ANKARA Sayı : Konu : Islah Çalışmaları 03/06/2013 BÜTÜN TEŞKİLATA TAMİM NO: 6921

Transkript

1 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Orman Genel Müdürlüğü ANKARA Sayı : Konu : Islah Çalışmaları 03/06/2013 BÜTÜN TEŞKİLATA TAMİM NO: 6921 ORMAN İÇİ, ORMAN KENARI, ORMAN ÜST SINIRI AÇIKLIKLAR VE AĞAÇLANDIRMA, TOPRAK MUHAFAZA, HAVZA ISLAH ÇALIŞMALARININ YÜRÜTÜLECEĞİ SAHALARDA YER ALAN MERA, YAYLAK, KIŞLAK, OTLAKLAR İLE OTLATMA YÖNETMELİĞİ HÜKÜMLERİNE TABİ ALANLARIN ISLAHI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

2 Ormancılık faaliyetlerinden, bilhassa ağaçlandırma, toprak muhafaza, sel, çığ ve enerji ormanı tesis çalışmalarının bir plan ve proje bazında düzenli ve aksamadan yürütülebilmesi; Orman köylüsünün ekonomik durumunun iyileştirilmesine, ormanlık alanlar üzerindeki hayvan otlatma baskısının en aza indirilmesine bağlıdır Sayılı Mera Kanunun 28. Maddesinde yeralan Orman ve Su İşleri Bakanlığı, orman içi, orman kenarı ve orman üst sınırı mera, yaylak, kışlak ve otlakların koruma, bakım ve ıslahı konusunda kanunlar ile verilen görevi yapmaya devam eder. Hükmü ile ; 645 Sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin 30. Maddesi (d) fıkrası ile Orman sınırları içinde veya orman sınırları dışında her türlü arazide; ağaçlandırma, erozyon kontrolü, ormanla ilgili mera ıslahı, çölleşme ile mücadele, sel ve çığ kontrolü çalışmalarını yürütmek, entegre havza projeleri yapmak ve uygulamak görevi Orman Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Bu Tamim de Genel Müdürlüğümüzce yürütülecek, orman içi, orman kenarı, orman üst sınırı açıklıklarda ve ağaçlandırma, toprak muhafaza, havza ıslah çalışmalarının yürütüleceği sahalarda yer alan mera, yaylak, kışlak, otlaklar ile Otlatma Yönetmeliği hükümlerine tabi alanların koruma, bakım ve ıslahı konusundaki faaliyetlerle ilgili saha seçimi, proje hazırlama ve uygulama aşamasında esas alınacak prensipler ve teknikler açıklanmaktadır. BÖLÜM I TANIMLAR Otlak/Mera: Üstünde hayvan otlayan, otsu bitkilerin tabii veya yapay olarak yetiştiği açık alanlar olup, bir veya daha fazla köy ve belde halkına ait hayvanların ot ihtiyacını temin etmek maksadı ile tahsis edilmiş veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazileri, Yaylak ve kışlak: 6831 sayılı Orman Kanununun 17 nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamı dışında orman içi açıklıkları ile orman sınırı üzerinde kalan ve bir veya birkaç köy veya belde ahalisinin hayvanları ile birlikte geçici olarak çıkıp, hayvanlarını otlatmak üzere kadimden beri kullanılan ağaçsız, otlu, orman içi veya orman dışı münferit yerleri, Çayır: Taban suyunun yüksek bulunduğu veya sulanabilen yerlerde biçilmeye elverişli, yem üretilen ve genellikle kuru ot üretimi için kullanılan yeri, Islah: Mera, yaylak, kışlak il umuma ait çayır ve otlakların yem verimini ve kalite yönünden yükseltmek için sulama, gübreleme, zararlı ot mücadelesi, tohumlama ve benzeri biyolojik tekniklerle birlikte, otlatmayı ve kolaylaştırıcı tesislerin yapılması, toprak ve su muhafaza gibi çeşitli fiziksel ve teknik tedbirlerin alınarak uygulanmasını, Otlatma Hakkı: Bir veya birden fazla köy veya belediyeye tahsis edilmiş olan mera, yaylak ve kışlaklarda, çiftçilerin her birinin müşterek otlatabileceği büyükbaş - küçükbaş hayvan birimi sayısını, Otlatma Kapasitesi: Belli bir alanda ve eşit zaman aralıkları ile uzun yıllar bitki örtüsüne, toprak, su ve diğer tabii kaynaklara zarar vermeden otlatılabilecek büyükbaş- küçükbaş hayvan birimi miktarını, ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

3 Mera Islahı Projeleri: Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların yem verimini kalite ve kantite yönünden yükseltmek amacıyla sulama, gübreleme, zararlı ot mücadelesi, tohumlama ve benzeri biyolojik tekniklerle birlikte, otlatmanın planlanması, otlatmayı kolaylaştırıcı tesislerin yapılması, toprak ve su muhafaza gibi çeşitli fiziksel ve teknik tedbirlerin alınarak uygulanması için Araştırma Kuruluşları ve/veya Üniversiteler, Gıda Tarım Hayvancılık İl Müdürlükleri ile birlikte hazırlanarak uygulanan projeleri, Otlatma planı: Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların düzenli bir şekilde otlatılması ile ilgili olarak otlatma mevsimini, otlatma kapasitesini, otlatma sistemini, otlatılacak hayvan cins ve miktarını, otlatmaya başlama ve son verme tarihleri ile otlatma hakları gibi ayrıntıları belirleyen uygulama planını, Otlatma Mevsimi: Mera bitkilerinin zarar görmeden otlatılabilecekleri ve yeterli yem üretebilecekleri dönem olarak tanımlanır. Bu dönem; otlatma olgunluğuna ulaşılan İlkbahar kritik periyodu sonu ulaşılan tarih ile Sonbahar kritik periyodunun başladığı tarih arasında kalan zaman dilimidir. Mera Vasıf ve Kapasitesi: Meraların verimliliklerine göre sınıflandırılmasını, Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait otlak ve çayır durum ve sınıfları: Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlaklarda üzerinde bulunan iyi cins mera bitkilerinin ağırlık olarak bitki örtüsündeki yüzde miktarlarına dayanan bir sınıflandırma sistemini, Büyükbaş Hayvan Birimi: Hayvan sayısının, bir büyükbaş hayvan birimi olan 500 kg canlı ağırlığa çevrilerek ifade edilen şeklini, ifade eder. BÖLÜM II AMAÇ Orman içi, kenarı, üst sınırındaki açıklıklar ve ağaçlandırma, toprak muhafaza ve havza ıslah çalışmalarının yürütüleceği sahalarda yer alan mera, yaylak, kışlak ve otlaklar ile Otlatma Yönetmeliği hükümlerine tabi alanların koruma, bakım ve ıslahı konusundaki faaliyetlerle, ağaçlandırma ve toprak muhafaza ile havza ıslah çalışmalarının yapıldığı sahalarda yapılacak çalışmalar ile; Sağlanır. Yem veriminin artırılması, Yem kalitesinin yükseltilmesi, Hayvansal ürün miktarının artırılması, Hayvanların sevk ve idaresinin kolaylaştırılması, Zehirlenmelerin kontrol altına alınması, Yangın tehlikesinin azaltılması, Fidan büyümesine etki eden olumsuz faktörlerin azaltılması, Havzalarda su veriminin artması, Erozyonun azaltılması, ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

4 BÖLÜM III PROJE SAHASI SEÇİMİ, HALKIN KATILIMI VE KOORDİNASYON Islah çalışmalarından başarılı sonuçlar alınabilmesi için konunun çok yönlü olarak ele alınması gerekmektedir. Bir meranın ıslahı ve otlatmanın düzenlenmesi için; proje hazırlama aşamasından başlayarak, ormancılık faaliyeti gösteren birimlerle, meradan yararlanan köylüler ve köye hizmet götüren diğer tüm kuruluşlarla yakın bir işbirliği sağlanacaktır. Kararların alınması, otlatmanın planlanması özellikle yöre halkı ile birlikte gerçekleştirilmelidir. Mümkün ise ORKÖY faaliyetleri de aynı yöre halkına yönlendirilmelidir. Halkın ekonomik durumunun iyileştirilmesi gayesi ile toprak muhafaza, erozyon kontrolü, ağaçlandırma, havza ıslahı, enerji ormanı çalışması yapılan ve yapılacak olan sahalarda ıslahı aciliyet gösteren ve ihtiyaç duyulan, verimden düşmüş arazi ihtilafı bulunmayan ve bizzat katılım sağlayabilen köyler arasında, fazla uzak olmayan, yolu mevcut veya yol yapımı kolay olan meralarda ıslah çalışmalarına için öncelik verilmelidir. Sahaların seçiminde ekonomi de gözden uzak tutulmamalıdır. Yapılacak masraflara göre, en yüksek faydayı sağlayacak yöntemlere ağırlık verilmelidir. Mera Kanunu Hükümlerine göre Tescilli Meralarda çalışılması halinde 4342 Sayılı Mera Kanununun 6. Maddesi Hükmü gereği oluşturulan, İl Mera Komisyonu ile komisyona bağlı çalışan Teknik Ekiple koordineli hareket edilmesi gereklidir. Meradaki ot örtüsünün, seçilecek herhangi bir ıslah yöntemine cevap verebilecek durumda olması gerekir. Bir meranın vejetasyonu herhangi bir ıslah metodu ile iyileştirilemeyecek kadar kötüleşmiş ise, bu sahada yeni bir kültür merasının kurulması gerekebilir. Yapay Mera Tesisi olan bu kültür metodu, özel bilgi ve araştırmalar gerektiren pahalı bir çalışmadır. Koruması ve faydalanması köylü tarafından yapılması halinde yapay-biçimlik sahalar tesis edilebilir. Yem bitkileri üretimine örnek olabilecek bu sahaların tesisi ile meralardaki otlatma planlamasına yardımcı olunması sağlanabilir. Yapılan çalışmalar sonucunda birim sahalardan bol yem bitkisi üretimi sağlanabileceği köylüye gösterilerek anlatılmalıdır. Ayrıca; ağaçlandırma, erozyon kontrolu, havza ıslahı ve enerji ormanı projelerinde orman içi, kenarı, üst sınırındaki otlak, yaylak ve kışlakların yerlerinin belirtilmesi ve projelerdeki mera alanlarının mera dışında başka amaçlarla kullanıma konu edilmemesi ve daraltılmaması gerekmektedir. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

5 BÖLÜM IV MERA DURUMUNUN TESPİTİ Meradaki hangi ıslah metotlarının uygulanacağının tespiti için herşeyden önce, mera durumunun bilinmesi gerekir. Yapılacak uygulamalarda dikkate alınacak kriterler aşağıda verilmiştir. Büyük baş hayvan birimi; (EK:1) de yer alan rakamlarla çarpılarak belirlenir. Günlük yedirilecek ot miktarı; Hayvanlara günlük, canlı ağırlığının %2.5'i kuru ot veya %10'u kadar yeşil ot yedirileceği esas alınır. Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlak durumu ve sınıfları; 1 - Çok iyi; Bitki örtüsünün ağırlık olarak % 'ü kaliteli yem bitkileri ile kaplı olan mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakları, 2 - İyi; Bitki örtüsünün ağırlık olarak % 51-75'i kaliteli yem bitkileri ile kaplı olan mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakları, 3 - Orta; Bitki örtüsünün ağırlık olarak % 26-51'i kaliteli yem bitkileri ile kaplı olan mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakları, 4 - Zayıf; Bitki örtüsünün ağırlık olarak % 0-25'i kaliteli yem bitkileri ile kaplı olan mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakları, ifade eder. (4342 Sayılı Kanunun 14. Maddesi gereği Orta ve Zayıf mera alanları Tahsis Amacı Değişikliği ile çalışma alanlarımıza dahil edilebilmektedir.) Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların otlatma kapasitelerinin belirlenmesi; Otlakların belirli bir otlatma mevsimi içerisinde ne kadar büyük baş hayvan birimini otlatabilecek güçte olduğunun tespitidir (Otlatma kapasitesinin belirlenmesinde ihtiyaç duyulması halinde, konu uzmanından faydalanılır). Mera, Yaylak, Kışlak, Otlak, Çayır Durumu ve Sınıfı Saptanması; Mera, yaylak ve kışlak ile çayır durumu sınıfı aşağıdaki şekilde saptanır. 1) Mera, yaylak ve kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların yağış kuşağı tespit edilir. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

6 2) İncelenecek olan Mera, yaylak ve kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların planlarında veya haritasında hayvanların çeşitli sebeplerle yararlanamayacağı yerler tespit edilir. 3) Mera, yaylak ve kışlak ile umuma ait çayır ve otlak alanında 5x5= 25 metre karelik yer seçilir. Seçilen bu yer planlarında veya haritasında işaretlenir. Seçilen bu alanlar; Mera, yaylak ve kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların tümünü temsil edecek özellikte olmalıdır. 4) Çalışma yapılacak 25 metre karelik Mera, yaylak ve kışlak ile umuma ait çayır ve otlak kesiminde bulunan bitkiler Verim ve Botanik Kompozisyonu Cetveline işlenir. 5) Çalışma yapılan alanda bulunan bitkilerin türleri tespit edilir ve sayıları cetvele işlenir. 6) Sayılan Baklagil, Buğdaygil ve diğer bitkilerin kendi aralarında toplamlarına oranlanarak yüzdeleri bulunur. 7) Daha sonra genel toplama oranlanarak yüzdeleri bulunur. 8) Çalışılan alanlarda 1x1 metre karelik alanlarda bulunan bitkiler toprak seviyesinden biçilerek her bitki türünün ağırlığı tartılır ve ayrı ayrı yazılır. a) Yosun ve likenler tartıya dahil edilmezler. b) Bitkilerin yüzde ağırlıkları alınırken tam sayı alınır, yüzde beşten daha aşağıda olan detaylar alınmayabilir. c) Yüzdeler alınırken, baklagil ve buğdaygil bitkileri esas alınır. Diğerlerinin karşıları boş bırakılır. Bu değerlerle Mera, yaylak ve kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların durumu ve sınıfları tayin edilir. Bu tayinde Botanik Kompozisyon Cetveli (EK:2) ile Kaliteli Mera Bitkileri Cetvelinden (EK:3) den yararlanılır. Otlatma Kapasitesinin Üretilen Yem Miktarı Esas Alınarak Belirlenmesi; Mera, yaylak ve kışlağın bir mevsim içerisinde ne kadar yem ürettiği aşağıdaki şekilde bulunur. İlkbaharda otlatma olgunluğuna erişen fakat henüz otlatılmaya başlamamış mera, yaylak ve kışlaklarda alanı temsil edecek sayıda örnekleme parselleri seçilir. 1x1 metre büyüklüğünde 10x5 Cm ebadında tahta ve demir çubuktan QUADRAT yaptırılır. Quadrat yardımıyla seçilen örnek içinde kalan 1 metrekarelik alan içerisinde kalan otlar toprak yüzeyinden biçilir ve tartılır. Diğer örneklerde aynı işlem tekrar edilerek örnek içinde kalan alanda otlar toprak yüzeyinden biçilerek tartılır. Örneklerin ortalaması alınır ve sonuç dekardaki verim olarak belirtilir. Üretilen yemin otlatılmasına izin verilen kısmına yararlanılabilir yem adı verilir. Yaralanılabilir yem ortalama %50 olarak alınır. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

7 Bir Mevsimde Üretilen Yem (Kg) Otlatma Kapasitesi: Bir Hayvanın Bir Sezonda Tükettiği Yem (Kg) Mera Genişliği (Da) x Yararlanılabilir Yem (Kg/Da) Otlatma Kapasitesi: Bir Hayvanın Günlük Yem ihtiyacı (Kg/Gün) x Otlatma Günü Sayısı (Gün) Yararlanılabilir Yem ( Kg/Da): 1 metre karedeki Ot x 0.5 (Yararlanma Faktörü) x 1000 Günlük Yem İhtiyacı (Kg) x Otlatma Günü Sayısı (Gün) BBHB Başına Mera ( Da ): Yararlanılabilir Yem ( Kg/Da) Günlük yedirilecek ot miktarı; Hayvanlara günlük, canlı ağırlığının %2,5 i kuru ot veya %10'u kadar yeşil ot yedirileceği esas alınır. BÖLÜM V MERA ISLAHI METOTLARI A-Otlatmanın Düzenlenmesi İle Mera Islahı: Otlatmanın düzenlenmesi, diğer bir deyimle ıslah edilecek merada ıslah öncesi ve ıslah sonrası büyükbaş ve küçükbaş hayvanların ne miktarda, hangi zaman diliminde otlayabileceğinin hesaplanarak otlatma planlamasının yapılması ve uygulamaya konulmasıdır. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta otlatma planı yapılırken köylülerle yakın ilişki içinde bulunulmasıdır. Bu konuda köylülerin de görüşlerini almak, isteklerini tespit etmek, düzenli otlatmaya geçilebilmesi ve otlatmada devamlılığın sağlanması için önemlidir. Köylü özellikle merada otlayacak hayvan sayısının kısıtlanması konusunda hassastır. Otlayacak hayvan sayısı kapasitesinin üzerinde ise ve bu sayıyı azaltmak mümkün değilse otlatma süresinin kısaltılması yoluna gitmek gibi alternatifler üzerinde durulmalıdır. Meradan en yüksek verimin bu şekilde sağlanabileceği hususunda köylü bilgilendirilerek ve bilinçlendirilerek sağlanacak mutabakat çerçevesinde otlatma uygulamasına geçilmelidir. Mera, yaylak ve kışlak bitkilerinin zarar görmeden otlatılabilecekleri ve yeterli yem üretebilecekleri dönem olan otlatma mevsimi otlatma olgunluğuna ulaşılan ilkbahar kritik periyodunun sonu ile sonbahar kritik periyodunun başladığı tarih arasında kalan zaman dilimidir. Tüm İl de bulunan mera, yaylak ve kışlakların yıl boyu otlatma mevsimi içerisinde otlatılmasının düzenlenmesi için İl ve gerekirse ilçeler için Mera Komisyonlarınca İl Otlatma Planları hazırlanır. Otlatma planları, mera, yaylak ve kışlaklarda otlatma mevsimini, otlatma kapasitesini, otlatma sistemini, otlatılacak hayvan cins ve miktarını, otlatmaya başlama ve son verme tarihlerini, otlatma süresini, otlatılacak alana gidiş, geliş güzergâhlarını ve yolları gibi ayrıntıları içerir. İl ve ilçeler için otlatma planları hazırlanmış ise proje hazırlık aşamasında bu planlardaki veriler mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

8 Erken otlatmanın önlenmesi ile meranın yükü azaltılarak ve meraya dinlenme ve gelişme imkânı verilir. Otlatmanın düzenlenmesi, mera ıslahında en ekonomik yöntemdir. Islah çalışmaları uzun periyotlara dayandığından, kültürel ve teknik tedbirlerle çalışmaları hızlandırmak gerekir. Meralarda kalitenin devamlılığı otlatmanın mutlak düzenlenmesi ile sağlanabilir. Otlatmanın düzenlenmesi yoluyla ıslah yapılabilmesi için; iyi cins yem bitkilerinin sahada %25 oranında bulunması veya her metrekaresinde bir adet iyi cins buğdaygil veya baklagil yem bitkisi bulunması gerekir. Bu tip sahaların ıslahında; Otlatma kapasitesine uygun hayvan sayısı, Otlatma mevsimi içerisinde otlatma yapılması, Üniform otlatmanın sağlanması, Sahaya uygun hayvan cinsi seçimi ile başarı sağlanabilir. Otlatmanın düzenlenmesinde; meranın parsele ayrılarak, bu parsellerde geç otlatma, otlatmaya bir yıl kapama ve münavebeli otlatma ile azalıcı türlerin zamanla çoğalması sağlanmalıdır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca uygulanmakta olan mera ıslah ve amenajman projelerinde uygulama süresi yapay mera tesisi ve üstten tohumlama varsa 5 yıl diğer hallerde 3 yıl öngörülmektedir. B-Kültürel ve Teknik Tedbirlerle Mera Islahı: Otlatmanın düzenlenmesi ile ıslah edilemeyecek kadar verimden düşmüş meraların ıslahı, ancak bazı kültürel tedbirlerin alınmasıyla mümkündür. Bu tedbirler, daha fazla masraf ve emek istemesine rağmen, otlatmanın düzenlenmesi metodundan çok daha kısa zamanda başarıya ulaşılır. Aslında mera üzerinde tatbik edilecek bu iki metot birbirinden kesin olarak ayrılamazlar. Kültürel metotlarla ıslah edilen meralarda, otlatmanın düzenlenmesine dikkat edilmelidir. Yoksa ıslah edilen meralar kısa zamanda tekrar verimden düşer. Bunun yanında otlatmanın düzenlenmesi ile ıslah edilen meralarda da bazı kültürel tedbirlerin alınması, ıslah süresini kısaltır. 1- Aşılama (Yapay Tohumlama): İyi cins yem bitkileri azalmış meralarda uygulanır. Bu tip meralara uyum gösteren bitkilerin gelişmeleri ile verimli, iyi bir mera elde edilebilir. Aşılama çalışmalarında gübre kullanılması başarı şansını artırmaktadır. Tohumlama, toprak işlemesi yapılmadan, diken v.s. yabancı otlardan temizlenen tabii mera sahalarına doğrudan doğruya elle veya havadan helikopterle serpmek suretiyle yapılır. Bu ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

9 metot yıllık yağışın 600 mm. den fazla olduğu, yaz kuraklığının azami 2 ay sürdüğü ve % 35 meyile kadar olan derin, topraklı mera sahalarında uygulanmalıdır. Kurak sahalarda, ekilen tohumlardan çıkan fidelerin, yerli bitkilerle rekabet edememesi nedeni ile fazla başarı alınamamaktadır. Özellikle, kurak sahalardaki (Yıllık yağış miktarı <300 mm ise kurak, mm ise yarı kurak ) meralarla, fazla miktarda istilacı türlerin bulunduğu meralarda başarı çok düşüktür. 2- Gübreleme: Merada hayvan gübrelerinin mera dışına çıkarılmasına meydan verilmeden bu gübrelerin yine mera içerisinde değerlendirilmesi ve toprak analizleri sonucu yapay gübreye gereksinim duyulduğunda, yapay gübre kullanılması planlanmalıdır. Gübreleme, meraların ıslahında en fazla kullanılan metotlardan biridir. Gübreleme ile meranın ot veriminin artacağı şüphesizdir. Ancak, gübre uygulamaları çoğunlukla kurak bölgelerdeki meralardan beklenen faydayı sağlayamamaktadır. Özellikle kurak bölge meralarında daha çok tek yıllık, düşük kaliteli bitkilerin bulunması nedeni ile gübrelemenin, bu bitkilerin gelişmesini teşvik edeceği ve arzu edilen sonuçları vereceği şüphelidir. Gübrenin cinsi, miktarı, verilme zamanı çok önemli olup bitkilerin besin ihtiyacı toprak analiz raporları dikkate alınarak belirlenmelidir. Gübreleme sonrası uzmanlarca önerilen süre zarfında sahaya, kesinlikle hayvan girmemelidir. 3-Zararlı Ot Temizliği: Ağır otlatma yapılan meralarda, yüksek kaliteli bitkilerin miktar ve kalitesinde zamanla azalma olurken, düşük kaliteli mera bitkilerinin lehine de gelişme olur. Hayvanların yemediği, meraya zarar veren bitkiler tohuma geçmeden önce çiçek açmaya başlama zamanına göre köklenerek toplanmalı, sahadan uzaklaştırılmalıdır. Temizlik 2-3 yıl devam etmelidir. Bir merada zararlı otların bütün merayı sarması halinde mücadele güç ve masraflı olacaktır. Bu nedenle, proje aşamasında yapılacak işin ekonomisi çok iyi hesaplanmalıdır. Zararlı otlarla mücadelede en önemli husus, zararlı otlar meranın her yerini sarmadan, sayıları az iken mücadeleyi başlatmaktır. Zararlı otlarla; a) Elle veya çapayla, b) Biçmek suretiyle, mücadele edilmelidir. Su kaynaklarının oluşumunu, gelişimini ve kalitesini etkilemesi nedeni ile ıslah çalışması yapılan sahalarda zararlı ot temizliğinde kimyasal mücadele düşünülmemelidir. 4- Erozyon Kontrolu Tedbirleri: Aşınma ve taşınmaya müsait meralarda, erozyon kontrolu tedbirlerinin alınması çok önemlidir. Merada erozyonu durdurmak ve mera topraklarını daha rutubetli bir hale getirmek, bu suretle yem bitkileri üretimini artırmak gayesi ile lüzumlu erozyon kontrolu tedbirleri Erozyon Kontrolu Tamimindeki esaslar çerçevesinde uygulanır. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

10 a-teras Yapılması: Meyilli arazilerde yüzeysel akışı önlemek ve su ekonomisine olumlu katkı sağlamak için tesviye eğrilerine paralel tesis edilirler. Tesis edilecek teraslarda Erozyon Kontrolu Uygulamaları tamiminde yer alan teras tiplerinden uygun olan seçilerek uygulanır. Teras aralıkları, arazi eğimine göre tablodaki düşey ve yatay mesafeler dikkate alınarak geçirilmelidir. Daha yüksek eğimlerde Erozyon Kontrol Uygulamaları Tamimindeki ölçüler kullanılır. Arazinin Eğimi % Düşey Mesafeler m.h Yatay Mesafeler m.l Terasın tümsek kısmı hayvanların geçişine uygun yapılmalı ve uygun türlerle de otlandırılmalıdır. b- Karıklar: Su açığı bulunan meralarda mevcut suyun karıklar vasıtasıyla (%1-0.5 meyilde) erozyona sebebiyet vermeyecek şekilde sahaya yayılarak çayır-meranın ot vejetasyonunun gelişmesi sağlanmalıdır. c- Oyuntu Tahkimi: Erozyon Kontrolu Tamimindeki esaslara göre tesis edilmeli ve mutlaka yöreye uygun çalı ve ot türleri ile yeşillendirilmelidir. d- Rüzgar Perdeleri: Şiddetli rüzgarların ve soğukların egemen olduğu bölgelerdeki mera sahalarında toprak rutubetinin korunması ve rüzgarların erozif etkisinin azaltılması için tesis edilmelidir. Rüzgar perdelerinin tesisi Erozyon Kontrolu Tamimindeki esaslar çerçevesinde yapılır. e- Drenaj: Taban suyunun yüksek bulunduğu ve bu nedenle ot kalitesinin bozulduğu sahalarda birikmiş durgun sular drene edilmelidir. 5- Hayvanların Sevk ve İdaresini Kolaylaştıran Tesisler: Mera üzerinde otlayan hayvanların rahat otlamaları için tesisler yapılır. a- İçme Suyu Tesisleri: a1- Sıvat (hayvan suluğu) Tesisi: Su kaynaklarının bulunduğu yörelerde, engebeli arazilerde azami 500 metre, düz arazilerde azami 1500 metre aralıklarda üniform otlatmayı sağlayacak şekilde tesis edilir. a2- Gölet Sarnıç Tesisi: Yeterli su kaynağı bulunmayan meralarda kar ve yağmur sularını biriktiren 1-2 dönüm genişlikte göletler veya sarnıçlar, yöreye ve inşaat tekniğine uygun olarak yapılabilir. Bu tesisler, az masraflı ve bakımı kolay olacak şekilde inşa edilmeli ve mera içerisine dağıtılmalıdır. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

11 b- Mera Çitleri: Islah edilecek meranın etrafı ile münavebeli otlatma yapılacak parseller çitle çevrilmelidir. Böylece merada otlayan hayvanların, ıslahı yapılan, diğer kültür parsellerine zarar vermeleri önlenmiş olur. c- Mera Yolları: Hayvanların meraya götürülmesi ve mera içerisinde ulaşımın sağlanması için proje safhasında mera yolları düşünülmelidir. d- Gölgelikler, Tuzluklar ve Kaşınma Kazıkları: Sıcak bölgelerde hayvanların günün sıcak saatlerinde dinlenmeleri için serin bir yere ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçların giderilmesi gayesi ile basit sundurmalar yapılır veya gruplar halinde boylu ve etrafı korumaya alınmış ağaçlar dikilir. e- Taş Toplama: Yüzeysel taşlar, kapladığı alan kadar merada ot miktarını düşürmektedir. Ancak, yoğun yüzeysel taşların toplanması merada ekonomik olmamakta, seyrek taşların da toplanması meranın verim kapasitesini fazla etkilememektedir. Toplanması gerekli taşlar düz sahalarda öbekler halinde, meyilli arazilerde belirli aralıklarda ve hayvanların geçişine mani olmayacak, erozyonu önleyecek şekilde toplanmalı veya yarıntıların tahkiminde kullanılmalıdır. Sıvat (hayvan suluğu), tuzluk, koyun banyoluğu, kaşınma kazığı, taş kordon, drenaj hendekleri Türk Standartları Enstitüsünce belirlenen (TS 10632) şekil ve ölçülere uygun olarak (Ek-4) tesis edilir. 1)Koruma Tedbirleri: BÖLÜM VI MERA ISLAHI ÇALIŞMALARINDA DİKKATE ALINACAK DİĞER HUSUSLAR Meralarda ıslah tedbirlerine başlamadan önce mutlaka halkın katılımının sağlanması gerekir. Uzun periyotları kapsayacak koruma tedbirlerinin ve mera yönetiminin meradan faydalananlar tarafından yerine getirilmesi ile meralarda devamlılığın sağlanması mümkün olabilir. Bu nedenle; parsellere ayrılmış meralarda münavebeli otlatma prensiplerinin uygulanması, yem bitkisi üretimi için tesis edilen, aşılama yapılan, otlatmaya bir yıl kapatılan sahalar ve yapılan tesislerin korunması meradan faydalananlar tarafından sağlanmalıdır. Koruma ve münavebe düzeni için gerekli olan hizmet köy tüzel kişiliklerinden sağlanabilir. 2) Çalışma Prensipleri: Orman içi, orman kenarı, orman üst sınırı açıklıklar ve ağaçlandırma, toprak muhafaza, havza ıslah çalışmalarının yürütüleceği sahalarda yer alan mera, yaylak, kışlak, otlaklar ile Otlatma Yönetmeliği hükümlerine tabi alanların ıslahı çalışmaları, uygulama projelerine göre yürütülecektir. Bu tamimin yürürlüğe girmesi ile, Mülga Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Genel Müdürlüğünün Tarihinde yayınlanan 7 Nolu Orman İçi Mera Islahı Tamimi yürürlükten kaldırılmış olup; ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı

12 Orman içi, orman kenarı, orman üst sınırı açıklıklar ve ağaçlandırma, toprak muhafaza, havza ıslah çalışmalarının yürütüleceği sahalarda yer alan mera, yaylak, kışlak, otlaklar ile Otlatma Yönetmeliği hükümlerine tabi alanların ıslahı çalışmalarına yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde devam edilmesini, projelerin Dispozisyona (EK:5) göre düzenlenmesini önemle rica ederim. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Toprak Muhafaza Ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı