MİLLET MECLİSİ TUTANAK DERGİSİ. GiLT: 28

Transkript

1 DÖNEM : 1 TOPLANTI : 3 MİLLET MECLİSİ TUTANAK DERGİSİ \ GiLT: 28 Altmışüçüncü Birleşim Çarşamba > ' Sayfa 1. Geçen tutanak özeti 3 2. Gelen kağıtlar 4 3. Yoklamalar 4,5 4. Başkanlık Divanının Genel Kurula sunuşları 5 3. Cumhuriyet Senatosu Tunceli - Üyesi Mehmet Ali Demir ve Denizli Milletvekili Remzi Şeneıl 'ıhı,.eğitim ve öğretim müesseselerinin kurulmasına yardım edenlere «Kültür 'Şeref 'madalyası» verilmesi hakkımdaki kamun teklifinin, Niişan ve Madalya kanun tekliflini görüşmek üzere daha önce kurulmuş olan Geçici Komisyona verilmesi hakkında ıbu komisyon Başkanı Ömer Zekai Do/mnan'ın önergesi (2/633, 2/616) 5 5. Görüşülen işler 5 1. Hudut ve Sahiller Sağlık Genel dürlüğü 1964 yılı hütee kanunu tasarısı İçindekiler affa ve Karma (Bütçe Komisyonu raporuna dair Cumhuriyet Senatosu ve Kanma Bütçe Komisyon başkanlıkları teztaelerd (M. Meclisi 1/685; C. Senatosu 1/361) (M. Meclisi S. Sayısı- G03; C. Senatosu S. Sayısı: 345) 5,30,32,63,105:108,121: Tekel Genel Müdürlüğü 1964 ytlı bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporuna dair Cumhuriyet Senatosu ve Karma Bütçe Komisyon başkanlıkları teskereleri (M. Meclisi 1/591; C. Senatosu 1/348) (M. Meclisi S. Sayısı ; 598; C. Senatosu S. Sayısı: 346) 5,30,32,63,109:112, yılı Bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporu ile 1964 yılı Mtçe kanunu tasarısında yapılan değişikliğe dair Cumhuriyet Senatosu Başkanlığı tezkeresi ve Karma Bütçe Ko-

2 Sayfa ımüsyonu raporu (M. (Meclisi 1/1578, C. Senatosu 1/379) (M. Meclisi S.Sayısı : 596; C.Senatosu S. Sayısı : 336) 5 A Gider Bütçeleri 5 a) Tarım Bakanlığı bütçesi 5:6 b) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Bütçesi, 6:7 4. Onman 'Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporu ile Onman Genel Müdürlüğü 1964 yılı (Bütçe kanunu tasarısında yapılan değişikliğe ıdaıir Cumhuriyet Senatosu (Bakanlığı tezkeresi ve Kanma Bütçe Komisyonu raporu (M. Meclisli 1/589; O.Senatosu 1/362) (M. Meclisi S. Sayısı: 593; O. Senatosu S. Sayısı: 348) 7:9,30, 82,63,113:116,133: Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu rapora ile Devlet Üretme Çiftlikleri Cenel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanunu tasarısında yapılan değişikliğe dair Cumhuriyet Senatosu Başkanlığı tezkeresi ve Kanma Bütçe Komisyonu raporu (M. Meclisi 1/5(83-; O. Senatosu 1/357) (M. Meclisi S. Sayısı : 594; O. Senatosu S. Sayısı: 347) 9:10,30,32,63,117: 120,129:132 e) Ulaştırma Bakanlığı Bütçesi Devlet Hava Meydanları Işleıtımesii Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanunu tasaırıısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporuna dair Cumhuriyet Senatosu ve Kanma Bütçe Komisyon (başkanlıkları tezkere'leni Sayfa (M. Meclisi 1/581; C. Senatosu 1/359) >(M. Meclisi S. Sayısı : 604; C. Senatosu S. Sayısı : 349) 10:31,32:63 d) Çalışma Bakanlığı Bütçesi 63:64,64:96 6. Sorular ve cevaplar 96 a) Yazılı sorular ve cevapları Samsun Milletvekili Mehmet Başaran'm, Yapı ve İmar İşleri Reisliğince, 1963 yılı içinde, yapılan emanet işlerle mütaahhitlere ihale olunan işlere ıdaliır soru önergesi ve Bayındırlık Bakanı Arif Hükmet Onat'm yazılı cevabı (7/412) 96: Tekirdağ Milletvekili Hayri Munıcuoğlu'nun İstanbul - Londra asfalt yolunun ipsala - Tekirdağ kesilirimin, 1964 yılı içimde, asfaltlanımiak suretiyle taımaanlanıp taımamlanmııyaoağına dair soru önergesi, Bayındırlık Bakanı Arif Hikmet Onat'ın yazılı cevabı (7/418) Denizli Milletvekili Remzi Şenel'in, Denizli ili dâhilinde, yenliden ilçe teşkilâtı kurulımasına karar verilen kasaba olup olmadığına ıdair soru önergesi ve içişleri Bakanı Orhan öztrak'ın yazılı cevabı (7/419) ' 102: Izımıir Milletvekili Şiınıasi Osıma'- nın, 31 Ocak 1964 geeesıi, Devlet (Radyosunda, beyanatı yayınlanan Yunanistan üyükelçiıslnin, Türlkiye'de yaşryan 'Türk Vatandaşı ruamlar hakfcınlda konuşmaya yetkili olup olmadığına dair soru önergesi, ve Turizm ve Tanıtma Bakanı Ali İhsan Göğüş'ün yazılı cevabı (7/426) 103:104

3 1. GEÇEN TUTANAK ÖZETİ Birinci Oturum Yeter çoğunluk olmadığı anlaşıldığından saat : 10,45 te toplanılmak üzere Birleşime ara verildi. İkinci Oturum İstanbul Milletvekili Vahyi özarar ve 3 arkadaşının, 6785 sayılı İmar Kanununa geçici bir madde eklenmesine dair kanun teklifinin, «gecekonduların ıslahı hakkındaki kanun teklifleri» ni incelemek üzere kurulan Geçici Komisyona sunulduğuna dair Bütçe ve Plân Komisyonu Başkanlığı yazısı kabul olundu. Devlet Su İşleri ve Karayolları Genel müdürlükleri 1964 yılı Bütçe kanun tasarıları ikinci defa açık oya sunulduysa da yeter sayı hâsıl olmadığından oylamanın gelecek Oturumda tekrarlanacağı bildirildi. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Bütçesi ile Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanun tasarısı üzerindeki görüşmelere bir süre devam olundu. Başkan Kâtip Başkanvekili Yozgat Ferruh. Bozbeyli İsmet Kapısız Kâtip Samsun îlyas Kılıç Üçüncü Oturum Devlet Su İşleri ve Karayolları Genel müdürlükleri 1964 yılı Bütçe kanun tasarılarının üçüncü defa yapılan açık oylamalarının tasnifi sonunda kanunlaştıkları anlaşıldı. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Bütçesi kabul olundu. Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü 1964 Bütçe kanun tasarısının madde ve bölümleri kabul olunarak tümü açık oya sunulduysa da yeter çoğunluk sağlanamadığından oylamanın gelecek Birleşimde tekrarlanacağı bildirildi. Gümrük ve Tekel Bakanlığı Bütçesi ile, Tekel Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanun tasarısı üzerinde bir süre görüşüldü. Başkan Kâtip Başkanvekili Amasya Ferruh Bozbeyli Nevzat Şener Kâtip Malatya Nurettin Akyurt Dördüncü Oturum Gümrük ve Tekel Bakanlığı Bütçesi kabul olundu. Tekel Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanun tasarısının madde ve bölümleri kabul olunarak tümü açık oya sunuldu. Ancak yapılan tasnif sonunda yeter çoğunluk sağlanamadığından oylamanın gelecek Birleşimde tekrarlanacağı bildirildi. Tarım Bakanlığı ve Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü bütçeleriyle, Devlet Üretme Çiftlikleri ve Orman Genel Müdürlükleri 1964 yılı Bütçe kanun tasarılarının tümleri üzerindeki görüşmeler bitirildi. 26 Şubat 1964 Çarşamba günü saat : 10,00 da toplanılmak üzere (aynı gün saat : 2,55 te) Birleşime son verildi. Başkan Kâtip Başkanvekili Siirt Mekki Keskin Süreyya Öner Kâtip Balıkesir Mithat Şükrü Çavdaroğlu

4 2. GELEN KİĞITLAR Tasarı 1. Bâzı mamullerimizin tevsik edilecek ihraç fiyatlarında vergi, resim, hare ve benzer tesirler icra eden sair mükellefiyetleri bertaraf etmeyi öngören usul ve şartların ihdası hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararnamesinin onaylanmasına dair kanun tasarısı (1/662) (Gümrük ve Tekel, Maliye, Ticaret ve Plân komisyonlarına) yılı Bütçe Kanununa bağlı (A/l) ve (A/2) işaretli cetvellerde değişiklik yapılması hakkında kanun tasarısı (1/663) (Karma Bütçe Komisyonuna) Teklif 3. Cumhuriyet Senatosu Elâzığ Üyesi Celâl Ertuğ'un, mevcut ve kurulacak olan teknik okullarda geçici surette yevmiyeli idareci ve öğretim üyesi görevlendirileceği hakkında kanun teklifi (2/666) (Millî Eğitim ve Plân komisyonlarına) Raporlar 4. Sivil Savunma Kanununa iki ek madde eklenmesine dair kanun tasarısı ve Millî Savunma ve İçişleri komisyonları raporları (1/517) (Gündeme) (S. Sayısı : 614) tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun bâzı madde ve fıkralarının değiştirilmesi ve bu kanuna bâzı hükümler eklenmesi hakkında kanun tasarısı ve Maliye, Ticaret, Tarım, Sanayi, İçişleri ve Plân komisyonlarından seçilen 4 er üyeden kurulan Geçici Komisyon raporu 1/632) (Gündeme) (S. Sayısı : 616) BÎRÎNCt OTURUM Açılma saati : 10,00 BAŞKAN Başkanvekili Ferruh Bozfoeyli KATÎPLEB : Nevzat Şener (Amasya, Nurettin Akyurt (Malatya) BAŞKAN. Millet Meclisinin 6! 3 ncü Bir- leşimini açıyorum. BAŞKAN Yoklama otomatik cihazla ya* pılacaktır. Sayın üyeler lütfen kabul düğmelerine bassınlar. Oylama işlemi bitmiştir. (Yoklama yapıldı.) 3. YOKLAMA BAŞKAN Çoğunluğumuz yoktur, saat 10,30 da toplanmak üzere birleşime ara veriyorum.

5 IKÎNCI OTURUM BAŞKAN Başkanvekili Ferrah Boztoeyli KÂTİPLER : Nevzat Şener (Amasya), Nurettin Akyurt (Malatya) BAŞKAN Oturumu acıyorum. Çoğun- lıığumuz vardır, müzakerelere başlıyoruz. 4. BAŞKANLIK DÎVANININ 1. Cumhuriyet Senatosu Tunceli Üyesi Mehmet Ali Demir ve Denizli Milletvekili Remzi Şencl'in, Eğitim ve öğretim müesses elerinin kurulmasına yardım edenlere Kültür Şeref madalyası verilmesi hakkındaki kanun teklifinin, Nişan ve Madalya kanun teklifini görüşmek üzere daha önce kurulmuş olan Geçici Komisyona verilmesi hakkında bu komisyon Başkanı Ömer Zekâi Dorman'ın önergesi (6/633, 6/616) Millet Meclisi Yüksek Başkanlığına Halen Komisyonumuzda tetkik edilmekte bulunan Diyarbakır Milletvekili Hilmi Oüldoğan ve üç. arkadaşının Nişan ve Madalya kanun teklifi ile çok yakın ilgisi görülen, Tunceli Senatörü Mehmet Ali Demir ve Denizli Milletvekili Remzi Şenel'in, Eğitim ve öğretim müesseselerinin kurulmasına yardım edenlere Kültür Şeref GSNEL KURULA SUNUŞLARI Madalyası verilmesi hakkındaki kanun teldifinin komisyonumuza havalesini ve Millî Eğitim Komisyonundan da üç üye seçilmek suretiyle komisyonumuzda temsil edilmesini Genel Kurulun tasvibine arz ederim. Nişan ve Madalya Kanununu Görüşmek üzere kurulan Geçici Komisyon Başkanı Ömer Zekâi Dorman BAŞKAN Tasvibinize sunuyorum. Kabul edenler... Dosya komisyon verilmiştir. Tarım Bakanlığı bütçesinin tümü üzerindeki müzakereler bitmiştir, bölümlere geçilmesi kabul edilmişti. bölümle İkinci defa açık oylamadan sonra, rin oylamasına geçiyoruz/. 5. GÖRÜŞÜLEN ÎŞLER 1, Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü :196i yılı Bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporuna dair Cumhuriyet Senatosu ve Karma Bütçe Komisyon başkanlıkları tezkereleri (M. Meclisi 1/585; C. Senatosu 1/361) (M. Meclisi S. Sayısı : 603; C. Senatosu S. Sayısı : 345) 2. Tekel Genel Müdürlüğü 1964 yüı Bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporuna dair Cumhuriyet Senatosu ve Karma Bütçe Komisyon başkanlıkları tezkereleri (M. Meclisi 1/591; C. Senatosu 1/348) (M. Meclisi S. Sayısı : 598; C. Senatosu S. Sayısı : 346) BAŞKAN İkinci defa acık oylarınıza su- nıümuştur. Kutular sıralar arasında dolaştırılacaktır yüı Bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporu ile 1964 yüı Bütçe kanunu tasarısında yapılan değişikliğe dair Cumhuriyet Senatosu Başkanlığı tezkeresi ve Karma Bütçe Komisyonu raporu (M. Meclisi 1/578; C. Senatosu 1/379) (M. Meclisi S. Sayısı : 596; C. Senatosu S. Sayısı : 336) A GÎDER BÜTÇELERİ a) TARİM BAKANLIĞI BÜTÇESİ BAŞKAN Bölümlere geçilmesi kabul edilen Tarım Bakanlığı bütçesinin bölümlerinin oylamasına geçiyoruz.

6 B. TARIM M. Meclisi BAKANLIĞI (A/l) Cari harcamalar B : 63 Lira Ödenekler Personel giderleri BAŞKAN Kalbul edenler Yönetim giderleri Hizmet giderleri Kurum giderleri Çeşitli giderler (A/2) Yatırım harcamaları Etüt ve proje giderleri Yapı, tesis ve büyük onarım giderleri Makina, teçhizat ve taşıt alımları ve onarımları (A/3) Sermaye teşkili ve transfer harcamaları Kurumlara katılma payları ve sermaye teşkilleri Kamulaştırma ve satmalmalar iktisadi transferler :2 B. Lira Malî transferler Sosyal transferler Borç ödemeleri Devlet Meteoroloji İşleri Genel bütçesinin bölümlerine geçiyoruz. Müdürlüğü DEVLET METEOROLOJİ İŞLERÎ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (A/l) Cari harcamalar Personel giderleri Yönetim giderleri Hizmet giderleri Kurum giderleri Çeşitli giderler Etmivenler... Kabul edilmiştir. (A/2) Yatırım harcamaları Makina, teçhizat ve taşıt alımları ve onarımları (A/3) Sermaye teşkili ve transfer harcamaları Kamulaştırma ve satmalmalar Malî transferler Sosyal transferler

7 B. Lira Borç ödemeleri Etaıiy enler... K#>ul edilmiştir. 4, Orman Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporu ile Orman Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe Kanunu tasarısında yapılan değişikliğe dair Cumhuriyet Senatosu Başkanlığı tezkeresi ve Karma Bütçe Komisyonu raporu (M. Meclisi 1/589; C. Senatosu 1/362) (M. Meclisi S. Sayısı : 593; C. Senatosu S. Sayısı : 348) BAŞKAN Orman Genel Müdürlüğü bütçesine geçiyoruz. Orman Genel Müdürlüğü bütçesinde de maddelere geçilmesi kabul edildiği için, birinci maddeyi okutuyorum. Orman Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanunu tasarısı MADDE 1. Orman Genel Müdürlüğünün cari harcamaları için lira, yatırım harcamaları için lira, sermaye teşkili ve transfer harcamaları için de lira ki toplam olarak lira ödenek verilmiştir. BAŞKAN Maddeye bağlı cetvelleri okutuyorum. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (A/l) Cari harcamalar BÜTÇESİ B. Lira Personel giderleri Yönetim giderleri Hizmet giderleri Kurum giderleri Çeşitli giderler , :2 (A/2) Yatırım harcamaları B. Lira Etüt ve proje giderleri Yapı, tesis ve büyük onarım giderleri Makina, teçhizat ve taşıt alımları ve onarımları (A/3) Sermaye teşkili ve transfer harcamaları Kurumlara katılma payları ve sermaye teşkilleri Etmivenler... Kabul edilmiştir Kamulaştırma ve satmalmalar Malî transferler Sosyal transferler Borç ödemeleri Birinci maddeyi tekrar okutuyorum. (Birinci madde tekrar okundu.) BAŞKAN Maddeyi kabul ettiğiniz cetvelleriyle birlikte oynuza sunuyorum. Kabul edenler... MADDE 2. Orman Genel Müdürlüğünün gelirleri, bağlı (B) işaretli cetvelde gösterildiği üzere lira olarak tahmin edilmiştir. BAŞKAN B cetvelini okutuyorum. B. Lira Kurumlar hasılatı

8 M. Meclisi B : 68 B. Lira Çeşitli gelirler Madde 2 yi tekrar okutuyorum. (Madde 2 tekrar okundu.) BAŞKAN Maddeyi cetvel iyi e birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 3. Orman Genel Müdürlüğünce 1964 bütçe yılında elde edilecek gelir çeşitlerinden her birinin dayandığı hükümler, bağlı (O) işaretli cetvelde gösterilmiştir. Bu cetvelde yazılı gelirin tarh ve tahsiline 1964 bütçe yılında da devam olunur. BAŞKAN Maddeyi cet veliyi e birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 4. Orman Genel Müdürlüğünün tarihli ve 3656 sayılı Kanunun 19 ncıı maddesine giren hizmetlileri bağlı (D) işaretli cetvelde gösterilmiştir sayılı Kanunun 9 ncıı maddesi gereğince geçici mahiyetteki hizmetler için Bakanlar Kurulu kararı ile kadro alınabilecek tertipler, bağlı (E) işaretli cetvelde gösterilmişti]'. Bu kadrolar ertesi yıl Bütçe kanunu tasarısı ile Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Bunların eldeki kadrolara ek olmaması şarttır. BAŞKAN Maddeyi ectvcliyle birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 5. Orman Genel Müdürlüğünün Kuruluşu hakkındaki tarihli ve 3204 sayılı Kanunla eklerine bağlı cetvellerde yazılı kadrolardan, bağlı (L) işaretli cetvelde gösterilenler 1964 bütçe yılında kullanılamaz. BAŞKAN Maddeyi cet voliyle birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 6. (Geçen yıllar borçları) maddesindeki ödeneğin yetmemesi halinde: a) 1963 yılı bütçesindeki tertibinde karşı lığı bulunan borçlar ilgili oldukları hizmet 1ert iplerinden bu maddeye; b) bütçe yıllarına aidolup da Muhasebei Umumiye Kanununun 93 ncü maddesine göre zamanaşımına uğramamış ve karşılıkları yılları bütçelerinde bulunan borçlar, O : yılı bütçesinin ilgili hizmet tertipleri veya (aylık ve ücretler kesimleri hariç) (A/l), (A/2), (A/3) cetvellerine dâhil ödeneklerden geçen yıllar borçları maddesine; Maliye Bakanlığınca aktarılacak ödenekten ödenir. BAŞKAN Maddeyi oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... MADDE 7. Bütçe Kanununa bağlı (A/2) işaretli cetvelin (Yapı, tesis ve büyük onarım giderleri) bölümüne dahil tertipler ile (A/3) işaretli cetvelin (Kamulaştırma ve satmalmalar) bölümü arasında aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir. BAŞKAN Maddeyi kabul edenler... Ktmiyenîer... Kabul edilmiştir. MADDE 8. Gider bölümlerinden yapılacak harcamalara ait formül bağlı (R) işaretli cetvelde gösterilmiştir. BAŞKAN Maddeyi ectvcliyle birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 9. _ tarih ve 4785 sayılı Orman Kanununun istimlâke ilişkin hükümlerini yerine getirmek ve Devlet Orman İşletmelerinin kuruluş ve işletilmesi için 1964 bütçe yılı içinde kapatılmak üzere liraya kadar avans almaya ve ertesi yıl bütçelerine konacak ödeneklerle kapatılmak" şartiyle en çok 5 yıl süreli liraya kadar istikraz mukaveleleri yapmaya ve bankalarda hesap açtırmaya Tarım Bakanı yetkilidir. BAŞKAN Maddeyi kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 10. Orman Genel Müdürlüğü Orman okulları öğrencilerinden alınacak üerel- 1er, bağlı (M) işaretli cetvelde gösterilmişti!'. BAŞKAN - Maddeyi ectvcliyle birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE tarihli ve 6831 sayılı Kanunun belirttiği hüküm ve şartlar gereğince ormanların sınırlama işine bütçe yılında da devam olunur. BAŞKAN Maddeyi oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... MADDE sayılı Kanunun 4609 sayılı Kanunla muaddel 18 nci maddesi hükmü 1964 yılında orman mühendis muavinleri ve teknikerler için de uygulanıl'. 8

9 BAŞKAN Maddeyi oylarınıza sunuyorum. Kabul edenler... MADDE 13. Bu kanun 1 Mart 1964 tarihinde yürürlüğe girer. BAŞKAN Maddeyi oylarınıza sunuyorum. Kabul edenler... Kabul et mi yeni er... Kabul edilmiştir. MADDE 14. Bu kanunu Maliye ve Tarım bakanları yürütür. BAŞKAN Madde hakkında söz ist iyen var mı? Yok... Maddeyi oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Kabul etmiyenler... Kabul edilmiştir. Orman Genel Müdürlüğünün bütçe tasarısı açık oya sunulmuştur. Kutular sıralarda dolaştırılacaktır Devlet Üretme Çiftlikleri Gemi Müdürlüğü 1964 yılı. bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporu ile Devlet Üretme Çiftlikleri Genci Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe kanunu tasarısında yapılan değişikliğe dair Cumhuriyet Senatosu Başkanlığı tezkeresi ve Karma Bütçe Komisyonu raporu (M. Meclisi 1/583; C. Senatosu 1/357) (M. Meclisi S. Sayısı: 594; C. Senatosu S. Sayısı : 347) BAŞKAN Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü bütçesinin maddelerine geçilmesi kabul edilmişti, birinci maddeyi okutuyorum. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü 1964 yılı Bütçe Kanunu MADDE 1. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğünün cari harcamaları için lira, yatırım harcamaları için I lira, sermaye teşkili ve transfer harcamaları için de lira ki, toplam olarak II lira ödenek verilmiştir. BAŞKAN Bölümlere geçiyoruz. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü (A/l) Cari harcamalar :2 B Hizmet giderleri Kurum giderleri Çeşitli giderler (A/2) Yatırım harcamaları Lira Yapı, tesis ve büyük onarım giderleri Etmivcııler... Kabul edilmiştir. (A/3) sermaye teşkili ve transfer harcamaları Malî transferler Etmiyenler... Kaimi edilmiştir Sosyal transferler Borç ödemeleri Birinci maddeyi tekrar okutuyorum. (Birinci made tekrar okundu.) BAŞKAN Birinci maddeyi cetvelleriyle birlikte kabul edenler... MADDE 2. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğünün gelirleri, bağlı (B) işaretli cetvelde gösterildiği üzere lira olarak tahmin edilmiştir. BAŞKAN ;B) cetvelini okutuyorum. B. Lira Personel giderleri BAŞKAN - Kabul edenler Yönetim giderleri " Fjtmivculer... Kjıbul edilmiştir. 9 B. B - Cetveli Kurumlar hâsılatı Etmiyenler... Kabul edilmiştir. Lira

10 B. Lira Çeşitli gelirler BAŞKAN Kabul edenler.. Etmiyenler.. Kıabııl' edilmişedi! mistir. ikinci maddeyi tekrar okutuyorum. (İkinci madde tekrar okundu.) BAŞKAN ikinci maddeyi cetveli ile birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Kabul etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 3. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğünce 1964 bütçe yılında elde edilecek gelir çeşitlerinden her birinin dayandığı hükümler, bağlı (C) işaretli cetvelde gösterilmiştir. Bu cetvelde yazılı gelirin tarh ve tahsiline 1964 bütçe yılında da devam olunur. BAŞKAN Maddeyi cetvel iyi e birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 4. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğünün tarihli ve 3656 sayılı Kanunun 19 ncu maddesine giren hizmetlileri bağlı (D) işaretli cetvelde gösterilmiştir sayılı Kanunun 9 ncu maddesi gereğince geçici mahiyetteki hizmetler için Bakanlar Kurulu karariyle kadro alınabilecek tertipler, bağlı (E) işaretli cetvelde gösterilmiştir. Bu kadrolar, ertesi yıl bütçe kanunu tasarısı ile Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Bunların eldeki kadrolara ek olmaması şarttır. BAŞKAN Maddeyi cet veliyi e birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 5. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğünün Kururluşu hakkındaki tarih ve 5433 sayılı Kanuna bağlı (1,2) sayılı cetvellerde yazılı kadrolardan, ilişik (L) işaretli cetvelde gösterilenler 1964 bütçe yılında kullanılamaz. BAŞKAN Maddeyi cetveliyle birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 6. (Geçen yıllar borçları) maddesindeki ödeneğin yetmemesi halinde : a) 1963 yılı bütçesindeki tertibinde karşılığı bulunan borçlar ilgili oldukları hizmet tertiplerinden bu maddeye; O : 2 b) bütçe yıllarına aidolup Mııhasebei Umumiye Kanununun 93 ncü maddesine göre zamanaşımına uğramamış ve karşılıkları yılları bütçelerinde bulunan borçlar, 1964 yılı. bütçesinin ilgili hizmet tertipleri veya (aylık ve ücretler kesimleri hariç) (A/l), (A/2), (A/3) cetvellerine dâhil ödeneklerden geçen yıllar borçları maddesine; Maliye Bakanlığınca aktarılacak Ödenekten (iden ir.' BAŞKAN Maddeyi oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 7. Gider bölümlerinden yapılacak harcamalara ait formül, bağlı (R) işaretli cetvel d e gösterilmiştir. BAŞKAN Maddeyi cetveliyle birlikte oyunuza sunuyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDE 8. Bu kanun 1 Mart 1964 tarihinde yürürlüğe girer. BAŞKAN Maddeyi oylarınıza sunuyorum. Kabul edenler... Kabul etmiyenler... Kabul edilmiştir. MADDİ] 9. Bu kanunu Maliye ve Tarım bakanları yürütür. BAŞKAN Maddeyi oylarınıza sunuyorum. Kabul edenler... Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü bütçesi kanun tasarısı açık oylarınıza sunulacaktır. Kutular sıralar arasında dolaştırılacaktır. Tarım Bakanlığı bütçesinin müzakereleri ve açık oylamaları bitmiştir. Memleketimiz ve milletimiz için hayırlı olsun. C) ULAŞTIRMA BAKANLIĞI BÜTÇESİ: 6. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü 1964 yılı bütçe kanunu tasarısı ve Karma Bütçe Komisyonu raporuna dair Cumhuriyet Senatosu ve Karma Bütçe Komisyon başkanlıkları teskereleri (M. Meclisi i/581; C. Senatosu 1/359) (M. Meclisi S. Sayısı : 604; C. Senatosu S. Sayısı : 849) (1) (1) 604 S. Sayılı basmayazı tutanağın sonundadır.

11 BAŞKAN Ulaşıtrma Bakanlığı bütçesinin müzakerelerine geçiyoruz. Komisyon ve Sayın Bakan lütfen yerlerini alsınlar. Açık oylamalarda oylarını kullanmamış olan arkadaşlar lütfen kullansınlar. Ulaştırma Bakanlığı bütçesinin tümü üzerinde ilk söz Y. T. P. Grupu adma Sayın Muslih Görentaş'mdır. Buyurun, efendim.. Y. T. P. GRUPU ADINA MUSLÎH GÖ- RENTAŞ (Van) Sayın Başkan, saym milletvekilleri ; Y. T. P. si Meclis Grupu adma Ulaştırma Bakanlığının 1964 malî yılı bütçesi üzerindeki görüşlerimizi arza çalışacağız. Memleketin iktisadi gelişmesinde ve ticari değerlendirmede olduğu kadar, sosyal hayatımızda da en önemli faktörlerden biri, bunun yanında yurt savunmasının silâh kadar kuvvetli bir vasıtası olan ulaştırma işleri, bu Bakanlığın kendi mahdut ve küçük bütçesini aşmakta, bütün ulaştırma müesseseleri şümulü içine almaktadır. Bu sebeple ulaştırma hizmetlerinin bugünkü durumlarını ve inkişaflarını toptan mütalâa etmek yerinde olur. Asırlar önce, sosyal münasebetleri ve iktisadi hareketleri karşılamak üzere en iptidai şeklinden başlıyarak bugünkü tekâmül noktasına kadar gelen karayolları ile denizyolları ve icadı, devrinde Napoleon tarafından askerlikçe barutun icadı kadar mühim sayılan demiryolları, nihayet son asrın gittikçe gelişen hava taşımaları bir arada ve birbirini tamamlıyan bir ulaştırma sistemini teşkil etmektedir. Bunları teker teker ele almadan önce, kül halinde ve ulaştırma sistemi olarak mütalâa edince her çeşit ulaştırma vasıtası manzumesinin birbiri ile ahenkli olarak koordone edilmesi, memleketin vasıta, yol ve imkânları ile fizikî ve coğrafi yapışma, genel iktisadi ve sosyal iç ve dış münasebetlerine göre birbirini tamamlıyan vasıtalar olarak denkleştirilmesi, ıslah edilmesi, geliştirilmesi ve nihayet teftiş ve murakabesi Ulaştırma Bakanlığından beklediğimiz hizmetlerdir. îşi bu»ölçüden ele aldığımız zaman; ilk önce üzerinde durulacak mesele, bu ihtiyaçlara cevap verebilecek yeni bir teşkilât kanununun Kalkınma Plânında da öngörüldüğü üzere süratle hazırlanmasıdır. Hakikaten Ulaştırma O : 2 Bakanlığı Teşkilât Kanunu, o kadar eskimiş, ihtiyaca o kadar yetersiz hale gelmiştir ki, yetki ve sorumluluğunu müdrik bir Bakanın, bütün memleket sathına ve memleket dışına yayılan bu hizmetin ifasında ne kadar güçlükler içinde bulunduğunu anlamak için büyük araştırmalara lüzum yoktur. Teşkilât Kanununun, noksanlarını gösteren bâzı noktalara dokunmak uygun olur : 1. Kara yolu ulaştırması, başıbozuk ve karmakarışık bir durumdadır. Takati üstünde eşya taşıyan kamyonlar 1 iyi veya hiç teşkilâtlanmamış bir kara yolcu taşıması, yeter bir kontrol sağlanamamasından her gün tüylerimizi ürperten birçok mal ve can kaybına sebebiyet veren kazalar, bütün ulaştırma sistemini bozan taşıma hareketleri vardır. Fiilen Bayındırlık Bakanlığının, Beş Yıllık Plânla nazari olarak Ulaştırma Bakanlığının sorumluluğuna geçmesi gereken bu kara nakliyat işlerinin baştanbaşa yeniden organize edilmesi icabetmektedir. Ayrıca; plânın âmir hükümlerinde bulunan ve hazırlandığından bahsedilen Kara nakliyat Kanununun da süratle Meclise sevkı icabetmektedir. 'Böyle geniş bir sorumluluğu gerektiren bu hizmetin Bakanlıktaki çok mahdut kadrolu bir Kara Nakliyat Dairesi ile yürütülmesi imkânsızdır. 2. Ulaştırma Bakanlığına bağlanmış olan ve birçok memleketlerde ayrı bir bakanlık olarak PTT işleri, Ulaştırma Bakanlığında müşavirlik kadrosunu bir veya iki müşavir ile yürütülmektedir. Büyük bir kamu hizmeti olan posta ve telgraf ve günden güne kifayetsizliği daha çok hissedilen bugünkü medeni ihtiyaçlara hiçbir suretle cevap vermiyen telefon servisinin büyük meseleleri vardır. Bakanlık teşkilâtı, PTT nin bütün işlerinde nâzım olabilecek imkânlardan mahrumdur. Fakat; memlekete ve Büyük Meclise karşı sorumluluk Bakanlığın omuzlarmdadır. 3. Kadrolar : îşlerin önemi ile orantılı barem imkânına sahibolamadığından kifayetli eleman sıkıntısı vardır. 4. 'Bakanlığın, esas görevi olan teftiş ve murakabe hizmeti için lüzumlu teftişi kadrosu, emrindeki müesseselerin vüsat ve şümulüne nisbetle çok noksandır.

12 Bütün bunlar ve bunlar gibi sebeplerle, Kalkınma Plânının 1963 yılı programında da yazıldığı şekilde, Bakanlığın hakkı ile görevini yerine getirebilmesi için Teşkilât Kanununun, artık hiçbir sebeple geciktirilmesine tahammülü yoktur. Hazırlandığı ifade edilen bu kanunun da, süratle Büyük Meclise getirilmesi lâzımdır. Maliye Bakanlığının bütçe mülâhazaları, personel rejiminin, yeniden tanzimi gibi sebeplerle bu konuyu geciktirmek bu bakımdan düşünülen mahzurlar bunları kat, kat geçer. Ve ulaştırma hizmetlerini aksatan mahzurlar yanında, düşünülmem esıi ieabeden hususlardır- Bu Teşkilât Kanununda göz önüne alınması gerekli en önemli bir nokta da Ulaştırma Bakanlığı ile, bu Bakanlığa bağlı ve her birisi kendi teşkilât kanunu ve statüleri ile ihtiyaçlarına uygun olarak teessüs etmiş tüzel kişilik hüviyeti bulunan büyük müesseselerle, karşılıklı münasebet ve ilgilerinin iyice tesbit edilmiş olmasıdır. İktisadi Devlet Teşekküllerinin reorganizasyonuna ait ve Millet Meclisinden geçmiş bulunan kanunla bu karşılıklı münasebetleri iyice tesbit etmemiş ve Bakanlığa verdiği murakabe hakkının sınırlarını ve şümulünü iyice tâyin etmemiştir. Hakikaten; her birisi birer tüzel kişilik hüviyetine sahip ve geniş ticari faaliyetleri bulunan bu müesseseleri bir taraftan faaliyetlerinin yürütülmesinde büyük olduğu kadar serbest bırakmak, yani işlerine müdahaleyi asgari seviyeye indirmek, böylece siyasi nüfuz ve tesirlerden uzak tutmak, öte yandan kamu politikası ile tâyin edilen sınırlar içerisinde faaliyette bulunmalarını, ana plânla kendilerine verilmiş bulunan görevleri birbirleri ile ahenkli bir şekilde yapmalarını da sağlamak icabeder. Bu iki zaruretin karşılıklı olarak 1 eskil ât Kanununda sarahatle tâyin ve tesbiti suretiyle açıklığa kavuşturulması, yetki ve sorumlulukları kolay işler hale getirmek, müdahale ve yetki karışıklıklarını da ortadan kaldırmış olur. Muhterem arkadaşlar; Böylece, hazırlanmış olan bir Teşkilât Kanunu ile Ulaştırma Bakanlığının faaliydi normal şartlar altında işitir* hale geldikten sonra, önce genel ulaştırma, ondan sonra karayolu, demiryolu, denizyolları ve hava servisi politikalarının kesin hatlarla tesbit ve tanzimi ve yine O : 2 bunlara muvazi olarak her müessese için İktisadi Devlet Teşekküllerinin reorganizasyonu Kanunundaki, esaslar içindeki her birisinin yeni statülerinin hazırlanması ve nihayet modernizasyon, gelişme işlerinin tâyin ve belirli hudutları ile ve imkânlarımıza göre ayarlanmak suretiyle planlanması zarureti vardır. Bu politikanın, ve plânlamanın tesbitinde bilhassa finansman konusu üzerinde durulması ve imkânların araştırılması icabeder. Bilindiği gibi ulaştırma vasıtalarımız yıpranmış, bugünkü modern teknik icaplarına uymaz hale gelmiştir. Bu hal, ulaştırma müesseselerinin gittikçe artan ve devamlı zarar halinde bulunmalarının sebeplerinin başındadır. Yenileştirme, ıslah, genişletme ve çoğaltma büyük bir finansman konusu olacaktır. Bunun güçlüğü açık olmakla. beraber, bu müesseseleri yaşatmak, kârolmasa bile zarardan kurtarmak, ve memlekette ulaştırma hizmetlerini, ihtiyacı karşılıyacak hale getirmek istiyorsak, bu müesseseler için yeni finansman, kaynakları sağlamak Ulaştırma Bakanlığının en başla gelen ödevlerinden biri olmalı. Bir la raftan da kalifiye personel yetiştirilmesi üzerinde esaslı tedbirler alınmalı, işçi mevzuatı da. onların randımanını ve aynı zamanda hayat seviyelerini yükseltecek şekilde tanzim edilmelidir. Bu arada, Hükümet ve Plânlama Dairesine bir konunun incelenmesinde fayda olduğunu arz ederim : nemiryolhırının, binalarını, tesislerini Bayındırlık Bakanlığı yapar; idareye teslim o.dvv. Limanları ve bu limanların büyük tamirlerini, teçhizatlarını yine Bayındırlık Bakanlığı yapar ve idaresine teslim eder. Hava meydanlarım ve tesislerini de Bayındırlık Bakanlığı yapar ve Meydanlar İşletme Genel Müdürlüğüne teslim eder.,^u halde; genel prcnsiboj'arak, inşa ve imalât işleri ayrı mütalâa edilmekte, Ulaştırma Bakanlığı içindeki müesseselerin hizmetleri de işletmeye tevcih etmiş bulunmaktadır. Fakat; öte yandan da. Devlet Demiryolları ve Denizyolları bünyelerinde imalât için fabrika ve tersaneler faaliyettedir. İşletme ile meşgul olan, bu müesseselerin imalâta yönelmeleri hem kendi hizmetlerini güçleştirmekte, hem de bâzı aksak-

13 lıklara meselâ; demiryollarında olduğu gibi, vagonların tamirlerinin gecikmesine sebebolmaktadır. Bu imalât konusunun işletmelerden ayrılarak, Sanayi Bakanlığına veya diğer bir müessesenin meşguliyet sahasına devri düşünülebilir. Bu hususta Bakanlığın bir inceleme yapıp yapmadığını ve mütalâasını öğrenmekte fayda vardır. Böylece, Bakanlık çerçevesi içerisindeki düşüncelerimizi arz ettikten sonra kısa kısa müesseselerin de durumlarına ilişmek istiyoruz. Sayın milletvekilleri; Demiryollarından söz açınca, ilk akla gelen, bu müessesenin her yıl artan bir zararla çalıştığı ve Devlete büyük, malî külfetler yükletmiş olmasıdır. Bu doğrudur. Fakat; diğer taşıma vasıtaları, ne kadar gelişmiş ve millî nakliyatı ne kadar üzerlerine almış olurlarsa olsunlar, lıııtiu.'dyle uzun mesafeler ve kesif, büyük nakliyat için demiryolu, yine ulaştırma sisteminin vazgeçilmez bir unsuru olarak önemini muhafaza etmektedir. Hakikaten, diğer taşıma vasıtalarının gelişmesi ve taşıma hacminin ve şeklinin değişmesi karşısında, birkaç devlet müstesna, dünyanın birçok memleketlerinde demiryolları, bilançolarını daima zararla kapatmakta, büyük borçlar altına girmekte veya hükümetlerden yardım görmektedirler. Bi'r taraftan da, tesislerini ve metotlarını ıslah için büyük gayretler sarf etmektedirler. İngiltere Demiryollarının, bizim demiryollarına nisbetle şebeke uzunluğu aşağı - yukarı üç.buçuk defa fazla olmasına karşı, yıllık zararları bize nisbetle takriben on mislidir. Bütün bu devletlerde hatlar ıslah edilmekte, karayolları taşıma rekabetine karşı yeni tedbirlere başvurulmaktadır. Bizde demiryollarının, zararlarına saik olan yalnız bu rekabet değildir. Bu sebepleri şöylece sıralıyabiliriz : 1. Demiryoi şebekemizin büyük kısmı eskimiştir ve yıpranmıştır. Bu sebeple muharrik ve müteharrik malzemenin her yere kaydırılması ve yüksek sürat yapılması mümkün olmadığından iktisadi bir işletme kabil değildir. Lokomotifler çeşitlidir, ekserisi buharlıdır, yaişları eskidir, yıpranmışlardır. Ancak; % 35 ikadan, katar İşletmesine müsaittir. Vagonlar O : 2 da çok eskidir. Ooğu teknik ömürlerini doldurmuşlardır. Fabrikalarda tamir sırası beklerler. Bu vesile ile fabrikalarda bekliyen bu yolcu ve yük vagonlarının durumu üzerine eğilmelerini vsayıtı Bakanın dikkatine arz ederiz. Emniyet tesisleri, kifayetli değildir. Eski sistemdir. Bu da sürate tesir etmektedir. Yükleme, boşaltma, yol ve tesisler de kifayetsizdir. 12. Devlet Demiryolları, kuruluşundaki himayeli durumunu kaybetmiş, yeni ulaştırma vasıtaları rekabetine karşı az veya çok himayesiz kalmıştır. Yeni ulaştırma kolları ise, Hükümetin himayesini görmüştür. 3. Nakliyatın genel.hacını, yavaş yavaş 'arttığından her yeni ulaştırma <kolu demiryollarının zararına çalışmıştır. 4. (Memlekette, istihsal 've istihlâk bölgeleri ve hacımları esaslı bir şekilde tesbit edilemediğinden malzemeden faydalanmada ilmî ve ahenkli bir intizam sağ'lanaıitaımıştır. o. Hükümet, Demiryolları İdaresine bir taraftan ticari müesseselerde olduğu gibi, her türlü malî külfeti yüklerken diğer taraftan da maliyet altı taşıma mecburiyetleri de koymaktadır. Demir cevheri, kömür, hububat ve şeker ^pancarı ve bâzı madenler gibi,.ucuz fiyatla taşınan ve maliyetleri altında 200 milyon liraya yakın bir gelir noksanına se'bebolan taşımalar vardır. Buna mecburi tenzilâtlı, yolcu nakliyatı da eklenirse De'vlet Demiryollarının zararının, gördüğü hizmete karşı ve bugünlkü eskimiş tesislerine ve malzemelerine ve 'bir taraftan da Vı.va.volu rekabetine, rağmen öyle göz korkutacak durumda olmadığı ani aşılın aktadır. Fakat; unutmamalıdır ki, kara yollarımızın ve kara nakil vasıtalarımızın gelişmesiyle eğer Demiryoi 1 anımızda da buna muvazi gerekli gelişmeler ve yenilenmeler yapılmaz ve uygun bir reor^anizasyona ıgidilmezse bu zararın gittikçe yükselmesi tabiî olacaktır. Bugünkü durum da bunu göstermektedir. Yine, Demiryollarının zararlarından bahsedilirken personel fazlalığı da diğer müesseselerde oldup'iı gibi öne sürülmektedir. Hakikalen; bir idarenin k'âr ve zararında personel miktarının büyük tesiri vardır. Bununla beraber. di&er memleket demiryollarında kiloımetre basma 4-10 kişi isabet etmekte, adedin çoğaldığı memleketlerde zarar da çoğalmaktadır.

14 M. Meclisi B ; 63 Bizim demiryk>llarımızda, eğer bildiğimiz doığru ise (6 : 5-75) bin personel Vardır. Demiryollanmız gerek cari yol, gerekse yükleme ve boşaltma yolları ve diğer tesisleri ile takriben (9) bin kilometre olduğuna.göre, kilometre başına (7-8) kişi isabet etmektedir ki, personel 'çokluğunu mübalâğa, etmemek ioabeder. Fakat 'bu durum, yine de, personelin normal adedde olduğunu iıfade etmez. Çünkü; d alı a kesif bir taşıma olursa bunu normal kabul edebiliriz. Halbuki; bizim demiryollarımızda,. esasen kesif olmıyan nakliyat yıldan yıla. azalmaktadır. Devlet Demiryollarının, pertsonel politikasında /giöze çarpan diğer bir husus da istihdam. şeklidir. Genel Müdürlük ve işletme merkezleri hir memur enflâsyonu içerisinde, buna karşı faal personel cılız bir durumda bulunmaktadır. İstihdam şekli üzerinde esaslı tedbirlere ihtiya'ç vardır. Aırz ettiğimiz, bu.durumun karşısında Devlet Demiryollarının reorganizasyonunun da : 1. ıg-enel Müdürlükte şişirilmiş olan. teşkilât rasyanel bir şekle getirilmelidir, Q. Nakliyatın, artırılması için çareler aranmalı. Bu sırada iç ve dış turizm konusu esaslı bir seklide ele alınmalıdır. 3. Mecburi yaptırılan maliyet altı nakliyat zararlarını Devlet Hazinesi üzerine almalıdır, 4. Devli et Demiryollarının malî külfetleri; vergileri kara nakil vasıtalarmdaki hadler içinde kalmalıdır. 15. Teni ve modern yatırımlar imkânı sağlanmalıdır. (Bu arada demiryollarında görülen birçok aksaklıklar arasında birkaç küçük noktaya da dokunmak isteriz, Demiryolu işçilerinin, mesken meseleleri halledilmeli Durumları ıslah edilmelidir. Lojmanlardan büyük memurlar yerine hususiyle küçük fakat daima hizmette bulunan faal memurlar istifade etmelidir. IBu'günkü ücret baremi, demiryol personelini mağdur durumda "bırakımaktadır. Bunun ıslahı ve yeni bir sistemin kurulması lâzımdır. Bu'gün îdarede muhtelif ve haksız tasarruflar sonucu mağdur olımuş veya diğer personel hukuku aleyhine, eşitliği bozmuş ücretler vardır. Genel bir eleştirme ile bütün personel için bir intibak imkânı aranması, hizmetlilerin verimini de artıracaktır :2 Demiryol konusunu kapatırken, S'ayın Bakandan ayrıca bâzı hususlarda da bizi aydınlatmasını dileriz., 1. ^Gazetelere verdikleri beyanatta 1965 yılında İstanbul - Mudurnu üzerinden elektrikli trenle 5,30 saatte, Ankara'ya gelinebileceğini ifade buyurdular. Bu muhabirlerin; bir yanlış anlayışı mıdır 1? Yoksa doğru onudur? (Bizim bildiğimize göre 1964 te bu kadar geniş bir tatbikat yoktur. Ve maddeten de mümkün olmaması ie ah eder. Esasen îstanhul - An- ' kara arasında Dizel lokomotifleri kullanılacağı A'merikan Vardıuı Heyetince yapılan andlaşmanın bir icabıdır, Arifiye ve Adapazaın'na kadar yapılacak elektrikli tren tesisatı bir banliyö tren parçası kabul edllehilirse de, uzun bir mesafe olan Ankara ve İstanbul arasında iki sistemin birden kullanılması, bugünkü işletme anlayışına. ne dereceye kadar uygun olur? '2. Günlerce basını, Büyük Meclisi ve memleketi' iş'gal eden 33 lokomotif konusunda, Y.T.P. si olarak şu veya bu firmanın tercihi üzerinde söyliyecek bir sözlümüz olmamasına rağmen, iki firma arasındaki tercih sebepleri igerek İdarede, gerekse umuımi efkârda, hâlâ münakaşa konusu olduğuna, göre, acaba; bu iki firmanın lokomotifi erinden hangisinin memleket şartlarına ve icaplarına daha uygun olduğa hakkında, bitaraf ve hattâ yalbancı bir heyete tetkik ettirilmesi düşünülmekte midir? 3. Meclis müzakereleri.sırasında, Devlet Demiryollarının reonganizasyonu için, eski Alman Ulaştırma Bakanının getirtilip, bir rapor alındığı eski Bakan tarafından ifade edilmişti. Bunun sonucu ne oldu? (Muhterem arkadaşlar; Vafktin azlığı dolayısiyle ve Bakanlığın hiç şüphesiz üzerinde hassasiyetle durduğu Demiryollarına, diğer meselelerini huzurunuza «getirip, dikkatinizi fazla israf etmemek için biraz da, kısaca, diğer konulardan bahsedip mâruza- timi bitireceğim. Denizcilik, memleketimizin asırlar boyu tarihinde büyük bir yer işigal ettiği bir konudur. Zaman zaman hamleler yapılmış, hazan çeşitli sebeplerle büyük gerilemeler olmuştur. Çok zaman, pragramlı ve plânlı bir denizcilik p'olitikası takibediimemiş, bu yüzden de deniz ticaretimizi inkişaf ettirmek istekleri netice verme- I miş, alınan tedbirler sonuçlanmamıştır. 14

15 (Beş Yıllık Kalkınma Plânında, gemi inşaat sanayiinin kurulması ve Türk Deniz Ticaret Filosunun geliştirilmesi için gerekli prensipler tesbit edilmiştir. Mesele; denizciliğimiz için esaslı/ bir politika ve bu poliltikaya uygun olarak resmî ve özel sektör için bir finansman ve kredinin sağlanmasıdır. Elbette ki; Plânlama Daireli ve Ulaştırma Bakanlığı ile denizcilik müesseseleri, bunun üzerinde ciddiyetle durmaktadırlar. Biz bu arada limanlar mevzuu üzerinde birkaç söz söylemek isteriz. Plânın âmir hükmüne göre, muhtelif teşekküller idaresinde bulunan Ilımanların birleştirilmesi konusunda Bakanlıkta yapılan çalılşmaların sonucunu öğrenmek isteriz. Son zamanlarda, limanların birbiri aleylhine işliyen tarifeleri birleştirilmiş ve ıgünün iihtiy açlar ma göre ayarlanımışitır. Bu iyi bir adımdır. Fakat; işletmelerin birleştirilmesi veya laynı esas üzerinde liman işletmelerinin, Bakanlık tarafından verilecek direktifle yürütülmesi suretiyle birleşmenin doğuracağı bâzı mahzurları önliyecek bir tedbir üzerinde mi durulmaktadır? Sayın milletvekilleri; fbaşlan'gi'çta arz ettiğimiz gibi gemi inşaat sanayiinde de bir birleşme ve rasyonel bir idare ile ayrı bir müessesenin kurulması hakkında- I ki görüşümüzü muhafaza ediyoruz. Ve bunu denizcilik 'konusu vesilesiyle de tekrar ediyoruz. Ayrıca; gittikçe gelişen ve gelişmesi tabiî bulunan Deniz Ticaret Filomuzun kalifiye personel ihtiyacı için Yüksek Denizcilik Okuluna verilecek yeni veçhe ve şeklin artık geciktirilmeden Yüksek Meclisin tetkikine arzını bilhassa temenni ederiz. (Bu arada Van Gölü işletmesine de bir nebze ' dokunmak isteriz. Bilhassa, son senelerde Van Oölü işletmesi tamamen ihmal edilmiş ve lâyık ' olduğu ehemmiyet verilmemiştir. Göldeki gemiler, bakım'sızlıkitan işlemez hale gelmişlerdir. u işletmenin Devlet Demiryollarına devri düşünülmektedir. Tatvan Demiryolunun biran evvel işletmeye açılarak, bu müessesenin teslim alınmasını ve lâyık olduğu ehemmiyetin verilmesini dileriz. Türk Havayollarının da bugünkü sıkıntılı durumundan kurtarılması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bütün dünya havacılık şirket O : 2 leri de zarardadır. Bu sebeple, yeni kombinezonlara, husu'siyle aralarında birleşmeye çalışmaktadırlar. Büyük sermaye istiyen Türk hava hizmetleri için bizim de bu yolda süratle yol almamız icabeder. (Biöylece; dünyanın en iyi pilotlarına ve im- ' kânlarının mâbdud'olmasına rağmen hakikaten çok tiltiz bir bakım ser'visine.malik olan Hava- ' yollarımız kolayca inkişaf edebilir. 'Devlet Hava Meydanları işletmesi de, sağlam bir çalışma sistemi içerisinde işlerini yürütmektedir. Yeşilköy Hava Meydanında iç hatlar için ayrı bir binanın yapılmasını memnuniyetle karşılarız. Bu müesseseden Elsenboğa Hava Meydanı civarında tekerrür eden kaza se- bepleri üzerinde durmasını ve bunun izalesi imkânlarını araşiti rinasını dileriz. Muhterem arkadaşlarım; Ulaştırma hizmetleri çok geniştir. Böyle kısa bir konuşmanın bu konuyu yeter derecede tahlile imkân vermiyeceği tabiîdir. Bu sebeple, bâzı meselelere kısa,, kısa ve kuş bakışı dokunmakla yetindik, işlerinin güçlüğü nislbetinde, gayretlerinin de büyük olduğuna inandığımız bu camianın her gün yeni bir inkişafa ve başarıya ulaşmasını diler, Y.T.P. si Grupu adına Muhterem Heyetinizi ve Ulaştırma.mensuplarını 'saygıyla selâmlarım. (Alkışlar) BAŞKAN Millet Partisi Grupu adına Bayın Erdemir. M. P. (MİUPTT ADİNA MEMDUH ER- DEMİR (Kırşehir) Sayın Ba'şkan Sayın Milletvekilleri; Ulaştırma Bakanlığının 1964 Bütçesi üzerinde Millet Partisi Meclis C< ruhunun görüş, tenkid ve temennilerini arzetmek üzere huzurunuza çıkmış bulunuyoruz. Yüksek Heyetinizce malûm olduğu üzere, Ulaştırma Bakanlığı memleketimizin her tarafında teşkilâtlı bulunan ve istihdam hacmi çok yüksek olan PTT, Devlet Denizyolları, DIIY, Devlet Hava, Meydanları işletmesi ve Devlet Demiryolları gibi büyük müesseseleri uhdesinde toplamış bulunan ve vazifesi mahiyeti itibariyle çok önemli, şümulü itibariyle de çok geniş olan bir Bakanlıktır. Günlük yaşayışımızda hemen her dakika bu Bakanlığın vazifesi dalhil'indeki amme hizmetleriyle karşı karşıya bulunmaktayız. Bu

16 itibarla Ulaştırma Bakanlığı toplumumuzun sosyal, kültürel ve iktisadi geli.smesiii.de rot oynayacak göreve sallıip önemli bir Bakanlık durumundadır. İktisadi ve sosyal hayatımızı düzene koyacağım umduğumuz 5 Yıllık Kalkınma Plânında ulaştırma 'hizmetleri için ayrılmış 'bulunan 8,154 milyar liralık yatırımı göz önüne alacak oıkırsak, ulaştırma tıiiızmetlerinin önemi bir kere daha meydana çıkmış olur. Bir memleketin hızla kalkınaibilmcsi, ulaştırma sitemlerinin rasyonel bir şdkilde ve zamanın icaplarına uygun olarak tanzim edilmesine 'bağlı bulunduğu izahtan varestedir. Ulaştırma sahasındaki temel görüşl erlimizi böylece belirttikten sonra; memleketimizde balen ulaştırma 'hizmetlerinin 've ulaştırma müesseselerinin mevcut durumlarına temas etmeyi vazife sayıyoruz Sayın Milletvekilleri Bu Bakanlık, gerek kuruluş kanununun yetersizliği ve gerekse personel aded ve kalitesinin 'kifayetsizliği sebepleriyle yukarda şümullünü belirttiğimiz hizmetleri yapacaık bir nitelikte olmaktan maalesef çok uzak bulunmaktadır. Bakanlığın üst kademesin.de 'bulunan zevatın 'bir idarci maslahat zihniyeti içinde vazife görmüş olmadan, Jbu Bakanlıkta gerekli hamlenin yapılması naı imkân vermemiştir programının tatbikatında müşalhede edilen geniş ölçüdeki aksaklık, bu görüşümüzün bariz bir delilini teşkil etmektedir. 5 Yıllık Plânın 1963 programının taşıma bölümünde aynen : «Ulaştırma Bakanlığı ıbüıtün taışıma politikasını yürütecek şekilde teşkilâtlanacaktır. Ulaştırma Bakanlığınca uygulanan eğitim programları taşımai ekonomisi uzananları yetişt irecek şekilde ayarlanacaktır.» denilmektedir. Yaptığımız incelemede bu konuda hiçbir çalışmaya tevessül edilmediğini üzülerek ifade etmek isteriz. Bunun gilbi prfoıgramın derpiş ettiği diğer tcdlbirlcrln alınmamış ve gereğinin yerine getirilmemiş olması üzüntümüzü muei'balmakttaıdır. Sadece, taşıma işlerini Koordinasyon Komitesi kurulmuş ise de, 'bugüne kadar bu komitenin ıhiçlbir faaliyet göstermediği de teshil edilmiş- 'bulunmaktadır. M. Meclisi B : O : â Bu durum karşımda, Ulaştırma Bakanliğında her şeyden evvel bir 'zihniyet reformunun. gerçekleşmesine müncer olacak idari bâzı tedbirlerin alınması lüzumuna kaaüi bulunmaktayız. Aksi takdirde yıllardan 'beri süregelmekte olan bu keşmekeş durum devam edecek, melılle' ketin hiç tahammül edemiyeceği büyük zararlar hâsıl olacdktır. Ukıştıi'ma Bakanlığının teşkilât ve eleman bakımından za'fıua misal olmak üzere* Kara Nakliyat Dairesini» gösterebiliriz. Devlet Demiryolları gibi memleket şümul ve personeli bulunan bir teşkilâtla ilgili, Bakanlık seviyesindeki işler, kifayetsiz 3-5 memuru bulunan bu daireden geçmektedir. Karayolları ve Demiryollarında yük akışı ve trafik etüdü gibi önemli konuların ele alınması ve netieelendirilmesi bu dairenin vazifesi cümlesinden olduğu halde, yalnız Demiryolları ile. ilgili bâzı muamelâtın yürütülmesinden başka, hiçbir iş yapılın anlaktadır. Bakanlığın bu kifayetsiz durumunu Ulaştırma Bakanı derici Alpiskcnder'in nasıl mütalâa ettiğini bilmek isteriz. Sayın Milletvekilleri, Ulaştırma Bakanlığına bağlı Genel Müdürlüklerin üzerinde ayrıca durmak zaruretini hissetmekteyiz. PTT fîeııel Müdürlüğü : 27 Mayıs İnkılâbından bu yana geçen zaman zarfında, PTT idaresinde vazife görenlerin arasında büyük bir huzursuzluğun bulunduğu ve bugüne kadar da bu huzursuzluğu önliyeeek bir tedbirin alınmadığı müşahede (dilmektedir. Bu durum PTT. nin faaliyetlerine geniş ölçüde tesir etmektedir, 1963 programının haberleşme sahasında tahmil ettiği vecibelerin yapılmamış obuası idaredeki huzursuzluğun açık delili olarak zikredilebilir. Bilhassa teknik hizmetlerdeki aksaklıklar, PTT nin yıllardan, beri büyük emek ve para sarfiyle yetiştirdiği şevki idare 1 kademesindeki yüksek nitelikteki elemanların idareden ayrılmış olmaları ile alâkalı bulunmaktadır. Telgraf ve telefon hizmetlerinin geniş ölçüde teknik bir hizmet olduğu dikkate alınırsa bu hizmetler için lüzumlu makina, teçhizat ve malzemenin yurdumuzda imal edilmemiş bulunması bu sahadaki yatırımların döviz olarak dışarıya gitmesini 1 evlidetmektedir. 16

17 PTT ihtiyaçları iyin lüzumlu malzemenin yerli olarak imalâtı zaruret halini almış bulunmaktadır. Bu mevzuda, bugüne kadar, elle tutulur bir faaliyet gösterilemiyeeeği gibi 1963 programı ile ilgili tedbirler de alınmış değildir. Zamanımızda süratin önemini hepimiz takdir ettiğimiz halde PTT işletmesindeki ataletin üzerinde bu önem muvacehesinde durulmamaktadır. Bu vesile ile PTT bünyesinde her türlü güç şartlar altında cansiperane çalışan ve fedakârlıkları ananevi bir hal alan küçük dereceli memur ve hizmetlilerin tutumunu şükran ile kaydetmek is teriz- Bu fedakâr insanların lâyık oldukları hayat standardına bir an evvel kavuşturulmasını sağlıyacak tedbirlerin alınmasını zaruri görmekteyiz. Devlet Denizyolları ; İleri gitmiş memleketlerde deniz işletmeleri Özel sektörün elinde bulunduğu cihetle zarar etmeleri mevzuubahs değildir, İktisadi faaliyetlerim geniş Ölçüde Devletçilikesasına dayayan memleketlerde ise bu durum tamamen tersinedir. Yani her Devlet işletmesi zarardan nasıl kurtulamıyorsa, Devlet Denizyollarının da bu tutum ile zarardan kurtulacağını ummak memleketimizin realitesine aykırı olur. Memleketimizdeki armatörler ellerindeki yaşlı gemileriyle zarar etmedikleri halde, Denizyollarının zarar etmesi hâdisesi, iktisadi faaliyetlerimizin düzenlenmesinde özel teşebbüse daha çok itibar etmemiz gerektiği hakikatini ortaya koymaktadır. Millet Partisi Meclis Orupu, özel teşebbüse dayalı bir iktisadi politikanın temsilcisi olarak, Denizyolları İşletmesinin Devlet bünyesinden tasfiyesi ve bu teşekkülün özel teşebbüse devri zamanının geldiğine kaani bulunmaktadır. Bu suretle, bir taraftan Devlet bu idareye her vıl işletme açığım karşılıyabilmek için finansman kaynağı bulmaktan kurtulacak, diğer taraftan Deniz Yollarının ataleti ve işletmecilikteki iptidailiği yüzünden kı«a zamanda hurdaya çıkan gemilerimizin ömürleri özel teşebbüs sayesinde uzatılmak suretiyle, bu sahada yaptırılmış olan milyonlarca liralık sermaye daha verimli hale getirilmiş olacaktır. Hükümet, denizcilik sahasındaki iktisadi ve lekuik problemlerin yarattığı güçlükler'içerisinde bu. mevzuda'çalışanların sosyal güvenliğini gerektiği şekilde ele almamış bıüunmakiaçhr :2 Gemi adamlarının yıllardan beri devam eden dertlerini halle medar olacak hangi tedbirler alınmıştır?. Çalışma Bakanlığı ile bu sahada iş birliği yapılmış mıdır?. Sayın Bakandan sorularımızın cevabını öğrenmek isteriz. Devlet Hava Meydanları ve Havayolları İşlet meleri : Beynelmilel Havayolları şirketleri ile devamlı teması bulunan meydan işletmelerimizin, bu temasın tabiî icabı olarak, daha modern esaslara dayanan, daha az kırtasiye ve formaliteleri icabettirecek şekilde geliştirilmesi başlıca temennimizdir. Havayolları İşletmesine gelince; bu işletme beynelmilel bir hüviyet kazanmadığı ve bu yolda faaliyet göstermediği müddetçe kâr etmesinin mümkün olmadığını belirtmek isteriz. Devlet Denizyolları : Sayın Milletvekilleri; Devlet Demiryolları memleketimizde en çok zarar eden İktisadi Devlet Teşekkülleri arasındadır. Her yıl 250 milyon lira civarında kaydedilen zararın iktisadi bünyemizde yaratacağı güçlük küçümsenecek mahiyette değildir. Dünya demiryolları, İkinci Dünya Harbinden bu yana büyük bir gelişme kaydettiği halde, bizim Demiryollarımız, dünyadaki gelişmeye ayak uyduramamıştır. I )cm iryöl larımız, zamanımızın gerekt irdiği konfor ve süratten katiyen mahrum bulunmaktadır. Karayollarımızda 1948 den bu tarafa büyük inkişaflar olmuştur, buna mukabil Demiryollarımız eski şartlar tahtında ve düşük standartlara göre inşa edilmiş vaziyetini hâlâ muhafaza etmektedir. Demiryollarının istenilen rasyonel çalışmaya kavuşması, 5 Yıllık Plânda gösterilen tedbirlerin harfiyen alınmasına bağlı bulunmaktadır. Bunun dışında, mühim iktisadi merkezleri birbirine en kısa yollarla bağhyan yeni Demiryolları inşası ile birlikte modern işletmeciliğin icabettirdiği ve halen ileri memleketler demiryollarında tatbik edilen işletmecilik usullerinin, bizde de tat- 1. ikin i mümkün kılacak uzun vadeli tedbirlere de ihtiyaç vardır. Bugünkü, ikmal ve yenileme sistemimizle bütün l T laştırma camiasında olduğu gibi, Demiryolları mızda büyük döviz harcamalarını gerektir-

18 inektedir. Bu durumun idamesine ise, malî kay- ı Haklarımız imkân vermemektedir. 900 adedi geçen lokomotif parkının % 35 i, aded vagon parkının % 30 u ve Km. lik hattın % 40 nııı tamamen teknik ömürlerini ikmal etmiş bulunduğunu ve yenilenmesi gerektiğini göz önüne alırsak, ikmal ve yenileme probleminin vüsati ortaya çıkmaktadır. Yalnız teknik ömrünü doldurmuş bu tesis ve vasıtaların yenilenmesi, asgari 3,5 milyar liralık i bir yatırımı gerektirmektedir. 5 Yıllık Plân döneminde TCDD için ayrılmış olan İ,8 milyar liralık, yatırım bu ihtiyacın ancak yarısını karşılıyabilmektedir. Bu durum karşısında, TCDD nin yıllık zararında bir azalma beklemek sadece hayal olur. Bu itibarla, 5 Yıllık Plânda yer almış bulunan vasıta imalâtının bir an evvel fiilî safhaya intikal ettirileceği zaruret halini almış bulunmaktadır. Bu imalât ile, vasıta parkında yenileme olacağı cihetle, bakım tamir ve diğer işletme masraflarında da önemli bir azalma olacağı bedihîdir. Demiryollarımızın bu müşkül durumdan kurtulması, her türlü teknik ve idari tedbirlerin alınmasına bağlı bulunmaktadır. Ulaştırma sektöründe alınacak teknik ve idari bilcümle tedbirlerin sorumlusu ve ilk görevlisi şüphesiz Sayın Ulaştırma Bakanı olmak icabeder. Bu vesile ile, iki aydan fazla bir zamandan beri Ulaştırma Bakanlığı Makamını işgal eden Sayın Alpiskender'in icraat 'hakkındaki bâzı mütalâalarımızı Yüksek Heyetinize arz etmek isteriz. Sayın Milletvekilleri, Demokratik rejimi çürümekten korunmasının ilk şartı, faziletsizliklere hayat hakkı tanımıyan bir zihniyetin ve mücadele azminin Hükümette bulunmasıdır. Üzülerek belirtelim ki, Hükümet böyle bir vazife anlayışı içinde bulunmaktan uzak gözükmektedir. Memleket hudutlarını aşan mahiyeti ile, bize I yardım yapan dostlarımız nezdinde itibarımızı zedeliyen suiistimallerin adalete teslim edilmiş sanıkları idari mevzuat hükümleri hiçe sayılmak pahasına vazife başında tutulmaktadır. Bunları vazife başında tutan Ulaştırma Bakanı, hangi bahanenin siperine çekilirse çekilsin, kötülerin ve kötülüklerin hâmisi olmak ithamından kendisini kurtaramıyacaktır. Bir hukukçu olmasına, rağmen Ulaştırma Bakanının yüklendiği me- I O : 2 suliyetin ağırlığını hissetmemesi dikkate şayandır. Ulaştırma Bakanı bu davranışiyle siyasi ve hukukî mesuliyetler yüklenmiş vaziyettedir. Mesuliyetsizliğin ilânihaye devam edemiyeceği de tabiîdir. Temas ettiğimiz bu meseleyi biraz açıklıyalım : Yüksek malûmlarınız olduğu üzere, Devlet Demiryolları bünyesinde 33 lokomotif ihalesi ile ilgili olarak bir suiistimal tesbit edilmiş ve bu idarenin en üst seviyesindeki onbir idarecisi mahkemeye sevk edilmiş bulunmaktadır.. Biz mevzuun adaletle ilgili olan safhasına temas etmiyeceğiz. Fakat meselenin idari yönü ile, Bakanın beyan ve icraatı üzerinde duracağız lokomotif suiistimali ile ilgili görülenlerin derhal vazifelerinden uzaklaştırılması, Maliye Bakanlığından iki kişinin katıldığı 5 kişilik Bakanlık Tahkik Heyetince Sayın Bakana tarihli raporda açıkça belirtilmiş ve bunlar hakkında idari tedbir alınması istenmiştir. 2. Devlet Demiryolları memur ve hizmetlileri Talimatnamesinin 89 ncu maddesinde aynen; «... alelûmum vazifelerini suiistimalde bulunmak gibi suçlarla ilgili görülenler haklarında verilecek karar neticesine kadar işten el çektirilirler» denilmektedir. Mevzuatın bu âmir hükmüne rağmen, suiistimalle ilişiği görülenlerin, Bakanlık Tahkik Komisyonunun görevi süresince işten uzaklaştırılmadıklan bir tarafa, mahkemeye sevk edildikleri halde dahi yerlerini muhafaza ettiklerini esef ve ibretle müşahade etmekteyiz. Kaldı ki, Sayın Bakan, tahkikat sırasında kendisini ziyaret eden bâzı milletvekillerine müfettiş raporları Makamına gelir gelmez icabını yapacağını beyan ettiği gibi, tahkikattan sonra da gerek Bütçe Komisyonunda yaptığı açıklamada ve gerekse gene kendilerini ziyaret eden bâzı milletvekillerine üç, beş gün içinde bunlar hakkında gerekli tedbirleri alacağını ifade etmiş bulunmaktadır. Mevzuata ve muhtelif milletvekillerine vâki beyanlarına rağmen, bunlar hakkında Veki- ' 1in gerekli idari tedbirleri almamış bulunması ve almamakta ısrar etmesi, şüphesiz akla çeşitli ihtimaller getirmektedir. Acaba suçlu görülenler, Bakanın güç yetiremiyeceği hamilere, mi sahiptirler?

19 Bakan, bu şahısları hâlâ vazife başında tut- ı makla; delillerin yok edilmesine, aynı camiada ve alt kademede bulunan şahitlere baskı yapılmasına, gerekçeleri taihıkikat esnasında söylemiş bulunanlara kötü sicil verilmesine ve nihayet I idarece mahkemeye gönderilmesi gereken müdahil avukatın gönderilmesine imkân! anı sağlamak istiyor? Sözlerimizi bitirirken şu hususu da belirtmek isteriz ki; Demiryollarınd'a mevcut keş- I mekeşin ana sebeplerinden birisi de, suiistimal yapanların idari mevkilerde bırakılması, fazileti ve fedakârlığı sabit olmuş personelin bunların emrinde çalışmaya zorlanması ile izah olunabilir O : 2 lan büyük zararları önleyecek raporlarının, büyük bir vurdumduymazlıkla ve nemelâzımcüıkla nazarı itibara almmamasıdır. B. M. M. nin geçmiş iki yıllık bütçe müzakerelerini tetkik ettiğimizde, yapılan tenkid ve temennilerin, hemen hepsini şu anda tekrar edebileceğimizi esefle görmekteyiz. Hal böyle olunca, görevine yeni başlamış bulunan, Sayın Ulaştırma Bakanının, bütçe tenkid ve (temennilerimizi titizlikle inceliyerek, hiç değilse gelecek yıla kadar, bâzılarını yapabilmiş olarak, Büyük Meclisin huzuruna gelmesi, bakanlığı ve şahsı adına olduğu gibi, Meclis üyeleri içinde iftihar konusu olacaktı?. Sayın Milletvekilleri; I Sayın Milletvekilleri : Millet Partisi Meclisi Grupunun bu tenkid Memleketimizin kara, hava,deniz ve haberleşme trafiğini uhdesinde toplıyan bakanlık, ve temennileri Hükümetin muvaffak olması gayesine matuf bulunmaktadır. bütün taşıma politikasını yürütecek bir teşkilâta sahip değildir. Ayrıca iki sene içinde Bu vesile ile Yüce Heyetinize saygılarımızı sunana. (Alkışlar.) dönt Bakan değiştirmesi de büyük bir şansızlıktır. BAŞKAN Adalet Partisi Grupu adına İstikrarsız hükümetlerin, sık sık deği Sayın Hüsamettin Tiyanşan. şen görüşleri, zaten birçok teknik elemanını A. P. GRUPU ADINA HÜSAMETTİN kaybetmiş olan bu bakanlığa bağlı, İktisadi TİYANŞAN (Istanlbul Sayın Balkan, sayın Devlet Teşekkülerine de menfi tesirler icra Milletvekilleri ve Sayın Ulaştırma Bakanı : I etmiştir. Adalet Partisi Meclisi Grupu 'adına, Ulaştırma Bu cümleden olarak, ne Beş Yıllık Plân ve Bakanlığı, bu Bakanlığa bağlı, İktisadi ne de yıllık icra programlarının tam tatbiki Devlet Teşekkülleri ve anonim ortaklıkların imkânı bulunamamıştır. Çıkarılması icabeden 1964 yılı bültçeleri hakkında görüşlerimizi arz etmek üzere huzurunuza çıkmış bulunuyoruz. (Bakanlık Teşkilât Kanunu) (Demiryolu Nakliyat Kanunu) (Karayolları Nakliyat ve Trafik Sözlerime (başlamadan evvel, Sayın Kanunu - (406, 5584, ve 3222 sayılı Ulaş- I PTT tirana Bakanının dikkat nazarlarını bir noktaya kanunlarının tadiline ait) tasarılar, hazırlağımız çekmek isterim. Teşriî vazifemize başladınarak Meclise sunulmamıştır. Bütün bunların günden bugüne kadar geçirdiğimiz müddet içinde, 1962 ve 1963 yılları bütçe müzakerelerinde, hazırlanması paradan ziyade, teknik ihtisas istiyen işlerdir. diğer taraftan bu yulara ait Yük Bakanlığa bağlı İktisadi Devlet Teşekkülle sek Murakabe Heyeti raporları ve Federal Almanya'dan rinde, kadro şişkinliği zararların başlıca sebep gelen, Ulaştırma uzmanı (Prof. lerinden biridir. Bu her yıl şu kürsüden tekrarrinde, Dr. Frolıne) nin raporları :1e, bakanlığa ait I lanmaktadır. Nisbetsizlikler meydandadır. Her birçok meseleleri objektif bir görüşle, ciddî umum müdürlük ve teşekkülün ayrı, ayrı, pasif etütlerle tahlil etmişler, tenkid ve temennilerini en acık bir lisanla 'bildirmişlerdir. korunma uzmanı bulunduğu halde, Bakanlık Savunma sekreterliğinde, (15 personel) in yer al I İşte bizi >en fazla ümitsizliğe sevk eden hu- I masını misal olarak verebiliriz. sus parti grupu olarak tenkid ve temennile- I Diğer taraftan personeli halen (Altmış bin) rimizin, Meclis zabıtları içinde kalması, Murakabe civarında olan, Karayolu.Ulaştırma Dairesinin, Heyetinin ve bilhassa (Alman Profe bir başkan ve bir uzman tarafından idare çabası sör Dr. Frohne'nin), Ulaştırma teşkilâtını içinde bulunulması da gözden kaçmamaktadır. günün icaplarına uyduracak ve her yıl uğranı- Bu sebepten olacak ki, hazırlanan (Karayolu

20 nakliyat kanunu taslağı da) Dahiliye ve Bayındırlık Bakanlıklarınca, kabule şayan görülmemiştir. Bu kanun tasarısının hazırlanmasında, karayolu taşıması yapan özel sektörün, alâkalı meslek teşekküllerinin görüş ve temennilerinin alınmamış olması, gazetelere akseden beyanlardan anladığımıza göre, kabili tatbik olmıyan birçok maddelerin tasarıda yer almasına sebebolmuştur. Şu anda zaman müsaade etmediğinden bu kanunun teferruatına inmiyeceğiz. Yalnız hazırlanışmdaki hareket noktasının yanlışlığını şöyle izah edelim. Beş Yıllık Plândan alman," esbabımucibesi (Karayolu taşıması yapanlar, karayolları bakım giderlerine iştirak etmemektedir. Halbuki D. D. yılda 75 milyon lira nakliye vergisi ödemektedir.) prensibine dayanmaktadır. Karayollarında taşman yolcu km. tutarı, D. D. yollarının üç mislidir. Yük taşımada ise, D. D. yollarının % 25 bir üstünlüğü vardır. D. D. yollarının 75 milyon lira nakliye vergisine mukabil, karayolu taşıması yapanlar, çok daha ağır vergi mükellefiyeti altındadırlar. Yalnız geçen yıl akar yakıta ve motorlu taşıtlara yapılan vergi zamlarının yekûnu (266 milyon T. L.) dır. Bu yıl da (100 milyon T. L. lık) bir vergi zammı getirilmektedir. Görülüyor ki, karayolu taşıması yapan özel sektör, sadece son zamlarla dahi, demiryollarından defalarca ağır mükellefiyet altındadır. Yalnız Ulaştırma Bakanlığının müstacelen yapması icabeden iş, plânda iki yıldan beri ön görülen, karayolu taşımalarında, şehirlerarası yük ve yolcu tarifelerinin yapılmasıdır. Ancak bu suretle karayolu ve demiryolu taşımalarında koordine bir fiyat politikası takibedilecek ve yıpratıcı rekabet önlenmiş olacaktır. Bütün bunların yapılabilmesi de, plânm öngördüğü üzere, genel müdürlük seviyesinde bir (Karayolları taşıma idaresi) kurulması şarttır. Sayın Milletvekilleri : Ulaştırma Bakanlığının her yönden murakabe ile mükellef bulunduğu teşekkülleri reorganize edebilmesi, özel sektöre ait karayolu taşımasını organize ederek, işletmeciliği rantabl hale getirebilmesi için liralık bütçesiyle yapacağı mesainin büyük ehemmiyeti vardır. Bunun başlıca sebeplerini, sadece sermaye ve yatırım kifayetsizliğinde görmeyi kabul etmiyoruz O : 2 AID Teşkilâtı vasıtasiyle İ9/59 da memleketimize gelmiş ve Yüksek Denizcilik Okulunda etütler yapmış bulunan (Prof. Eisenberg'in) tavsiyesine uyularak, bu okulu akademi seviyesine çıkaracak olan kanunun, nihayet 1964 yılında hazırlanmış olduğunu öğrenmiş bulunuyoruz. Yüksek Denizcilik Okulunun, ilmî standardının akademi seviyesine yükselmesi, Ticaret filomuz ve taşıma ekonomimizin istikbali bakımından hayırlı bir adım teşkil etmektedir. Çok geç kalındığı cihetle, mevzuubahis kanunun bir an evvel Meclise sevkını beklemekteyiz. Şimdi Ulaştırma Bakanlığına bağlı İktisadi Devlet Teşekküllerine vaktin müsaadesi nisbetindo temas edelim. D. D. yolları Umum Müdürlüğü : Demiryollarının, memleketimizin iktisadi hayatındaki önemi, gördüğü âmme hizmetinin büyüklüğü ve Millî Savunma vazifelerinin değeri izahtan varestedir yılında memleketin,. umumi iktisadi hayatındaki inkişaf ve dünya demiryolculuğunun aldığı istikamet, bu hizmetin (Bir İktisadi Devlet Teşekkülü) hüviyetine girmesini zaruri kılmıştır. Kuruluşunda sabit kıymetleri % 91, döner sermayesi % 9 olan bu teşkilât, 1958 yılma kadar kâr etmiş, fakat daha sonra Hükümetçe alınan bâzı kararların menfi tesirleri kendini göstermiş, idare her yıl çoğalan zararlara duçar olmuştur. Bu yıl zarar yekûnu lira- -dır. Plânın 1963 yılı programında ön görülen 224 milyon liralık yatırımın, ancak % 75 i -tahakkuk edebilmiştir, idarenin malî bir buhran içinde olduğu, memur maaşlarını, ancak ayların vedi veya sekizinci günleri verebilmesinden bellidir. Bu yıl memurlar mutadolan ikinci ikramiyelerini de alamamışlardır. Görülüyor ki, demiryollarımız, kalkınma hızına ayak uyduramadığı gibi olduğu yerde saymakta dahi güçlük çekmektedir. Bunların sebepleri nelerdir? idarenin durumunu tetkik eden yabancı uzmanların görüşleri, özetle aynı noktada toplanmaktadır. Sayın Bakanın lütfedip bunları gözden geçireceğine inanarak burada tekrar etmiyoruz. Yalnız kısa olarak bir kaç noktaya temas edelim. Cari giderlerin yüksekliği : Raporlarda da görüldüğü veçhile, kadro şişkinliği uraım.müdürlijl? tefkilâtmdan baflamak- 20