TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ

Transkript

1 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Necat ÇETİN * Sevim KOLCUER ** Öz Torbalı havalisinde iletişimin bu günkü kadar yoğun olmadığı dönemlerde dışarıdan uzak memleketlerden gelenler geldikleri bölgelere göre bir lakap verilirdi. Mesela Denizli yöresinden gelenlerin tümüne "Davaslı", Isparta, Burdur özellikle Konya taraflarından gelenlere ise "Kırlı" denmiştir. Konya'dan daha ileriki yerlerden gelenlere ise "Kürt" denir, insanlar toplumsal tanınma biçimi olan aile lakaplarıyla tanınırdı.konya taraflarından Torbalı bölgesine en çok Bozkır'dan insan geldiği ve tanındığı için zamanla Boz kelimesi atılmış, sadece "Kırlı" denmiştir. Ancak Kırlı lakabı zaman içersinde İç Anadolu bölgesinden gelen insanlar için de kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum gerek nüfus esas defter kayıtlarında ya da idari birimlerde halk arasında hala geçerli olan lakaplarda varlığını sürdürmüştür. Bozkır'dan Torbalı bölgesine Osmanlı devleti zamanından beri göç vardır. Bunun nedeni yoğun kış şartlarının yaşandığı Bozkır'dan gurbete çıkıp çalışmak, bir belaya karışanın ise izini kaybettirme eylemidir. Bölgeye gelenler zamanla buradaki köylerde evlenmişler, çalışkanlıkları ile yurt yuva sahibi, mal sahibi olmuşlardır. Kırlılar gerek görünüşleri ile gerekse çalışkanlıkları ile tanınmışlardır. Ağır işlerin adamlarıdır. İri kemik yapıları, boylu kuvvetli görünümleri, giyimleri ile hemen tanınırlar.dağlarda ormandan yer açma, kök kökleme işlerinde çalışmışlardır. Almanya'ya işçi göçü ile beraber mevsimlik kırlı işçiler azalmış, teknolojinin gelişmesi ile birlikte artık ağır işleri traktörler yapmaya başlamış, kırlılar sadece toplumsal hafızalarda kalmıştır. Araştırmada Torbalı'ya ait tüm nüfus esas defterlerindeki 1930 yılına kadarki kayıtlarda Kırlı lakaplı aileler taranmıştır. Son Osmanlı nüfus tahririnin yapıldığı 1321(1905M) yılında Torbalının 18 idari biriminde toplam 41 nüfus hanesi kırlı lakabıyla yazılmıştır. 3 hane reisi Bozkır doğumludur. 41 hanede toplam 249 kişi bulunmaktadır. Bu idari birimlerin bazıları Çapak, Dağkızılca, Daüğtekke, Demirci, Dirmil, Karakuyu, Çengele, Karaot gibi köyler olup köylerde nüfus esas defterindeki kırlı ailelerin kayıt örnekleri verilmiştir.1930 yılına kadar toplam 5 hanenin daha varlığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler Bozkır, Kırlı, Nüfus kaydı, Torbalı * Uzman öğretmen -Araştırmacı Torbalı İzmir ncetin1963@gmail.com ** Araştırmacı Bornova İzmir kolcuer.sevim@gmail.com

2 420 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Abstract When communication was backward, come from other region people took nickname by native population.. For example, people said Davaslı for come from Denizli, Kırlı for come from Isparta, Burdur, Konya. They said Kurt for come from beyond Konya. People were known with their nickname. The most people came from Konya to Torbalı. So, they were mentioned Bozkırlı instead Kırlı Kırlı nickname was used to for come from Central Anatolia all people. This situation continued in register books and among people. Migration was made from Steppe to Torbalı in the Ottoman period. Because people need to work and some people ran away from calamity. This people married and were a man of property in villages. They were remembered as hardworking. They have got big-boned, stature and different clothing. They worked diffuculty. This people decreased with technology in Torbalı. In this research, all vital records were determined and family of Kırlı were found until houses were kırlı during the last Ottoman census in 1321 ( 1905 in the Gregorian Calender) in 18 administrative units of Torbalı. 3 household head was born in Steppe. There was 249 people in 41 houses. Some villages name were Çapak, Dağkızılca, Daüğtekke, Demirci, Dirmil, Karakuyu, Çengele, Karaot. More 5 houses were determined until Keywords Steppe, Kırlı, Register, Torbalı

3 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) 421 Osmanlı Devleti nde nüfus sayımı: Osmanlı Devleti nüfus sayımına büyük önem vermiş ve bunu asırlarca toprak yazımı dolayısıyla yapmıştır. 1 Osmanlı Devleti yeni feth ettiği memleketlerin arazisini tescil, toprağın mülkiyet ve tasarruf sistemini belirlemek ve vergi miktarlarını tayin ve tespit etmek amacıyla düzenli olarak bu sayımları yapmıştır. Bu sayımlara tahrir denirdi. Tahrirlerin otuz senede bir yapılması kanunla sabitti. Bununla beraber bazen bu süre uzadığı gibi, cülus, bir bölgede toprağa tasarruf edenler arasındaki anlaşmazlıklar, halkın vergilerin adaletsizliğinden fazlaca şikayet etmeleri, göçler ve salgın hastalıklardan dolayı kısa bir zamanda meydana gelen büyük nüfus değişiklikleri gibi sebeplerden dolayı bu süre kısalır, tahrirler yeniden yapılırdı. 2 Osmanlı Devleti nin kuruluşundan itibaren memleket tahriri adı altında yapılan bu yazım ve sayımlardaki temel amaç asker ve vergi toplamaktı. 3 Bu tahrirlerin başlayış ve bitiş tahrirleri ihtilaflı bir konudur. Ebül ula Mardin e göre ilk tahrir Sultan Orhan ( ) dönemine aittir. Ö.Lütfi Barkan a göre ise, ilk tahrir Sultan Murat döneminde ( ) yapılmıştır. Son tahrir ise Netayic ül Vukuat müellifi Mustafa Paşa ya göre II.Selim ( ) devrinde yapılmıştır. Barkan a göre ise son tahrir III. Murat ( ) devrinde yapılmıştır. Hammer ise, III. Murat devrinden sonra da tahrir yapıldığını belirtmiştir. 4 Tahrirler sonucunda tutulan defterler asker almada ve vergilendirmede başvurulan ana kaynak olması münasebetiyle büyük bir titizlikle saklanmıştır. Ancak devletin yükselme döneminde düzenli bir şekilde yapılan bu tahrirler, duraklama döneminde aksamaya başlamıştır. 5 Bu dönemde devlet kurumları asli vazifelerini yerine getiremeyecek bir duruma gelmiş ve bunun neticesinde de Tahrirler yapılamaz bir hal almıştır. II. Mahmut, ülke yönetimini ele aldıktan sonra Osmanlı Devleti ni dağılma ve çökmekten kurtarmak için yeni düzenlemelere girişmiştir. II. Mahmut içte ve dışta karşılaştığı güçlüklerin üstesinden az da olsa gelince 1826 yılında Yeniçeri Ocağı nı kaldırıp yerine Asakir-i Mensure-i Muhammediye adlı yeni bir ordu kurmuştur. Bu ordunun kurulmasından hemen sonra ordunun giderleri sorunu ortaya çıkmıştır. Kurulan bu ordunun insan ve mali kaynaklarını tespit etmek amacıyla ülke genelinde Müslüman ve gayr-i müslim bütün erkek nüfusunun sayımının yeniden 1 Enver Ziya Karal, Osmanlı İmparatorluğu nda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara 1943, s.6. 2 Midhat Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul 1986, s Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997,, s Karal, a.g.e., s.7. 5 Halime Doğru, Osmanlı Devletinde Toprak Yazımından Nüfus Sayımına Geçiş ve Bir Nüfus Yoklama Defteri Örneği, Anadolu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, c.1, Sayı:2, Eskişehir 1989, s

4 422 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) yapılmasına karar verilmiştir. II. Mahmut döneminde ilk nüfus sayımına İstanbul da başlanmış ancak Osmanlı-Rus savaşı münasebetiyle ara verilmek zorunda kalınmıştır. II. Mahmut Osmanlı-Rus savaşının bitiminden hemen sonra Anadolu ve Rumeli de nüfus sayımına başlanmasına karar vermiştir yılında yapılan nüfus sayımları ile ilgili olarak toplanan meclis öncelikle sayımların kimler tarafından yapılması gerektiğine karar vermiş ve uyulacak nizamnameyi hazırlamıştır. 7 Uzun süredir nüfus sayımı yapılmadığından halkı endişelendirmemek amacıyla sayım memurları din bilginleri arasından seçilmiştir. 8 Bu durumun temel sebebi bu sayımın şeriata aykırı bir durum olmadığını halka göstermektir nüfus sayımını bütün sayımlardan ayıran en önemli özelliği, bu sayımın ilk genel sayım olmasıdır. Ayrıca Rumeli ve Anadolu da yapılmış olan bu ve bundan sonraki genel sayımların tam neticeleri hiçbir zaman neşredilememiş olduğuna göre, 1831 nüfus sayımı neticeleri ilk defa olarak umumi efkâra sunulan sayım olması bakımından da büyük önem taşımaktadır. 9 Sayım sonuçlarının değerlendirilmesi ve bundan böyle nüfus işleriyle uğraşılması içim Ceride Nezareti kurulmuştur. 10 Sayımda ilk esas olarak din ayrımı göz önüne alınmıştır. Bütün sancak, kaza ve nahiyelerde sadece erkek nüfus sayılmış, nüfus Müslüman ve gayr-ı müslim olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır. Müslüman nüfus kendi içinde yaş durumuna göre ayrılmıştır. Gayr-ı müslimler ise gelir düzeylerine göre âlâ, evsâd ve edna olarak ayrılmıştır. 11 Müslüman bölgelerinde muhtar bulunan yerlerde muhtarlar, muhtar bulunmayan yerlerde ise imamlar ve ihtiyar meclisleri, gayr-ı müslimlerin bulunduğu bölgelerde ise papazlar ve kocabaşılar muhbir olarak görevlendirilmişlerdir. Bu yolla tutulan nüfus defterleri İstanbul a gönderilmiştir. 12 Sayım sonucu hazırlanan icmal defterine göre İslam, Reaya, Kıpti, Yahudi, ermeni olmak üzere toplam Anadolu da; Rumeli de ise toplam erkek nüfus tespit edilmiştir Mahir Aydın, Sultan II. Mahmut Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri, Sultan II. Mahmut Reformları Semineri Haziran 1989, İstanbul 1990, s Çadırcı, a.g.e., s Lütfi Tarihi, c. I, İstanbul 1999, s Karal, a.g.e., s Çadırcı, a.g.e., s Tacettin Akkuş, Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası ( ), Balıkesir 2001, s M. Esat Sarıcaoğlu, Milli Tarih Açısından Osmanlı Devleti nde Merkez Taşra İlişkileri, Ankara 2001, s Nuri Akbayar, Tanzimat tan Sonra Osmanlı Devlet i Nüfusu, Tanzimat tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, c. 5, s.1239.

5 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) Osmanlı Devleti nde 1831 nüfus sayımından sonra başka nüfus sayımları da yapılmıştır te ordunun yeniden düzenlenmesi amacıyla nüfus sayımı yapılmıştır de ilk devlet salnamesi çıkmış, 1864 te vilayet salnameleri yayınlanmaya başlanmıştır. Bilindiği üzere salnameler nüfusla ilgili önemli bilgiler içermektedir. Bu açıdan salnameler Osmanlı nüfus araştırmalarında büyük önem arz etmektedir de Rumeli de, 1856 da Anadolu da ve Suriye de sayımlar yapılmıştır yılında yapılan sayımda kadınların da sayıldığını ve ilk kez düzenli bir nüfus kayıt sisteminin kurulduğunu görmekteyiz. Osmanlı Devleti nde son nüfus sayımına ise 1316 yılında yayınlanan nizamnameye 16 göre 1903 de başlanmış bu da ancak 1907 de tamamlanabilmiştir. Defterler genellikle 50x75 cm. boyutlarındadır. Sayfa yaprakları bayağı yıpranmış haldedir. Birçok sayfası dağılmış veya yırtılmış durumdadır. Kayıtlar çok düzgün, rika ile yazılmıştır. Defterlerin ilk sayfasında İşbu defter 298 sayfadan ibaret olduğu tasdik olunur. Fi 10 Mart 1290 ibaresi vardır. Söz konusu 1321 yazım defteri 1976 yılında yenileme yapılmasına kadar kullanılmıştır yılında yapılan defter yenilenmesinde hane bilgileri, yeni defterlere Latin harfleri ile aktarımı yapılmıştır. Ancak 1321 yazımında her haneye verilen hane numaraları bazı aile kayıtlarının yenilenmemesi üzerine değişmiştir Akbayar, a.g.m., s Karal, a.g.e., s Nüfus Sicil Nizamnamesi, Dersaadet, 1316.

6 424 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Sayımda bulunan idari birimler: Ahmetli 17, Arapçı 18, Arıtaş 19, Arslanlar 20, Ayrancılar 21, Belenbaşı 22, Bozköy 23, Cumalı 24, Çakallar 25, Çakırbeyli 26, Çapak 27, Çaybaşı 28, Sepetçiler 29, 17 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:7, sayım tarihi: Şubat 1321, nüfus hane sayısı: 37, toplam nüfus sayısı:159, hane nüfus ortalaması:4, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:7, sayım tarihi: 11 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı: 39, toplam nüfus sayısı: 160, hane nüfus ortalaması:4,10. Bugünkü adı: Pamukyazı. Bugün merkeze bağlı mahalle konumundadır. 19 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:11, sayım tarihi:24 Nisan 1321, nüfus hane sayısı:14, toplam nüfus sayısı:73, hane nüfus ortalaması: 5,21. İdari birim olarak bugün ortadan kalkmıştır. Kayıtlar Çakallar (Çamlıca) Köyü nüfus esas defterine eklenmiştir. (Hane: 48 64). 20 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:2, sayım tarihi: Nisan 1321, nüfus hane sayısı:110, toplam nüfus sayısı:404, hane nüfus ortalaması: 3, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:9, sayım tarihi:24 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:19, toplam nüfus sayısı:121, hane nüfus ortalaması:6,36. Bugün merkeze bağlı mahalle konumundadır. 22 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:13, sayım tarihi:25 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı: 330, toplam nüfus sayısı:312, hane nüfus ortalaması:10,4. Hane 2 toplam 32 kişi. En kalabalık hanedir yılında idari birim olarak Buca ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (bundan sonra sadece BCA), Tarih: , Sayı:12976, Fon Kodu: , Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:11, sayım tarihi:17 Haziran 1321, nüfus hane sayısı:30, toplam nüfus sayısı:168, hane nüfus ortalaması:5,6. 24 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:16, sayım tarihi:7 8 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:49, toplam nüfus sayısı:268, hane nüfus ortalaması:5, yılında idari birim olarak Kemalpaşa ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih: Sayı: 9603 Fon Kodu: Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:11, sayım tarihi:23 Nisan 1321, nüfus hane sayısı:36, toplam nüfus sayısı:183, hane nüfus ortalaması:5,08. Bugünkü adı Çamlıca Köyü dür. İdari birim olarak ortadan kalkan Arıtaş Köyü nüfus esas defteri Çakallar köy nüfus esas defterine eklenmiştir. (Hane: 48 64). 26 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:8, sayım tarihi:22 23 Haziran 1321, nüfus hane sayısı:63, toplam nüfus sayısı:346, hane nüfus ortalaması:5, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:3, sayım tarihi: Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:106, toplam nüfus sayısı:603, hane nüfus ortalaması: Bugün merkeze bağlı mahalle konumundadır. 28 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:5, sayım tarihi:4 5 6 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:103, toplam nüfus sayısı:431, hane nüfus ortalaması:4,18. Bugün merkeze bağlı mahalle konumundadır. İdari birim olarak ortadan kalkan ve tek idari birimde birleştirilen Sepetçiler Köyü (Hane: ) ve Sepetçiler Mecidiye Mahallesi (Hane: ) köy esas nüfus defterine eklenmiştir. 29 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:5, sayım tarihi:8 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:27, toplam nüfus sayısı:146, hane nüfus ortalaması:5,4. İdari birim olarak ortadan kaldırılarak Çaybaşı esas nüfus defterine ( Hane: ) eklenmiştir. En son kayıt yılı: 1933.

7 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) Sepetçiler Mecidiye Mahallesi 30, Çorlu 31, Dağkızılca 32, Dağtekke 33, Demirci 34, Dere 35, Dirmil 36, Doğancılar 37, Döğerlik 38, Eyerci 39, Fetrek 40, Gökyaka Teke 41, Helvacı 42, Karacaağaç 43, Kırıklar 44, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:5, sayım tarihi:7 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:26, toplam nüfus sayısı:101, hane nüfus ortalaması:4,18. İdari birim olarak ortadan kaldırılarak Çaybaşı esas nüfus defterine ( Hane: ) eklenmiştir. En son kayıt yılı: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:3, sayım tarihi:27-28 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:14, toplam nüfus sayısı:114, hane nüfus ortalaması:8,35. İdari birim olarak ortadan kaldırılarak Hortuna (Yazıbaşı) esas nüfus defterine ( Hane: ) eklenmiştir. En son kayıt yılı: Yunan işgali sırasında Yunan askerinin köye baskını sonrası halk etraftaki çeşitli köylere dağılmıştır. 32 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:12, sayım tarihi:24 Haziran 1321, nüfus hane sayısı:102, toplam nüfus sayısı:550, hane nüfus ortalaması:5.39. Torbalı ilçesinin tek nahiyesidir. 33 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:14, sayım tarihi:25-26 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:26, toplam nüfus sayısı:161, hane nüfus ortalaması: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:17, sayım tarihi:30-31 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:67, toplam nüfus sayısı:338, hane nüfus ortalaması: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:12, sayım tarihi: Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:68, toplam nüfus sayısı:362, hane nüfus ortalaması:5, yılında idari birim olarak Kemalpaşa ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih: 30/5/1933 Sayı: 9603 Fon Kodu: Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:11, sayım tarihi: Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:65, toplam nüfus sayısı:349, hane nüfus ortalaması:5.36. Bu günkü adı: Korucuk. Köyle ilgili bir araştırma. Necat Çetin, Tarihi Demokrasi ve Kitabeleri İle Korucuk (Dirmil) Köyü Araştırması, Büyük Torbalı Gazetesi, Temmuz Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:13, sayım tarihi:19-20 Eylül 1321, nüfus hane sayısı:36, toplam nüfus sayısı:189, hane nüfus ortalaması:5,25. Bu gün idari birim olarak Buca ilçesine bağlanmıştır. 38 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:11, sayım tarihi:22 Nisan 1321, nüfus hane sayısı:23, toplam nüfus sayısı:119, hane nüfus ortalaması:5, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:7, sayım tarihi:10 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:54, toplam nüfus sayısı:242, hane nüfus ortalaması:4.48. Bugün merkeze bağlı mahalle konumundadır. 40 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:12, sayım tarihi: Haziran 1321, nüfus hane sayısı:93, toplam nüfus sayısı:461, hane nüfus ortalaması: yılında idari birim olarak Kemalpaşa ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih: 30/5/1933 Sayı: 9603 Fon Kodu: Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:12, sayım tarihi:6-7 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:39, toplam nüfus sayısı:227, hane nüfus ortalaması:5, yılında idari birim olarak Kemalpaşa ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih: 30/5/1933 Sayı: 9603 Fon Kodu: Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:4, sayım tarihi:15-16 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:46, toplam nüfus sayısı:270, hane nüfus ortalaması: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:17, sayım tarihi: Haziran 1321, nüfus hane sayısı:48, toplam nüfus sayısı:216, hane nüfus ortalaması:4, yılında idari birim olarak Buca ilçesine bağlanmıştır. Bakınız. BCA, Tarih: 28/12/1954 Sayı: Dosya: Fon Kodu: Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:13, sayım tarihi:12 Haziran 1321, nüfus hane sayısı:46, toplam nüfus sayısı:226, hane nüfus ortalaması: yılında idari birim olarak Buca ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih: , Sayı:12976, Fon Kodu: , Yer No:

8 426 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Karakızlar 45, Karakuyu 46, Kayas 47, Karaot 48, Kuşçuburnu 49, Çengele 50, Hamidiye 51, Saibler 52, Senek/Sinek 53, Meşhet 54, Meşhet Bulgar Mahallesi 55,Tepe 56, Tepe Ertuğrul Mahallesi 57, Torbalı Nahiye Merkezi 58, Tiryanda 59, Hortuna 60, Yeni 61, Yoğurtçular 62 dır. 45 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:16, sayım tarihi:11-12 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:84, toplam nüfus sayısı:431, hane nüfus ortalaması: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:8, sayım tarihi: Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:103, toplam nüfus sayısı:614, hane nüfus ortalaması:5,96. Bugün merkeze bağlı mahalle konumundadır. 47 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:9, sayım tarihi:28 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:1 toplam nüfus sayısı:1, hane nüfus ortalaması:1. Bu günkü adı: Pancar. Merkeze bağlı mahalle konumundadır. 48 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:15, sayım tarihi:9-10 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:39, toplam nüfus sayısı:210, hane nüfus ortalaması: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:9, sayım tarihi:24 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:17, toplam nüfus sayısı:88, hane nüfus ortalaması: 5,86. Bugünkü adı: Kuşcuburun. Merkeze bağlı mahalle konumundadır. 50 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:16, sayım tarihi:13-14 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:44, toplam nüfus sayısı:236, hane nüfus ortalaması:5.36. Bu günkü adı: Ormanköy. 51 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:7, sayım tarihi:15 16 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:52, toplam nüfus sayısı:214, hane nüfus ortalaması:5.09. Bu günkü adı: Özbey. Merkeze bağlı mahalle konumundadır. 52 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:11, sayım tarihi:21 Haziran 1321, nüfus hane sayısı:14, toplam nüfus sayısı:117, hane nüfus ortalaması: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:12, sayım tarihi:8 9 Temmuz 1321, nüfus hane sayısı:43, toplam nüfus sayısı:219, hane nüfus ortalaması:5,09. Bu günkü adı: Yeşilköy yılında idari birim olarak Kemalpaşa ilçesine bağlanmıştır. Bakınız: BCA, Tarih: 30/5/1933 Sayı: 9603 Fon Kodu: Yer No: Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:6, sayım tarihi:19 20 Aralık 1320, nüfus hane sayısı:46, toplam nüfus sayısı:164, hane nüfus ortalaması:3,56. Bu günkü adı: Şehitler. Merkeze bağlı mahalle konumundadır. 55 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:6, sayım tarihi:, nüfus hane sayısı: 21, toplam nüfus sayısı:94, hane nüfus ortalaması:3.85. Bu gün idari birim olarak ortadan kalkmıştır. En son kayıt tarihi: Toplam hane sayısı:28. Meşhet (Şehitler) Köyü nüfus esas defteri içersindedir. Yenilemeye alınmamıştır. 56 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:1, sayım tarihi: Nisan 321, nüfus hane sayısı:63, toplam nüfus sayısı:208, hane nüfus ortalaması: Bu gün merkez mahalle konumundadır 57 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:2, sayım tarihi:1 2 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:59, toplam nüfus sayısı:250, hane nüfus ortalaması: yılından itibaren bağımsız mahalle idari birimdir. Bu gün merkez mahalle konumundadır 58 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:1, sayım tarihi: Şubat 1321, nüfus hane sayısı:105, toplam nüfus sayısı:444, hane nüfus ortalaması:4, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:3, sayım tarihi:20 Mayıs 1320, nüfus hane sayısı:1, toplam nüfus sayısı:1, hane nüfus ortalaması:1. İdari birim olarak ortadan kalkmıştır. 60 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:4, sayım tarihi: Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:102, toplam nüfus sayısı:517, hane nüfus ortalaması: Bu günkü adı: Yazıbaşı. Merkeze bağlı mahalle konumundadır. 61 Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:8, sayım tarihi:14 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:28, toplam nüfus sayısı130, hane nüfus ortalaması:4, Torbalı Nüfus Müdürlüğü arşivi atik nüfus esas defteri arşiv cilt no:3, sayım tarihi:29 Mayıs 1321, nüfus hane sayısı:29, toplam nüfus sayısı:144, hane nüfus ortalaması:4,96.

9 Toplam TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) Kırlılık: Torbalı havalisinde iletişimin bu günkü kadar yoğun olmadı dönemlerde dışarıdan uzak memleketlerden gelenler geldikleri bölgelere göre bir lakap verilirdi. Mesela Denizli yöresinden gelenlerin tümüne "Davaslı", Isparta, Burdur özellikle Konya taraflarından gelenlere ise "Kırlı" denmiştir. Konya'dan daha ileriki yerlerden gelenlere ise "Kürt" denir, insanlar toplumsal tanınma biçimi olan aile lakaplarıyla tanınırdı. Konya taraflarından Torbalı bölgesine en çok Bozkır'dan insan geldiği ve tanındığı için zamanla Boz kelimesi atılmış, sadece "Kırlı" denmiştir. Ancak Kırlı lakabı zaman içerisinde İç Anadolu bölgesinden gelen insanlar için de kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum gerek nüfus esas defter kayıtlarında ya da idari birimlerde halk arasında hala geçerli olan lakaplarda varlığını sürdürmüştür. Bozkır'dan Torbalı bölgesine Osmanlı devleti zamanından beri göç vardır. Bunun nedeni yoğun kış şartlarının yaşandığı Bozkır'dan gurbete çıkıp çalışmak, bir belaya karışanın ise izini kaybettirme eylemidir. Bölgeye gelenler zamanla buradaki köylerde evlenmişler, çalışkanlıkları ile yurt yuva sahibi, mal sahibi olmuşlardır. Kırlılar gerek görünüşleri ile gerekse çalışkanlıkları ile tanınmışlardır. Ağır işlerin adamlarıdır. İri kemik yapıları, boylu kuvvetli görünümleri, giyimleri ile hemen tanınırlar. Dağlarda ormandan yer açma, kök kökleme işlerinde çalışmışlardır. Almanya'ya işçi göçü ile beraber mevsimlik kırlı işçiler azalmış, teknolojinin gelişmesi ile birlikte artık ağır işleri traktörler yapmaya başlamış, kırlılar sadece toplumsal hafızalarda kalmıştır. Son Osmanlı nüfus tahririnin yapıldığı 1321(1905M) yılında Torbalının 18 idari biriminde toplam 41 nüfus hanesi kırlı lakabıyla yazılmıştır. 3 hane reisi Bozkır doğumludur. 41 hanede toplam 249 kişi bulunmaktadır. Bu idari birimlerin bazıları Çapak, Dağkızılca, Dağtekke, Demirci, Dirmil, Karakuyu, Çengele, Karaot gibi köyler olup köylerde nüfus esas defterindeki kırlı ailelerin kayıt örnekleri verilmiştir.1930 yılına kadar toplam 5 hanenin daha varlığı tespit edilmiştir. 427 Esas deftere kayıt yılı İdari birim Torbalı Mah Tepeköy Mah Çapak 4 4 Sepetçiler Mecidiye 2 2 Dağkızılca Dağtekke 1 1 Demirci 1 1

10 Hane numarası Aile Sıra No Veladet tarihi Kişi sayısı 428 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Dirmil 5 5 Karaot 4 4 Subaşı 1 1 Tulum 2 2 Urfalı 2 2 Dere 1 1 Fetrek 1 1 Gökyakateke 4 4 Karacaağaç 4 4 Yeniköy 1 1 Çengele 1 1 Toplam İsim ve şöhreti Sıfat ve sanatı Pederinin adı Veladet yeri Torbalı Mahallesi 84 Eskici Kırlı oğlu İsmail 63 Rençper Eskici Kırlıoğlu Ali Torbalı Musa Çavuş 65 Rençper Abdurrahman Bozkır 1281 Tepeköy Mahallesi Kırlı Hasan Dayı 66 Rençper Süleyman Tepe Kırlıoğlu Hasan 67 Rençper Kırlı Osman Tepe Kırlı Mustafa Ağa 69 Gündelikçi Abdullah Kıbrıs Kapalı kayıt 64 Deftere kayıt tarihi: ATAK Kapalı kayıt 66 KEVZENOĞLU Arap Hasanlar 67 SULU Kırlıoğulları Menderes Karakuyu'ya nakil gitti 68 Deftere kayıt tarihi: AKALIN Hamdi Çavuş Kırbaş' a nakil gitti.

11 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) Kırkbiroğlu Kırlıoğlu Urgancı Mustafa Tire 1274 Süleyman Kırlıoğlu Abdullah 73 Kırlı Ömer Tepe 1323 Çapak 3 3 Kırlı Mustafa oğlu Ali 74 Rençper Kırlı Mustafa Çapak Kırlı Ali Ağa 75 Rençper Yusuf Dayı Çal Kazası Demirci Köyü Kırlı Halil oğlu Veli 76 Rençper Kırlı Halil Çapak Kırlı Osman 77 Rençper Ali Çapak Sepetçiler Mecidiye Mah Kırlı Abdullah 79 Rençper Mehmet Şeydişehir Kırlı Mustafa 80 Rençper Hüseyin Seydişehir Dağkızılca Kırlıoğlu İsmail 81 Rençper Mustafa Dağkızılca Kırlıoğlu Hasan 82 Rençper Mustafa Dağkızılca Kırlı Hüseyin 83 Rençper Çavuşoğlu Ali Alanya Yapıcı Ahmet 84 Rençper Süleyman Bozkır Mehmetçe Osman Ağa 86 Mehmet Konya 1281 Dağtekke Beypazarılı Kırlı oğlu Rençper Kırlı İbrahim Dağtekke Hüseyin 87 Demirci Kırlı Abdullah oğlu Ali 88 Rençper Abdullah Demirci Deftere kayıt tarihi: SARICA Kapalı kayıt 72 Deftere kayıt tarihi: GÜNER 74 ERTUĞRUL Kırlı Aliler Kapalı kayıt 75 CİN-UYAROĞUL Kırlı Aliler 76 ÖZKAN-SEVMİŞ Niyaziler / Bucalılar 77 AKBABA-AK Kırlı Osmanlar 78 Bu gün Çaybaşı semtinin içersindedir. 79 İŞLEK Kırlılar 80 Kapalı kayıt 81 KARHAN Kapalı kayıt 82 Kapalı kayıt 83 Kapalı kayıt 84 VAROL Yapıcılar 85 Deftere kayıt tarihi: AKTAŞ Kırlı Osmanlar 87 AKARSU-BULUT Kırlılar 88 SEVİM Kırlı Osmanlar

12 430 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Dirmil(Korucuk) 7 7 Kırlı Mustafa 89 Rençper Hüseyin İçel Kırlıoğlu Ali 90 Ahmet Dirmil Kırlıoğlu Hasan Çavuş 91 Rençper Kırlı Veli Dirmil Sarı İbrahim 92 Rençper Ahmet Bozkır Kırlıoğlu Sarı Ali 93 Rençper Kırlı Veli Dirmil Karakuyu 6 5 Kırlı Ahmet oğlu Mehmet Ali 94 Ahmet Karakuyu Kırlı İbrahim oğlu İbrahim 95 Rençper İbrahim Karakuyu Kırlı İbrahim hafidi Rençper Halil Karakuyu Mustafa Kırlı Abdullah 97 Rençper Kahveci Bekir Karaağaç Kırlı Hasan 98 Rençper Hasan oğlu Ali Garbikaraağaç Kırlı Süleyman 99 Rençper Topçuoğlu Ahmet Karaova Karaot 1 1 Kırlı Ali oğlu Hacı İbrahim 100 Rençper Kırlı Ali Karaot Kırlı Ali oğlu Mehmet Ali 101 Rençper Kırlı Ali Karaot Kırlı Ahmet oğlu Mustafa 102 Rençper Kırlı Ahmet Karaot Kırlı Ahmet Dayı 103 Rençper İbrahim 2 Subaşı Kırlıoğlu Mahmud 104 Rençper Mehmet Subaşı Tulum 89 YALÇINKAYA-İÇEN-ERCAN-CANMETİN-YILMAZ Ahmet Çavuşlar 90 KILINÇ-SAPMAZ-METİN Kırlılar / Mustafa Beyler 91 SERT-SOYKAN-DİNÇ-AYKAL Koca Mustafalar-Ligoriler - Hasan Çavuşlar 92 Sarı İbrahimler Kapalı kayıt 93 AKA-KAVLAĞAN Veliler 94 SOYKAN Kırlı Ahmetler 95 DÖNMEZ Kırlı İbrahim 96 ERTEK- YALNINIZ 97 YILDIRAN Kırlı Abdullahlar 98 SAKAL Kapalı kayıt 99 KAROVA Kapalı kayıt 100 US Hacı İbrahimler 101 ÖZEV Kırlı Aliler 102 ÖNGÜL-UYSAL Tekeköylüler 103 Kapalı kayıt 104 GÖŞMEZ Kapalı kayıt

13 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) Kırlı Mehmet oğlu Mehmet Tulum Mustafa Kırlı Yusuf oğlu Mustafa 106 Rençper Yusuf Tulum Urfalı Kırlıoğlu Mustafa 108 Abdurrahman Urfalı Faydalıoğlu Kırlı Osman 109 Ali Beyşehir Dere Kırlı Abdullah oğlu Rençper Kırlı Abdullah Dere Mustafa 111 Fetrek Kırlı Eyüp Dayı 113 Mesender Kel Süleyman Mehmet Yeni Gökyaka Teke Kırlı Kerim 115 Rençper Ahmet Hadim Göçemen Kırlı Mehmet Ali 116 Rençper Yusuf Hadim Oduncu Kırlıoğlu Mutafa 117 Kırlı Mehmet Ali Gökyaka Tekke Kırlı Hasan 118 Rençper Mehmet Kızılhisar Karacaağaç Kırlıoğlu Mehmet 120 Rençper Kırlıoğlu Mustafa Karacaağaç Kırlıoğlu Süleyman 121 Rençper Kırlıoğlu İbrahim Karacaağaç Çoban Ali 122 Rençper Mustafa Alaiye Deli Mehmet 123 Rençper Hasan Karacaağaç KARACA 106 İŞÇİ 107 İdari birim olarak ortadan kalkmıştır. Kayıtlar Tulum esas deftere eklenmiştir. 108 GÜLER Belevi'ne nakil gitti. 109 ARIÇ Naime'ye nakil gitti. 110 Bu gün idari yönden Kemalpaşa ilçesine bağlıdır. 111 PARMAKSIZ Armutlu'ya nakil gitti. 112 Kemalpaşa Vişneli köyü. Bu gün idari yönden Kemalpaşa ilçesine bağlıdır 113 Kapalı kayıt 114 Bu gün idari yönden Kemalpaşa ilçesine bağlıdır. 115 GÜRSES Kırlı Kerimler Kemalpaşa'ya nakil gitti. 116 ÇİFTÇİ Kırlıgiller 117 ER Kırlıoğulları Kapalı kayıt 118 VAROL 119 Bu gün idari yönden Buca ilçesine bağlıdır 120 ZÜMRÜT Kırlılar 121 TALİHLİ Süllü Kapalı kayıt 122 ÖZDOĞAN Kırlılar 123 Kırlı Mehmet Kapalı kayıt

14 Hane no Doğum yeri Doğum yılı Sayımdaki kişi Sayısı 432 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) Yeniköy Konyalı İnce Ahmet oğlu Amele Mehmet Konya Bozkır Süleyman 124 Çengele 125 Doğan Mehmetin oğlu Kırlı Hasan 126 Rençber Mehmet Seydişehir İncelediğimiz bazı Bayındır köyleri esas nüfus defterlerinde de kırlı lakaplı kayıtlara rastlamaktayız. Hane reisinin adı Babası Annesi Buruncuk, 21/07/ Kırlıoğlu Mustafa 127 Ölü Ali Ölü Emine Bayındır Kırlıoğlu Mehmet Ali 128 Ölü Halil Ölü Hatice Bayındır Çıplak (Yeşilova), 07/08/ İbiş oğlu İbrahim 129 Ölü Mehmet Ayşe Alaiye Kırlıoğlu Ali 130 Ölü İbrahim Hatice Bayındır Derebaşı 19/07/1320 (şu an Tire ilçesine bağlıdır) 8 Kırlıoğlu İbrahim 131 Ölü Mehmet Ölü Ümmü Bayındır Kırlıoğlu Hüseyin 132 Ölü Bekir Ölü Hatice Bayındır Kırlıoğlu Musa 133 Ölü Musa Ayşe Bayındır 1316 Ü 51 Kırlıoğlu Süleyman 134 Ölü Mehmet Ölü Fatma Bayındır Kırlıoğlu Damadı Hüseyin 135 Ölü Mustafa Ölü Emine Bayındır Kapalı kayıt 125 Torbalı Ormanköy 126 DOĞAN Kırlı Hasanlar 127 Kapalı kayıt. 128 AKURT 129 KIRTAŞ Kırlılar 130 YILDIZLI Tulumlar 131 CAVDAROĞLU Çavdaroğlu 132 IŞIKSEVER 133 BÜYÜKKIRLI Kırlı oğulları 134 ZAMBAK Şahbaz oğulları-çakallar 135 ZAMBAK Sabbazoğulları Çakallar

15 TORBALI HAVALİSİNDE (BOZ)KIRLILIK VE KIRLI KÖKENLİ AİLELERİN NÜFUS KAYIT ÖRNEKLERİ ( ) Kırlıoğlu Mevlüt 136 Ölü Mahmut Ölü Fatma Bayındır Kırlıoğlu Mahmut 137 Ölü Mehmet Ölü Fatma Bayındır Kırlıoğlu Ahmet 138 Ölü Ali Ölü Ümmü Bayındır Elifli, 17/08/ Kırlıoğlu Süleyman 139 Ölü Hüseyin Ölü Fatma Bayındır Ergenli, 26/07/ Kırlıoğlu Mehmet 140 Ölü Veli Ölü Fatma Bayındır Ölü Kırlı Abdülkarim Eşi Ayşe 141 Ölü Ahmet Ölü Ayşe Bayındır Kırlıoğlu Ahmet 142 Ölü Ali Ölü Cennet Bayındır Gaziler, 10/07/ Kırlıoğlu Mustafa 143 Ölü Ahmet Ölü Ayşe Bayındır Kırlıoğlu Mehmet 144 Ölü Bekir Hatice Bayındır Kırlıoğlu Mehmet 145 Ölü Halil Fatma Bayındır Kırlıoğlu Ahmet 146 Ölü Mehmet Ölü Fatma Bayındır Kırlıoğlu Mehmet 147 Ölü Mehmet Ölü Fatma Bayındır Karapınar, 11/07/ Kırlıoğlu Osman 148 Ölü Yusuf Ayşe Bayındır Kırlıoğlu Ahmet Ölü Memiş Ayşe Bayındır Kızılcaova, 08/08/ Kılınçoğlu Ali 149 Ölü ibrahim Raziye Bayındır Kılıçoğlu Halil 150 Ölü İbrahim Raziye Bayındır Kırlıoğlu Süleyman 151 Ölü İsmail Ölü Hatice Bayındır YAŞ Peşreflikler-Kuru Hüseyinler-Mevlüt Oğulları 137 HANAY Mevlüt Oğulları 138 İCİN-ASLANTÜRK Kırlı oğulları 139 UZA Uzalar 140 MEREY Tongalar 141 Kapalı kayıt. 142 ILICAKAYA Kırbaç Veliler 143 PALAOĞLU Palalar - Kırlılar 144 PALAOĞLU Palalar - Kırlılar 145 KESGİNOĞLU - HOŞOL Ömerler 146 KESGİNOĞLU Ömerler 147 KESGİNOĞLU Ömerler 148 KOÇBAY Hacı Osmanlar 149 KILIÇLI Kırlı Mehmetler 150 KILIÇLI 151 Kapalı kayıt

16 434 VITAL RECORDS OF THE FAMILY OF KIRLI ORIGIN AND (BOZ)KIRLILIK ( ) KAYNAKÇA BANGUOĞLU, Tahsin (1980), Anadolu ve Rumeli Ağızları, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergah Yay., C. I, s CAFEROĞLU, Ahmet (1946), Anadolu Dialektolojisine Dair Bir Deneme, Türk Dili Belleten, S. 6-7 (1946), s ; (1955), Anadolu Ağızlarındaki Metathese Gelişmesi, TDAY-Belleten, 1955, TDK Yay., Ankara, s ; (1958), Anadolu Ağızlarında İçses Ünsüz Benzeşmesi, TDAY-Belleten, TDK Yay., Ankara s ; (1959), Die Anatolishen und Rumelishen Dialekte, Fundamenta, C. I, s ERCİLASUN, Ahmet Bican (2002), Kars İli Ağızları: Ses Bilgisi, TDK Yay., Ankara. ERDEM, Mehmet Dursun GÜL, Münteha (2006), Kapalı e (é) sesi Bağlamında eski Anadolu Türkçesi- Anadolu Ağızları İlişkisi, Karadeniz Araştırmaları, S. 11, s ERGİN, Muharrem (2003), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul. GEMALMAZ, Efrasiyap (1978), Erzurum İli Ağızları, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum. GÜLENSOY, Tuncer ALKAYA, Ercan (2003), Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası, Akçağ Yay., Ankara. GÜLSEVİN, Gürer (2002), Uşak İli Ağızları, TDK Yay., Ankara. KARAHAN, Leyla (1996), Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yay., Ankara. ; (2011), Anadolu ve Rumeli Ağızlarının En Eski Kaynaklarından Biri Gramer Kitapları, Turkish Studies, 6/1 Winter, s KOCAOĞLU, Timur (2003), Tarihi Türk Lehçeleri Metinlerinin Transkripsiyonlanmasında Kapalı é / i Meselesi, Türk Kültürü, S , Ankara, Temmuz-Ağustos 2003, s KORKMAZ, Zeynep (1994), Güney-batı Anadolu Ağızları, TDK Yay., Ankara. ; (2009), Türkiye Türkçesi Ağızlarında Dil Özellikleri-Etnik Yapı Bağlantısı ve Beklentilerimiz, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri, TDK Yay., Ankara, s KÜÇÜKBALLI, Fatih Numan-YASTI (2015), Mehmet, Sarayönü Türkmen ve Yörük Ağızlarının Belirgin Dil Özellikleri, Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından Uluslararası Sarayönü Sempozyumu Ekim 2014, Konya, s ÖZKAN, Nevzat (2013), Karamanlı Türkçesi ve Orta Anadolu Ağızlarının Karşılaştırmalı Ses Bilgisi Ünlüler, Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, S. 1, s SAĞIR, Mukim (1997), Anadolu Ağızlarında Ünlüler, TDAY-Belleten, TDK Yay., Ankara, s ; (1997a), Anadolu Ağızlarında Ünsüzler, TDAY-Belleten, TDK Yay., Ankara, s YANAR, Bayram (2015), Ilgın İlçesi Balkı ve Geçit Köyleri ile Bozkır İlçesi Yeniköy Köyü Ağzı Çalışması, Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Bitirme Tezi, Konya. YAVUZ, Orhan (1991), Türkçede Kapalı E, SÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, S. 6, Konya, s YÜCEL, Bilal (2009), Türkiye deki Göçmen Ağızlarında Görülen Kıpçak Lehçelerine Özgü ñ / G Değişmesinin Sınırları Üzerine, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri Mart 2008, Şanlıurfa, TDK Yay., Ankara, s