Тurkic Weekly (47) (22-27 Kasım)

Transkript

1

2 Тurkic Weekly (47) (22-27 Kasım) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

3 TÜRKİSTAN TÜRK DÜNYASININ 2017 KÜLTÜR BAŞKENTİ SEÇİLDİ 1 Aralık 2016 tarihinde Türk Dünyasının kültür başkenti olan Azerbaycan ın Şeki şehrinde TÜRKSOY 34. Kültür Bakanları Daimi Konseyi Toplantısı gerçekleşti. Toplantıya kültür alanında bilinen kanaat önderleri, Türk Keneşi, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi, Uluslararası Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Fonu ve diğer uluslararası teşkilatların temsilcileri iştirak etti. Toplantının en önemli sonucu Kazakistan ın Türkistan şehrinin 2017 yılı için Türk Dünyası Kültür Başkenti olarak seçilmesi oldu. Bilindiği üzere, TÜRKSOY 2012 yılından itibaren geleneksel olarak Türk Dünyasının kültür başkentlerini ilan etmektedir. Bu unvana ilk defa layık görülen şehir Kazakistan ın beşkenti Astana idi. Sonraki yıllarda Türk dünyasının kültür başkentleri olarak sırasıyla 2013 yılında Türkiye nin Eskişehir şehri, 2014 yılında Tataristan ın başkenti Kazan şehri, 2015 yılında Türkmenistan ın Merv şehri, daha sonra Azerbaycan ın Şeki şehri seçilmiştir. Toplantıya katılan Türkistan Valisi Alipbek Userbayev: Bizim için gelecek yılda Türkistan şehrinin tüm Türlk dünyasının kültür başkenti olarak seçilmesi çok sevindirici bir gelişmedir. TÜRKSOY Türk kültürü mirasını korumak ve gelecek nesillere aktarmak amacıyla yorulmadan çalışmalarını sürdürmektedir, şöyle konuştu. Kazak aydınları ve tarihçilere göre eski Türkistan şehri geniş bozkırların ve eski tarımcılık kültürlerinin buluştuğu ticari ve medeni bir merkez olmakta birlikte aynı zamanda tüm Türk dünyasının büyük düşünürü Hoca Ahmet Yesevi nin dini görüşlerinin de yayıldığı bölge olmuştur. Günümüzde Türkistan bölgenin en temiz ve güzel şehirlerinden biri sayılmaktadır. Şehirde ortaçağa ait kültürel eserleri, Hoca Ahmet Yesevi nin türbesini görmek mümkündür. Toplantıda TÜRKSOY uluslararası teşkilatının yaptığı faaliyetlerinin öneminin altı çizilmiştir. Anılan teşkilatın Genel Sekreteri Düysen Kasseinov a göre çalışmaları UNESCO tarafından kabul gören Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı son 20 yıl içinde Türk halkları arasındaki dostluk ve kardeşlik bağlarını güçlendirmeye, ortak Türk kültürünü gelecek nesillere aktarmaya ve dünyada çapında tanıtmaya yönelik etkin çalışmalar gerçekleştirdi. 1

4 A.LUKAŞENKO NUN AZERBAYCAN ZİYARETİ SONUÇLARI Geçtiğimiz hafta Beyaz Rusya Devlet Başkanı A. Lukaşenko Azerbaycan a ziyaret gerçekleştirdi. Yüksek düzeyli görüşmeler esnasında taraflar ikili ilişkilerin ticaret, yatırım, ulaştırma ve enerji gibi alanlarında birçok önemli konuları değerlendirdi. Geniş kapsamlı görüşme sonunda iki devletin liderleri İlham Aliyev ve Aleksandr Lukaşenko birçok stratejik belgeleri imzaladılar. İmzalanan belgelerin en önemlileriden biri Azerbaycan Cumhuriyeti ve Beyaz Rusya Cumhuriyeti arasında 2025 yılında kadar Sosyal-Ekonomik İşbirliği Programını Hayata Geçirmeye ilişkin Eylemler Planı oldu. Bununla birlikte Azerbaycan Televizyonu ve Radyosu Özel Limitet Şirketi ile Beyaz Rusya Cumhuriyeti Ulusal Devlet Televizyon ve Radyo Şirketi arasında işbirliği Anlaşması; Gebele İli (Azerbaycan Cumhuriyeti) Yerel Yönetimi ve Grodno (Belarus Cumhuriyeti) arasında Bölgelerarası İlişkileri Geliştirmeye dair Anlaşma; Azercaycan Cumhuriyeti Emlak Meseleleri Devlet Komitesi ve Belarus Cumhuriyeti Emlak Meseleleri Devlet Komitesi arasında işbirliğine dair Anlaşma; bununla birlikte Azerbaycan ve Belarus arasında Tarımcılık Sanayisi Alanında 2015 yılına kadar Kapsamlı İşbirliği Programı adlı belgelere de imza atıldı. Bunun yanısıra eğitim alanında, ayrıca yayın ve enformasyon alanında birkaç anlaşma imzalandı. İki ülke Devlet Başkanının görüşmeleri sonunda İlham Aliyev Aleksand Lukaşenko ya ülkesinin en yüksek ödülü olan Heydar Aliyev Nişanını takdim etti. Bununla birlikte А.Lukaşenko Azerbaycan ın Başbakanı Artur Rasizade ile görüşme yaptı. Görüşmede Belarus-Azerbaycan ilişikilerini geliştirmenin perspektifleri değerlendirildi. 2

5 OPEC ANLAŞTI 30 Kasım 2016 tarihinde Viyana da Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü nün (OPEC) olağan toplantısı gerçekleşti. Anılan toplantıda üye ülkeler anlaşmaya vardı ve ortak karar aldı. Şöyle ki, basın bildirilerine göre OPEC üyeleri petrol üretimini günlük 32,5 milyon varile kadar azaltmaya dair anlaşmaya vardı. Böylece 2008 yılında bu yana petrol ihraç eden ülkeler hem teşkilat içindeki ihtilafı ortadan kaldırmış oldu, hem de OPEC dışındaki ülkelerden taahhütler aldı. Petrol üretimini en çok düşürek olan devletler arasında Suudi Arabistan, Rusya, Irak ve Katar bulunmaktadır. Suudi Arabistan ın Enerji, Sanayi ve Mineral Kaynaklar Bakanı Halid El-Falih in yaptığı açıklamaya göre Er-Riyad bundan sonra günbegün 480 bin varil daha az, yani her gün 10,058 varil petrol üretecektir. Anılan haberin arkasından Londra daki petrol fiyatları %7,6 artarak, bir varil değeri 49,90 Dolara yükseldi. Fiyatlar daha önce İran ın üretim hacminin düşürülmesine dair anlaşmaya umutlu olduğu açıklandıktan sonra artmaya başladı. Çarşamba günü kaliteli petrol markalarının fiyatı en az %10 artarak, Perşembe günü ise finans uzmanları ve fon yöneticilerinin kuşkularına rağmen artmaya devam etti. Asya borsasında Brent markalı petrolün fiyatı 6 haftadaki asgari düzeye yükseldi. Şubat ayındaki kontratlara göre bir varil fiyatı 52,73 Dolar düzeyinde olup, yaklaşık bir gün içinde %11,6 artmıştı. Thomson Reuters e göre Ekim ayından bu yana ilk defa 50 ABD Dolarlık sınır aşılmış oldu. Şöyle ki, Amerika markalı WTI 50,24 Dolar ve Rusya nın Urals markalı petrolü Avrupa piyasalarında 50,25 Dolar olarak değerlendirildi. Uzmanlara gore OPEC 2000 yılından beri kendi kotalarını çoğu zaman (%97) kullanmıştır. Böylece, her günkü fark 2-3 milyon varil petrol üretimini oluşturuyordu. Bununla birlikte, Endonezya eskisi gibi OPEC dışında kalıyor. Jakarta petrol üretimi konusunda gitgide her hangi bir sınırlandırma eylemlerinden kendini uzak tutmaktadır. İran ambargo yıllarında yer alan kaynak kıtlığı nedeniyle paralara olan ihtiyacı öne sürerek, üretim hacmini biraz artırabildi. Bunun dışında Libya ve Nijerya da kendileri için özel şartları sağlayabildi. 3

6 RUSYA YENİ DIŞ POLİTİKA KONSEPTİNİ KABUL ETTİ Geçtiğimiz hafta Rusya Devlet Başkanı V.Putin Rusya Federasyonu nun yeni Dış Politika Konseptini onayladı. Uzmanlara göre Kırım ve Ukrayna olaylarından önce kabul edilen eski konsept dünyada oluşan yeni gerçeklere artık uygun olmadığı için dış politikada yeni Stratejisinin hazırlanması zamanında yapılan tedbirdir. Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı nın açıklamasında yeni belgenin hazırlanmasının nedeni Rusya nın dış politika faaliyetinin öncelikli çalışma alanlarını, amaç ve hedeflerini hayata geçirmektir diye açıklanmıştır. Belgede küresel gelişimin dengesizliği nedeniyle çelişkilerin artmakta olup, bu şartlarda kendi değerler sistemini diğer ülkelere zorla kabul ettirme çabalarının dünyada hoşgörüsüzlük ve ksenefobinin de artmasına neden olabileceği hususu vurgulanmıştır. Konseptte Bu durumda medeniyetlerarası kopmaların önünün alınması, kültürler, dinler ve uygarlıklar arasındaki ortaklık ilişkilerinin kurulması öncelikli amaçlar olarak karşımıza çıkmaktadır, denmiştir. Bununla birlikte Federal Toplantı esnasında yaptığı konuşmasında Rusya Devlet Başkanı ABD nin yeni seçilmiş İdaresi ile eşit düzeyde işbirliği yapmaya hazır olduğunu açıkladı. V.Putin Uydurulan tehditlere değil, gerçek tehdit olan uluslararası terörizme karşı mücadelede ABD ile birlikte hareket etmeyi ümit ediyoruz, - diye açıkladı. Bunun yanısıra belgede Ukrayna, Suriye ve diğer bölgelerdeki durumun çözülmesine ilişkin meselelere ayrıca vurgu yapıldı. Aynı zamanda belgede, Rusya nın Fransa, Almanya, İspanya ve İtalya, ayrıca Orta Asya ülkeleri ile karşılıklı ilişkileri geliştirmeye istekli olduğu belirtilmiştir. Rusya nın NATO ile olan ilişkilerinin İttifakın eşit düzeydeki ortaklığa hazırlık derecesine göre geliştirileceği hususu da açıklanmıştır. 4

7 ATAMBAYEV İN BASIN TOPLANTISI SONUÇLARI 1 Aralık 2016 tarihinde Ala-Arça Devlet Sarayı nda Kırgızistan Devlet Başkanı Almazbek Atambayev bu yılın sonuçları ile ilgili geleneksel basın toplantısını gerçekleştirdi. Toplantıya yaklaşık 160 a yakın gazeteci ve basın mensubu katıldı. Basın konferansı 3 saat 57 dakika sürdü. Bu süre içerisinde А.Atambayev 60 tan fazla soruyu yanıtladı. Kırgızistan Devlet Başkanı mevcut Parlamento, ileride yapılması beklenen Devlet Başkanlığı seçimleri, ekonomik projeler hakkındaki görüşlerini kamu ile paylaştı yılında gerçekleştirilecek Devlet Başkanlığı seçimleri konusunda A.Atambayev seçimlerin 2 turdan oluşacağını tahmin etti. Aynı zamanda Atambayev ülkenin gelecek Devlet Başkanının Omurbek Babanov veya Bakıt Torobayev olabileceğini söyledi. A.Atambayev yeni İçişleri Bakanı Ulan İsrailov a ilişkin ve Akayev ile Bakiyev in kadroları ile ilgili soruları da cevaplandırdı. Atambayev Kambarata Hidroelektrik Santrali projesi bizim için Özbekistan ile kurucular olarak birlikte çalışmamız açısından en uygun çözümdür, diye açıkladı. Bunun dışında dış politika meseleleri de değerlendirilerek, Kırgızistan ın Çin ile ilişkilerinin yeni düzeye çıkarılmasının yanısıra Çin in ülkeye ayrıcalıklı şartlarda krediler tahsis ettiği vurgulandı. Çin ile olan ortak projelerden bahsederken Devlet Başkanı Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu inşaatında Kırgızistan ın çıkarlarının hesaba katılması ve anılan demiryolunun At-Başı üzerinden geçmesi gerektiğinin altını çizdi. MegaCom şirketinin satışına ilişkin soruyu yanıtlayan Atambayev adı geçen şirketin değerinin zamanla gitgide düşeceğini açıkladı. Devlet Başkanı MegaCom un eski yöneticilerinin paraları çekmelerine ilişkin açılan davanın arkasında hangi sorunların bulunduğuna da değindi. Vatandaşlara arkalarında kimlerin olduğunu oturup, düşünmeleri için yeterli bir süre verildi, diye açıkladı Atambayev. Toplantıda ayrıca Kırgızistan ın güvenlik meseleleri de değerlendirildi. Şöyle ki, Devlet Başkanı Biz her zaman Rusya nın stratejik ortağı olacağız, ancak Kırgızistan Rusya, Amerika veya başka bir ülkeye değil, kendi silahlı kuvvetlerine dayanmalı ve güvenmelidir. Bizim kendi ordumuzu kurmamız gerekiyor, diye açıkladı. 5

8 SURİYE DE HALEP TEKİ DURUM Geçtiğimiz hafta Suriye Hükümet Ordusunun yoğun özel harekâtı sonucunda Halep teki durum tamamen değişmeye başladı. Şam dan yapılan resmi açıklamalara göre Suriye ordusu ülkede beş yıl önce başlayan karışıklıklardan bu yana Halep te bulunan terör ve muhalif güçlerden şehrin %50 sini geri almıştır. Ancak Halep te yer alan gelişmeler farklı şekilde aydınlatılmaktadır. Rusya basınının sunduğu resim Batı basının yayınladığı bilgiler ile pek uyuşmamaktadır. Rusya nın Expert dergisine göre Hükümet ordusu Çarşamba günü Halep i kurtarmaya yönelik operasyonu başarılı şekilde sürdürmüştür. Hafta sonu yer alan yoğun hamlelerden sonra muhalif güçlerin kuzeyde bulunduğu bölgeler Suriye ordusu tarafından alınmıştır. Hükümet askerleri alınan bölgeleri muhaliflerden temizleyerek, sivil vatandaşların çıkışını sağlaması ve yeniden konuşlandırması için birkaç gün yeterli olmuştur. Böylece, Cuma gününden beri Başar Esad ın silahlı kuvvetleri şehrin Doğu kısmının yarısını, yani 16 bölgeyi ve binlerce binayı almış bulunmaktadır. Geri alınan birçok bölgede son beş yıllık süre içinde resmi iktidar kendi etkisini sürdürememiştir. BM inisiyatifiyle Rusya ve diğer devletler Suriye nin zarar gören bölgelerine insani yardım ve ilaç ulaştırmaktadır. Aynı zamanda Suriye de ve Halep teki zor durumun çözümünü arayan etkili devletler son gelişmeleri değerlendirmektedir. Şöyle ki, geçtiğimiz hafta Türkiye Cumhurbaşkanı R.T.Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı V.Putin birkaç kere telefon görüşmesi yaptı. Görüşme esnasında Rusya ve Türkiye Devlet Başkanları Suriye nin Halep şehrindeki durumu değerlendirerek, iki ülke arasındaki işbirliğini geliştirme konularını da ele almıştır. 6

9 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana,