KASTAMONU İLİ 2009 YILI İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. KASTAMONU VALİLİĞİ İL ÇEVRE ve ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ KASTAMONU İLİ 2009 YILI İL ÇEVRE DURUM RAPORU KASTAMONU-2010

2 T.C. KASTAMONU VALİLİĞİ İL ÇEVRE ve ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ KASTAMONU İLİ 2009 YILI İL ÇEVRE DURUM RAPORU BİLGİLERİ DÜZENLEYEN: Y.Şehir Plancısı Aylin KONCA Kastamonu İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (Çevre Yönetimi ve ÇED Şube Müdürlüğü) KASTAMONU-2010

3 İÇİNDEKİLER Sayfa A. COĞRAFİ KAPSAM 1 A.1. Giriş 1 A.2. İl ve İlçe Sınırları 2 A.3. İlin Coğrafi Durumu 3 A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 4 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 4 A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma 4 A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya 7 B. DOĞAL KAYNAKLAR 8 B.1. Enerji Kaynakları 8 B.1.1. Güneş 8 B.1.2. Su Gücü 8 B.1.3. Kömür 10 B.1.4. Doğalgaz 11 B.1.5. Rüzgar 1 B.1.6. Biyokütle 11 B.1.7. Petrol 11 B.1.8. Jeotermal Sahalar 11 B.2. Biyolojik Çeşitlilik 11 B.2.1. Ormanlar 11 B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları 11 B.2.2. Çayır ve Mera 12 B.2.3. Sulak Alanlar 12 B.2.4. Flora 12 B.2.5. Fauna 12 B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler 12 B.3. Toprak 12 B.4. Su Kaynakları 12 B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 12 B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları 18 B.4.3. Akarsular 19 B.4.4. Göller ve Göletler 19 B.5. Mineral Kaynaklar 20 B.5.1. Sanayi Madenleri 20 B.5.2. Metalik Madenler 22 B.5.3. Enerji Madenleri 23 B.5.4. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler 23 C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 44 C.1. İklim ve Hava 44 C.1.1. Doğal Değişkenler 45 C Rüzgar 45 i

4 Sayfa C Basınç 45 C Nem 45 C Sıcaklık 45 C Buharlaşma 46 C Yağışlar 46 C Yağmur 46 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 46 C Seller 46 C Kuraklık 46 C Mikroklima 47 C.1.2. Yapay Etmenler 47 C Plansız Kentleşme 47 C Yeşil Alanlar 47 C Isınmada Kullanılan Yakıtlar 48 C Endüstriyel Emisyonlar 48 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 48 C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları 49 C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 49 C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları 50 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları 50 C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları 51 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 51 C.3. Atmosferik Kirlilik 51 C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 51 C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri 51 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 51 C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri 51 C Su Üzerindeki Etkileri 51 C Toprak Üzerine Etkileri 52 C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 52 C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 52 C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri 53 D. SU 54 D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 54 D.1.1. Yeraltı Suları 55 D.1.2. Jeotermal Kaynaklar 56 D.1.3. Akarsular 56 D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar 57 D.1.5. Denizler 57 D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 58 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 58 D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik 58 D.3.2. Akarsularda Kirlilik 58 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 58 D.3.4. Denizlerde Kirlilik 59 D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 59 ii

5 Sayfa D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 59 D.5.1. Tuzluluk 59 D.5.2. Zehirli Gazlar 59 D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik 59 D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler 59 D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler 59 D Siyanürler 59 D Petrol ve Türevleri 59 D Polikloro Naftalinler ve Bifeniller 59 D Pestisitler ve Su Kirliliği 59 D Gübreler ve Su Kirliliği 59 D Deterjanlar ve Su Kirliliği 59 D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler 59 D.5.7. Patojenler 59 D.5.8. Askıda Katı Maddeler 59 D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği 59 E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 60 E.1. Genel Toprak Yapısı 60 E.2. Toprak Kirliliği 62 E.2.1. Kimyasal Kirlenme 62 E Atmosferik Kirlenme 62 E Atıklardan Kirlenme 63 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme 63 E.3. Arazi 63 E.3.1. Arazi Varlığı 63 E Arazi Sınıfları 63 E Kullanma Durumu 67 E.3.2. Arazi Problemleri 70 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 71 F.1. Ekosistem Tipleri 71 F.1.1. Ormanlar 70 F Ormanların Ekolojik Yapısı 70 F İlin Orman Envanteri 72 F Orman Varlığının Yararları 74 F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 74 F.1.2. Çayır ve Meralar 75 F.1.3. Sulak Alanlar 75 F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) 75 F.2. Flora 75 F.2.1. Habitat ve Toplulukları 75 F.2.2. Türler ve Populasyonları 76 F.3. Fauna 78 F.3.1. Habitat ve Toplulukları 78 F.3.2. Türler ve Populasyonları 78 iii

6 Sayfa F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları 81 F Evcil Hayvanlar 81 F Sahipli Hayvanlar 81 F Sahipsiz Hayvanlar 81 F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar 81 F Hayvan Hakları İhlalleri 82 F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 82 F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar 82 F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 82 F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları 82 F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları 86 F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar 86 F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları 89 F /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar 89 F /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri 90 F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar 90 F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 90 F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 90 F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 90 F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar 91 F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 91 F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar 91 F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 91 F /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları 91 iv

7 Sayfa F /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 91 F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar 91 F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar 91 F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar 91 F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar 91 F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar 92 F.4.3. Korunması Gereken Alanlar 92 F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olara Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) 92 F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı 92 F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler 94 F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları 94 F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 94 F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 94 G. TURİZM 95 G.1. Yörenin Turistik Değerleri 95 G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri 95 v

8 Sayfa G Konum 95 G Fiziki Özellikler 95 G.1.2. Kültürel Değerler 95 G.2. Turizm Çeşitleri 103 G.3. Turistik Altyapı 106 G.4. Turist Sayısı 106 G.5. Turizm Ekonomisi 106 G.6. Turizm-Çevre İlişkisi 106 H. TARIM VE HAYVANCILIK 107 H.1. Genel Tarımsal Yapı 107 H.2. Tarımsal Üretim 107 H.2.1. Bitkisel Üretim 108 H Tarla Bitkileri 108 H Buğdaygiller 108 H Baklagiller 109 H Yem Bitkileri 109 H Endüstriyel Bitkiler 109 H Bahçe Bitkileri 109 H Meyve Üretimi 109 H Sebze Üretimi 110 H Süs Bitkileri 110 H.2.2. Hayvansal Üretim 112 H Büyükbaş Hayvancılık 113 H Küçükbaş Hayvancılık 114 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) 115 H Su Ürünleri 115 H Kürk Hayvancılığı 115 H Arıcılık ve İpekböcekçiliği 115 H.3. Organik Tarım 115 H.4. Tarımsal İşletmeler 115 H.4.1. Kamu İşletmeleri 115 H.4.2. Özel İşletmeler 115 H.5. Tarımsal Faaliyetler 116 H.5.1. Pestisit Kullanımı 116 H.5.2. Gübre Kullanımı 116 H.5.3. Toprak Kullanımı 116 I. MADENCİLİK 117 I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler 117 I.1.1. Sanayi Madenleri 117 I.1.2. Metalik Madenler 117 I.1.3. Enerji Madenleri 117 I.1.4. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler 117 I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 117 I.3. Cevher Zenginleştirme 117 vi

9 Sayfa I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 118 I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları 118 J. ENERJİ 120 J.1. Birincil Enerji Kaynakları 120 J.1.1. Taşkömürü 120 J.1.2. Linyit 120 J.1.3. Asfaltit 120 J.1.4. Bitümlü Şist 120 J.1.5. Hampetrol 120 J.1.6. Doğalgaz 120 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) 120 J.1.8. Orman 120 J.1.9. Hidrolik 121 J Jeotermal 121 J Güneş 121 J Rüzgar 121 J Biyokütle 122 J.2. İkincil Enerji Kaynakları 122 J.2.1. Termik Enerji 122 J.2.2. Hidrolik Enerji 122 J.2.3. Nükleer Enerji 122 J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi 122 J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 122 J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar 123 K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 124 K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 124 K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 125 K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 126 K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 135 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 142 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 142 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 142 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 142 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 142 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 142 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 142 K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 142 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 143 L.1. Altyapı 143 L.1.1. Temiz Su Sistemi L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 144 vii

10 Sayfa L.1.3. Yeşil Alanlar 145 L.1.4. Elektrik İletim Hatları 145 L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları 146 L.2. Ulaşım 146 L.2.1. Karayolları 146 L Karayolları Genel 146 L Ulaşım Planlaması 146 L Toplu Taşım Sistemleri 147 L Kent İçi Yollar 147 L Araç Sayıları 147 L.2.2. Demiryolları 148 L Kullanılan Raylı Sistemler 148 L Taşımacılıkta Demiryolları 148 L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 148 L Limanlar 148 L Taşımacılık 150 L.2.4. Havayolları 150 L.3. Haberleşme 150 L.4. İlin Plan Durumu 150 L.5. İldeki Baz İstasyonları 150 M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 152 M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama 152 M.1.1. Kentsel Alanlar 152 M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 152 M Kentsel Büyüme Deseni 152 M Planlı Kentsel Gelişme Alanları 153 M Kentsel Alanlarda Yoğunluk 153 M Kentsel Yenileme Alanları 153 M Endüstri Alanları Yer Seçimi 153 M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 153 M.1.2. Kırsal Alanlar 153 M Kırsal Yerleşme Deseni 153 M Arazi Mülkiyeti 153 M.2. Altyapı 153 M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri 153 M.3.1. Kamu Binaları 153 M.3.2. Okullar 154 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 156 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler 156 M.3.5. Endüstriyel Yapılar 156 M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar 156 M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 157 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar 157 M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma 157 M.3.10.Yerel Mimari Özellikler 157 M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 157 viii

11 Sayfa M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı 158 M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik 158 M.4.2. Göçler 160 M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) 160 M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 160 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri 160 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 160 M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 161 M.5.1. Görüntü Kirliliği 161 M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu 162 M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 162 M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü 162 M.5.5. Kentsel Atıklar 162 M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı 162 M.6. Nüfus 162 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 162 M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı 165 M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları 166 M.6.4. Nüfus Değişim Oranı 166 N. ATIKLAR 167 N.1. Evsel Katı Atıklar 167 N.2. Tehlikeli Atıklar 168 N.3. Özel Atıklar 168 N.3.1. Tıbbi Atıklar 168 N.3.2. Atık Yağlar 168 N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 170 N.3.4. Pil ve Aküler 170 N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 170 N.3.6. Tarama Çamurları 170 N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar 170 N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 170 N.4. Diğer Atıklar 170 N.4.1. Ambalaj Atıkları 170 N.4.2. Hayvan Kadavraları.172 N.4.3. Mezbaha Atıkları 172 N.5. Atık Yönetimi 172 N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 172 N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri 172 N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri 172 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması 172 N.8.2. Atıkların Yakılması 173 N.8.3. Kompost 173 N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 173 N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 173 O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 176 ix

12 O.1. Gürültü 176 O.1.1. Gürültü Kaynakları 177 O Trafik Gürültüsü 177 O Endüstri Gürültüsü 178 O İnşaat Gürültüsü 178 O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 179 O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 179 O.1.2. Gürültü ile Mücadele 179 O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 179 O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 179 O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 179 O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri 180 O Fiziksel Etkileri 180 O Fizyolojik Etkileri 180 O Psikolojik Etkileri 180 O Performans Üzerine Etkileri 180 O.2. Titreşim 181 P. AFETLER 182 P.1. Doğal Afetler 182 P.1.1. Depremler 182 P.1.2. Heyelan ve Çığlar 185 P.1.3. Seller 185 P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları 185 P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 186 P.1.6. Fırtınalar 186 P.2. Diğer Afetler 186 P.2.1. Radyoaktif Maddeler 186 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 186 P.2.3. Tehlikeli Maddeler 186 P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 186 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri 186 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 187 P.3.3. İlkyardım Servisleri 187 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 187 P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler 187 P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar r 187 R. SAĞLIK VE ÇEVRE 188 R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 188 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 188 R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar 190 R İçme, Kullanma ve Sulama Suları 191 R Denizler 192 R Zoonoz Hastalıklar 194 Sayfa x

13 R.1.3. Gıda Hijyeni 194 R.1.4. Aşılama Çalışmaları 194 R.1.5. Bebek Ölümleri 194 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 196 R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları 197 R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 198 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 198 R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 198 R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 198 R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 198 R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 198 R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma 198 R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 198 S. ÇEVRE EĞİTİMİ 199 S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi İle İlgili Faaliyetleri 202 S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 202 S.2.1. Çevre Vakıfları 202 S.2.2. Çevre Dernekleri 202 S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar 202 T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 203 Sayfa T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 203 T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 203 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması 203 T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 204 T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 204 T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi 204 Tablolar Listesi xii Şekiller Listesi xv xi

14 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo A.1. Kastamonu İli İlçeler Listesi 2 Tablo B.1.Kastamonu İli Hidroelektrik Enerji Potansiyeli (DSİ Projelerine Göre ) 8 Tablo B.2.Kastamonu İlinde DSİ Tarafından Geliştirilmiş Projeler 9 Tablo B.3. Özel Sektörce Kastamonu İlinde Geliştirilerek Kurulup İşletilmesine Talip Olunmuş DSİ Haricindeki 27 Adet Proje. 9 Tablo B.4.Kastamonu Su Yüzeyi Niteliği 13 Tablo B.5. İşletmeye Açık Yeraltı Suyu Sulamaları 18 Tablo B.6. İşletmeye Açık Yeraltı Suyu Potansiyeli: Tosya. 19 Tablo B.7.Su Kaynakları Potansiyeli 19 Tablo B.8. Baraj Rezervuar Yüzeyleri 19 Tablo B.9.Kastamonu İli ndeki Gölet Rezervuar Yüzeyleri 20 Tablo B.10. İlimizde Bulunan Maden Ocaklarının 2009 Yılı Üretim Bilgileri 24 Tablo B.11. İlimizde 2009 Yılı İçinde Ruhsatları (Arama ve İşletme)Yürürlükte Bulunan Maden Ocakları Listesi 26 Tablo B.12. İlimizde 2009 Yılı İçinde Ruhsatları Yürürlükte Bulunan 1(A) Grubu Maden (Kum-Çakıl-Ariyet) Ocakları Listesi. 42 Tablo C.1. Kastamonu İli Uzun Yıllar Ortalamaları ( ) 44 Tablo C.2. Aylık Hakim Rüzgarlar (2009) 45 Tablo C.3. Aylık ortalama sıcaklıklar ºC cinsinden (2009) 46 Tablo C.4. Kastamonu İli Yıllara Göre Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları 50 Tablo C.5. Başlıca NOx Kaynakları 51 Tablo D.1. Kastamonu Yer Altı Suları İle İlgili Bilgiler 54 Tablo D.2. Kastamonu Yer Altı Suları İle İlgili Bilgiler-II 55 Tablo D.3. Su Kalitesi Gözlemleri Sonuçları 58 Tablo.F.1. Thornthwaite Yöntemine Göre Kastamonu nun Su Bilançosu 71 Tablo.F.2. Asli Orman Ürünleri Üretimi 73 Tablo.F.3. Tali Orman Ürünleri Üretimi 74 Tablo.F Yılı İçin Tali Orman Ürünleri Üretimi 74 Tablo.F.5. Mevcut Özel Orman Alanları Miktarı ve Özel Ormanlardaki % 6 lık Yapılaşma 75 Tablo.F yılında 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan verilen izin adedi miktarı ve alanları (ha) 75 Tablo F.7. Kastamonu İli Genel Florası 76 Tablo F.8. Kastamonu İli Genel Faunası 78 Tablo F.9. Yaban Hayatı Koruma Sahaları 86 Tablo F.10. Kastamonu İlinde Bulunan Arkeolojik, Kentsel ve Doğal Sit Alanlarının Listesi 87 Tablo.F.11. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 94 Tablo G.1. Turistik Tesis Sayısı 106 Tablo G.2. Ilgaz Dağı Konaklama Tesisleri 106 Tablo G.3. Turizm Bakanlığı İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri 106 Tablo H.1. Kastamonu İli nin Arazi Dağılımı 107 Tablo H.2. İşlenen Tarım Alanlarının Dağılımı 107 Tablo H.3. Tarım Alanlarının Özellikleri 107 Tablo H.4. Buğdaygillerin Üretim Miktarı ve Verimlilik 108 Tablo H.5. Baklagillerin Üretim Miktarı ve Verimliliği 109 xii

15 Sayfa Tablo H.6. Yem Bitkilerinin Üretim Miktarı ve Verimliliği 109 Tablo H.7. Endüstriyel Bitkilerin Üretim Miktarı ve Verimliliği 109 Tablo H.8. Meyve Üretim Miktarı ve Verimliliği 110 Tablo H.9. Sebze Üretim Miktarı ve Verimliliği 110 Tablo H.10. Çiçekçilik Üretim Miktarı 111 Tablo H.11. Saf Kültür Sığırı Yetiştiriciliği 113 Tablo H.12. Kültür Melezi Sığır Yetiştiriciliği 113 Tablo H.13. Yerli Sığır Yetiştiriciliği 113 Tablo H.14. Manda Yetiştiriciliği 114 Tablo H.15. Yerli Koyun Yetiştiriciliği 114 Tablo H.16. Merinos Koyun Yetiştiriciliği 114 Tablo H.17. Kıl Keçisi Yetiştiriciliği 114 Tablo H.18. Tiftik Keçisi Yetiştiriciliği 114 Tablo H.19. Kümes Hayvancılığı 115 Tablo H.20. Arıcılık 115 Tablo I.1. Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği hükümleri gereği İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce yapılan iş ve işlemler 119 Tablo J.1. İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı verilmiş olan Rüzgar Enerjisi Santrali Projeleri. 121 Tablo J yılı (Elektrik) Sektörel Bazda Net Tahakkuk Tablosu 123 Tablo J Yılı İl Bazında Yapılan Kaçak Tarama-Tahakkuk-Tahsilat-Savcılığa Bildirim Değerleri 123 Tablo K.1. Küçük Sanayi Siteleri 125 Tablo K.2. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 126 Tablo K.3. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 135 Tablo L Yılı İçme Suyu Ortalama Analiz Değerleri 143 Tablo L.2. Elektrik İletim Hatları 146 Tablo L.3. Kastamonu İli 2009 Yılı Araç Sayısı 147 Tablo L.4. Cide Limanına 2009 Yılında Gelen Giden Gemi Sayısı ve Yükleme Boşaltma Cetveli 149 Tablo L.5. Kastamonu İlindeki Baz İstasyonları Sayısı 150 Tablo L.6. Kastamonu İlindeki Baz İstasyonları Ölçüm Sonucu İstatistikleri ve Limit Değerler 151 Tablo M.1. Kastamonu İlindeki (Merkez) Okullara Göre Öğrenci Sayısı ve Yurt Kapasitesi 154 Tablo M.2. Kastamonu İli Göç Hızı ( ) ve İlçelere Göre Nüfus Değişim Oranları 161 Tablo M.3. Kastamonu İli Nüfus Değişimi ( ) 163 Tablo M.4. Kastamonu İli Nüfus Değişimi ( ) ve İlçe Nüfusları (2009) 164 Tablo M.5. İl, Yaş Grubu Ve Cinsiyete Göre Nüfus (2009) 165 Tablo M.6. Bitirilen Eğitim Düzeyi Ve Cinsiyete Göre Nüfus ( 6 +Yaş ) (2009) 166 Tablo N.1. İlimiz 2009 Yılı Pet-Der Tarafından Toplanan Atık Yağ Miktarı 169 Tablo N.2. İlimiz 2009 Yılı Lisanslı Toplama Ayırma Tesisi Ambalaj Atığı 171 Tablo N.3. İlimiz 2009 Yılı Ambalaj Atığı Toplam Çıkış Raporu 171 Tablo O.1. Bazı Ses Çeşitlerin Şiddet Değerleri 176 Tablo O.2. Taşıtların Gürültü Seviyeleri (dba) 177 xiii

16 Sayfa Tablo O.3. Toplumsal Reaksiyon 179 Tablo O.4. Gürültünün İnsanlar Üzerindeki Etkileri 181 Tablo P.1. Kastamonu İli ve İlçelerine Ait 2009 Yılı Yangın İstatistik Formu. 185 Tablo R.1. Kastamonu İlindeki Sağlık Kuruluşlarının İlçelere Göre Dağılımı. 188 Tablo R.2. Kastamonu İlindeki Aile Sağlığı Merkezlerinin Nüfusa Göre Dağılımı. 189 Tablo R.3. Kastamonu İlinde Kişi Başına Düşen Doktor Sayısı. 189 Tablo R.4. Kastamonu İlinde 2009 Yılında Görülen Bulaşıcı Hastalıklar 190 Tablo R.5. Kastamonu İli 2009 Yılı Bakteriyolojik Su Analiz Sonuçları 191 Tablo R.6. Kastamonu İli 2009 Yılı Kimyasal Su Analiz Sonuçları. 191 Tablo R.7. Kastamonu İli Yıllara Göre Klor Ölçüm Sayısı 192 Tablo R.8. Kastamonu İli 2009 Yılı Deniz Suyu Numune Alma Noktalarına Ait Sezon Sonu 192 Tablo R.9. Kastamonu İli 2009 Yılı Deniz Suyu Numune Alma Noktalarına Ait Analiz Sonuçları 193 Tablo R.10. Kastamonu İlinde 2009 Yılında Aşılama Çalışmaları 194 Tablo R.11. Kastamonu İlinde 2009 Yılında Bebek Ölümlerinin Aylara Göre Dağılımı 194 Tablo R.12. Kastamonu İli 2009 Yılı Bebek Ölümü Nedenleri 195 Tablo R.13. Kastamonu İlinde Yıllara Göre Bebek Ölümü Nedenleri 195 Tablo R.14. Kastamonu İlinde 2009 Yılı Ölümlerin Aylara Ve Yaş Gruplarına Göre196 Tablo R.15. Kastamonu İlinde 2009 Yılı Ölümlerinin Cinsiyet ve Neden Dağılımı 196 Tablo R.15. Kastamonu İlinde Yıllara Göre Yapılan Aile Planlaması Çalışmaları 198 Tablo T.1. İl Genelinde Sektörle Bazda 2009 Yılı içerisinde ÇED Olumlu ve ÇED Gereklidir Değildir Kararları Verilen Projelerin Listesi. 204 xiv

17 ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa Şekil A.1. Kastamonu İl Konumu 1 Şekil A.2. Kastamonu İl ve İlçe Sınırları 3 Şekil B.1.Kastamonu İli Araç İlçesi Jips Maden Ocağından bir Görünüm. 22 Şekil B.2.Kastamonu İli Tosya İlçesi Kum Ocağı Kırma-Yıkama-Eleme Tesisinden bir Görünüm 42 Şekil C.1. Kastamonu İli Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonu 48 Şekil D.1. Çatalzeytin İlçesinden bir Görünüm 57 Şekil F.1. Thornthwaite Yöntemine Göre Kastamonu nun Su Bilançosu 72 Şekil G. 1.Kastamonu Toprakçılar Konağı 100 Şekil G. 2. Valilik Binası 102 Şekil I.1.Kastamonu Cide İlçesinde Faaliyet Gösteren bir Kum Ocağı 118 Şekil L.1. Kastamonu İlindeki Baz İstasyonları Ölçüm Sonucu İstatistikleri Grafiği 151 Şekil.M.1. Aşağı İmaret Caddesi Siluet Çalışması 157 Şekil P.1. Kastamonu İlindeki Afetzedelerin Afet Türlerine Göre Dağılımı 182 Şekil P.2. Kastamonu İlindeki Tarihsel ve Aletsel Dönemde Hasar Yapan Depremlerin Dağılımı 183 Şekil P.3. Kastamonu İli Deprem Bölgeleri Haritası 184 xv

18 A. COĞRAFİ KAPSAM A.1. Giriş Şekil A.1. Kastamonu İl Konumu ( Kastamonu nun bilinen tarihi, Hitit İmparatorluğu ile başlar. Hititlerden sonra Frigya ve Lidya Krallıklarının egemen olduğu bu topraklar M. Ö. 4.yy da Perslerin eline geçmiştir. M. Ö. 4.yy da ise Büyük İskender Anadolu ile birlikte Kastamonu topraklarını da Makedonya ya katmıştır. İskender den sonra yöreyi ele geçiren Pontus Krallığı M. Ö. I.yy da Romalılar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Uzun yıllar Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalan Kastamonu M. S. 395 yılında İmparatorluğun bölünmesi ile bütün Anadolu gibi Bizans İmparatorluğuna katılmıştır. Prehistorik çağlardan sonra havalinin (Paflagonya nın) bilinen Sümerlerin en eski bir kolu olan Kaşka Türkleri dir. M. Ö yılları arasında hüküm süren Gaslar Kaşkalar devamlı olarak Mısırlılar, Suriyeliler ve Kaldeliler le siyasi, ticari ve kültürel münasebetlerde bulunmuşlar. Hititlerle de bazen savaşmış bazen dost olmuşlardır. Bugün Kastamonu ve çevresindeki İlleri de içine alan ve Romalılar devrinde adına Poflaganya (Pophlaginia) denilen Kaşkaların kurduğu şehirlerin bir tanesi de Timonion veya Tumanna dır. Bazı yazarlar Kastamonu adının menşei konusunda; bu kelimenin Gas kelimesi ile Tumanna kelimesinin (Gas ülkesi anlamında) birleşmesinden Gastumanna meydana geldiği görüşünü ileri sürmüşlerdir ki en akla yakın ihtimal budur. Kastamonu nun ilk defa Türklerin eline geçmesi Danişmendliler zamanın da Ahmet Gazi nin oğlu Gümüş Tekin devrinde 1105 yılında gerçekleşmiştir. 100 yıla yakın bir zaman Danişmend idaresinde kalan şehir çevresi 15 yıl süre ile tekrar Bizanslılara geçmiş, 1213 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat ın emri ile Selçuklu kumandanı Hüsamettin Çobanbey tarafından zapt edilmiştir. Moğollar tarafından bölgenin ikinci kez 1

19 zaptına memur edilen Şemsettin Yaman Candar kumandasındaki ordu 1292 yılında Kastamonu ya giderek Muzaferettin Yavlak Arslan ın birliğini bozguna uğratmış kendisi de öldürülmüştür. Muzaferettin Yavlak Arslan ın oğlu Mahmutbey, babasının intikamını almak için mücadeleye girmiş ve Şemsittin Yaman Candar ı buradan batıya sürmeyi başarmıştır. Şemsittin Candar ın ölümünden sonra Süleyman Paşa tarafından 1309 yılında Kastamonu yeniden zapt edilmiş, toprakları genişletilerek Candaroğulları Beyliği ni kurmuş ve Çobanlar hakimiyetine son vermiştir. İsfendiyar Bey den sonra İsfendiyaroğulları adını da alan Kastamonu Beyliği 1460 yılında Osmanlı İdaresine girinceye kadar önemli bir ilim ve kültür merkezi olmuş, birçok ilim adamı yetiştirmiş, Osmanlılar zamanında da bu özelliğini devam ettirmiştir. Kastamonu, Fatih Sultan Mehmet in 1460 yılında Sinop la birlikte bu şehri alarak Candaroğulları Beyliğini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı Devletine katılmıştır. Kastamonu Milli Mücadele sırasında lojistik destek açısından en güvenilir bölge olması nedeniyle büyük yarar sağlamıştır. Özellikle Ankara ya İnebolu-Kastamonu yoluyla yiyecek, giyecek, para, cephane ve silah nakli yapılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra, büyük önder Mustafa Kemal ATATÜRK ün Ağustos 1925 Tarihleri arasında Kastamonu da yaptığı Kıyafet ve Şapka Devrimi Cumhuriyet Döneminin önemli olayı olarak tarih sayfalarına geçmiştir. A.2. İl ve İlçe Sınırları Osmanlı İmparatorluğu döneminde Bolu, Çankırı ve Sinop u da içine alan Kastamonu Vilayeti daha sonra Bolu nun 1907 de Çankırı ve Sinop un 1918 de ayrılmaları ile bu günkü duruma gelmiştir.1924 Anayasası ile il, ilçe, bucak ve köy şeklindeki idari taksimatın kabulünü müteakip Kastamonu İli 1969 a kadar merkez ile birlikte 12 ilçelik bir vilayet olmuş, bu tarihte de Bozkurt un Abana dan ayrılması ilçe sayısı 13 e yükselmiştir. Daha sonra 1988 yılında İhsangazi, Şenpazar, Pınarbaşı ve Doğanyurt 3392 Sayılı Kanunla ilçe yapılarak ilçe sayısı 17 ye; 1990 yılında 3644 Sayılı Kanunla Ağlı, Hanönü ve Seydiler ilçe yapılarak Kastamonu ilindeki ilçe sayısı 20 ye yükselmiştir. Kastamonu ilinde Merkez dahil 20 belediye, 1 belde ve 1071 köy bulunmaktadır. Köy sayısı bakımından Türkiye de ikinci sırada yer almaktadır. Köylere bağlı ayrıca 2558 adet yerleşim birimi vardır. Batı Karadeniz Bölgesi nde yer alan Kastamonu; doğuda Sinop, güneyde Çankırı, güneydoğuda Çorum, kuzeyde Karadeniz, kuzeybatıda Bartın, batıda Karabük illeri ile çevrilidir. Kastamonu nun Merkez İlçesi ile birlikte 20 ilçesi ve bir de beldesi (Ortalıca) bulunmaktadır: Tablo A.1. Kastamonu İli İlçeler Listesi. Araç Cide Devrekâni İhsangazi Küre Seydiler Tosya. Abana Azdavay Çatalzeytin Doğanyurt İnebolu Şenpazar Ağlı Bozkurt Daday Hanönü Kastamonu Merkez Pınarbaşı Taşköprü 2

20 Şekil A.2. Kastamonu İl ve İlçe Sınırları ( A.3. İlin Coğrafi Durumu Kastamonu İli; Karadeniz Bölgesinin batı kesiminde yer alıp, 40 o 48'-42 o 02' kuzey enlemleri ile 32 o 43'-34 o 37' doğu boylamları arasında kalmaktadır km 2 alan üzerinde yer alan Kastamonu Türkiye topraklarının %1,7 sini oluşturmaktadır. Kastamonu genel olarak dağlık bir yapıya sahiptir. İlin kuzeyinde sahil boyunca Küre Dağları (İsfendiyar dağları), Güneyinde Çankırı ve Ankara istikametinde Ilgaz Dağları vardır. Kastamonu İlinde dağlar denize paralel olarak uzanır. Türkiye nin Karadeniz e doğru uzanan çıkıntısının büyük bir kısmını kaplar. Doğuda Çatalzeytin İlçesinin Sinop il sınırları ile birleştiği il sınırından, batıda Kerempe burnuna kadar kıyı düz bir şerit halinde uzanır. Kerempe burnunda bariz bir çıkıntı meydana getirerek güney batı doğrultusunda Bartın İl sınırına kadar kıyı şeridi devam eder. Karadeniz sahilindeki kıyı şeridinin uzunluğu 170 km. denizden yüksekliği 780 m. dir. Kastamonu nun yüzölçümünün %74,6 sı dağlık ve ormanlık, %21,6 sı plato % 3,8 i ovadan oluşmaktadır. Dağılımından da anlaşıldığı gibi ilin tarıma elverişli geniş alanları yoktur. Ancak vadiler etrafında küçük ovalar göze çarpmaktadır. Bunlardan önemlileri Daday ve Taşköprü ovalarını içine alan Gökırmak ile Tosya tarım alanını kapsayan Devrez vadileri Araç, Cide ve Devrekâni çay yatakları çevresinde ekim ve dikime elverişli alanlar bulunmaktadır. Görsel güzellikler açısından oldukça zengin yapıya sahip olan Ilgaz ve Küre Dağları önemli dağlarıdır. Küre Dağları silsilesinde yer alan Yaralıgöz Tepesi (1985m) ve Dikmen (1675m) tepeleri en yüksek tepeleridir. Ilgaz Dağında Büyük Hacet (2587m), Küçük Hacet (2313m) en yüksek tepelerdir. Bu dağlardan başka Hasan Dağı, Kar Yatağı Dağı, Ballıdağ (1698m), Bacak Dağı (1736m), Aylı Dağı (1500m) Köklüce Dağı, Dikmen Dağı gibi dağlar da önemli dağlar arasında yer almaktadır. Önemli akarsuları arasında Ilgaz Dağlarının kuzey yamaçlarından inen küçük derelerin birleşmesiyle oluşan Araç 3