18,8) ve (15 kişi %3,4) arasındaki yaş grubunda yer alan öğrencilerin izlediği; mezun oldukları lise türlerinde ise öğrencilerin %75,8 (338 kişi) oranıyla genel lise, %13 (58 kişi) oranıyla meslek liseleri %11,2 (50 kişi) oranıyla Süper/Fen/Anadolu/Özel liselerden mezun oldukları gözlemlenmiştir. 52 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

9 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... Tablo 3: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Bölüm Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları Dikkat Tekrar Zihne Yerleştirme Hatırlama Bilişi Yönetme Bolüm N Sıra Ort. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ,10 Spor Yöneticiliği ,27 Antrenörlük Eğitimi ,14 Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ,48 Spor Yöneticiliği ,20 Antrenörlük Eğitimi ,51 Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ,64 Spor Yöneticiliği ,79 Antrenörlük Eğitimi ,67 Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ,48 Spor Yöneticiliği ,57 Antrenörlük Eğitimi ,60 Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ,52 Spor Yöneticiliği ,50 Antrenörlük Eğitimi ,86 X 2 P 0,543 0,762 0,468 0,792 1,277 0,528 3,123 0,210 1,107 0,575 Anlamlandırma Duyuşsal Strateji Tablo 4: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Bölüm Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Anova ve Tukey Testi Sonuçları p<0.05 Bölüm N X Ss F p Tukey a Beden Eğ.ve Sp.Öğ ,87 0,49 b Spor Yöneticiliği 154 3,75 0,60 c Antrenörlük Eğit ,79 0,54 a Beden Eğ.ve Sp.Öğ ,36 0,71 b Spor Yöneticiliği 154 3,44 0,65 c Antrenörlük Eğit ,20 0,60 1,784 0,169 5,626 0,004 b-c Tablo 3 ve 4 te görüldüğü üzere, öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme ve anlamlandırma stratejilerini kullanma sıklıklarının bölüm değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı; duyuşsal stratejileri kullanma sıklıklarında ise bölüm değişkenlerine göre anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olduğu tespit edilmiştir. Bu farklılaşmanın, Spor Yöneticiliği TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

10 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ ve Antrenörlük Eğitimi bölümü öğrencileri arasında; Spor Yöneticiliği bölümünde okumakta olan öğrencilerin lehine olduğu belirlenmiştir. Tablo 5: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Okudukları Sınıf Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları Dikkat Tekrar Zihne Yerleştirme Hatırlama Bilişi Yönetme Sınıf N Sıra Ort. X 2 P 1. sınıf ,50 2. sınıf ,40 3. sınıf ,93 4,456 0, sınıf ,03 1. sınıf ,80 2. sınıf ,33 3. sınıf ,63 2,007 0, sınıf ,95 1. sınıf ,69 2. sınıf ,55 3. sınıf ,30 0,089 0, sınıf ,38 1. sınıf ,03 2. sınıf ,05 3. sınıf ,27 2,130 0, sınıf ,24 1. sınıf ,36 2. sınıf ,44 3. sınıf ,99 1,200 0, sınıf ,52 Tablo 6: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Okudukları Sınıf Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Anova ve Tukey Testi Sonuçları Anlamlandırma Duyuşsal Strateji p<0.05 Sınıf N X Ss F p Tukey a 1. sınıf 115 3,77 0,65 b 2. sınıf 111 3,77 0,57 c 3. sınıf 132 3,82 0,46 d 4. sınıf 88 3,85 0,50 a 1. sınıf 115 3,22 0,67 b 2. sınıf 111 3,47 0,68 c 3. sınıf 132 3,30 0,60 d 4. sınıf 88 3,34 0,69 0,555 0,645-2,689 0,046 a-b 54 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

11 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... Tablo 5 ve 6 incelendiğinde, öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme ve anlamlandırma stratejilerini kullanma sıklıklarının sınıf değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı; duyuşsal stratejileri kullanma sıklıklarında ise 1. ve 2. sınıf öğrencileri arasında 2. sınıf öğrencileri lehine anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olduğu tespit edilmiştir. Tablo 7: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Yaş Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları Dikkat Tekrar Zihne Yerleştirme Hatırlama Bilişi Yönetme Yaş N Sıra Ort. X 2 P , , ,99 2,384 0, , , , ,19 0,294 0, , , , ,97 0,915 0, , , , ,39 2,756 0, , , , ,38 4,047 0, ,47 Tablo 8: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Yaş Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Anova Sonuçları Anlamlandırma Duyuşsal Strateji Yaş N X Ss F P ,69 0, ,80 0, ,87 0, ,75 0, ,23 0, ,38 0, ,29 0, ,46 0,69 1,798 0,147 1,293 0,276 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

12 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ Tablo 7 ve 8 te görüldüğü üzere, öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme, anlamlandırma ve duyuşsal stratejileri kullanma sıklıklarının yaş değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı belirlenmiştir. Tablo 9: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Mezun Oldukları Lise Türü Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Kruskal Wallis-H Testi Sonuçları Dikkat Tekrar Zihne Yerleştirme Hatırlama Bilişi Yönetme Lise Türü N Sıra Ort. X 2 P Genel lise ,87 Süper/Fen/Anadolu/Özel lise ,06 0,707 0,702 Meslek liseleri ,73 Genel lise ,43 Süper/Fen/Anadolu/Özel lise ,51 1,138 0,566 Meslek liseleri ,99 Genel lise ,17 Süper/Fen/Anadolu/Özel lise ,33 1,449 0,485 Meslek liseleri ,72 Genel lise ,04 Süper/Fen/Anadolu/Özel lise ,46 1,083 0,582 Meslek liseleri ,11 Genel lise ,85 Süper/Fen/Anadolu/Özel lise ,24 0,300 0,861 Meslek liseleri ,58 Tablo 10: Öğrencilerin Kullandıkları Öğrenme Stratejilerinin Mezun Oldukları Lise Türü Değişkenlerine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Gösteren Anova ve Tukey Testi Sonuçları Anlamlandırma Duyuşsal Strateji p<0.05 Lise Türü N X Ss F p Tukey a Genel lise 338 3,83 0,54 b Süper/Fen/Anadolu/ Özel lise 50 3,79 0,51 c Meslek liseleri 58 3,63 0,62 a Genel lise 338 3,29 0,67 b Süper/Fen/Anadolu/ Özel lise 50 3,47 0,64 c Meslek liseleri 58 3,44 0,58 3,205 0,042 a-c 2,375 0,094 - Tablo 9 ve 10 incelendiğinde, öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme 56 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

13 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... ve duyuşsal stratejileri kullanma sıklıklarının mezun oldukları lise türü değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı; anlamlandırma stratejilerini kullanma sıklıklarında ise mezun oldukları lise türü değişkenlerine göre anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olduğu görülmüştür. Bu farklılaşmanın, genel lise ve meslek liselerinden mezun olan öğrenciler arasında; genel liseden mezun olan öğrencilerin lehine olduğu belirlenmiştir. 4. TARTIŞMA ve SONUÇ Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda okuyan öğrencilerin, genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin eğitim gördükleri bölümlerine, sınıflarına, yaşlarına ve mezun oldukları lise türlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin bölüm değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesinde; öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme ve anlamlandırma stratejilerini kullanma düzeylerinin bölüm değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı, duyuşsal strateji kullanma düzeylerinin ise anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir (Tablo 3 ve 4). Öğrencilerin duyuşsal strateji kullanma düzeylerindeki farklılaşmanın kaynağını belirlemek için varyansların homojen olmasından dolayı (L F =2,588; p>0.05), Tukey HSD testi kullanılmış ve Spor Yöneticiliği bölümünde okumakta olan öğrencilerin ( X =3,44), Antrenörlük Eğitimi bölümünde okumakta olan öğrencilere göre ( X =3,20) duyuşsal strateji kullanma düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulgularımızla kısmen paralellik gösteren, Sünbül ve Sarı (2004: 540) tarafından lisede öğrenim gören öğrenciler üzerinde gerçekleştirilen araştırmada, öğrencilerin kullandıkları hatırlama ve duyuşsal stratejiler ile öğrenim gördükleri bölümler arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Güven (2004: 146) tarafından yapılan araştırmada ortaöğretim öğrencilerinin yineleme, örgütleme, anlamayı izleme ve duyuşsal stratejileri kullanma düzeyleri ile öğrenim gördükleri bölüm- TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

14 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ ler arasında farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Karakış (2006: 209) tarafından yapılan araştırmada ise öğrencilerin, genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeyleri ve öğrenim gördükleri fakülteler arasında manidar bir fark bulunmadığı belirlenmiştir. Araştırma kapsamındaki Spor Yöneticiliği bölümü öğrencilerinin, Antrenörlük Eğitimi bölümü öğrencilerine göre; öğrenme esnasında daha yüksek bir şekilde dikkatlerini topladıkları, kaygılarını azalttıkları, zamanlarını etkili kullandıkları, tutumlarını kontrol altına aldıkları ve öğrenmeye daha fazla güdülendiklerini söyleyebiliriz. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin sınıf değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesinde; öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme ve anlamlandırma stratejilerini kullanma düzeylerinin sınıf değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı, duyuşsal strateji kullanma düzeylerinin ise anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir (Tablo 5 ve 6). Öğrencilerin duyuşsal strateji kullanma düzeylerindeki farklılaşmanın kaynağını belirlemek için varyansların homojen olmasından dolayı (L F =1,377; p>0.05), Tukey HSD testi kullanılmış ve 2. sınıfta öğrenim görmekte olan öğrencilerin ( X =3,47), 1. sınıfta öğrenim görmekte olan öğrencilere göre ( X =3,22) duyuşsal strateji kullanma düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarımızla paralellik gösteren birçok çalışma mevcuttur. Bunlardan; Hamurcu (2002: 131) tarafından yapılan araştırmada, 2. sınıf öğrencilerinin dikkat, tekrar ve zihne yerleştirme stratejilerini, 1. sınıf öğrencilerine göre daha fazla kullandıkları; Altunay ve Güngör (2005: 755) tarafından öğretmen adaylarının okuduğunu anlama stratejilerini kullanma düzeylerini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada, transfer alt boyutunda 4. sınıf öğrencilerinin, 1. sınıf öğrencilerinden daha sık strateji kullandıkları; Ural (2006: 87) tarafından yapılan araştırmada, ortaöğretim öğrencilerinin öğrenme stratejilerini kullanma düzeyleri ile okudukları sınıfları arasında anlamlı bir ilişki olduğu; 11. sınıf öğrencilerinin öğrenme stratejilerine ilişkin algılama düzeylerinin, 9. sınıf öğrencilerinden daha yüksek olduğu; Kahyaoğlu, Daban ve Sevgi (2007: 219) tarafından yapılan araştırmada, öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin, bulundukları sı- 58 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

15 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... nıfa göre anlamlı düzeyde farklılaştığı; 2. sınıf öğretmen adaylarının 1. sınıf öğretmen adaylarına göre bilişötesi öğrenme stratejilerini daha fazla kullandıkları tespit edilmiştir. Araştırma kapsamındaki 2. sınıf öğrencilerinin 1. sınıf öğrencilere göre duyuşsal stratejileri daha fazla kullanmasına, derslerine daha fazla adapte olmaları ve sistemli ders çalışma alışkanlığını kazanmalarının neden olduğu düşünülmektedir. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin yaş değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesinde; öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinin bütün boyutlarını kullanma düzeylerinin yaş değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı tespit edilmiştir (Tablo 7 ve 8). Araştırma bulgularımızla paralellik gösteren ve Arsal (2005: 552) tarafından yapılan araştırmada, öğretmen adaylarının öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin yaşlarına göre farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Hamurcu (2002: 132) tarafından yapılan araştırmada ise ve 21 yaş ve üstü öğrencilerin, öğrenme stratejilerinden dikkat stratejisi boyutunu kullanma sıklıkları arasında; 21 yaş ve üstündeki öğrencilerin lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bu sonuç, araştırma bulgularımızla örtüşmemektedir. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin yaşlarına bağlı olmaksızın bütün öğrenme stratejilerini benzer sıklıkta kullandıklarını söyleyebiliriz. Yaşın büyük ya da küçük olmasının öğrencilerin öğrenme stratejileri kullanma sıklıklarına etki eden bir değişken olmadığı belirlenmiştir. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin mezun oldukları lise türü değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesinde; öğrencilerin genel öğrenme stratejilerinden dikkat, tekrar, zihne yerleştirme, hatırlama, bilişi yönetme ve duyuşsal stratejileri kullanma düzeylerinin mezun oldukları lise türü değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı, anlamlandırma stratejilerini kullanma düzeylerinin ise anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir (Tablo 9 ve 10). Öğrencilerin anlamlandırma stratejilerini kullanma düzeylerindeki farklılaşmanın kaynağını belirlemek için varyansların homojen olmasından dolayı (L F =0,153; TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

16 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ p>0.05), Tukey HSD testi kullanılmış ve genel liseden mezun olan öğrencilerin ( X =3,83), meslek liselerinden mezun olan öğrencilere göre ( X =3,63) anlamlandırma stratejilerini kullanma düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarımızla kısmen paralellik gösteren ve Ural (2006: 85) tarafından yapılan araştırmada, özel lisede öğrenim gören öğrencilerin öğrenme stratejilerini algılama düzeylerinin genel ve meslek liselerde öğrenim gören öğrencilere; genel lisede öğrenim gören öğrencilerin öğrenme stratejilerini algılama düzeylerinin ise meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Özdemir (2004: 52) tarafından yapılan araştırmada, genel ve meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilerin yineleme ve anlamlandırma stratejilerini, anadolu liselerinde öğrenim gören öğrencilere göre; genel lisede öğrenim gören öğrencilerin örgütleme ve anlamayı izleme stratejilerini ise anadolu ve meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere göre daha fazla kullandıkları belirlenmiştir. Sünbül ve Sarı (2004: 540) tarafından yapılan araştırmada, anadolu ve süper lisede öğrenim gören öğrencilerin dikkat, anlamlandırma, zihne yerleştirme ve bilişi yönetme stratejilerini meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilerden; süper lise öğrencilerinin ise hatırlama ve duyuşsal stratejileri meslek lisesi öğrencilerinden daha fazla kullandıkları belirlenmiştir. Altunay ve Güngör (2005: 755) tarafından yapılan araştırmada, işleme alt boyutunda, normal liseden mezun öğretmen adaylarının meslek lisesinden mezun öğretmen adaylarına göre; transfer alt boyutunda ise normal lise, öğretmen lisesi, anadolu öğretmen lisesi, anadolu lisesi ve süper liseden mezun öğretmen adaylarının meslek lisesi ve diğer liselerden mezun öğretmen adaylarına göre okuduğunu anlama stratejilerini daha sık kullandıkları saptanmıştır. Yücedağ (2001: 60) ve Öztürkmen (2006: 78) tarafından yapılan araştırmalarda da öğrencilerin öğrenim gördükleri okulları ile kullandıkları öğrenme stratejileri arasında anlamlı farklar olduğu tespit edilmiştir. Anlamlandırma stratejileri, bilgi birimleri arasında ilişki kurarak anlamlı öğrenmeyi sağlayan stratejilerdir. Öğrenciler bu stratejilerle, 60 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

17 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Genel Öğrenme... öğrenmeyi amaçladıkları yeni bilgiyi, daha önce öğrendikleri ve uzun süreli belleklerinde var olan bilgilerle bütünleştirerek, ona anlam yükleyerek öğrenirler. Bu ilişkilendirmeyi yaparlarken, öğrenciler anlamlandırmayı sağlayan zihinsel imgeler ya da sözel yapılar, cümleler kullanırlar. Araştırma kapsamındaki meslek liselerinden mezun olan öğrencilerin, genel liselerden mezun olan öğrencilere göre anlamlandırma stratejilerini daha az kullanmalarına, mezun oldukları okullarının bu stratejilerin kapsadığı teknikleri kendilerine öğretememiş ya da kendilerinin bu teknikleri yeterince öğrenememiş olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Sonuç olarak, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu nda eğitim gören, Spor Yöneticiliği bölümü öğrencilerinin, Antrenörlük Eğitimi bölümü öğrencilerine göre; 2. sınıf öğrencilerinin de 1. sınıf öğrencilerine göre duyuşsal stratejileri daha fazla kullandıklarını; genel liseden mezun olan öğrencilerin, meslek liselerinden mezun olan öğrencilere göre anlamlandırma stratejilerini daha fazla kullandıklarını; öğrencilerin genel öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerinin ise yaşlarına bağlı olmaksızın benzer sıklıkta olduğunu söyleyebiliriz. KAYNAKLAR Açıkgöz, K. Ü. (1998), Etkili Öğrenme Öğretme, 2.Baskı. Kanyılmaz Matbaası, İzmir. Altunay, U. ve Güngör, A. (2005), Öğretmen Adaylarının Okuduğunu Anlama Stratejilerini Kullanma Düzeyleri, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Eylül. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli Arsal, Z. (2005), Öğretmen Adaylarının Öğrenme ve Motivasyon Stratejileri, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Eylül. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli Derry, J. (1992), Öğrenme Stratejilerinin İşe Koşulması, (Çev. Cem Babadoğan), Eğitim Dergisi, MEB Yayınları, Ankara Erden, M. ve Akman, Y. (1998), Eğitim Psikolojisi, 7. Baskı. Arkadaş Yayınevi, Ankara. Gagne, R. M. and Driscoll M. C. (1988), Essentials of Lerning for Instruction, 2nd Edition New Jersey: Prentice Hall, Inc. Güven, M. (2004), Öğrenme Stilleri İle Öğrenme Stratejileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti- TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos

18 Hakan Salim ÇAĞLAYAN / Erkan Faruk ŞİRİN / Özer YILDIZ tüsü, Eskişehir. Hamurcu, H. (2002), Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Kullandıkları Öğrenme Stratejileri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, Kahyaoğlu, M., Daban, Ş. ve Sevgi, M. (2007), Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Bilişötesi Öğrenme Stratejileri, XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 5-7 Eylül. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Tokat. 1. Cilt, Karakış, Ö. (2006), Bazı Yükseköğrenim Kurumlarında Farklı Öğrenme Stillerine Sahip Olan Öğrencilerin Genel Öğrenme Stratejilerini Kullanma Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Namlu, A. G. (2004), Bilişötesi Öğrenme Stratejileri Ölçme Aracının Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 4 (2), Özdemir, Ö. (2004), Lise Öğrencilerinin Kullandıkları Öğrenme Stratejileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Öztürk, B. (1995), Genel Öğrenme Stratejilerinin Öğrenciler Tarafından Kullanılma Durumları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Öztürkmen, B. (2006), Ortaöğretim Öğrencilerinin Çoklu Zeka Kuramına Göre Zeka Alanlarıyla Öğrenme Stratejileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Gaziantep Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Gaziantep. Subaşı, G. (2000), Etkili Öğrenme: Öğrenme Stratejileri, Milli Eğitim Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran, 146, adresinden 13 Şubat 2008 tarihinde alınmıştır. Sünbül, A. M. ve Sarı, H. (2004), An Analysis of High School Students Learning Strategies and Styles in Turkey, International Conference on Quality in Education in the Balkan Countries, Friday 25 th Saturday 26th June. Sofia, Bulgaria Ural, M. (2006), Ortaöğretim Öğrencilerinin Öğrenme ve Ders Çalışma Stratejileri (Nevşehir İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Yücedağ, S. B. (2001), Öğrenme Stratejilerine Yönelik Karşılaştırmalı Öğrenci Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 62 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008