Fizik ve diğer doğa bilimler yardımıyla insanoğlu, kişisel, kültür ve profesyonel yapısının yükselmesinde güçlü bir rol oynamaktadır.

Transkript

1 FİZİK haftalık 2, yıllık toplam 74 ders saati GİRİŞ Yedinci sınıf müfredat programına göre öğrencilerin yaş ve fiziksel psikoloji düzeylerine göre fizik dersinin bilimsel düzeyi daha üst seviyededir. Bu yıl öğrenciler ilk kez bazı esas fiziksel olaylar ve kanunlarla tanışacaklar. Öğrencilerin ilk kez tanışacakları bazı fiziksel olay ve kanunlar şunlardır: Durgun haldeki gaz ve sıvılar, maddenin parçacıklı yapısı, mekanik ve ses dalgaları. Altıncı sınıf müfredad programına ait olan iş ve enerji, elektrik akımı gibi derslerin işlenişi ise daha ayrıntılı bir şekilde yapılacaktır. Söz konusu fiziksel olay ve kanunların önemini göz önünde bulundurarak, öğrenciler kuvvet kavramı ve elektronların yönlendirilmiş hareketi hakkında edindikleri bilgi ve bilimsel düzeylerini daha üst bir düzeye çıkarmaları gerekir. Öğrenciler insanoğlunun fizik kanunları yardımıyla, doğayı değiştirebilecek güçte olduğunu, fizik dersinde öğrendiklerinden nasıl yararlanacağını ve nasıl uygulayabileceğini öğrenecektir. Bu şekilde öğrenciler hayat ortamın korunması, enerji tasarufu, beceriklik ve iş alışkanlığı kazanmış olacaklar. Fizik ve diğer doğa bilimler yardımıyla insanoğlu, kişisel, kültür ve profesyonel yapısının yükselmesinde güçlü bir rol oynamaktadır. UZAK HEDEFLER Yedinci sınıf fizik müfredat programının amaçları: Öğrenciler genel olarak fiziksel olaylarla ilgili gözlem ve günlük hayatta karşılaştıkları problemlerin çözümünü ve yeteneklerini geliştirmeleri, 121

2 Çeşitli fiziksel büyüklüklerin ölçme yeteneklerini geliştirmeleri, denel verilerin işlenmesi ve yaşam ortamının korunmasında uygulayabilmeleri, Enerjinin tasarufu ve rasyonel bir şekilde kullanma alışkanlığı edinmeleri gerekir. GENEL VE ÖZEL HEDEFLER v Öğrenciler: 1. Fiziksel olayları betimlemelerini, fiziğin konusunu, özelliğini ve özel yapısını, fiziksel büyüklüklerin birimlerini ve aralarındaki ilişkiyi bilmeleri, Madde, atom, molelekül, iyon, elektron gibi özel parçacıklardan oluştuğunu bilmeleri, gözlemlerden edinilen bilgileri maddenin özelliklerini açıklamak için dikkat, difizyon, yoğunluk gibi maddenin parçacık özelliği ile açıklanabilen basit modelerle açıklamasnı, kuvvetin cisim ve fiziksel sistemlerde değişiklik meydana getirebileceğini, fakat cisimlerin genel özellikleri ve enerjileri değişmediğini, enejinin farklı şekilleri oduğunu, bir cisimden bir başka cisme akabileceğini ve şekil değiştirebileceğini bilmeleri, 2. Termik, peiyodik, elektrik gibi bir çok fiziksel olayın, maddenin parçacık özelliğine dayanarak açıklanabileceğini bilmeleri, maddenin fiziksel hali, yüzey gerilimi ve kılcal olaylarla ilgili özelliklerin açıklanması, maddenin parçacıklı yapısına ait özelliklere dayanarak açıklanbabileceğini, deney ve günlük hayattan alınan örneklerle açıklanabileceğini bilmeleri, enerjinin farklı şekileri olduğunu, bir cisimden bir başka cisme geçebileceğini ve şekil değiştirebileceğini bilmeleri, günlük hayattan peryodik hareket, titreşimler ve dalgalarla ilgili örnekler verilmesi, sembolik olarak iş ( A = F s ), güç ( P = A / t ), ohm kanunu ( U = U I ) dalgaların hızı ( c = l f ), elektrik enerjiisi ( E = Q = U I t ),v.b. gibi bağıntıları yazabilmeleri, bu bağıntıların problemlerin çözümünde kullanmalarını bilmeleri, 122

3 cisimlerin yüksekliğe göre, dalgaların ortamın yoğunluğuna göre hızı, kuvvetin etkisinde sarmal yayın uzaması, enerjinin bir cisimden diğer bir cisme akması, enerjinin şekil değiştirmesi gibi fiziksel olaylar arasındaki nitel ve nicel ilişkileri açıklamaları, 3. fiziksel büyüklüklerin ölçülmesinde edinilen bilgi ve becerileri günlük hayatta problemlerin çözümünde uygulayabilmeleri, manometre ve barometre gibi basınç ölçer,tansiyon ölçer, elektriksel direnç, elektriksel güç gibi aygıtları ve birimleri kullanabilmeleri, ayrıca bir elektrik devresinde akımın kollara ayrılmasını örneklerle kavrayabilmeleri, zaman,uzaklık, kuvvet, iş ve güç ölçmesi ve sistem içinde kuvvet, hız, potansiyel ve kinetik enerji gibi karakteristik büyüklüklerin karşılıklı etkileşmelerin hesaplanmasını bilmeleri, kuvvetin sonucu olan mekanik iş ve gücü denel olarak göstermesi, sesin meydana gelmesini pratik örneklerle kavrayabilmeleri, termometre, kütle, hız, uzaklık, elektriksel yük miktarı, akım, geri lim (voltaj) ve elektriksel direnç gibi enerji boyutlu fizkisel büyüklüklerin nasıl ölçüldüğünü bilmeleri gerekir. 4. Fiziksel olayları doğru bir şekilde açıklamak için teorik ve denel bilgilerden yararlanmak, katı sivi ve gaz halindeki cisimler arasındaki farkı ve benzerlikleri maddenin moleküler yapısını göz önüde buludurarak ortaya atmaları, bir sistemde kuvvet, basınç ve sıcaklık gibi etkenlerin önemini anlamaları ve belirlemeleri, cisimler dış kuvvetlerin etkisinde ne gibi değişiklere uğrayacağını ya da enerji örneğin kuvvertlerin karşılaştırması, uzaklık ve kuvvet, basit makinelerin yaptığı iş değişimini belirlemeleri ve tahmin etmeleri gerekir. 5. Derse karşı tutumunu geliştirmesi dersin sunduğu öncelikleri ve sınırları anlamaları, kişisel hareketlerde yapıcı, yaratıcı, hoşgörülü, alçak gönülü, eleştirel düşünme yetenekli olmak gerekir. 123

4 DERS İÇERİĞİNİN ORGANİZASYONU haftalık 2, yıllık toplam 74 ders saati Kategori Alt kategori Ders saati Oranı ( % ) I. CİSİMLERİN KONUMU VE HAREKETİ I.1 Homojen ortamlarda peryodik hareketler I. 2 Sıvı ve gazlar ,22 24,35 II. DÜZENSİZ VE TERMİK HAREKETLER III. ELEKTRİK VE MAGNETİZMA I.3 Cisimnler ve özellikleri II. 1 Maddenin moleküler kinetik yapısı III. 1 Elektrik ve magnetizma 10 13, , ,35 Toplam: 74 Toplam:

5 KATEGORİ ALT KATEGORİ PROGRAM İÇERİĞİ KAZANIMLAR DERSLER ARASI İLİŞKİ I. CİSİM- LERİN KONUMU VE HAREKETİ I.1 UNİFORM ORTAMLARDA PERYODİK HAREKETLER Titreşim ve dalgalar Peryodik hareket. Dalgaların oluşumu.dalga çeşitleri ve özellikleri. Dalga hızı Dalgaların girişimi. Dalgaların yansıması ve kırılması Ses. Ses kaynakları ve nitelikleri. Yankı Öğrenci: 1. Mekanik ortamlarda titreşim ve dalgaların oluşumunu, dalga çeşitlerini ve frekans, hız, peryot ve dalga uzunluğu gibi dalga özelliklerini bilmeleri, 2. Dalgaların kırılma ve yansıma özelliğine sahip olduğu anlamaları, 3. sesin yayılması su dalgalarına benzer şeklinde olduğunu anlamaları gerekir. Söz konusu üniteler tüm doğa bilimleri, teknik ve enformatik, ayrıca günlük hayat ile bağlıdır. İnsanlar ve canlı varlıklar arası iletişim dalgalar yardımıyla gerçekleşir. Aynı şekilde edüstri ve tarımda kullanılan materyalerin teknik ve bilimsel yapısı dalgalar yardımıyla incelenir. I. CİSİM- LERİN KONUMU VE HAREKETİ I.2 SIVILAR VE GAZLAR Durgun haldeki sıvı gazlar Basınç Atmosfer basıncı Sıvı ve gazlarda basınç. Paskal kanunu Hidrostatik basınç Bileşik kaplar Arşimet kanunu Kapalı kaplardaki gaz basıncı. Manometre. Öğrenciler: 1. Kuvvetin yaptığı basıncın tanımını verilen bir kaç örnekle belirleyebilmeleri, 2. Bir yüzeye etki eden basıncın etkisini yüzeye ve dik kuvvete bağlı olarak betimleyen bir deney alatmaları, 3. Hidrostatik basıncın sayısal değeri derinliğe ve cismin yoğunluğuna bağlı olduğunu bilmeleri, Basınç kavramı teknikte, astronomide vs doğa bilimlerinde önemli yer alır.ayrıca biyoloji, kimya, coğrafya ve jeoloji ve agronomide basınç kavramının büyük önemi vardır.biyolojide bitkiler suyla beraber 125

6 4. Barometre ve manometrede basınç değerlerini doğru olarak okumaları bilmeleri, 5. Günlük hayata cismlerin sıvılardaki yüzme ve batma kavramını ayırt etmeleri ve anlamaları gerekir. osmoz basıncı yardımıyla organik maddeler taşınır. Bitkiler bu şekilde beslenirler İş ve enerji Öğrenciler: I. CİSİM- LERİN KONUMU VE HAREKETİ I. 3 CİSİMLER VE ÖZELLİKLERİ Kuuvet İş, sıcaklık ve enerji Güç 1. Mekanik işi denel olarak göstermeleri, 2. Mekanik enerjinin denel olarak dönüşümünü göstermeleri, 3. Somut ( konkre ) örneklerle iş ve enerji arasındaki ilişkiyi göstermeleri gerekir Fizikte söz konusu kavramlar o kadar önemli dir ki, bu kavramlarla tüm doğa bilimlerinde, teknikte ve günlük hayatımızda her zaman karşılaşırız. II. DÜZENSİZ VE TERMİK HARE- KETLER II. 1. MADENİN MOLEKÜLER KİNETİK YAPISI Maddenin yapısı ( atom ve moleküler ) Moleküler arası kuvvetler Isı enerjisi Maddenin özelliği Maddenin yoğunluğu Difuzyon olayı Sıvıların bazı yüzeysel özellikleri: a) ıslanma olayı Öğrenciler: 1. Maddenin atom, molekülerden ve başka bileşik parçacıklardan yapıldığını anlamaları, 2. Moleküler hareketi ve moleküler arasında boşluklar olduğunu anlatan bir deney anlatmaları, 3. Yüzey gerilimi kılcal olay ve moleküler arası kuvvetlerin bir sonucu olan difuzyon olayını anlatmaları, 4. Atom ve molekülerin termik Maddenin atom ve molekül yapısı kavramı bir çok olayı açıklamak için kimya, biyoloji, tıp, astronomi v.b. bilim dallarında geniş olarak kullanılmaktadır. Aynı şekilde difuzyon kavramı tıpta, kimyada, biyolojide v.b. bilim dallarında uygulama alanı bulmuştur. 126

7 b) kılcal olaylar. hareketlerin düzensiz hareketin bir sonucu olarak sıcaklığı anlamaları gerekir Elektrik akımı Öğrenciler: III. ELEKTRİK VE MAGNE- TİZMA III. 1 MADENİN ELEKTRİK VE MAGNETİK ÖZELİKLERİ Doğru akım Elektrik akımın şiddeti. Ampermete Elektrik akımın gerilimi (voltajı ) Voltmetre Elektrisel direnç. Reostalar Bir elektrik devre parçası için Ohm kanunu Bir kollu elektrik devresinde akım şiddeti.(akımın kollara ayrılması) Dirençlerin bağlanması: a) seri bağlama b) paralel bağlama Elektriksel güç 1. Elektrik akımını serbest ya da iletkenlik elektronların yönlendirilmiş hareketi olarak açıklamaları, 2. Verilen bir elektrik devresini çizebilmeleri ve devre parçalarını açıklayabilmeleri, 3. Elektriksel direnç yardımıyla elektrik enerjinin ısı enerjisine dönüşümünü denel olarak göstermeleri, 4. Ampermetre voltmetre ve vatmetre gibi elektriksel aygıtlar yardımıyla elektrik akımı, gerilimi ve gücü ölçebilmeleri, ayrıca sözlü ve yazılı olarak gerilim ve elektriksel direnç arasındaki U = R I bağıntısını yazabilmeleri, 5. Ş ematik ve pratik olarak elektriksel dirençlerin seri ve paralel bağlanma şekillerini denel molrak göstermeleri, ayrıca elektrik enerji E = Q= U I t kullanabilmeleri gerekir. Elektriksel olaylar doğal bilimler, teknik ve günlük hayata o kadar bağlıdır ki hayatımız söz konusu kavramlarsız düşünülemez 127

8 METODOLOJİK TALİMATLAR Deneyimler göstermektedir ki değişik metodlarla yapılan eğitim süreci çok daha etkin ve başarılıdır. Bu nedenle fizik dersi eğitimi de değişik metodlar yapılmalıdır. Burada yalnız en çok kullanılan kimi metodlardan söz edilecektir. Fizik dersinin gerçekleşmesinde en çok kullanılan metodlar aşağıda verilmiştir. Sözlü anlatım metodu Diyalog metodu. (Diyalog metoduna öğretmenin etkin olma metodu de dahildir). Denel metod (Öğretmen dersi deney yaparak açıklar) Deney yapma metodu Yukarıda belirtilen metodlardan başka eğitimde başka metod ve teknikler de kullanılır. Örneğin öğrencilerin gurup ve ekip çalışmalarında çok verimli olan Öğrenci merkezli eğitim ve Etkili öğretim metodu (interaktif metodu) kullanılmaktadır. Fizik öğretmeni Öğrenci merkezli eğitim ve Etkili öğretim metodu tekniklerini kullanmak zorundadır. Her iki metodun beraberce kullanılması çok başarılı sonuçlar vermektedir; Çünkü öğrencilerde fizik dersine karşı olan ilgi ve sevgiyi yükseltir. Öğrenciler edindikleri somut (konkre) ve pratik bilgilerin uygullaması olarak problemlerin çözümünde gösterirler. Bu da öğrencilerin beleğinde zor silinen hatıralara neden olur. DEĞERLENDİRME Değerlendirme öğrenci bilgisini bir ölçütle karşılaştırılıp bir karara varılması işlemidir. Öğrencinin başarısının değerlendirmede öncelikle öğrencinin müfredat programıyla öngörülen genel ve özel amaçlara ne derece yaklaştığını, davranışların ne kadarını benimsediğinin ve fizik dersinin önemini ne derece anladığının bir saptamasıdır. Değerlendirmenin amacı başvurulan öğretim metodlarının, öğrenci başarısının, belirli metod ve tekniklerle belirtilen davranışların ne kadarını kazandığının saptanmasıdır. Eğitimde değerlendirme, öğrencinin eksikliklerini saptamak, başarılarını tespit etmek, başvurulan öğretim metodların etkinliğini, öğrenciden çok öğretimi ilgilendirir. Öğretmenin işini kolaylaştırmak için aşağıda belirtilen teknikler önerilir. 128

9 Etkinliğe göre değerlendirme Öğretmen öğrenciyi bir arkadaş olarak kabul etmelidir. Öğretmen öğrenciyle konuşarak eğitim sürecine katılmalıdır. Bu şekilde öğretmen öğrencinin bilgi düzeyini değerlendirebilir ve derse kaşı ilgiyi artırabilir. Yalnız bu şekilde öğrenci derste sürekli olarak etkin olabilir; Fizik olaylarını kavrayabilir. Farklı öğrenciler aynı bir problem hakkında değişik sonuçlara varabilir. Sözlü değerlendirme Bazı öğrenciler sürekli olarak hazırlıklı olmalarına karşın çekingendirler, gekektiğinden fazla etkin değildirler ve konuşmalara katılmazlar. Bu nedenle öğretmen bu öğrencileri çağırmalı ve onları sözlü olarak sormalı. Yalnız bu şekilde öğretmen söz konusu öğrencilerin bilgi düzeyi hakkında fikir sahibi olabilir. Söz konusu bilgi yoklaması da sınıfta ikili konuşma şeklinde gerçekleşir. Test sorularla yapılan bilgi yoklamasında, öğretmen öğrencilere dersin ne derecede kavrandığını içeren sorular sorar. Bu metod öğretmenin testleri iyi olarak hazırlamasına verdiği öneme bağlıdır. Öğretmen test sorularını hazırlarken öğrencilerin dersi tanıma, anlama, uygullama, analiz ve sentez yapma düzeyi adı verilen Blum kriterlerini göz önünde bulundurmalıdır. Öğrencilerin bilgi düzeylerini saptamak amacıyla birinci yarı yılda iki, ikinci yarı yılda da iki olmak üzere toplam dört test sınavı düzenlenir. Sınıfta ve evde problem çözme değerlendirmesi 7. sınıf müfredat programına göre tekrarlama ve ev çalışması problemlerin çözümleri öngörülmüştür. Problemlerin çözümünde öğrenciler sürekli olarak siyah tahta da ya da defterlerinde problemleri çözmeleri gerekir. Öğrencilerin söz konusu etkinliği bilgi değerlendirmesi olarak alınmalıdır. Test çözme değerlendirmesi Bir sınıftaki öğrencilerin test sınavı ile ilgili bilgi değerlendirmesi öğretmene, öğrencilerin ders hakkında ne derecede bilgi edindiklerine 129

10 olanak sağlar. Test metodu öğretmenin testleri hazırlama süresini yakından ilgilendirir. Test soruları ne kadar dikkatli hazırlanırsa elde edilecek sonuçlar da o derece başarılı olur. Test soruları hazırlanırken Blum un kriterleri tanıma düzeyi (kognitif), anlama, uygulama, analiz ve sentez, göz önünde bulundurulmalıdır. Her yarı yılda öğretmen birer test soru hazırlamalıdır. Test soruların amacı öğrencilerin ders hakkındaki kavrama becerilerinin saptamasıdır. Okulldaki laboratuvar etkinlikleri Fizik laboratuvarı var olan okullarda öğretmen müfredat programına göre deneyler gerçekleştirir ya da herhangi bir fiziksel büyüklüğün ya da olayın ölçümünü yapar. Laboratuvardaki çalışmalar sırasında bazı öğrenciler çalışmalarda daha etkindir. Bu öğrenciler deneyleri bağımsız olarak yapabilirler, öğretmene de deneylerde ya da ölçme işlemlerinde yardımcı olurlar. Öğrencileri bu tür davranışları öğretmen tarafından değerlendirilmelidir. Öğrencilerin okulda ve evde bağımsız çalışmaları Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi pratik ve gruplar halindeki çalışmalarla da yapılır. Öğrenciler öğretmenin verdiği fizik araçlarının yapımını, evde kendi başlarına gerçekleştirirler. 130