ASELSAN da Halk Günü ULUSAL SAVUNMA SANAYİİNİN GÜVENCESİ YIL:25 SAYI:86 3/2012 ISSN

Transkript

1 Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı nın bir kuruluşudur. YIL:25 SAYI:86 3/2012 ULUSAL SAVUNMA SANAYİİNİN GÜVENCESİ ISSN ASELSAN da Halk Günü

2

3 ASELSAN Dergisi 1 Değerli Okuyucular ASELSAN ın çalışmalarına yer verdiğimiz bir sayıyı daha çıkarmanın gururunu yaşıyoruz. Türk Silahlı Kuvvetleri ve müttefikleri için bir teknoloji üssü olan ASELSAN, yarattığı katma değer ile ekonomik kalkınmada da öncü bir rol oynuyor. Dergimizde yer alan ve Türkiye nin süper markaları arasında yer aldığını belirten araştırma da bu iddiamızı destekliyor. ASELSAN Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. Adına Yayın Sahibi Cengiz Ergeneman Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nihat Irkörücü Yayın Kurulu Ayhan Alpman Mehmet Çağlar Betül Dinçer Cengiz Erbaş Sinan Korkan Yılmaz Oktay Şenol Uzun Hayrullah Yıldız Kamil Zafer Selçuk Editör İbrahim Bilekli Tasarım Erkan Erdal Fotoğraflar Halil İ. Muştucu Dağıtım Osman Ardoğan Yayın Tarihi 10 Aralık :00 Yayın İdare Adresi ASELSAN A.Ş. Mehmet Akif Ersoy Mahallesi 296. Cadde No:16 Yenimahalle - ANKARA e-posta: yayin@aselsan.com.tr Baskı-Cilt Gökçe Ofset İvedik Organize Sanayii Sitesi 21. Cadde 599. Sokak No:22 Yenimahalle - ANKARA Yayının Türü Yerel Süreli Yayın Dergide yayımlanan yazılardan, kaynak adı gösterilerek alıntı yapılabilir. Dergide yayımlanan yazılar yazarların kişisel görüşüdür, ASELSAN A.Ş. yi sorumlu kılmaz. ASELSAN Dergisi Basın Ahlak Yasası na uymayı taahhüt eder. Dergimizin bu sayısında tema olarak ASELSAN ın da ana sponsorları arasında yer aldığı, ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi nde gerçekleştirilen 5inci Deniz Sistemlerini seçtik. ASELSAN ın deniz platformları için geliştirmiş olduğu teknolojik çözümler ve bu konuda hazırlanmış makaleler sayfalarımızda yer alıyor. Türkiye nin terörle mücadelede karşılaştığı en büyük güçlüklerden biri olan El Yapımı Patlayıcılara karşı geliştirilmiş olan Gergedan Karıştırıcı Sistemi törenle teslim edildi. Törende konuşan Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar ın söylediği Az zamanda çok işler başarılmış bir proje. Umarım bu ürünü kullanma ihtiyacı olmaz. Ama kullanılırsa da askerlerimizi en mükemmel şekilde koruyacağına eminim sözleri projeye verdiği desteği gösterdi. Sadece ürün değil, ürünün kalbini oluşturan temel teknolojilere de sahip olmak için çalışmalarına devam eden ASELSAN, bu konuda üniversiteler ile geliştirdiği işbirliğine örnek olacak imzalar attı. SSM nin öncülüğünde gerçekleşen projeler ile BİLKENT, ODTÜ, Cumhuriyet Üniversitesi ve İzmir İleri Teknoloji Enstitüsü ile ileri teknolojik araştırma imzaları atıldı. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı nın bir kuruluşu olan ASELSAN, vakfın kuruluşunun 25inci yıldönümü vesilesiyle kapılarını halka açtı. Türk savunma sanayisinin geldiği noktaya en iyi örnek olan tesislerimiz, ziyaretçilerimizden tam not aldı. ASELSAN, deprem ile yıkılan Van a da yardım elini uzattı. Erciş ilçesinde yapımı gerçekleştirilen 32 derslikli ASELSAN ilk ve Orta Öğretim Okulu eğitime açıldı. Yenimahalle Belediyesi tarafından yaptırılan ve Kurucu Genel Müdürümüz M. Hâcim Kamoy un adını taşıyan park törenle açıldı. Merhum Genel Müdürümüz Kamoy un ailesi ve ASELSAN lılar parkın açılışında duygulu anlar yaşadı. Bu yoğun gündem içinde kuruluşumuz 37 yaşına bastı. 14 Kasım tarihinde Yönetim Kurulu Başkanımız Necmettin Baykul un başkanlığında tüm çalışanlar Ata nın huzurunda yerini aldı. Yukarıda kısaca değindimiz başlıklar dışında çok sayıda haber sayfalarımızda yer alıyor. ASELSAN ile ilgili gururla duyurduğumuz gelişmelerin yer aldığı bir sayıda daha buluşuncaya kadar saygılarımızı sunuyor, esenlikler diliyoruz. Yayın Kurulu

4 2 3 / 2012 İçindekiler 1 Yayın Kurulundan 2 İçindekiler 4 ASELSAN'dan Van a Bir Okul 6 ASELSAN 37 Yaşında ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul, yöneticiler ve çalışanlar ile birlikte Anıtkabir'de saygı duruşunda bulundu. Atatürk'ün mozolesine çelenk bırakan Baykul, saygı duruşundan sonra Anıtkabir özel defterini imzaladı. 4 ASELSAN'dan Van a Bir Okul 8 ASELSAN ile Bilkent Üniversitesi'nden Önemli İşbirliği 10 SSM Teknoloji Kazanım Yol Haritası Sözleşmeleri 12 ASELSAN Dijital Takograf Üretecek 14 GERGEDAN TM Uçanı Kaçanı Karıştırıyor GERGEDAN TM Aktif Köreltme/Karıştırma Sistemi kullanılarak, Radyo Frekans (RF) Kontrollü El Yapımı Patlayıcı (RFEYP) madde düzeneklerinin patlatılması aktif karıştırma uygulaması ile engellenerek, tehdidin etkisiz hale getirilmesi sağlanmaktadır. 16 ASELSAN Çıtasını Yükseltiyor 18 ASELSAN'ın Olgunluğu Bir kez Daha Tescillendi 20 Deniz Platformlarının Haberleşme Çözümleri 23 ASELSAN Deniz Ataletsel Navigasyon Sistemi 26 ASELSAN Bilişsel Radarı Deniz Platformlarına Taşıyor ASELSAN, 1991 yılında alınan Savunma Sanayi İcra Komitesi (SSİK) kararı doğrultusunda, Türkiye nin Radar Teknoloji Merkezi olarak, ulusal radar ihtiyaçlarının gelişmiş teknolojiler ile karşılanması için faaliyetlerini arttırarak sürdürüyor. 6 ASELSAN 37 Yaşında 30 Sualtının Gizlerini ASELSAN Ortaya Çıkartıyor 32 Yeni OpenACC Teknolojisinin Kullanımı 36 Denizaltı Torpido Karşı Tedbir Sistemi 40 Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi (KATS) 43 Torpido Karşı Tedbir Sistemi (HIZIR) 48 ASELSAN'da Bir Ömür ASELSAN ın Macunköy tesislerinde düzenlenen törene çok sayıda personel katıldı. Törende bir konuşma yapan Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul, aidiyet duygusunun öneminin altını çizerek, şirkete özveri ile uzun yıllar hizmet eden çalışanları kutladı. 8 ASELSAN ile Bilkent Üniversitesi'nden Önemli İşbirliği 50 IDEAS 2012 Fuarı Üniversite-Sanayi İşbirliği Zirvesi 53 ASELSAN Kapılarını Halka Açtı Türk Silahlı Kuvvetleri'nin haberleşme cihazı ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulan ve dünyanın 100 büyük savunma sanayi firması arasında bulunan kurumu gezmek isteyen vatandaşlar, sabah saatlerinden itibaren ASELSAN'ın Macunköy'deki tesisine geldi. 54 NATO-STO Sempozyumu 55 ASELSAN'a Elektronik Tasarım Oscar'ı

5 ASELSAN Dergisi 3 56Hâcim Kamoy Parkı Açıldı 56 Hâcim Kamoy Parkı Açıldı Ankara Yenimahalle Belediyesi nin ASELSAN ın kurucularından Mehmet Hâcim Kamoy anısına yaptığı park hizmete açıldı. 21 bin metrekarelik parkın açılışına, Kamoy un eşi Mehpare Kamoy, ailesi ve vatandaşlar katıldı. 52 İşbirliği Üniversite-Sanayi Zirvesi 57 ASELSAN a Süper Marka Ödülü 58 AFCEA'dan ASELSAN'a Ziyaret Sanayide Sürdürülebilir Tesis Yönetimi 59 Bir Başarı Öyküsü Daha Verimlilik Fikir Yarışması 60 Alt Yükleniciler Kaplama Eğitimi Aldı Boya Hataları ve Giderilmesi Eğitimi 61 Üniversite-Sanayi İşbirliği Ödülü 62 INDODEFENCE 2012 Fuarı 64 Basından Haberler 74 Ziyaretçiler

6 8 3 / 2012 ASELSAN ile Bilkent Üniversitesi'nden Önemli İşbirliği GaN Transistör ve Tümleşik Devre Yapımı İçin İleri Teknoloji Yatırımı Mutabakat Muhtırası İmzalandı. Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, ilk olarak savunma teknolojileri alanında kullanılmaya başlanan Galyum Nitrat (GaN) maddesinin Türkiye'deki geliştirme çalışmalarına ilişkin, ''Radar alanında en kritik teknolojiyi kazanıyoruz'' dedi. ASELSAN ile Bilkent Üniversitesi arasında ''Galyum Nitrat (GaN) Transistör ve Tümleşik Devre Yapımı İçin İleri Teknoloji Yatırımı'' konusunda mutabakat muhtırası törenle imzalandı. Törende konuşan Savunma Sanayii Müsteşarı Bayar, ASELSAN ile birlikte sistem mühendisliğinin tasarım ve modüle kadar yol aldığını, şimdi de malzeme üretimine geçileceğini söyledi. Bayar, bu teknolojinin radar üretiminde kullanılacağını belirtti. ASELSAN Genel Müdürü Cengiz Ergeneman radar gibi gelişmiş sistemleri Türkiye'nin üretmesi, başka ülkelere bağlı kalınmaması için bu ürünlerin geliştirilmesi gerektiğini ifade etti. Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar: ''Radar alanında en kritik teknolojiyi kazanıyoruz'' dedi. Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdullah Atalar bu projenin, üniversitelere araştırma için verilen kaynakların gerçek hayatta faydalı işlere dönüştüğünün güzel bir örneği olacağını kaydetti. ASELSAN Radar Elektronik Harp ve İstihbarat Sistemleri (REHİS) Grubu Tasarım Teknolojileri Direktörü Oğuz Şener bu ürünün dünyada dört ülkede üretildiğini, ancak satışının sınırlı ve izinlere tabi olduğunu belirtti. Türkiye'de GaN üretim altyapısı kurma ve geliştirme sürecinin kısa sürede tamamlanabileceğine dikkati çeken Şener, yeni nesil milli radarlarda kullanılacak ilk GaN transistörlerinin üretiminin 2016 yılına hedeflendiğini bildirdi.

7 ASELSAN Dergisi 9 Bilkent Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (NANOTAM) Direktörü Prof. Dr. Ekmel Özbay Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar Bilkent Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (NANOTAM) Direktörü Prof. Dr. Ekmel Özbay 10 yıl süren çalışmalar sonucunda Türkiye'de GaN teknolojisinin geliştirildiğini belirterek, artık bu teknolojinin ticari olarak kullanılacak aşamaya geldiğini vurguladı. Özbay, bu teknoloji ile yüksek güçlü GaN nanotransistörler ve nanofabrikasyon malzeme üretileceğini söyledi. GaN teknolojisi nedir? Galyum Nitrat (GaN) üstün fiziksel özellikleri nedeni ile son yıllarda tüm dünyada üstünde yoğun çalışmalar yapılan yeni bir yarı iletken malzemedir. Millî olarak geliştirilen GaN teknolojisinin hem sivil hem askerî birçok alanda kullanılması hedeflenmektedir. Bu konudaki yatırımlarla; radar, uydu aktarıcı, karıştırıcı ve yeni nesil cep telefonu sistemlerinde uygulama alanı bulması beklenen ve savunma sanayi alanında sağladığı kritik avantajlar nedeniyle ihracat izni sorunları yaşanan GaN teknolojisine dayalı ürünlerin, milli imkanlarla üretilmesi sağlanmış olacaktır. Üstün özelliklere sahip GaN teknolojisi, özellikle yüksek güçte çalışan hızlı transistörlerin yapımına imkan vermektedir. Bu sayede özellikle radarların önemli bir parçası olan güç transistörleri, yarı büyüklükte ve beş kat daha güçlü olmaktadır. Çok daha verimli ve yüksek menzilli radarların geliştirilmesi için gerekli olan GaN teknolojisi için çalışmalar ülkemizde 2002 yılında başlamıştır. Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından başlatılan ve ASELSAN ile Bilkent Üniversitesi'nin yer aldığı ilk projede, Bilkent Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (NANOTAM) bünyesinde alt yapı kurulmuştur. Bu projeyi takiben, 2006 yılından itibaren ASELSAN ve Bilkent Üniversitesi arasında, örnek gösterilecek bir üniversite sanayi işbirliği çerçevesinde, ASELSAN ın ürüne yönelik gereksinimleri doğrultusunda araştırma projeleri başarıyla yürütülmektedir.

8 10 3 / 2012 SSM Teknoloji Kazanım Yol Haritası Sözleşmeleri İmzalanan dört ayrı sözleşme ile önemli bilgi birikimi ASELSAN da, askeri kullanım şartları da göz önüne alınarak sanayileştirilecek ve özgün olarak geliştirilecek olan gösterge ve görüntüleme cihazlarında uygulama alanı bulacak. Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, SSM Nuri Demirağ Konferans Salonu'nda düzenlenen SSM Teknoloji Kazanım Yol Haritası Sözleşmeleri imza töreninde, başarının anahtarının birlikte çalışabilmekten geçtiğini söyledi. Sanayinin belli çalışmalar dahilinde yoğunlaştığı projeleri belli seviyeye kadar getirdiğini ifade eden Bayar, bundan sonra üniversitelere de görev düştüğünü kaydetti. Kızılötesi Sensör Teknolojisi SSM, ASELSAN ve üniversiteler arasındaki işbirliğiyle oluşacak teknolojik seviyenin yatırımları daha etkin kılacağını belirten Bayar, ''Biz hedeflerimizi dünyanın önünde giden projeler olarak belirledik. Çünkü yaptığımız şeyin teknolojik üstünlük sağlaması gerekiyor ki bir anlam ifade etsin'' diye konuştu. SSM ile ASELSAN arasında ''Eymir'', ''Gediz'', ''Kangal'' ve ''Elmas'' projeleri sözleşmeleri ve bu sözleşmeler altında ASELSAN ile ODTÜ, Cumhuriyet Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü arasında alt yüklenicilik sözleşmeleri taraflarca imzalandı. Bu sözleşmeler kapsamında ASELSAN, ülkemizin dört ayrı yüksek öğretim kurumunun altı ayrı araştırma grubu ile ortak Ar-Ge faaliyetleri yürütecek. Çalışmalar temel mikro-elektronik teknolojileri ve bu teknolojilere ilişkin malzemeler üzerinde yoğunlaşıyor. Bu süreçte, üniversite ve sanayi işbirliği ile temel araştırmaların ilk aşamada üniversitelerde oluşturulması, devamında ise bu uygulamaların ASELSAN da sanayileştirilmesi hedefleniyor. Böylece ASELSAN, ileri teknoloji içeren sistemlerde üniversitelerimiz ve araştırma merkezlerimizde ulusal olarak geliştirilen özgün mikro-elektronik aygıtları kullanır hale gelecek. Tablo 1. Dağınık Sensör Yapılı Sistemler ile Mekanik Taramalı Sistemler in karşılaştırılması

9 ASELSAN Dergisi 11 ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar Kızılötesi Algılayıcı Teknolojisi ASELSAN yükleniciliğinde, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü ile ASELSAN yükleniciliğinde, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Fizik Bölümü ile ASELSAN yükleniciliğinde, Cumhuriyet Üniversitesi Nano Teknoloji Merkezi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuantum Aygıtları ve Nanofotonik Araştırma Laboratuvarı (KANAL) ile imzalanan üç ayrı proje ile cisimlerden yayılan veya yansıyan ve gözümüzle göremediğimiz kızılötesi ışınları algılayıp elektrik sinyaline çeviren elekto-optik kızılötesi algılayıcıların temel yapıtaşlarının geliştirilmesini amaçlanıyor. Kızılötesi algılayıcıları kullanan elektrooptik sistemler sayesinde; gece ve olumsuz hava koşullarında görüş ve gözetleme olanağı kazanılıyor. Kızılötesi algılayıcı teknolojisi, uzun ve kapsamlı bilimsel araştırmalar gerektiriyor. Bilim ve teknolojinin en gelişmiş olanaklarını kullanan uygulamalarıyla etkinlik ve üstünlük sağlanıyor. Kızılötesi algılayıcı teknolojisi, başka kritik teknolojilerin üretilmesini hazırlayan nitelikte bir teknolojidir. Sınırlı sayıda gelişmiş ülkenin elinde bulunan bu teknoloji konusunda ülkemizdeki araştırma çalışmaları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi tarafından 1999 yılında başlatıldı. Bu çalışmaların sonucunda ülkemizde ilk kez özgün ve ulusal olanaklarla kızılötesi algılayıcı teknolojisi geliştirildi ve ASELSAN a aktarıldı. İmzalanan bu projeler ile 1999 yılında başlanan çalışmalara hem ivme hem de teknolojik derinlik kazandırılması hedefleniyor. üzerinde sadece birkaç ülkenin elinde bulunan ve ihraç izinleri sorunları yaşanan kızılötesi algılayıcılarda kullanılan temel malzemeler konularında ülkemiz kaynakları ile araştırma çalışmaları başlatıldı. Önümüzdeki yıllarda bu çalışmaların sonuçlarının başarı ile savunma sanayine aktarılması ve dünya üzerinde bu teknolojiye sahip sayılı ülkeler arasına girilmesi hedefleniyor. OLED Teknolojisi ASELSAN yükleniciliğinde, Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi (SUNUM) ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü ile imzalanan proje ile ekran teknolojilerinde kullanılan Organik Işık Yayıcı Diyot (OLED) ve grafen teknolojilerine ilişkin Ar-Ge faaliyetleri yürütülecek. Üstün özellikleri ile OLED teknolojisinin, önümüzdeki on yıl içerisinde Sıvı Kristal Ekran (LCD) teknolojisinin yerini alması bekleniyor. Bu proje sürecinde OLED malzemelerinin üretilmesini gerçekleştirecek olan Ortadoğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü 2007 yılından bu yana OLED ekranlarda kullanılan malzemelerin geliştirilmesi üzerine çalışmalar yürütüyor. Işığı geçirme ve esnek bir elektrot olma özelliği gibi olağanüstü nitelikleri ile birçok teknolojide günümüzde kullanılan malzemelerin yerini alması beklenen grafen, 2004 yılında keşfedildi ve bilim dünyasında yarattığı etki araştırmacılarına 2010 yılı Nobel Fizik ödülünü kazandırdı. Bu proje sürecinde grafen tabanlı OLED ekranlar geliştirilmesi üzerine çalışmalar yürütecek olan Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi nde 2009 yılından bu yana grafen malzemesinin iyi nitelikte üretilebilmesi için yöntemler geliştiriliyor. Bu proje kapsamında, söz konusu olan iki önemli birikim ASELSAN da, askeri kullanım şartları da göz önüne alınarak sanayileştirilecek ve özgün olarak geliştirilecek olan gösterge ve görüntüleme cihazlarında uygulama alanı bulacak. Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından başlatılan bu üç proje sayesinde dünya

10 12 3 / 2012 ASELSAN Dijital Takograf Üretecek Dünyada sadece dört ülke tarafından üretilebilen dijital takograf cihazı, ASELSAN, TOBB iştiraki TOBB UND Lojistik Yatırım A.Ş. ve TÜRKTRUST arasında imzalanan işbirliği sözleşmesiyle Türkiye de de üretilecek. Dünyada sadece dört ülke tarafından üretilen dijital takograf cihazı, ASELSAN, TOBB iştiraki TOBB UND Lojistik Yatırım AŞ ve TÜRKTRUST arasında imzalanan işbirliği sözleşmesi ile Türkiye de de üretilecek. ASELSAN tarafından üretilen dijital takograflar, Türkiye nin 1 milyar avrosunun da yurt içinde kalmasını sağlayacak. ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Talat Aydın ile TÜRKTRUST Yönetim Kurulu Başkanı Sabri Demirezen, Sayısal Takograf Cihazı Projesi imza töreni için ASELSAN da bir araya geldi. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, imzaladıkları sözleşmeyle ulaştırma alanında yeni bir dönemin başladığını söyledi. Türkiye nin artık teknoloji ithal eden değil, teknoloji ihraç eden konumuna geldiğini ifade eden Hisarcıklıoğlu, bugüne ulaşmada savunma sanayisinin katkılarının çok büyük olduğunu, ülke olarak bu alanda ciddi bir teknolojik birikim yaratıldığını kaydetti. Başlangıçta farklı amaçlarla geliştirilen ileri teknolojinin gün geçtikçe sivil hayatın ihtiyaçlarını karşılayacak gelişmeleri de tetiklediğini ifade eden Hisarcıklıoğlu, Bu bağlamda ASELSAN, birliğimiz iştiraki TOBB UND ve TÜRKTRUST işbirliği ile üretilecek dijital takograf, savunma sanayi teknolojisinin diğer sektörlere aktarımı açısından öncü bir model olacak dedi. Türkiye de yolcu ve yük taşımacılığının büyük bir kısmının karayolu ile yapıldığına işaret eden Hisarcıklıoğlu, bugün Türkiye nin Avrupa da çalışan 60 bin araçlık filosu ile uluslararası karayolu taşımacılığında dünya ikincisi konumuna geldiğini ancak halen kullanılan eski nesil takografların ülkenin bu konumuna yakışmadığını söyledi.

11 ASELSAN Dergisi 13 Eski nesil takografların manipülasyonlara son derece açık olduğunu, bu sebeple de trafik kazalarında birçok vatandaşın yaşamını yitirdiğini ifade eden Hisarcıklıoğlu, İşte üreteceğimiz dijital takograflar ve etkili denetim metotları buna son verecek. Dijital takograf projesi sayesinde çalışma süreleri ve hız ihlalleri şeffaf bir şekilde izlenebilecek diye konuştu. ASELSAN, dünyada 5 inci üretim üssü olacak Dünyada sadece dört ülkenin dijital takograf üretebildiğini belirten Hisarcıklıoğlu, şöyle konuştu: Dijital takograf dünyada kaç ülkede üretiliyor diye baktığımız zaman maalesef bütün dünya dört tane ülkeye mahkûm durumda. İşte biz de bu çerçevede Türkiye de bir ilki gerçekleştireceğiz. Proje kapsamında 1 milyar avroluk kaynağın ülke içinde bırakılmasını sağlayacağız. Bu, cari açığın azaltılmasına da katkı sağlayacak. Komşu ülkelere de bu takografları ihraç edeceğiz. Bunu takım halinde başaracağız. ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul da Sayısal Takograf Cihazı Projesinin önemine işaret ederek, Bu projenin kısa sürede gerçekleşmesiyle ülkemizden önemli miktarda döviz çıkışını önlemiş olacağız. Bunu bir takım halinde başaracağız dedi. dijital takografın 2013 içinde üretilmesi hedefleniyor. Türkiye nin de taraf olduğu Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşması (AETR) uyarınca uluslararası taşımacılıkta 2010 yılı ve sonrasında üretilen araçlar için dijital takograf zorunlu hale getirilmişti. Bu yılın Ocak ayında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmelik gereğince 2014 yılından itibaren yurt içinde yük ve yolcu taşımacılığında kullanılan 3,5 ton üzeri taşıma kapasitesine sahip kamyon ve kamyonetler ile 9 ve daha fazla yolcu taşıyan minibüs ve otobüslerin AB standartlarında dijital takograf kullanması zorunlu olmuştu. Takografları değişecek yaklaşık 1 milyon araç ile trafiğe yeni çıkacak araçlarda kullanılacak ithal takografların maliyeti 1 milyar avro olarak hesaplanıyor. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün de geçtiğimiz günlerde dijital takografın Türkiye de üretilmesi halinde Bakanlık olarak gerekli desteği sağlayacaklarını ifade etmişti. En ileri teknoloji ile üretilecek Türk dijital takografında AB normlarındaki standart takograf özelliklerinin dışında, GPS modülü ile anlık yer bilgilerinin sorgulanması, sesli uyarı modülü, sürücü davranışlarının izlenmesi gibi özelliklerin bulunması öngörülüyor. Sürücüler için kullanım kolaylığının en yüksek seviyede sağlanacağı takografta denetim otoriteleri için de uzaktan çıktı alma olanağı sağlanması planlanıyor. Sürücülerinin anlık verilerini saklamak zorunda olan firmalar için takografın uzaktan veri indirme özelliği ile maliyetli veri indirme çözümlerine gerek kalmayacak. 46 ülkeye ihraç edilecek Türk dijital takografı, başta AB olmak üzere, AETR ye taraf olan 46 ülkeye TOBB UND tarafından kurulacak satış ve servis ağı üzerinden ihraç edilecek. Dijital takograf Takograf cihazı, araç hareket halinde iken anlık hız verilerinin ve sürücü çalışma saatlerinin kaydedildiği bir cihaz. Özellikle polis tarafından yapılan yol kontrollerinde takograf verileri esas alınıyor. Ancak, Avrupa Birliği nde takograf verilerinin yol denetimlerinin yanı sıra firmalar tarafından da saklanması zorunlu. Avrupa Birliği nde 2006 yılından bu yana dijital takograf sistemi kullanılıyor. Böylece trafik kazalarının önlenmesi açısından büyük önem taşıyan takograf cihazlarının manipülasyonu büyük ölçüde imkansız hale getirilmiş oluyor. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Talat Aydın ise uluslararası taşımacılık yapan ticari taşıtlarda sayısal takograf bulundurma zorunluluğu getirildiğini anımsatarak, o yükümlülüğün bir gereği olarak Sayısal Takograf Cihazı Projesini sahiplendiklerini söyledi. Kendilerine ortak ve paydaş olarak da TOBB u seçtiklerini anlatan Aydın, bugüne kadar yurt dışından temin edilen bu cihazın, bundan sonra yurt içinde üretileceğini söyledi. Türk malı dijital takograflar önümüzdeki yıl hazır olacak. ASELSAN ve TOBB UND arasında imzalanan işbirliği sözleşmesi ile Türkiye de ilk

12 14 3 / 2012 GERGEDAN TM Uçanı Kaçanı Karıştırıyor

13 ASELSAN Dergisi 15 GERGEDANTM Aktif Köreltme/Karıştırma Sistemi kullanılarak, Radyo Frekans (RF) Kontrollü El Yapımı Patlayıcı (RFEYP) madde düzeneklerinin patlatılması aktif karıştırma uygulaması ile engellenerek, tehdidin etkisiz hale getirilmesi sağlanmaktadır. Yurt içinde ve yurt dışında bulunan, benzer çıkış gücündeki sistemler ile karşılaştırıldığında, daha etkin ve programlanabilir olması yanında, geldiği boyut ve ağırlık açısından önemli bir fark yaratmıştır. Müşteri temsilcileri ile birlikte gerçekleştirilen arazi testlerinde GERGEDAN TM, tüm kara ve hava hedeflerine karşı yüksek performans göstermiştir. 08 Ekim 2012 tarihinde tamamlanan Kabul/Muayene Testleri sonucunda 10 adet sistemin kabulü yapılmıştır. GERGEDAN TM ın BMC Mayına Karşı Kısmi Korumalı Zırhlı Aracına Entegrasyonu GERGEDAN TM ın BMC firması tarafından üretilen Mayına Karşı Kısmi Korumalı Zırhlı Aracına entegrasyonu konusunda, BMC ile çalışmalar yürütülmüş ve ortak çözüm oluşturulmuştur. GERGEDAN TM Aktif Köreltme/Karıştırma Cihazı Taktik ve operasyonel ihtiyaçlara göre frekans bandının tamamında kullanıcı tarafından programlanabilen GERGEDAN TM, Ayrıca, Sabit Tesis Koruma Maksatlı Mobil Karıştırma Sistem Projesi (GER- GEDAN TM ) teslimat töreni Macunköy tesislerinde yapılmıştır. Törene, Savunma Sanayi Müsteşarı Murad Bayar, SSM Sanayi Hizmetlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Sedat Güldoğan, SSM Elekt- ASELSAN tarafından tasarımı ve üretimi yapılan GERGEDAN TM Aktif Köreltme/Karıştırma Sistemi TSK envanterine yeni nesil karıştırıcı sistem olarak girmiştir. 50 kg lık ağırlığı ile taşınabilir ve araç bağımsız bir sistemdir. ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul Savunma Sanayii Müşteşarı Murad Bayar'a şilt takdim ederken. Sistem, herhangi bir araca, araçta hiçbir modifikasyon yapılmadan entegre edilebilmekte ve bir araçtan diğer araca kolayca taşınabilmektedir. ronik Harp ve Algılayıcılar Daire Başkanı Doç. Dr. Elife Ünal ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı Teknik ve Proje Yönetim Dairesi Başkanı Tuğgeneral Erdal Torun katılım sağlamıştır. Benzer Çıkış Gücündeki Sistemlerle Boyut Karşılaştırması

14 16 3 / 2012 ASELSAN Çıtasını Yükseltiyor. ASELSAN Radar Elektronik Harp ve İstihbarat Sistemleri (REHİS) Grubu Capability Maturity Model Integration (CMMI) denetimlerini başarıyla tamamlayarak Olgunluk Seviye 3 belgesini aldı. İleri teknoloji şirketi ASEL- SAN, bu belge ile fikirden yeni ürüne giden yolda Ar-Ge ve tasarım yeteneğini bağımsız bir gözle belgelemiş oldu. Belge kapsamını Cihaz Geliştirme, Sistem Geliştirme ile Kara, Deniz ve Hava Platformlarına Sistem Entegrasyonu olarak belirleyen REHİS Grubu, CMMI denetimlerine tüm tasarım faaliyetlerini kapsayan sistem, yazılım, donanım geliştirme ve platform entegrasyonu disiplinlerinden girdi. Bunun yanında denetimde tasarım organizasyonları ile birlikte program yönetimi, kalite yönetimi, altyüklenici yönetimi ve konfigürasyon yönetimi organizasyonlarının faaliyetleri de sorgulandı. Üç hafta süren ve Hazırlık Gözden Geçirmesi ile Sözlü Görüşme kısmı ardarda gerçekleştirilen denetim boyunca, 18 süreç alanında 356 özel ve 77 genel gereklilik için 8027 adet yazılı ve 4659 adet sözlü olmak üzere 12 bin 686 adet kanıt incelendi. Denetim sonunda REHİS Grubu nun, olgun ve kurumsallaşmış süreçler ve yüksek otomasyon kullanımı, süreçlerin sürekli iyileştirilmesi, REHİS Grubu, Capability Maturity Model Integration (CMMI) denetimlerini başarıyla tamamlayarak Olgunluk Seviye 3 belgesini aldı. organizasyonun geneline hakim olan takım çalışması, yönetim ve çalışanlar arasında açık iletişim, çalışanların görüşlerine değer verilmesi ve cesaretlendirilmesi bakımlarından güçlü olduğu tespit edildi. Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığının sponsorluğunda Carnegie Mellon Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Enstitüsü tarafından geliştirilen ve idame edilen CMMI ilk olarak savunma endüstrisinin yazılım alanındaki en iyi uygulamalarından faydalanılarak oluşturuldu. Zaman içinde yazılım dışındaki tasarım disiplinleri de kapsamına dahil edilerek bütünsel bir mimariye kavuşturuldu. Günümüzde uluslararası düzeyde kabul görür hale gelen CMMI özellikle büyük ve teknik yönden karmaşık projelerde geliştirme yapan veya servis sağlayan diğer sektörler tarafından da bir model olarak süreç iyileştirme amacıyla kullanılmaktadır. CMMI Olgunluk Seviye 3 Belgesi, REHİS Grubu nun uzun yıllardır bir sorumluluk olarak taşıdığı müşterilerine üstün kalitede çözümler sunma konusunda yürüttüğü çalışmaların bağımsız kuruluşlarca onaylanması anlamına gelmektedir. RE- HİS Grubu aldığı bu belge ve etkin işletilen Kalite Yönetim Sistemi ile yürüttüğü

15 ASELSAN Dergisi 17 KALKAN-Hava Savunma Radarı ALPER -Gemi LPI Radarı GERGEDAN TM -Aktif Köreltme/Karıştırma Sistemi tüm faaliyetlerde verimliliği, üretkenliği ve çalışan memnuniyetini artırarak, müşterilerine kaliteli, beklentilerinin ötesinde ve maliyet etkin çözümler sunmaya devam edecektir. Bunun yanında Türk Silahlı Kuvvetleri nin dışa bağımlılığını en aza indirmek hedefiyle faaliyet gösteren ASELSAN ın REHİS Grubu, bu belge ile yurt dışı ihalelerde de rekabet edebilme ve satış yapabilme becerisini güçlendirmiştir. Türkiye nin en büyük savunma sanayi teknoloji şirketi olan ASELSAN ın dört grubundan biri olan REHİS, kara, deniz, hava ve uzay platformlarına entegre edilen Radarlar, Elektronik Harp ve İstihbarat Sistemleri, Elektronik Harp Kendini Koruma Sistemleri ve Görünmezlik Teknolojilerinin kapsamına giren ileri teknoloji sistemler, faydalı yükler, alt sistemler, elektronik ve mekanik parçalar, yazılım ürünleri ve mikroelektronik bileşenler için tasarım, geliştirme, üretim, entegrasyon, satış ve servis dönemi bakım ve destek faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Grup, ISO 9001 ve NATO AQAP kalite sertifikaları yanında, uluslararası havacılık, uzay ve savunma şirketlerinin tanıdığı AS 9100 sertifikasına da sahip bulunmaktadır. KiRPi TM DZ-1 Yazılım Tabanlı RFEYP Karıştırma Sistemi (Alt Bant)

16 18 3 / 2012 ASELSAN'ın Olgunluğu Bir kez Daha Tescillendi ASELSAN SST Grubu süreçlerle yönetim anlayışı ile iş süreçlerini sürekli iyileştirme ve optimize etme çalışmalarını yürütüyor. SST Grubu son olarak Bütünleşik Yetenek Olgunluk Modeli / Capability Maturity Model Integration (CMMI) modeline göre 3. Olgunluk Seviyesinde olduğunu belgelendirerek ASELSAN ın kalitesini bağımsız bir kuruluşa bir kez daha tescil ettirdi. ASELSAN, son yıllarda eriştiği yüksek büyüme hızının sürdürülebilirliğini sağlamak üzere iş süreçlerini CMMI Seviye 3 şartlarını sağlayacak şekilde geliştirme hedefini belirlemiş bulunmaktaydı. Savunma Sistem Teknolojileri (SST) Grubu, CMMI modeline göre 3. Olgunluk seviyesinde olduğunu belgelendirdi. ASELSAN SST Grubu, CMMI modelinin şartlarını tam olarak yerine getirmesinin yanında; proje yönetimine ağırlık veren güçlü matris organizasyonu, organizasyon birimlerinin düşey ve yatay eksenlerde güçlü iç iletişimi, eğitimli ve tecrübeli personel yapısı, yönetimin iyileştirme faaliyetlerine verdiği destek, süreç uygulamalarında otomasyona verilen önem açısından kurumsal olarak güçlü bulundu. CMMI, kuruluşların tasarım ve geliştirme faaliyetlerini içeren projelerinde başarıya ulaşmaları için gereken süreçleri, süreçlerin ulaşması gereken hedefleri ve bu hedeflere ulaşılmasına olanak sağlayan düzenlemeleri içeren kapsamlı bir model ortaya koymaktadır. Tasarım ve geliştirmeye yönelik mühendislik süreçlerinin yanı sıra proje yönetimi, kalite yönetimi, alt yüklenici yönetimi ve diğer destek süreçleri de CMMI modelinde yer almaktadır. CMMI modelinde tanımlanan 22 adet süreç alanının 18 i için belirlenmiş hedef ve uygulamaları yerine getirmiş olan kuruluşlar 3. Olgunluk seviyesine ulaşmış olarak değerlendirilmektedir. Bu hedef doğrultusunda gerçekleştirilen çalışmalar ve Ekim ayı ortalarında tamamlanan denetimler sonunda, ASEL- SAN SST Grubu nun Ürün Geliştirme, Sistem Geliştirme ve Sistem Entegrasyonu olarak gruplanmış olan tüm faaliyetlerinin CMMI modeline göre 3. Olgunluk seviyesinde gerçekleştirilmekte olduğu belirlendi. Denetim sonuçları CMMI modelini geliştiren ve CMMI belgesini veren ABD deki Software Engineering Institute (SEI) tarafından da değerlendirildikten sonra SST Grubu nun denetiminin onayladığı bildirildi. SST Grubu; sistem tasarım/geliştirme, yazılım tasarım/geliştirme, donanım tasarım/geliştirme ve mekanik tasarım/ geliştirme olmak üzere faaliyet gösterdiği tüm tasarım ve geliştirme disiplinleri için CMMI belgesini almış oldu.

17 ASELSAN Dergisi 19 FIRTINA STAMP HERİKKS STINGER Silah Platformu ASELSAN ın dört grup başkanlığından biri olarak faaliyetlerini sürdürmekte olan SST Grubu; askeri alanda Hava Savunma Sistemleri, Komuta-Kontrol ve Bilgisayar Sistemleri, Ateş Destek Sistemleri, Silah Sistemleri, İnsansız Sistemler, Deniz Sistemleri, Sualtı Akustik Sistemleri ve Sahil-Sınır Güvenliği Sistemleri; sivil alanda ise Akıllı Ulaştırma Sistemleri konusunda araştırma-geliştirme, üretim, entegrasyon, entegre lojistik destek faaliyetlerini yürütmektedir. Grup ayrıca, ISO 9001 ve NATO AQAP 2110 ve AQAP 2210 kalite sertifikalarına sahip bulunmaktadır. Alınan bu belge ile ASELSAN ın Yönetim Sisteminin sahip olduğu yetkinlik bir kere daha tescillenmiş oldu. Belgenin ASELSAN ın rekabet gücüne katkıda bulunarak, amaçladığı yurtdışı satış hedeflerine ulaşmasına olumlu etki edeceği öngörülmektedir.

18 20 3 / 2012 Deniz Platformlarının Haberleşme Çözümleri İçin Adres: ASELSAN Askeri deniz platformlarının haberleşme ihtiyaçları, genel olarak ses, veri ve link haberleşmesi başlıkları altında değerlendirilebilir. Platformların görev tanımlarına ve büyüklüklerine göre değişiklik gösterebilen bu ihtiyaçlar, gemi içi ve gemi ile dış unsurlar arasındaki (gemi-gemi, gemi-sahil, gemi-hava, gemi-sualtı vs.) irtibatın sağlandığı harici muhabere sistemleri ile karşılanır. Tüm haberleşme ihtiyaçlarını ve sistemlerini bütüncül bir yaklaşımla ele alan ASELSAN, sunduğu Entegre Deniz Haberleşme Sistemi çözümleri ile platform üzerinde gerçekleşmesi muhtemel tüm haberleşme ihtiyaçlarını, eksiksiz ve güvenilir bir şekilde karşılayarak Deniz Kuvvetlerinin etkinliğini arttırıyor. Deniz platformlarının üzerinde çok çeşitli haberleşme alt sistemleri yer alır. Tablo 1 de, yaklaşık 20 madde olarak sıralanan bu sistemler, platformların görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmeleri için kritik öneme sahiptir. Haberleşme sistemleri, klasik işlevlerinin yanı sıra ağ merkezli yaklaşımlar kapsamında ek görevleri de üstleniyor. Günümüzde taktik resmin doğru ve süratli bir şekilde paylaşılmasının beklendiği birden çok görevin aynı anda icra edilebilmesi için, platformlara özel tasarlanan haberleşme çözümlerinin, bu yeni görevlerini eksiksiz ve güvenilir bir şekilde yerine getirebilmesi gerekiyor. Çeşitli su üstü ve Sualtı platformlar için güncel ihtiyaçları karşılayan haberleşme sistemleri tasarlayan ve üreten ASEL- SAN, ilerleyen bölümlerde ayrıntıları verilen çeşitli projelerde sağladığı sistemler ile Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (Dz.K.K.lığı) nın ve Türk deniz platformlarının yurt dışı kullanıcılarının haberleşme sistemleri çözüm merkezi haline geldi. Suüstü Platformlarına ASELSAN İmzası ASELSAN, askeri deniz platformlarına yönelik haberleşme sistemleri alanındaki ilk çalışmasını Yavuz, Barbaros ve Gabya (G) sınıfı fırkateynlere entegre ettiği, 16 adet Gemi X-Band Terminali nin yer aldığı, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) X-Band Uydu Haberleşme Sistemi Projesi ile gerçekleştirdi yılları arasında, Rüzgar Sınıfı Hücumbotları Muhabere Sistemi Modernizasyonu Projesi ni; 2011 yılında da Yavuz Sınıfı Fırkateynleri Muhabere Sistemi Modernizasyonu Projesi ni gerçekleştiren ASELSAN, bu projelerde, gemi üzerinde teknolojik ömrünü dolduran muhabere sistemlerinin yerine, güncel ihtiyaçları karşılayan özgün ve milli haberleşme sistemlerini Dz.K.K.lığının hizmetine sundu. Ayrıca, 2008 yılında Türk Tipi 80 (TT80) Sınıfı Sahil Güvenlik Botları için, altı adet Harici Haberleşme Sistemi, 2011 yılında da Torpido Taşıma Gemisi için bir adet Harici Haberleşme Sistemi Dz.K.K.lığına teslim edildi. Dz.K.K.lığının yeni gemi inşa projelerine hız vermesi ile ASELSAN ın entegre muhabere sistemleri; Yeni Tip Karakol Botu, Milli Gemi (MİLGEM), Süratli Amfibi Gemi

19 ASELSAN Dergisi 21 Deniz Platformları Harici Haberleşme İhtiyaçları (LCT) gibi değişik görev konseptlerine sahip, çeşitli boyutlardaki platformlarda da berleşecek Sualtı Platformları da ASELSAN ile Ha- kullanılmaya başlandı. Su üstü platformlarda olduğu gibi sualtı Yurt içinde gerçekleştirdiği projelere ek platformları için de son kullanıcının çözüm ortağı olan ASELSAN, 2012 yılı başın- olarak ASELSAN, Türkmenistan için inşa edilen sekiz adet botun da entegre muhabere sistemlerini sağlıyor. Projesi kapsamında imzalanan sözleşme da HDW Tersanesi ile Yeni Tip Denizaltı ASELSAN Deniz Haberleşme Sistemleri Yol Haritası ile Entegre Deniz Haberleşme Sistemi yüklenicisi olarak görev aldı. Proje kapsamında, harekât ihtiyacı kapsamında kritik öneme sahip olan HF Almaç / Göndermeç Telsizleri, Muhabere Anahtarlama Sistemi ve Mesaj İşletim Sistemi, ASELSAN tarafından milli olarak karşılanacak. Bu sistemlerin tasarım ve ilk denizaltıya yönelik üretim ve tedarik faaliyetleri ise devam ediyor. Ayrıca, Alarm Anons ve Gemi Eğlence Eğitim Sistemlerinin de yurt içi imkânlar ile sağlanması konusunda çalışmalar da sürdürülüyor. ASELSAN, Yeni Tip Denizaltı Projesi nin gerçekleştirilmesi sonucunda su üstü platformlarında gerçekleştirdiği entegre deniz haberleşme sistemi ihracat faaliyetlerini, Sualtı platformları için de gerçekleştirmeyi hedefliyor. Denizde Uydu Haberleşme Sistem Çözümü: MİLGEM X-Band Terminali Dz.K.K.lığının, halihazırda hizmet almakta olduğu TSK X-Band Uydu Haberleşme

20 ASELSAN Dergisi 23 Deniz Platformları Yollarını ANS-510D ASELSAN Deniz Ataletsel Navigasyon Sistemi ile Bulacak ASELSAN, özgün olarak geliştirdiği yüksek hassasiyetli kara ve hava ataletsel navigasyon sistemlerinin ardından, ANS-510D deniz ataletsel navigasyon sistemini de ürün ağacına ekledi. Bu makalede özellikleri, çalışma modları, çalışma fonksiyonları ve navigasyon performansı hakkında bilgi vererek ANS- 510D sistemini tanıtacağız. ASELSAN tarafından sürdürülen tasarım ve geliştirme çalışmaları sonucunda, deniz platformlarında kullanılmaya yönelik yeni bir özgün ürün olan ASELSAN Deniz Ataletsel Navigasyon Sistemi, ANS-510D geliştirildi. ANS- 510D, her ne kadar ASELSAN ürün ailesine katılmış yeni bir ürün olsa da aslında kendini kanıtlamış bir ürün ailesinin en yeni üyesi olma özelliğini taşıyor. Bu cihaz ile aynı ürün ailesinden olan, ASELSAN tasarımı ANS-510K Kara Ataletsel Navigasyon Sistemi, Ateş Destek Otomasyon Projesi (ADOP) kapsamında kullanılıyor. ANS- 510K nın ADOP araçları üzerindeki performans gösterimleri 2011 Ekim ayı içerisinde başarıyla tamamlandı. Yine aynı ürün ailesinden, ANS-510 Hava Ataletsel Navigasyon Sistemi ise ATAK projesi kapsamında kullanılıyor. Bu cihaz ile ilgili tüm doğrulama ve çevre koşulları testleri tamamlandı. Teslim edilen cihazlar, helikopterler üzerinde başarıyla kullanılıyor. ANS-510D, ATAK projesi kapsamında kullanılan ANS-510 cihazı ile aynı alt takımları kullanan ve deniz platformları için uyarlanmış bir versiyon. Bu uyarlama kapsamında, navigasyon yazılımları, deniz araçları için uygun olacak şekilde tasarlandı ve deniz platformlarında kullanılan arayüz ve fonksiyonlar sisteme adapte edildi. ANS-510D nin İçinde ANS-510D, gömülü küresel konumlama sistemi alıcısı ve parakete arayüzüne sahip, ataletsel ölçüm birimi (AÖB) dışında tüm donanımı ve yazılımı ASELSAN tarafından tasarlanan ve üretilen, yüksek doğruluklu bir sistem. Gemi platform arayüzleri ile uyumluluğunu sağlayan Bağlantı Arayüz Birimi (BAB) ve kullanıcı kontrol ve görüntüleme arayüzünü sağlayan Seyrüsefer Kontrol ve Görüntüleme Ünitesi (SKGÜ) ile bütünleşik kullanılan sistem, tüm deniz platformları için toplam bir navigasyon çözümü sunuyor (Şekil 1). ANS-510D, halka (ring) lazer dönü ölçer teknolojine sahip ataletsel ölçüm birimi, sistem işlemci birimi, güç kaynağı, gömülü küresel konumlama sistemi (KKS) alıcısı ve mekanik şaseden oluşuyor. Gömülü KKS alıcısı, aynı anda 14 uyduyu takip edebiliyor ve görüş hattı, konum ve hız bilgilerini sistem işlemcisine aktarabiliyor. Sistem işlemcisi ise KKS ham verisini (uydu ile KKS anteni arasındaki

21 24 3 / 2012 sözde uzaklık ve uzaklık değişimi ölçümleri), parakete verisini ve ataletsel ölçüm biriminden gelen ataletsel veriyi, sıkıca bütünleştirilmiş Kalman filtre algoritması ile birleştiriyor. ANS-510D, gömülü KKS alıcısı olarak SAASM uyumlu KKS alıcısı veya ticari SPS KKS alıcısını da kullanabiliyor. Geniş bir deniz platform yelpazesini destekleyebilen ANS-510D küçük, düşük maliyetli ve seri üretilebilir bir sistem olarak öne çıkıyor (Şekil 2). ANS-510D Çalışma Modları ANS-510D, bulunduğu koşullara bağlı olarak kullanıcı komutlarına ve var olan destek bilgisine göre farklı modlarda çalışabilir (Şekil 3). Bu modlar arasındaki geçiş, belirli koşullarda otomatik veya kullanıcı komutlarına göre gerçekleşir. Açılış: ANS-510D açıldıktan sonra, otomatik olarak açılış moduna girer. Bu modda, sistem cihaz içi test yaparak kullanıma hazır hale gelir. Seviyeleme: Sistem bu modda, takılı olduğu platformun ilk yalpa ve dikey yalpa açılarını bulur ve kullanıcıdan gelecek komutları almaya hazır hale gelir. Yönelim: ANS-510D, kullanıcı komutlarına ve bulunduğu çalışma koşullarına göre ataletsel sensörleri ve destek sistemlerini kullanarak takılı olduğu platformun kuzey açısını (pruva) hassas bir şekilde bulabilir. Yönelimin yapılabilmesi için gerekli olan ilk konum değeri, kullanıcı tarafından sisteme girilebileceği gibi harici veya dahili KKS den de alınabilir ya da gerekli koşullar sağlandığı takdirde sistem hafızasından da kullanılabilir. Sistemde üç yönelim tipi vardır. Birinci tip yönelimde, Şekil 1. ASELSAN Deniz Ataletsel Navigasyon Sistemi Genel Mimarisi ANS-510D sistemi, takılı olduğu platform limanda bağlı iken 15 dakika gibi kısa bir sürede ilk yönelim değerini, platformun ortalama hızının sıfır olduğu bilgisini kullanan Kalman filtre algoritması ile kestirebilir. İkinci tip yönelimde, ANS-510D sistemi, GPS desteği ile hareketli ya da durağan 15 dakikalık dönemde, ilk yönelim değerini Kalman filtre algoritması ile kestirebilir. Üçüncü tip yönelimde ise ANS-510D sistemi, parakete sensöründen gelen, aracın suya göre hızı bilgisini kullanarak durağan veya hareketli iken ilk yönelim değerlerini Kalman filtre algoritması ile kestirebilir. Şekil 2. ANS-510D Çalışma Modları Seyir: Seyir modu, ANS-510D nin operasyonel modudur. Sistem bu modda, ataletsel sensör verilerini ve var ise destek elemanlarını (parakete ve/veya KKS) Kalman filtre algoritması ile en iyi şekilde kullanarak, takılı olduğu platforma, sürekli olarak konum, hız, yönelim, ivme ve açısal hız bilgilerini sağlar. Deniz aracının suya göre ön hızını ölçen parakete desteği, ataletsel navigasyon çözüm hatalarının azaltılması için bir destek kaynağı olarak kullanılır.

22 ASELSAN Dergisi 25 Cihaz İçi Test: ANS-510D sistemi, istenildiğinde kullanıcı komutu ile de cihaz içi test moduna geçebilir. Bu modda, sistemde herhangi bir sorun olup olmadığı test edilir. Test sonrasında, yine kullanıcı komutu ile diğer modlara geçilebilir. Bunun haricinde, sistem her açılışta kendi hatalarını test eder ve kullanıcı arayüzlerine var olan hataları yansıtabilir. Ayrıca çalışma performansını etkilemeyecek şekilde, periyodik olarak sistemin çalışmasını test edebilir ve bu testlerin sonuçlarını da kullanıcı arayüzlerine aktarabilir. Sistem Fonksiyonları ANS-510D sistemi, kullanıcının tüm isteklerine karşılık verecek şekilde tasarlanmış ve üretilmiştir. Sistem, seyir esnasında, kullanıcıya aynı anda sadece KKS, bütünleşik ve sadece ataletsel navigasyon çözümlerini sunabilir. KKS navigasyon çözümünde, yalnızca KKS uyduları kullanılır ve ataletsel sensör verisi ve diğer destek sistemlerinin çözüme etkisi olmaz. Sadece ataletsel navigasyon çözümünde ise sistem, yönelim işlemini bitirdikten sonra, sadece ataletsel sensörlerinden gelen veriyi işleyerek kullanıcıya konum, hız, yönelim, ivme gibi bilgileri sunar. Böylelikle, KKS gibi dış etkilere maruz kalabilen sensörlerin, navigasyon çözümünü yanıltması önlenir. Bu bilgiler, istenirse sistemin monte edildiği yere göre, istenirse de platform üzerindeki herhangi bir noktaya göre verilebilir. KKS navigasyon çözümü, kullanıcı komutu ile geçerli hale getirilir. ANS-510D sistemi, sistem yükseklik çıktısının yanında yüksek hassasiyete kabarma (heave) çıktısı verebilir. Kabarma çıktısı, dikey yöndeki ivme bilgisinin, aktif yüksek geçirgen filtreleme yöntemi kullanılarak işlenmesi sonucu elde edilir. ANS-510D, zaman ve konum bilgisi geçerli olduğu durumlarda, manyetik kuzey değerini de hesaplayabilir. Manyetik kuzey US/UK World Magnetic Model for , NOAA Technical Report NES- DIS/NGDC raporuna göre, WMM2010 yılı manyetik model katsayıları kullanılarak hesaplanır. Zaman içinde güncellenen bu katsayılar, seri arayüzden güncellenebilir. Manyetik sapma değeri bilindiği takdirde, seri arayüzden, kullanıcı tarafından da girilebilir. ANS-510D sistemi, geminin doğrusal ivme vektörünü, platform açısal hız bilgisini ve yerel teğet eksen takımına göre açısal hız bilgisini çıktı olarak verebilir. Bu çıktılar üzerindeki gürültü, kullanıcı tarafından seçilebilen düşük geçirgenli bir filtre ile süzülebilir. ANS-510D sistemi, geçmişe dönük hata bilgilerini de kaydedebilir. Bu özelliği sayesinde, sistemde meydana gelen herhangi bir hata gözlemlenebilir ve gerekli görüldüğü takdirde müdahale edilebilir. Sistemin açık bir mimari ve esnek donanım/yazılım altyapısına sahip olması, sahada programlanabilirliği, değişik deniz platformlarına uyarlanabilmesini ve adaptasyon gerektiren durumlarda kısa sürede müdahale edilebilmesini mümkün kılar. Sistem Özellikleri ve Performansı ANS-510D nin navigasyon performans değerleri Tablo 1 de; yönelim tamamlanma süreleri ise Tablo 2 de gösterilmiştir. ANS- 510D sisteminde çalışan algoritmalar, öncelikle benzetim ortamında, sonrasında da laboratuvar ortamında, hareket simülatörü ve KKS simülatörü ile test edilmiştir. Performans testleri, kara aracında ve Ege Denizi nde gerçekleştirilen dinamik testlerle tamamlanmıştır. ANS-510D, dış dünya ile haberleşmek için şu arayüzlere sahiptir: MIL-STD-704F 28 VDC Güç Arayüzü RS422 Asenkron Seri Arayüzler Test Port Seri Arayüzü, Yüksek Hızlı Kullanıcı Port Seri Arayüzü, Yavaş Hızlı Kullanıcı Port Seri Arayüzü Yedek Seri Arayüzler Harici GPS Arayüzü Have Quick ve 1PPS Arayüzü KYK 13 Arayüzü Aktif ve Pasif RF Anten Arayüzü Ethernet Arayüzü (opsiyonel) Ayrık Arayüzler ANS-510D sistemi, MIL-STD-810F de tanımlanan çalışma sıcaklığı, depolama sıcaklığı, fonksiyonel titreşim, silah atış titreşimi, fonksiyonel şok, çarpma şoku, nem, patlayıcı atmosfer, tuz, toz/kum gibi birçok kalifikasyon testi ile MIL-STD- 461E de tanımlanan EMI/EMC testlerine tabi tutulmuş ve sistemin zorlu çevresel şartlarda çalışabildiği doğrulanmıştır. ANS-510D nin teknik olgunluğu, mevcut kullanım geçmişi ve yapılan testlerde elde edilen sonuçlar ışığında, oldukça yüksektir. ANS-510D nin yeni tasarlanan ve üretilen askeri gemilerde ve diğer deniz platformlarında başarıyla kullanılabileceği ve bu alandaki yurt dışı bağımlılığı en alt seviyeye indireceği değerlendirilmektedir.

23 26 3 / 2012 ASELSAN Bilişsel Radarı Deniz Platformlarına Taşıyor ASELSAN, 1991 yılında alınan Savunma Sanayi İcra Komitesi (SSİK) kararı doğrultusunda, Türkiye nin Radar Teknoloji Merkezi olarak, ulusal radar ihtiyaçlarının gelişmiş teknolojiler ile karşılanması için faaliyetlerini arttırarak sürdürüyor. Radar faaliyet alanında, 20 yılı aşkın tecrübe ve birikim kazanan ASELSAN, bugün dünyada mevcut en ileri teknolojileri uygulayarak kara, deniz ve hava platformlarına yönelik gelişmiş radar sistemlerini, üniversitelerimiz ve yurt içi çözüm ortaklarının katılımıyla özgün olarak geliştirip, üretiyor. Yeni nesil radar ürünleri portföyü ile dünya çapında bir radar firması olarak uluslararası pazarda da tanınır hale gelen ASELSAN, bu kimliği ile gelişen radar teknolojisinde kullanıcı ihtiyaçlarını en iyi şekilde sağlamak üzere, son yıllarda giderek dikkat çeken bilişsel radar (cognitive radar) çözümlerini ürünlerine yansıtıyor. Gece ve gündüz, her türlü hava koşulunda, uzak mesafelere kadar algılamayı sağlayabilen radarların performanslarını daha da yükseltmek amacı ile çeşitli tasarım yaklaşımları üzerinde faaliyetler aralıksız sürüyor. Donanım ve yazılım tasarımlarındaki gelişmeler ile sinyal ve veri işleme algoritmalarındaki modern çalışmalar sayesinde, bir zamanlar imkânsız görünen özellikler, bugün radar sistemlerine kazandırıla- Bilişsel Radar Blok Şeması

24 ASELSAN Dergisi 27 rak ve kritik altyapıları bünyesinde tesis ederek ulaştı. Bu süreçte, ASELSAN ın, çeşitli Ar-Ge ve ürün geliştirme projeleri kapsamında kazandığı teknoloji ve altyapılar, radar yapı taşları yaklaşımı ile kendi bünyesinde geliştirdiği blok, modül, birim Temiz oda - mikrodalga modül üretim / test biliyor. Bu kapsamda, bilişsel radar uygulamalarına yönelik, son zamanlarda, tüm dünyada artan bir ilgi olduğu görülüyor. Özelliklerini zaman içinde değiştiren uyarlanır (adaptive) ve dışarıdan alınan bilgileri kullanabilen bilgi tabanlı (knowledge based) radarları da kapsayan bilişsel radarlar, daha yetenekli sistemler olarak öne çıkıyor. Radarın, gelişmiş bir canlıdakine benzer algılama özelliklerine sahip olması prensibine dayanan bilişsel radarda, üç temel özelliğinin bulunması bekleniyor: 1) Bulunduğu ortamı öğrenmek: Gelişmiş alma yapısı ile ortamı algılayabilmek ve veri tabanı oluşturmak. 2) Davranışlarını bilgiye göre düzenlemek: Gönderme ve alma fonksiyonlarını ortama ve ön bilgiye göre uyarlamak. 3) Bilgi üretmede ve yorumlamada önceki bilgileri kullanmak: Oluşturduğu veya dışarıdan alabildiği bilgileri kullanarak ortamı detaylı bir şekilde algılamak. Yukarıda sıralanan özelliklere sahip bir radar sistemi, günümüzün gerektirdiği yüksek tespit, takip, görüntüleme ve konumlandırma performansını sağlayabilmekte; diğer RF (Radyo Frekans) sistemlerle birlikte ve elektronik harp ortamında, yüksek performansla çalışmaya devam edebilmekte ve tehditleri algılayabilmektedir. Bilişsel radar ilkeleri, ASELSAN tarafından, ilk olarak KALKAN Hava Savunma Radarı nda uygulandı. Bu sistemin tasarımında kazanılan pek çok radar teknolojisi, izleyen sistemlerin geliştirilmesine zemin oluşturdu; böylece ASELSAN ın gelişmiş radar ürün ailesi, kara platformlarının ardından, deniz ve hava platformlarını da kapsayacak şekilde genişledi. Özgün Radarlara Özgün Geliştirme Yaklaşımı İleri radar teknolojilerini özgün olarak geliştirmeyi hedefleyen ASELSAN, bugün bulunduğu noktaya, üniversiteler ve yurt içi çözüm ortakları ile işbirliği yapa- ve alt sistem gibi bileşenlerin farklı radar sistemleri arasında ortaklanabilmesine olanak verdi. Bu sayede, teknoloji ortaklığı kültürü geliştirilmesinin yanı sıra farklı ihtiyaçlara ve farklı platformlara yönelik radar sistemlerinde benzer yapıtaşları kullanılarak, geliştirme süreçleri de daha verimli hale getirildi. ASELSAN ın geliştirdiği ve geliştirmekte olduğu radar sistemleri, özgün olma özelliklerinin yanı sıra farklı platform ve uygulamalar için, sistem ve birim bazında ölçeklenebilir mimari özellikleriyle de öne çıkıyor. Özellikle dönmeyen tipte, Aktif Elektronik Huzme Yönlendirme (Active Electronically Scanned Array / AESA) kabiliyetine sahip olan sistemler, ölçeklendirilebilir yapılara gösterilebilecek

25 28 3 / 2012 Kompakt alan anten test sahası 750 m 2 temiz oda alanı, yeni yerleşkede 2000 m 2' nin üzerine çıkarak, ASELSAN ın, tesis konusunda da Avrupa nın önde gelen mikrodalga modül üreticileri arasına girmesini sağlayacak. Yeni yerleşkede kurulmakta olan test altyapıları ise birden fazla radar sisteminin, fabrika ortamında, gerçek çalışma ortamına benzer şekilde test edilmesine olanak sağlayacak. Deniz Platformu Uygulamaları en belirgin örnek. Aktif elektronik huzme yönlendirme kabiliyetine sahip olan sistemlerde, faz dizili anten yüzeyini oluşturan Gönderme / Alma Modülleri farklı sayılarda kullanılarak hava, deniz ve kara platformları ihtiyaçlarına yönelik, farklı yüz sayısı, ebat ve çıkış güçlerinde, çeşitli kapsama gereksinimlerine cevap verebilecek radar sistem mimarileri oluşturmak mümkün. ASELSAN ın radar sistemlerinde kullanılan algoritma ve yazılımlar ise çeşitli konfigürasyonlarda kullanılabilecek şekilde modüler olarak geliştiriliyor ve asgari modifikasyon ile farklı uygulamalara uyarlanabiliyor. Aynı şekilde, sistemlerin sinyal işleme, güç ve soğutma ihtiyaçlarına yönelik olarak geliştirilen alt yapılar da çoklanarak, platform ihtiyaçlarına göre farklı konfigürasyonlarda ölçeklendirilebiliyor. Bunlara ek olarak, sistem yeteneklerinin, sadece birim bazında yapılan mühendislik değişiklikleri ile de ölçeklendirilebilmesi mümkün. Örneğin, SERDAR Sahil Gözetleme Radar Sistemi ile ALPER Gemi LPI (Low Probability of Intercept / Düşük Tespit Edilme İhtimali) Radar ASELSAN ın SERDAR radarı Sistemi nin antenleri farklı olmasına karşın, her iki sistemde de aynı Gönderme / Alma ve Sinyal İşleme birimlerini kullanılıyor. Bu süreçte, yüksek kapsama ihtiyaçları doğrultusunda, SERDAR radar anteni ölçeklendirilerek daha büyük ebatlarda ve ihtiyaçlara uygun yeni özellikler ilave edilerek geliştirilmiş; ek kabiliyetler, yazılım değişiklikleri ile sisteme kazandırılmıştır. Mevcut radar altyapılarının, inşası sürmekte olan ASELSAN ın Gölbaşı Yerleşkesi nde oluşturulacak Radar ve Elektronik Harp Teknoloji Merkezi nin hizmete girmesi ile birlikte daha da genişlemesi planlanıyor. ASELSAN ın Macunköy Tesisleri ndeki mevcut Mikrodalga Üretim Merkezi nin sahip olduğu Yapıtaşları / teknoloji ortaklama yaklaşımı ile Deniz Platformu Atış Kontrol Radarı Geliştirme Konsepti ASELSAN tarafından deniz platformlarına entegre edilmek üzere geliştirilen ilk radar olma özelliğini taşıyan ALPER Gemi LPI Radarı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından kullanıma alınmış durumunda. ALPER, tespit ederken tespit edilmeme özelliği ile savaş zamanında kullanım için tasarlanmış, bütünüyle ASELSAN tarafından geliştirilmiş bir radar sistemi. ALPER LPI radarının yanı sıra ASELSAN, deniz radarları konusundaki faaliyetlerini, Deniz Kuvvetleri Komutanlığının üç boyutlu radar ihtiyaçlarına hızlı cevap verebilmek için Thales Hollanda firması ile işbirliği yaparak SMART-S radarının üretilmesi ve çeşitli platformlara entegrasyonu yönünde genişletti. Diğer projelerde olduğu gibi, özgün yeteneklerini ve yurt içi katkıyı ön plana alan ASELSAN, bu radarların yüksek güçlü Gönderme / Alma Modüllerini özgün olarak yeniden geliştirdi ve radom gibi kritik kısımları da yurt içinde üretti. Bu radarların, halen muhtelif platformlara entegrasyonu yapılıyor. Üretimin yanı sıra entegrasyon faaliyetleri de Türkiye için önemli katkılarda bulunuyor ve radar-platform arayüzleri konusunda birikim ve deneyim kazandırıyor. ASELSAN, deniz platformlarına yönelik S-Bant ve X-Bant frekanslarda yürütülen çalışmalarına, Ku-Bant frekanslarını da dâhil ederek çeşitli uygulamalara yönelik farklı frekans bantlarında ürün portföyüne sahip olmayı da hedefliyor. ASELSAN, bu bandı kullanan ve kara platformlarında hareket halinde atış desteği sağlayacak olan Atış Kontrol Radarı geliştirme faaliyetlerini de tamamlamak üzere. Aynı sistemin, uyarlanarak deniz platformları ihtiyaçlarının da karşılanması planlanıyor. Deniz Platformu Atış Kontrol Radarı, bu geliştirme yaklaşımı sayesinde, kara

26 ASELSAN Dergisi 29 radarı için geliştirilen Ku-Bant radar yapı taşlarını kullanılarak, teknoloji ortaklama yaklaşımına yeni bir örnek oluşturacak. ASELSAN ın radar faaliyet alanındaki en önemli hedeflerinden biri ise Deniz Kuvvetleri Komutanlığının çeşitli platformlarda kullanabileceği, ölçeklendirilebilir Çok Amaçlı Faz Dizili Radar (ÇAFRAD) sisteminin, yurt içinde geliştirilerek üretilmesidir. Ön tasarım çalışmalarına başlanılmış olan ÇAFRAD sistemi, ASELSAN ın, bugüne kadar geliştirdiği ileri seviye radar teknolojilerini bir arada uygulayacağı, dünyadaki emsallerine göre üstünlükleri olması hedeflenen bir sistem olarak dikkat çekiyor. ÇAFRAD ın, platformların hava savunma harbi ve su üstü harbi görevleri kapsamındaki temel radar görevlerini üstlenerek; erken ihbar, hava savunma, su üstü savunma, denizaltı savunma, otomatik hedef tanıma, dost / düşman tanıma ve çeşitli destek işlevleri gibi pek çok farklı görevi, eş zamanlı olarak yerine getirmesi gerekiyor. Bu zorlayıcı gereksinimleri karşılamak için, mevcut radar yapıtaşlarına ve alt yapılarına ilave kazanımlar eklenmesine ihtiyaç duyuluyor. Bu kapsamda kazanılmakta olan teknolojiler arasında; yüksek güçlü mikrodalga transistör geliştirme ve üretim, çok fonksiyonlu yonga tasarımı, çok katlı mikrodalga paketleme, çok fonksiyonlu radar çekirdekleri ve yüksek yoğunluklu ısıl yüklere yönelik soğutma teknolojileri sayılabilir. ASELSAN, çeşitli frekans bantlarında ve farklı uygulamalara yönelik radarlar konusunda yoğun olarak sürdürdüğü faaliyetlerine, deniz platformları radar ihtiyaçlarının milli imkânlarla karşılanması için verilecek yeni görevlerde, ODTÜ başta olmak üzere, üniversiteler, TÜBİTAK ve ulusal sanayi kuruluşlarından oluşan yurt içi çözüm ortakları ile birlikte devam etme konusundaki kararlılığı ile geleceğe bakıyor. ALPER Gemi LPI Radarı ve 3 boyutlu arama radarı 3 boyutlu arama radar sisteminin ASELSAN tesislerindeki test kulesine montajı

27 30 3 / 2012 Su Altının Gizlerini ASELSAN Ortaya Çıkartıyor Denizaltı Kurtarma Ana Gemisi (MOSHIP), Kurtarma ve Yedekleme Gemisi (RATSHIP) ile Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğünün Sismik Araştırma Gemisi projelerindeki tüm Sualtı sistem ve sensörlerden, tedarik sürecinden Entegre Lojistik Destek (ELD) sürecine kadar sorumlu olan ASELSAN; yurt içinde, Sualtı kabiliyetlerinin kazanılması yönündeki özgün çalışmalarına hızla devam ediyor. ASELSAN, özgün tasarımları ile Sualtı teknolojileri konusunda geleceğe yönelik sistem geliştirme çalışmalarını, Sualtı Akustik Sistem Teknolojileri Yol Haritası na uygun olarak sürdürüyor. Bu alanda, Basınç Tankı (1000 m), Otomatik Konumlandırma Sistemli Akustik Ölçüm Havuzu, Açık Alan Akustik Test Sahası, akustik test cihaz ve yazılımları (yükselteç, projektör, hidrofon ve analizör modelleme yazılımları) gibi yatırımlarını tamamlayan ASELSAN, ürün yelpazesine su üstü ve Sualtı torpido karşı tedbir sistemlerinin yanı sıra sonar sistemlerini de ilave etmeye başladı. Akustik sistem geliştirme çalışmalarına ara vermeden devam eden ASELSAN, su üstü gemilerini torpidolara karşı korumak üzere geliştirilen ve pilot üretimi tamamlanan Milli Torpido Karıştırma Aldatma Sistemi (TKAS) HIZIR ın deniz testlerini sürdürüyor. Denizaltıları torpidolara karşı korumak üzere geliştirilen milli karıştırma ve aldatma dekoy sistemleri ile karar destek sisteminin ise ilk teslimatları tamamlandı. Bu çalışmalar sonucunda elde edilen tecrübeler ile değişik sonar sistemlerinin geliştirilmesi çalışmalarına başlayan ASELSAN, halen derinlik ölçmek ve Sualtı haritası çıkarmaya yönelik tek ışınlı derinlik ölçüm sonarı KULAÇ ve çok ışınlı derinlik ölçüm sonarı FERSAH ile ilgili faaliyetlerine devam ediyor. Ayrıca, kazanılan teknolojilerden yararlanılarak geliştirilen aktif sonar ailesi kapsamında, Mayın Tespit Sonarı (MATES) ve liman güvenliği amacıyla kullanılacak aktif sonarlar üzerindeki çalışmalar da sürüyor. Nautilus Gemisi Çalışmalarını sivil alana da taşıyan ASELSAN, MTA Sismik Araştırma Gemisi nde, bilimsel araştırma ekipman ve sistemlerini tedarik ve entegre etme sorumluluğunu da üstlendi. Ek olarak, ASELSAN ın Sualtı akustiği uzmanları, gelecekteki yeni projelere yönelik bilgi kazanmak ve gemiyi tanımak amacıyla, NAUTILUS Sualtı araştırma gemisinde çeşitli çalışmalara da katıldılar. Derinlik Ölçümü İçin Akustik KULAÇ Aktif sonar faaliyet alanında tecrübe ve bilgi birikimi sağlamak ve misyonuna uygun şekilde, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç- Basınç Tankı (1000 m)

28 KULAÇ Gönderme Alma ve İşlemci Birimi ASELSAN Dergisi 31 larını yurt içi imkânlarla karşılayacak bir ürün ortaya çıkarmak üzere, 2010 yılında, Tek Işınlı İskandil sistemi KULAÇ ı geliştirme faaliyetlerine başlayan ASELSAN, kısa süre içerisinde, su üstü gemileri ve denizaltılar için kullanıma hazır birimler ortaya çıkardı. Bir seyir yardımcı cihazı olarak askeri deniz platformlarında derinlik ölçümü yapan KULAÇ, iki veya daha fazla akustik çevirici (transdüser) içeren bir aktif sonar dır. Sistem, gemiden yayınlanan akustik sinyalin, dipten veya yüzeyden yansımalarının dinlenmesi ve gönderme / alma zamanı arasındaki farktan hareketle derinlik ölçümü gerçekleştiriyor. ASELSAN, KULAÇ iskandil sistemi ile Ay sınıfı denizaltıların ihtiyacı için açılan ve dünya pazarlarında önde gelen yabancı bir firmanın da katıldığı açık ihaleyi kazanarak, sistemin dünya çapında rekabet edebilir özelliklerde olduğunu da gösterdi. Halen bu sözleşme kapsamında süren üretim ve entegrasyon hazırlık çalışmalarının yanı sıra ASELSAN, tamamen Türk mühendisinin eseri olan KULAÇ iskandil sisteminin, Yeni Tip Denizaltı, MİLGEM-S ve LPD gemi inşa projelerinde de yerli ürün olarak kullanılmasını bekliyor. KULAÇ sisteminin yapısında; Gönderme Alma ve İşlemci Birimi, su üstü platformları için 50 khz ve 200 khz olmak üzere iki adet; denizaltı platformları için ise iki adet 50 khz ve iki adet 400 khz olmak üzere toplam dört adet transdüser ile iki adet Uzak Gösterge Birimi bulunuyor. KULAÇ Gönderme Alma ve İşlemci Birimi ve kullanıcı arayüzü örneği Şekil 1 de gösterilmiştir. Aktif Sonar Geliştirme Çalışmaları ASELSAN, yürütmekte olduğu KULAÇ, MATES, FERSAH ve liman güvenliği amacıyla kullanılacak aktif sonarlar geliştirme çalışmaları sayesinde, önümüzdeki dönemde, su üstü gemi ve sahil / liman güvenliği projelerinde oluşacak ihtiyaçlar ve sistem isterleri doğrultusunda, platformun önündeki alanı yüksek çözünürlükte tarayan bir sonar türü olan forward looking sonar, mayın tespit sonarı, çok ışınlı iskandil ve sahil / limanlarda kullanılan sonar ihtiyaçlarını, yerli olarak karşılamayı hedefliyor. ASELSAN tarafından geliştirilen aktif sonar sistemleri, Gönderme Alma Birimi, Sinyal İşleme Birimi, Kullanıcı Arayüz Birimi ve Transdüser Dizini nden oluşuyor. Tüm aktif sonar ailesi için kullanılan ortak sistem mimarisi Şekil 2 de gösterilmiştir. Akustik sistem geliştirme çalışmaları kapsamında kazanılmış teknolojiler ve mevcut altyapılar kullanılarak, algoritma ve prototip Sinyal İşleme Birimi ve Gönderme Alma Birimi geliştirme çalışmaları halen sürdürülüyor. ASELSAN ın diğer sistem geliştirme çalışmaları için de alt yapı oluşturan bu çalışmalar, gelecekte, farklı ihtiyaçlara yönelik sistemlerin süratli ve maliyet etkin şekilde geliştirilmesini sağlayacak. Akustik sistemleri oluşturan önemli alt birimlerden birisi olan transdüserlere yönelik çalışmalarda ise tasarım ve geliştirme kabiliyetine ilaveten, kullanılan seramik malzemelerin de yerli üretim imkânlarının oluşturulması yönünde çalışılmalar yürütülüyor. Bu konularda ASEL- SAN, çeşitli üniversiteler ve KOBİ lerle iş birlikleri yapıyor. Yeni Nesil Sonar Teknolojileri Şekil 2. Aktif Sonar Sistem Mimarisi Günümüz Sualtı akustik sistemlerinde, Ping sinyal teknolojisine uygun, dar frekans bantlı farklı modülasyonlarda darbe sinyalleri kullanılıyor. Bu tür sinyaller ile uzun menzil ve yüksek çözünürlük gereksinimlerinin birlikte karşılanması amacıyla yüksek sinyal enerjisi kullanıldığında; kavitasyon, çınlama (reverberation) seviyesi artışı ve transdüser dinamiklerinin fiziksel ve uygulama kısıtlamalarına ilaveten, deniz canlıları ile olumsuz etkileşim de söz konusu oluyor. Sonar sistemlerinin çevre ile uyumluluk gereksinimleri nedeniyle ve telekomünikasyon teknolojisindeki gelişmelerin sonar sistemlerine yansımaları sayesinde, sonar teknolojilerinde günümüzde bir değişim süreci yaşanıyor. Yeni nesil sonarlarda; geniş bantlı ve/veya örtülü (covert) çalışabilen aktif yayın yeteneği bulunacağı, Ping sinyal Şekil 1. KULAÇ Sistemi Ekranı (Kullanıcı Arayüzü) teknolojisinde değişimlerin etkilerinin yaşanacağı ve sonar sinyal düzeylerinin deniz canlıları ile etkileşimi hususlarında değişmeler olacağı değerlendiriliyor. Bu gelişmeleri yakında takip eden ASELSAN, gelecekteki sonar teknolojileri konusunda, BİLKENT Üniversitesi Akustik ve Sualtı Teknolojileri Araştırmaları Merkezi (BASTA) ile birlikte, özellikle DSSS (Direct Sequence Spread Spectrum) teknolojilerinin Sualtı akustik alanında uygulanmasına yönelik Ar-Ge faaliyetleri yürütüyor. Yeni nesil sonarlar için teknoloji geliştirme çalışmalarında; düşük kaynak seviyesi kullanımı, daha uzun menzil, sığ su etkilerinin giderilmesi, daha yüksek duyarlılık, daha iyi konumlandırma ve daha iyi sınıflandırma sağlanması gerekiyor. Bu doğrultuda, birlikte çalışabilirlik, dost sistemlerin sinyalleri ile karışımı en düşük düzeye indirgeme, diğer sistemlerin sinyallerinin oluşturduğu karışımdan en az etkilenme ve özellikleri bilinen sistemlerden yayınlanan sinyallerden yararlanma (multistatik çalışma) hususları irdelenmeye devam ediliyor. ASELSAN, bu gelişmelerin farkında ve içinde olarak çalışmalarını sürdürüyor.

29 32 3 / 2012 ASELSAN Uygulamalarında Yeni OpenACC Teknolojisinin Kullanımı Personelimiz Serhat Özdemir NVIDIA nın düzenlediği, OpenACC isimli yeni paralel işleme teknolojisi konulu zamana karşı uygulama hızlandırma yarışmasında birinci gelerek ödül kazandı. OpenACC, OpenMP benzeri bir formattaki direktifler kullanılarak ve eldeki kodda minimum miktarda değişiklik yaparak katlarca hız artışı sağlamayı amaçlayan yeni bir teknolojidir. NVIDIA, düzenlediği yarışmada katılımcılardan, kendi seçtikleri bir uygulamayı MGEO Grup Başkanlığı nda çok miktarda video ve görüntü işleme yapılmaktadır. Pek çok video ve görüntü işleme operasyonu embarrassingly paralel (noktasal olarak, özellikleri nedeniyle kolayca paralelleştirilmeye uygun) veya highly parallelizable (yüksek derecede paralelleştirilebilir) niteliktedir. Bu ifadelerin Şekil 1. ASELSAN uygulamasın konu edildiği Marketwatch, BusinessWeek OpenACC haberleri. bu yeni teknolojiyi kullanarak hızlandırmalarını, uygulamalarını minimum iki kat için paralel işleme ifadesinden ne kaste- tam olarak ne anlama geldiğini anlamak hızlandırdıkları zaman değerlendirmeye dildiğini ve paralel işlemenin nasıl yapıldığını açıklamak gerekir. Bilindiği üzere sunmalarını istemiştir. Kabul edilen ilk iki uygulamayı geliştiren katılımcıya ödül bilgisayar sistemlerinde nümerik hesaplama ALU denen birimlerde yapılmak- olarak, genelde yüksek başarım (high performance computing) yapılan sunucularda kullanılan yaklaşık 3000$ değerinde birer Tesla C2075 GPU verilmiştir. Yarışmayı takiben MarketWatch, BusinessWeek gibi medya kaynaklarında yayınlanan OpenACC konulu haberlerde ASELSAN uygulamasından da Şekil 1'de bahsedilmiştir. tadır. Şekil 2 ve Tablo 1 de görülebileceği üzere, CPU ların (Central Processing Unit) ve GPU ların (Graphical Processing Unit) nümerik işleme yaparken kullandıkları mimari yapılar birbirinden çok farklıdır. CPU ve GPU ların tasarımları arasındaki bu farklar onların aynı zamanda hangi işlemler için uygun olduğunu da ortaya koymaktadır: CPU lar: Gecikme miktarının önemli ol duğu seri yazılım kodları. GPU lar: Çıkarılan iş miktarının önemli olduğu paralel yazılım kodları. Video/görüntü işleme, yapılması gereken işleme miktarı yüzünden GPU lar üzerinde paralel olarak yapılmaya çok uygundur. Video görüntülerinin her bir çerçevesini (frame), piksellerden oluşan bir resim olarak düşünülebilir. Bu çerçeve üzerinde gerçekleştirilen pek çok işleme operasyonunda tek bir piksel için sonuç değeri, genelde ya sadece o pikselin kendi değeri ya da etrafındaki dar bir bölgedeki piksellerin değerleri kullanarak bulunur. GPU ların bu tip işler için değeri tam da burada ortaya Bu yazı, hem bu yarışma kapsamında yapılan çalışmalardan bahsetmek, hem de paralel işleme teknolojisi hakkında bilgi vermek için kaleme alınmıştır. ASELSAN Şekil 2. CPU ve GPU mimarilerinin karşılaştırılması.

30 ASELSAN Dergisi 33 Tablo 1. CPU ve GPU tasarım felsefelerinin karşılaştırılması CPU (Gecikme süresine yönelik tasarım) GPU (Çıkarılan iş miktarına yönelik tasarım) Önbellek Büyük önbellek; Uzun gecikme süreli bellek erişimlerini kısa Bellek veri hacmini artırmak için küçük önbellek. gecikme süreli önbellek erişimlerine çevirir. Kontrol Azaltılmış dallanma gecikmesini sağlamak için dallanma tahmini. Azaltılmış veri gecikmesi için veri sevki Dallanma tahmini yok. Veri sevki yok. ALU Azaltılmış operasyonel gecikme. Çok sayıda, uzun gecikmeli ama yüksek iş hacmi için ardışık düzene konmuş, enerji etkin ALU lar. çıkar. CPU lar bu tip işlemeler için kullanıldığında bir piksel değeri için hesaplama yapılıp bittikten sonra bir sonraki piksele geçildiği halde, GPU lar işleme operasyonunu aynı anda birçok piksel için yapabilmektedir. Bu işleme yöntemine SIMD (Single Instruction, Multiple Data Tek Komut, Çok Veri) denmektedir. Eğer işleme operasyonu sadece o piksel değeri kullanılarak tamamlanabiliyorsa, bu işlemler embarrasingly parallel, işleme operasyonu piksel etrafındaki dar bir bölgedeki değerlerin kullanılmasını gerektiriyor ve bunlar pek çok çekirdeğe yüksek bellek anayolu üzerinde fazla okuma çakışması olmaksızın dağıtılabiliyorsa, bu işlemler highly parallelizable olarak nitelendirilmektedir. Özellikle bu niteliklerdeki uygulamalarda GPU lara yönelik artmakta olan ilginin nedeni, Şekil 3 de net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Şekil 3. GPU ve CPU zirve performanslarının yıllara göre karşılaştırılması[1]. CPU ların zirve performansı yıllar içinde çekirdek başına 65 GFlop/sn civarında sabitlenmeye doğru giderken GPU ların zirve performansı üstel bir şekilde artmaktadır. Şu anki en hızlı GPU yongası olan, Haziran 2012 sonunda piyasaya çıkan AMD Radeon 7970 in toplam işlem kapasitesi 4300 GFlop/sn dir ki bu, Şekil 3 deki en yüksek GPU işlem gücünün yaklaşık 4 katı ve şu Şekil 4. Paralel kernel lerın koşma şekli. anki en güçlü dört çekirdekli Intel mimarili CPU işlemcinin yaklaşık katıdır. Paralelleştirilebilecek işlem blokları belirlendikten sonra tüm işleme işi seri ve paralel kod bloklarına ayrılır. Paralel işlemede, hızlandırıcı (GPU, vs.) üzerinde paralel olarak koşturulacak fonksiyon bloklarına kernel denmektedir. İlkönce üzerinde işlem yapılacak veri, host tan (ana sistemden) GPU ya aktarılır. Burada kernel ler tarafından SIMD prensibine göre işleme sonrası sonuçlar tekrar ana sisteme aktarılır ve iş akışına devam edilir (Şekil 4). NVIDIA yarışması için image mosaicing olarak adlandırılan, pek çok görüntünün daha büyük bir görüntü oluşturmak için birleştirilmesi uygulamasına odaklanılmıştır. Genelde, İHA (insansız hava aracı) gibi hareketli platformları bir bölge üzerinden uçarken, birbiriyle bir miktar örtüşen ardışık görüntü çerçeveleri yakalanır. Her bir çerçevede öznitelikler (köşe, vs.) bulunarak, ardışık çerçevelerdeki öznitelikler eşleştirilmeye çalışılır. Eşleşen özniteliklere dayanarak iki ardışık çerçeve arasındaki matematik dönüştürüm (transformation) bulunur. Bir sonraki basamak, bu dönüştürümü uygulayarak iki ardışık çerçeveyi aynı koordinat sistemine oturtmaktır. Bundan sonra, bu iki çerçeveden oluşan daha büyük görüntü elde edilir. Müteakip çerçeveler kullanılarak bütün çerçevelerden oluşan büyük görüntü elde edilir. Bu akış içinde sıkça kullanılan öznitelik çıkarımı algoritmalarından biri Harris köşe bulucudur. Harris için kabataslak kod şöyledir: I girdi görüntüsünün x ve y yöneysel türevleri alınarak Ix and Iy bulunur. Ix ve Iy nin nokta tabanlı çarpımları alınarak Ix2 ve Iy2 bulunur. Ix2, Iy2 ve Ixy nin 3x3 Gaussian evrişimi alınarak Ixg2, Iyg2 ve Ixyg bulunur. (Ixg2.* Iyg2 - Ixyg.* Ixyg)./ (Ixg2 + Iyg2) hesaplanır ki, burada.<operasyon>, <operasyon> nun nokta bazında (pointwise) yapıldığını gösterir. Şekil 5. Harris öznitelik bulucu kabataslak kodu. Şekil 5 deki kabataslak koddan görülebileceği üzere Harris köşe bulucuda bütün operasyonlar ayrı ayrı for döngüleri şeklinde ifade edilebilir veya hepsi tek bir for döngüde toplanabilir ki, bu en son versiyon aynı zamanda derleyici için hızlandırması en zor durumdur. Çünkü bu, düz C kodunun elle en optimize edilmiş halidir. Düz C kodu gerçeklemesinin ilgili kısımları aşağıdaki gibidir:

31 34 3 / 2012 //declaration of input, output images. float *h_input = NULL, *h_outputgpu = NULL; //main computation loop for ( i = start_idx; i < end_idx; i++ ) { float val1 = 0, val2 = 0, madd = 0, result = 0; val1 = h_input [ i - 2 * ImageW- 1] - h_input [ i - 1 ]; val2 = h_input [ i - ImageW - 2] - h_input [ i - ImageW ]; madd = val1 * val1 + val2 * val2; result += (madd * madd / den); // similar partial result calculations h_outputgpu [ i ] = result; } Şekil 6. Orijinal düz C kodu gerçeklemesi. Bu kodun OpenACC ye adaptasyonu için ilk olarak aşağıdaki kutuda belirtilen, kırmızı bold la işaretlenmiş değişiklikler yapılmalıdır: //declaration of input, output images. float *restrict h_input = NULL, *restrict h_outputgpu = NULL; Şekil 7. Düz C koduna restrict anahtar kelimelerinin eklenmesi. restrict anahtar kelimesinin eklenmesi, derleyiciye programcı tarafından bir niyet belirtimidir. İlgili imleçin işaret ettiği nesnenin, imleçin geçerli olduğu zaman boyunca sadece kendisi veya doğrudan imleçten türetilen bir değer aracılığıyla (mesela imleç + 1) tarafından erişileceğini söyler. OpenACC derleyicileri bağımsızlığı belirleyebilmek için restrict anahtar kelimesinin olmasını gerektirirler. Aksi takdirde derleyici, imleçe erişimi olan döngüleri paralelleştiremez. For döngüsü ağırlıklı bir kodda yapılabilecek bir sonraki değişiklik(ler)e örnek, Şekil 8 de görülen direktif satırıdır. //main computation loop #pragma acc <direktif> for ( i = start_idx; i < end_idx; i++ ) { // partial result calculations h_outputgpu [ i ] = result; } Şekil 8. Düz C koduna direktif(ler) eklenmesi. OpenMP geliştiricileri, bu yapıyı hemen tanıyacaklardır. OpenMP de de benzer formattaki direktifler, özellikle for döngülerinin birden çok CPU çekirdeğine dağıtılması için kullanılır. Mimari farklılıklar nedeniyle, GPU larda döngülerin çekirdeklere dağıtılması CPU lardaki kadar dosdoğru değildir; özellikle bellek transferlerinin çakışma olmadan yapılması ve veri işleme mimarisi parametrelerinin (takım ve işçi sayısı ve mimarisi, vs.) kullanılan GPU mimarisine uyumlu olması çok kritiktir. OpenACC de direktifler aşağıdaki formattadır: #pragma acc direktif [yantümce [,] yantümce] ] { yapısal blok } Burada kullanılabilecek bazı alternatif direktifler şunlardır: #pragma acc parallel Bu temel yapı, hızlandırıcı cihaz üzerinde paralel çalışmayı başlatır. Her biri vektör veya SIMD işlem yapan birden çok işçiyi destekleyebilecek, paralel olarak çalışan takımlar (gangs) başlatır. Bu yapı aracılığıyla ne kadar işçi ve takım yaratıldığı kontrol edilebilmekte, reduction tarzı operasyonlar (mesela bütün değerlerin toplamı) yapılabilmektedir. #pragma acc kernels Bu yapı, hızlandırıcı cihaz üzerinde koşturulmak üzere kernel ler haline getirilmesi istenen bir bölge tanımlar. Kullanılabilen yantümceler bir önceki direktife benzemektedir. #pragma acc loop Loop yapısı, hemen sonrasındaki döngü veya iç içe geçmiş döngüler için geçerli olup, döngünün iterasyonlarını koşturma tarzını belirler. İlgili direktifi n tane iç içe geçmiş döngüye uygulamak, reduction operasyonları yapmak gibi işlemler yapılabilmektedir. Bu direktifler, çeşitli parametrelerinde uygun değişiklikler yapılarak programın hız performansı değerlendirilmiş, ilk denemelerde 4.1 kat artış sağlanmıştır. Termal kamera video akısı üzerinde OpenACC koduyla bulunan örnek Harris köşeleri, kırmızıyla işaretlenmiş olarak Şekil 9 da görülebilir. Bu makaleye konu olan çalışmanın kapsamı, zamana karşı bir yarışma için yapılması ve belli bir minimum performansı aşmanın ilk amaç olması nedeniyle dar tutulmuştur. Bu dar kapsam dahilinde, yeni OpenACC teknolojisiyle ilgili tecrübeleri şöyle özetleyebiliriz: OpenACC performansı, OpenMP gibi dosdoğru tahmin edilebilir olmayıp, verinin büyüklüğüne, yapılan işlem sayısı ve tipine, üzerinde çalışılan kod döngülerinin optimizasyon seviyesine çok bağlıdır ki, bütün bunların GPU ların çalışma şekliyle ilişkilendirilebilecek akla yatkın nedenleri vardır. OpenACC henüz başlangıç safhasında bir teknolojidir. OpenACC nin zaman içinde, CUDA ve OpenCL gibi özelleşmiş diller için harcanandan daha az bir çabayla tutarlı performans artışlarını mümkün kılarak, GPU lar için OpenMP iddiasını sağlamlaştırabileceği düşünülmektedir.

32 ASELSAN Dergisi 35 Şekil 9. Termal kamera videosunda bulunmuş örnek Harris köşeleri. Serhat Özdemir Tasarım Lideri 1992 yılında Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Bölümü nden lisans, 1994 yılında Georgia Institute of Technology den DSP uzmanlık alanlı MSEE yüksek lisans derecesi aldı. Carnegie Mellon University School of Electrical and Computer Engineering de doktora programına devam etti. Silikon Vadisi, İngiltere ve Fransa da Intel, Philips, Inria, KLA-Tencor gibi kuruluşları kapsayan görüntü işleme ve makine öğrenmesi algoritma yazılımları ağırlıklı yurtdışı kariyerinden sonra 2009 yılında ASELSAN da çalışmaya başladı. Halen ASELSAN MGEO Grubu nda Görüntü İşleme Müdürlüğü nde Tasarım Lideri olarak görev yapmaktadır.

33 36 3 / 2012 Denizaltı Torpido Karşı Tedbir Sistemi ASELSAN, sualtı akustik teknolojileri yol haritası çerçevesinde 2006 yılından itibaren başladığı akustik teknolojilerin yurtiçinde kazanılması faaliyetleri kapsamında; denizaltılara, torpidolara karşı savunma imkânı kazandıracak sistem geliştirme çalışmalarını sürdürmektedir.

34 ASELSAN Dergisi 37 Çalışmalarını öncelikli olarak Türk Silahlı Kuvvetlerine hizmet anlayışı ile sürdürmekte olan ASELSAN, 2006 yılından itibaren Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyaçları için Sualtı Akustik Sistemleri faaliyet alanında teknoloji kazanım çalışmaları yürütmektedir. ASELSAN ülkemizdeki araştırma kurumları, savunma sanayi kuruluşları ve endüstri içerisindeki diğer kuruluşların da imkânlarından yararlanarak, sualtı akustiği konusunda, endüstri lideri olmayı hedeflemiştir. ASELSAN, akustik sistemler gibi birçok teknoloji disiplinini bünyesinde barındıran ayrıca platformlara ve görevlere özgün geliştirilmesi gereken sistemlerin tanımlanması faaliyetlerinin kullanıcı ile sıkı bir işbirliği içerisinde yürütülmesini; hedeflenen performans, işlevsellik ve lojistik destek seviyelerine ulaşabilmenin ön şartı olarak görmektedir. Torpidolar, gelişen teknolojiye paralel olarak denizaltılar için en önemli tehdit olma özelliğini korumaktadır. Saatte 50 deniz milinden yüksek sürate ulaşabilmeleri, 40 dakikadan fazla çalışma süreleri, gelişmiş arama, tespit ve hedef takip yetenekleri ile günümüz modern torpidoları çok daha tehlikeli bir konuma gelmiş ve bu tehditten korunmak için gelişmiş yeteneklere sahip karşı tedbir sistemlerinin kullanımı kaçınılmaz olmuştur. Torpido karşı tedbir sisteminin sakınma başarısı, kullanılacak akustik aldatıcı ve karıştırıcıların performansı ve sayısı kadar, atılma zamanları ile denizaltının yapacağı sakınma manevrasına bağlıdır. Bu sebeple gelişmiş akustik aldatıcı ve karıştırıcılarla birlikte tehdit senaryolarına en uygun taktiklerin geliştirilmesine olanak sağlayacak Taktik Simülatörü ve tehdit durumuna göre en uygun taktiği seçip otomatik olarak veya operatör kontrolünde uygulayacak Karar Destek Sistemi nin birlikte kullanımı modern torpidolara karşı maksimum sakınma performansını sağlayabilmek amacıyla kritiktir. Savaşı ile birlikte güdüm ve sonar kabiliyeti kazanmaya başlaması karşı tedbir sistemlerine ihtiyaç duyulmasına neden olmuştur. 20. yüzyılın sonlarına doğru ACCM (Acoustics Counter Counter Measure) özelliklerine sahip torpidoların ortaya çıkmasıyla birlikte sadece gürültü yayan karşı tedbir sistemleriyle etkin bir sakınma olanaksız hale gelmiştir. Bu durum denizaltıları gerçeğe en yakın şekilde taklit edebilen aldatıcıların geliştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Günümüzde WASS, ULTRA, DCNS, RA- FAEL firmalarının karşı tedbir sistemleri başta olmak üzere birçok karşı tedbir sistemi olmasına rağmen halen aktif, pasif veya kombine akustik kabiliyete sahip olan torpidoların tamamını içerecek şekilde, Soft-Kill ve Hard-Kill özelliklerini bir arada barındıran tamamen etkili bir karşı tedbir çözümü mevcut değildir. ASELSAN Denizaltı Torpido Karşı Tedbir Sistemi (DTKTS) Deniz Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyacı olarak MSB Ar-Ge ve Teknoloji Dairesi Başkanlığınca yönetilen ve ASELSAN tarafından gerçekleştirilen projede, yurtiçinde ODTÜ ve BİLKENT üniversiteleri ile TÜBİTAK bünyesinde akustik teknolojiler alanında yürütülen çalışmalarda önemli birikimler edinilmiş, akustik efektör teknolojisinde seri üretim imkânı kazanılmıştır. Proje, boyutu ve katılımcıları ile birlikte yurtiçinde özgün olarak gerçekleştirilen ilk ve en büyük boyutlu akustik sistem projesi niteliğindedir. Bu projede, %100 Türk mühendislerinin ve akademisyenle- Şekil 1. ASELSAN DTKTS Sistemi Blok Şeması rinin katkısı ile gerçekleştirilen Ar-Ge çalışmaları neticesinde kullanıcı isteklerini tamamen karşılayan bir sistem prototipi ve seri üretime dönüşebilen ürün teknolojisi ile KOBİ ler dâhil olmak üzere yaygın bir endüstriyel alt yapı kazanılmıştır. ASELSAN tarafından, tüm sistemin tasarım ve geliştirme faaliyetleri yürütülerek, birim ve sistem işletme testleri ile kalifikasyon aşamaları başarı ile sonlandırılmış ve milli akustik efektör geliştirme ve seri üretim yeteneği kazanılmıştır. ASELSAN, Denizaltı Torpido Karşı Tedbir Sistemi ni Soft-Kill bir karşı tedbir sistemi olarak geliştirmektedir. DTKTS sistemi Şekil 1 de verildiği gibi sistem mimarisine sahiptir. Taktik Simülatörü (TS) Taktik Simülatörü (TS), torpido karşı tedbir sistemleri geliştirmede ve etkinliğini değerlendirmekte kullanılan bir simülasyon sistemidir. TS, tehdit senaryolarının önceden koşturulup taktiklerin geliştiril- Karşı Tedbir Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi ve Dünyadaki Mevcut Durum 20. yüzyılın başlarında akustik güdüm ihtiva etmeyen torpidoların İkinci Dünya Şekil 2. TS Koşum Ekran Görüntüsü

35 38 3 / 2012 mesine olanak sağlamaktadır. TS sisteminde ortam/saha, torpidolar, aldatıcı/ karıştırıcılar, sualtı/suüstü platformlar ve platforma ait sonar sistemleri parametrik olarak modellenebilmektedir. Girilen senaryolar ve sakınma taktikleri üzerinde operatör en yüksek başarım yüzdesine sahip aldatıcı/karıştırıcı parametre değerlerini, döküş örüntüsünü ve sakınma manevrasını belirleyebilmektedir. Şekil 2 de örnek bir TS koşum ekran görüntüsü gösterilmiştir. Karar Destek Sistemi (KDS) KDS torpido tehdidi durumunda kullanılacak aldatıcı/karıştırıcı sayısının, konfigürasyonunun, döküş örüntüsünün ve sakınma manevrasının belirlenmesine yönelik hesaplamalar yapabilecek ve ortam/platform şartlarını da dikkate alarak tehdit duruma en uygun torpido sakınma taktiğini operatöre önerecek gerçek zamanlı bir sistemdir. KDS, tehdit durum oluştuğunda denizaltından ortam/saha, torpido ve sualtı/suüstü platform bilgilerinden elle girilen ve/veya otomatik olarak sağlanan bilgiler çerçevesinde veritabanında Şekil 3. KDS Bilgisayar ve ekran görüntüsü kayıtlı daha önce TS üzerinde çalışılarak KDS ye yüklenmiş taktikler içerisinden mevcut duruma en uygun taktiği operatöre önermektedir. Şekil 3 te KDS Sistemi Bilgisayarı ve taktik ekran görüntüsü gösterilmektedir. Karıştırıcı Karıştırıcılar, torpido çalışma frekans aralığını kapsayacak şekilde geniş bantlı yüksek seviyeli gürültü yayını sayesinde pasif torpidolara karşı denizaltı gürültüsünü maskelerken aktif torpidolara karşı da ortam gürültüsünü artırarak denizaltı- Şekil 4. Temsili Karıştırıcı dan yansıyan eko sinyalinin tespit mesafesini azaltırlar. Şekil 4 te resmi verilen Karıştırıcı birimi, Transdüser, Termal Batarya, Elektronik Kart Bloğu, Ateşleme Elektroniği, Basınç Algılayıcı, Motor, Pervane ve Gövde alt birimlerinden oluşmaktadır. Düşey eksende hareket kabiliyetine sahip karıştırıcının yatay eksende hareket kabiliyeti yoktur. Karıştırıcı sutopu veya mukavim tekne dışı fırlatıcı sistemlerinden atılabilmeye uygun şekilde tasarlanmış olup akustik yayın frekans aralığı, akustik yayına başlama gecikme süresi, çalışma derinliği ve batma hızı programlanabilir özelliktedir. Aldatıcı Şekil 5 de verilen aldatıcıda, karıştırıcıda yer alan birimlere ek olarak torpido güdüm sonarı yayınlarını tespit etmek üzere bir çekili hidrofon ile yönelim algılayıcı birim ve kontrol kanatçıkları bulunmaktadır. Aldatıcı sualtında düşey ve yatay eksende hareket kabiliyetine sahiptir. Sinyal işlemci birimi üzerinde platform gürültüsü yayını ve sahte eko yayını olmak üzere akustik işlevleri yerine getiren Aldatma Algoritması ve programlanmış olan sürat, rota ve umk bilgilerine göre aldatıcının hareketini kontrol eden Kontrol Algoritması koşmaktadır. Aldatıcı hidrofonuyla dinlenen ortam sinyalin içinde Şekil 5. Temsili Aldatıcı tespit edilen aktif torpido darbelerine denizaltıdan yansımayı taklit edilecek şekilde yapay Doppler, darbe uzatma (elongation), öbeklenme (highlights) ve hedef kuvveti (target strength) uygulanır. Aynı anda dinleme ve yayın yapma yeteneğine sahip olan aldatıcı pasif torpidolara karşı denizaltı gürültü karakteristiğinde gürültü üretme işlevini çalışma süresi boyunca yerine getirir. Aldatıcıda torpido aktif sinyali tespiti ve denizaltı hareketine uygun eko yayını için kapsamlı bir algoritma koşmaktadır. Bu algoritmanın tespit olasılığının yüksek ve yanlış alarm seviyesinin düşük olması sistemin performansı açısından çok önemlidir. Algoritma bileşenleri aşağıdaki gibidir: Tespit: Hidrofondan alınan sinyalin içinde herhangi bir aktif torpido yayınının olup olmadığını farklı uzunluktaki kayan pencereler kullanarak dar bant ve geniş bantlı olarak yapar. Sahte Yankı Oluşturma: Torpidoya gönderilecek cevap işaretine hedef kuvvetinin eklenmesi, darbenin uzaması, öbeklenmesi ve doppler etkisini uygulama işlevlerini yerine getirir. Sahte Gemi Gürültüsü Ekleme: Platformun gürültü karakteristiklerine uygun sahte gemi gürültüsünü üretir. Herhangi bir tespit kararı olmasa dahi aldatıcıdan sahte gemi gürültüsü yayını sürekli olarak yapılmaktadır. Sahte gemi gürültüsü profili, sahte ekodaki uzama miktarı, sahte ekoya eklenecek hedef kuvveti değeri, sahte ekoya eklenecek doppler frekansı, aldatıcı çalışma frekans aralığı, akustik yayına başlama gecikme süresi, sürat, çalışma derinliği ve rota bacakları aldatıcı için programlanabilir parametrelerdir. Fırlatıcı Sistemi ASELSAN DTKTS sistemi bünyesinde geliştirilen modern ve yüksek performanslı akustik efektörler; denizaltıların mukavim tekne dışı fırlatıcı sistemleri dışında özellikle sutopu adı ile anılan mukavim tekne içi fırlatıcı sistemlerinden de atılabilecek özelliklerdedir. Bu nedenle DTKTS sistemi bünyesinde fırlatma amaçlı olarak bu efektörlerin otomatik veya kullanıcı denetiminde atışını sağlayan mukavim tekne dışı fırlatıcı sistemi ve gemi içi atış istasyonları bulunmaktadır.

36 ASELSAN Dergisi 39 Geliştirilmekte olan mukavim tekne dışı fırlatıcı sistemi; denizaltılar için geliştirilen Karar Destek Sistemi (KDS) ile uyumlu çalışarak, söz konusu denizaltılar için geliştirilen Akustik Aldatıcı ve Akustik Karıştırıcı efektörlerini fırlatacak sistemdir. Şekil 6. Temsili Fırlatıcı Şekil 6 da temsili fırlatıcı sistemi gösterilmektedir. Aldatıcı / karıştırıcılar, fırlatıcı sistemin hücrelerinde iken programlanabilme imkânına sahiptir. Fırlatıcı Sistemi, KDS den gönderilecek fırlatma komutu ile aldatıcı / karıştırıcı efektörlerin fırlatma işlevini başlatacaktır. Fırlatıcı sistemi denizaltının bulunacağı çevresel koşullara (limanda ve seyirde sıcaklık, tuzluluk, dalga etkisi, elektromanyetik etkileşim, titreşim vb) uygun ve dayanıklı olup, aldatıcı / karıştırıcıları bu çevresel koşullardan koruyabilecek özelliktedir. Gemi içi atış istasyonları vasıtasıyla ise, geminin sutopu adı ile anılan mukavim tekne içi fırlatıcı biriminin kullanılması doğrultusunda kullanıcıya acil durumlarda akustik karıştırıcı ve aldatıcı efektörlerin serbest atış olanağı sağlanmaktadır. Kestirim Sonarı İhtiyaç, temel olarak torpido karşı tedbirleri konusunda icra edilecek harekâta esas olacak torpido tehdidinin tespiti ve konumunun belirlenmesidir. Kestirim Sonarının kullanım amacı, denizaltılara özellikle torpido karşı tedbirleri imkânlarını destekleyecek şekilde, aktif torpido sonar yayınlarını tespit edebilecek bir akustik tespit yeteneği sağlamaktır. Bu maksatla kullanılacak olan ve kestirim sonarını bünyesinde barındıran akustik yayın tespit sistemi; çalışma özellikleri kontrol edilebilir, tespit edilen yayınlara yönelik parametreleri ölçebilir ve izleyebilir, tüm çalışmaları süresince gerçekleştirilen faaliyet ve akustik sinyalleri kaydedebilir bir yapıdadır. Bu sayede, icra edilecek çalışmalarda tespit edilecek yayınlara yönelik olarak çalışma sonrasında detaylı analizlerin yapılabilmesi mümkün olacaktır. Sistem, kullanıcı müdahalesi olmadan tek başına kullanılabilme imkânına sahiptir. Bu durum, denizaltılara özellikle torpido karşı tedbir harekâtı gibi zamanın çok kritik olduğu bir durumda, ani reaksiyon gösterebilme imkânı sağlayacaktır. Geliştirilmekte olan sistemin sahip olması beklenen temel özellikleri aşağıda özetlenmiştir. Sonar Yayını Tespit: Kestirim sonar sisteminin temel işlevi olan, harekât ortamındaki sonar yayınlarının sürat ve hassasiyetle tespiti, yayın parametrelerinin ve yayın kaynağı konumunun belirlenmesi ile izlenmesi işlevleridir. Güncel Arayüz Teknolojisi: Kestirim sonarının, denizaltı platformundaki diğer sistemler ile veri alış verişi sağlayabilecek yapıda, güncel teknolojiye sahip dış arayüzlere sahip olması sağlanacaktır. Gelişmiş İmkânlar: Kestirim sonarının, gelişmiş bir Sonar Akustik Destek Sistemi (Acoustics Support Measure System) niteliği sağlanabilecek şekilde sınıflandırma amacıyla sonar yayın veritabanı kullanma ve idame özelliğine sahip olması sağlanacaktır. Sonuç Bir Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı kuruluşu olan ASELSAN bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da; çalışmalarını öncelikli olarak Türk Silahlı Kuvvetlerine hizmet anlayışı ile sürdürmek azmindedir. Bu kapsamda; 2006 yılından itibaren faaliyetlere başlanılan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyaçlarına yönelik Sualtı Akustik Sistem Teknolojileri Kazanım alanındaki hedeflerine; DzKK lığı, ülkemizdeki araştırma kurumları, üniversiteler, savunma sanayi kuruluşları ve endüstri içerisindeki diğer kuruluşların imkânlarından da yararlanarak ulaşmayı ve teknoloji tabanını yurtiçine yaymayı amaçlamıştır. ASELSAN, akustik sistemler gibi birçok disiplini barındıran ayrıca platformlara ve görevlere özgün geliştirilmesi gereken sistemlerin tanımlanması faaliyetlerinin kullanıcı ile sıkı bir işbirliği içerisinde yürütülmesini; hedeflenen performans, işlevsellik ve lojistik destek seviyelerine ulaşabilmenin ön şartı olarak görmektedir. Modern torpidoların akustik, mekanik ve fiziksel açıdan yüksek kabiliyetlere sahip olması, yüksek kapasiteli bataryaları sayesinde uzun süre çalışabilmeleri ve karşı tedbirlere yönelik algoritmalar içermeleri hareket kabiliyetine sahip efektör içeren karşı tedbir çözümlerini zorunlu hale getirmiştir. Modern torpidolara karşı etkin bir sakınmada aldatıcı ve karıştırıcı performansı ve sayısı kadar bunların kullanım sırası ve zamanlaması ile denizaltının yapacağı sakınma manevrası da büyük öneme sahiptir. Bu sebeple taktiklerin geliştirildiği Taktik Simülatörü, taktiklerin denizaltında operatör yardımıyla uygulanmasını sağlayan Karar Destek Sistemi ile Aldatıcı ve Karıştırıcı ASELSAN DTKTS sisteminde ayrılmaz birer bütündür. Torpido tehdidinin tespiti ve konumunun belirlenmesi amacıyla sisteme eklenecek olan kestirim sonarı ile sistem, denizaltılara özellikle torpido karşı tedbir harekâtı gibi zamanın çok kritik olduğu bir durumda, ani reaksiyon gösterebilme imkânı sağlayacaktır. Yakın gelecekte VA-111 ve Baracuda gibi 200 deniz milinden yüksek sürate sahip torpidolara kazandırılmaya çalışılan akustik kabiliyetler denizaltıların torpidolardan sakınmasını daha da zorlaştıracaktır. Bu da karşı tedbir sistemlerini denizaltılar için çok daha kritik konuma getirmektedir. ASELSAN DTKTS sistemi, hareketli aldatıcı ve karıştırıcılarıyla birlikte denizaltıların günümüzdeki bütün akustik torpidolara karşı etkin bir savunma gerçekleştirebilmesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Dünyadaki teknolojik gelişmeler yakından takip edilmekte olup bu sayede DTKTS sistemi en son teknoloji ile güncellenebilecek ve denizaltılarımızın ihtiyaçlarına cevap verebilecek seviyede tutulmaktadır.

37 40 3 / 2012 Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi (KATS) ASELSAN PİRİ PİRİ KATS deniz yüzeyine yakın füzeler gibi küçük nokta hedefler ile tehdit oluşturabilecek gemi, uçak, helikopter, insansız hava aracı gibi hedeflerin kızılötesi bandında pasif olarak tespit ve takip edilebilmesi ve kullanıcıya 360 pasif gözetim imkanı sağlanması amacıyla geliştirilmektedir. Takip bilgilerini komuta kontrol sistemlerine gönderebilecek ve karşı tedbir sistemlerine uyarı vererek savunma gücünü artıracaktır. bir ürün olarak geliştirilmektedir. Aşağıdaki tabloda bu tip yeni nesil mimarideki sistemler ile eski nesil mekanik taramalı sistemler arasındaki farklılıklar özetlenmiştir. PİRİ KATS; Sensör Birimi, Elektronik Birim, Stabilizasyon Birimi nden oluşmak- olarak konsollara iletilmektedir. Üç adet Sensör Birimi gemi direği üzerinde, Stabilizasyon Birimi ile monte edilmiş şekilde, 120 açı ile yerleştirilecektir. Optik ve Opto-Mekanik yapıyı dış ortamdan koruyacak, deniz koşullarına dayanıklı bir gövde tasarımı yapılmaktadır. Şekil 1. PİRİ KATS Operasyonel Konsepti PİRİ KATS ın geliştirilmesiyle Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunmayan, yurt dışında değişik firmalar tarafından farklı sistem çözümleriyle üretilen Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi milli olarak tasarlanmış olacaktır. Dünyada şimdiye kadar geliştirilmiş KATS sistemlerinin çoğunluğunun tek bantlı olmasının aksine, PİRİ KATS hedef tespit performansını arttırmak ve sahte alarm oranını düşürmek için hem 3-5 μm (orta dalga boyu) hem de 8-12 μm (uzun dalga boyu) bantlarında pasif gözetleme yapacak bir sistem çözümü olarak tasarlanmaktadır. Bu şekilde optimum görüş, tespit ve takip performansı sağlanacaktır. PİRİ KATS en son teknolojilere sahip ve Dağınık Sensör Yapılı mimariye uygun tadır. Sensör Birimlerinden elde edilen termal görüntüler Elektronik Birim de işlenerek, görüntüleme ve kontrol amaçlı Sistemin diğer birimlerinin gemi içinde korunaklı bir alanda konumlandırılması öngörülmektedir. Tablo 1. Dağınık Sensör Yapılı Sistemler ile Mekanik Taramalı Sistemler in karşılaştırılması Dağınık Sensör Yapılı Sistemler Mekanik Taramalı Sistemler Kullanılabilecek Dedektör Formatları Matris Çizgi Yatayda Dairesel Kapsama Alanı Bloke olmadan 360 kapsama Gemi üzerinde direk ya da başka yüksek bölgeler nedeniyle bloke olan bölgeler nedeniyle 360 den düşük kapsama Yükselişte Kapsama Açısı 20 ye kadar Tipik gimbal yapısı nedeniyle 5-10 Güncelleme Sıklığı 5 Hz Tipik Hz Hedef Bildirim Zamanı Hızlı Yavaş Güvenilirlik (Reliability (MTBF)) Kayar bilezik ve motorlu gimbal gibi parçaların olmaması nedeniyle yüksek MTBF Devamlı tarama, karmaşık mekanik yapı ve kayar bilezik sebebiyle düşük MTBF

38 ASELSAN Dergisi 41 Tablo 2. PİRİ KATS Teknik Özellikleri Özellik Sistem Mimarisi Dedektör Tipi Görüş Açısı Kaplama Alanı Diagonal Yükseliş Yanca PİRİ KATS Dağıtık Sensör Yapısı 3-5 ve 8-12 µm Matris (640x512 Soğutmalı) 22,4 Ayarlanabilir 17,5 (otomatik veya manuel kumanda ile kaplama alanı içerisinde hareket) 360 Kesintisiz panaromik görüntü Stabilizasyon Seri Arayüz Video Çıkışı Görüntü Güncelleme Hızı Tehdit Alarmı Sahte Alarm Oranı (False Alarm Rate) Gyro / Görüntü Stabilizasyonu (Deniz seviyesi 5 için) RS-422, Ethernet Analog + DVI (Sayısal) 5 Hz >50 adet <1 /saat PİRİ KATS Tasarım Faaliyetleri PİRİ KATS projesi kapsamında yürütülen tasarım faaliyetlerinde gerçekleştirilen adımlar aşağıda listelenmiştir; Optik Tasarım bütünüyle ve Mekanik Tasarım temel hatlarıyla tamamlanmıştır. Sistem Yöneticisi Yazılımı Optik Motor Kontrol Yazılımı Görüntü Normalizasyon ve Kötü Piksel İşleme Yazılımı Görüntü Eniyileme ve Birleştirme Yazılımı Bakış Hattı Kestirimi Yazılımı Platform Stabilizasyon Yazılımı Hedef Tespit ve Takip Yazılımı Haberleşme Yazılımı Grafik ve Semboloji Yazılımı Sistem Test Arayüzü Yazılımı Yerleşik Yükleme (Boot Firmware) ve Cihaz İçi Test Yazılımı Kart Destek Paketi (BSP) ve Sürücü Yazılımı Tüm opto-mekanik elemanların seçimi ve yerleşimi tamamlanmıştır. Opto-mekanik analiz ve optimizasyon çalışmalarına başlanmıştır. Görüntü normalizasyonu için kullanılacak, muhtemel çalışma sıcaklık aralıklarına uygun blackbody tasarım çalışmalarına devam edilmektedir. PİRİ KATS optik elemanları için gerekli yansıtmasız kaplama ve ASELSAN MGEO bünyesinde ilk defa kullanılacak ClearCase ClearQuest DOORS Rhapsody Temel Yazılım Bileşenleri dual-bant seçici geçirgen kaplama çalışmaları devam etmektedir. Sensör Birimi ve Elektronik Birim mimarisi belirlenmiş, sistemde kullanılacak çoğu kart için tasarım çalışmaları başlatılmıştır. Elektronik Birim içinde gerçekleştirilecek işlerde kullanılmak üzere yüksek işlem gücüne sahip 16 çekirdekli işlemci kartı tasarlanmaktadır. Kartlar üzerine takılacak soğutucular, anakart ve kutu şasesi Vita 48.2 ye göre tasarlanmaktadır. İşlemci Kartı ve diğer kartlar iletim yollu soğutma yöntemi ile soğutulacaktır. Sensör birimlerinin gemi direğinin uygun bölgelerine yerleştirilmesi sonucunda seyir şartlarından etkilenmemesi ve kullanıcı ihtiyacına göre yönlendirilmesi amacıyla hareketli ve stabilize bir platform tasarımı devam etmektedir. Projede geliştirilecek temel yazılım bileşenleri yanda listelenmiştir. Çalışmalar geliştirme amaçlı COTS olarak temin edilen ve benzer mimariye sahip kartlar üzerinde başlamıştır yılı başlarında kendi tasarım kartlarımız ile çalışılmaya başlanacaktır. Projede ayrıca yoğun olarak yürütülen algoritma tasarım çalışmaları devam etmektedir. Başlıca çalışma alanları şunlar- Şekil 2. Sistem Bileşenleri-I Şekil 3. Sistem Bileşenleri-II Şekil 4. Sistem Bileşenleri-III

39 42 3 / 2012 Şekil 5. Görüntü Birleştirme dır;» 50 den fazla hedefi tespit ve takip işlemlerinde kullanılacak olan metodlar ve yapıtaşları,» Uzakta olan ve piksel çözünürlüğünün altında görüntülenebilen değişik sıcaklıktaki hedeflerin tespit menzilleri ile ilgili simülasyonlar,» Sistemin, platform kıyıya yakın bölgelerde iken de isterlere uygun çalışabilmesi için yapılan çalışmalar,» Elde edilen dual bant verinin füzyonunun hangi seviyede ve nasıl yapılması gerektiğine yönelik çalışmalar,» Farklı sektörlerin görüntülerindeki ortalama parlaklık değerleri değişikliğinden kaynaklı yamalı bir görüntüyü engellemek için hibrit bir algoritma çalışması. (3-5 μm) kamerası ile elde edilen termal görüntüler üzerinde devam etmektedir yılı ortalarında dedektörlerin sisteme entegre edilmesiyle birlikte görüntü alınmaya başlanması ve çalışmaların bu yöne kaydırılması hedeflenmektedir. Yukarıda yürütülen çalışmaların ilk çıktıları olarak sözü edilen hibrit algoritma kullanılarak birleştirilmiş görüntüler yer almaktadır. (Şekil 5) Algoritma tasarım çalışmaları ASELSAN MGEO ürün ağacında bulunan GÖZCÜ Elektronik Birim Sensör Birimi

40 ASELSAN Dergisi 43 Su Üstü Gemileri İçin Torpido Karşı Tedbir Sistemi (HIZIR) ASELSAN, sualtı akustik teknolojileri yol haritası çerçevesinde kendi öz kaynakları ile finanse ettiği HIZIR (Su üstü gemileri için torpido karşı tedbir sistemi) geliştirme çalışmalarını tamamlamış ve prototip sistem üretilmiştir. Bu çalışma kapsamında sistemin en önemli parçası olan çekili torpido tespit dizini ve sinyal işleme algoritmaları ile birlikte çekili dekoy, çekme vinci, akustik sarf edilebilir dekoy, dekoy lançeri, sinyal işleme donanımları da ASELSAN tarafından tasarlanmış ve yurtiçi milli imkânlar ile üretilmiştir. Çalışmalarını öncelikli olarak Türk Silahlı Kuvvetlerine hizmet anlayışı ile sürdüren ASELSAN, 2006 yılından itibaren Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyaçlarına yönelik Sualtı Akustik Sistemleri faaliyet alanında teknoloji kazanım faaliyetlerine başlamıştır. Bu süreçte, ülkemizdeki araştırma kurumları, savunma sanayi kuruluşları ve endüstri içerisindeki diğer kuruluşların imkânlarından yararlanılarak, 2009 yılından itibaren yurtiçinde Milli Torpido Karşı Tedbir Sistemi geliştirme çalışmalarına başlanılmıştır. Bu faaliyetler kapsamında öncelikle fonksiyonel imha(soft kill) kabiliyetine sahip torpido karşı tedbir sistemi tasarlanmış, sonrasında sistemi oluşturan alt birimlerin üretimi için yerli imkanlar araştırılarak pek çok savunma sanayi firması ile birlikte prototip sistem birimleri üretilmiş ve sistem entegrasyonu sağlanmıştır. Gelinen aşamada sistemin deniz testleri icra edilmektedir. Bu makalede, küçük değişiklikler ile pasif ya da aktif sonar olarak da kullanılabilecek ve bir kısım sivil uygulamalar için de temel teknolojileri içeren ASELSAN Torpido Karıştırma Aldatma Sistemi (HIZIR) hakkında bilgiler verilmiş, tasarımdan deniz testlerine kadar geçen aşamada

41 44 3 / 2012 Şekil 1. Hızır Sistem Mimarisi lunulması, platformdaki savaş yönetim sistemi ile iletişim sağlanması, Gemi dışı karıştırma / aldatma imkânı sağlayan harcanabilir dekoy ve bunların atılmasını sağlayan atıcı (lançer) düzeneği girmektedir. HIZIR Sisteminin sistem mimarisi gösterimi Şekil 1'de verilmiştir. edinilen tecrübeler ve oluşturulan üretim altyapısına ilişkin bilgiler paylaşılmıştır. ASELSAN Hızır Projesi Ve Sistem Mimarisi HIZIR Sistemi, suüstü gemilerinin torpidolara karşı savunulmasını destekleyecek imkân kabiliyetleri sağlamaktadır. Sistem bu amaçla, öncelikle yeterli reaksiyon süresi kazanacak şekilde torpido tehdidinin erken tespitini sağlayarak, tespit bilgilerini sistemin kullanıcı arayüzünü sağlayan Kontrol Gösterge Ünitesinde (KGÜ) sergilemekte ve duruma uygun en etkin savunma taktiğini önermektedir. Sistem tarafından oluşturulacak öneriler uyarınca kullanıcı tarafından verilecek karara göre, çekili veya gemi dışı dekoyların kullanımını sağlanmaktadır. HIZIR Sisteminin çekili birimi, torpido tehlikesinin mevcut olduğu değerlendirilen sahalarda yedeklenmekte, sistem yedeklenen tespit dizini vasıtasıyla tehdit torpidoların, Tespiti (Erken İhbar ve İkaz), Sınıflandırması (aktif, pasif vs.), Konumlandırma ve Takibini sağlanmaktadır. Bu bilgiler kullanılarak Sistem tarafından; En uygun karşı tedbir uygulama önerisi, Bilgilerin Savaş Yönetim Sistemine (SYS) aktarımı Tespit bilgilerinin ve karşı tedbir önerilerinin sergilenmesi Çekili veya sarf edilebilir dekoyların kullanımı sağlanmaktadır. HIZIR kapsamına Torpido tehdidini tespit amacıyla kullanılacak çekili sensör dizini ile karıştırma imkânı sağlayan çekili dekoy ve bu yapının tanımlanan ağır deniz koşullarında çekilmesini sağlayan yedekleme düzeneği, Çekili dizinden alınan sinyallerin işlenmesi, bilgilerin değerlendirilmesi, sergilenmesi ve sakınma önerilerinde bu- ASELSAN tarafından iskele-sancak ayırımını gemi manevrasını gerektirmeden sağlayacak çekili dizin tasarımına HIZIR projesi kapsamında 2009 yılında başlanılmıştır. Optik telemetri yapısındaki çekili dizin tasarımı ileride gerekebilecek yeni ihtiyaçlar için de genişletilebilir bir yapıda tasarlanmıştır. Çekili dizinden alınacak veriler ile gerçekleştirilecek olan; ışın demetleme, tespit, takip, sınıflandırma, DEMON, LOFAR gibi akustik algoritmalar ASELSAN tarafından geliştirilmiştir. Dizin, akustik sensörlerin yanı sıra, dizinin sualtında aldığı form hakkında bilgi verecek Akustik Olmayan Sensörler (AOS) ile donatılmıştır. AOS lardan pruva (heading), dikey yalpa (pitch), yalpa (roll), derinlik (depth) ve sıcaklık bilgileri alınmaktadır. Gerekli sayıda AOS, dizin boyunca eşit aralıkla yerleştirilmiştir. AOS tan alınan yalpa bilgisi ile her triplet istasyonunun merkezi etrafında dönme açısı algılanmakta, bu dönme açısı bilgisi; İskele-Sancak ayırımının yapılması için ışın demetleme algoritmasında kullanılmaktadır. Derinlik, dikey yalpa ve pruva bilgileri ile dizinin çekilme sırasında Sualtında aldığı şekil gerçek zamanlı olarak algılanmaktadır. Akustik dizin içerisinde Hertz frekansı dışında, khz bandında hedef aktif yayınlarının dinlenmesi için tüm yönlü (omni) kestirim (intersept) algılayıcıları ve elektroniği yer almaktadır. Dizinde, eşit aralıkla yerleştirilmiş 8 adet yüksek frekans ölçüm hidrofonu yer almaktadır. Şekil 2. Dizin Yapısı Şekil 2 de akustik dizin içerisinde iç-içe geçmiş sensör yapıları gösterilmektedir. Akustik dizinindeki akustik bloğun, baş ve kuyruk tarafına yerleştirilen titreşim önleme modülleri (TÖM), dizinin kuyruk ve çekme kablosundan gelen titreşimlerden

42 ASELSAN Dergisi 45 etkilenmesini engellemektedir. TÖM den sonra dizine bağlanan kuyruk ile dizinin, denizde düzgün şekilde çekilmesi sağlanmaktadır. Çekili dizin ile gemi arayüzünü, dizin güç ve veri haberleşmesini sağlayan fiber-optik hatları içeren, çelik halat ve zırh ile güçlendirilmiş 600 metrelik çekme kablosu sağlamaktadır. Çekme kablosu ve dizinin yedeklenmesi motor kontrollü vinç sistemi ile Vinç Lokal Kontrol veya Vinç Uzak kontrol birimi ile gerçekleştirilmektedir. Vinç kontrol birimleri vasıtası ile dizinin yedeklenme hızı ve gerginlik kontrolü gerçekleştirilmektedir. Çekili kablo ve dizinin vinç tamburu üzerine düzgün olarak sarılması için, Vinç üzerinde, kablonun tambur uzunluğu boyunca gezdirilmesini sağlayan hareket mekanizması yer almaktadır. Dizin fiberoptik veri ve güç hatları ile Elektronik Kabinet arasındaki iletim, Vinç üzerinde bulunan fiber optik kayar bilezik vasıtası ile gerçekleşmektedir Hz bandı için her hidrofondan ve aktif sonar sinyali kestirim (intersept) khz hidrofonlarından akustik veriler alınarak telemetri arayüzü ile fiber optik hatlardan akustik işlemcilere gerçek zamanlı olarak aktarılmaktadır. Akustik olmayan sensörlerden ise veriler gerçek zamana yakın güncellenmektedir. Veri akışında gönderme ve alma için yedekli fiber-optik arayüz kullanılmaktadır. Çekili dizin üzerinde gemi tehditlerine karşı kullanmak amaçlı programlanabilir akustik sinyal veya 10 khz - 85 khz bandında akustik gürültü üretme özelliğine sahip, Çekilebilir Dekoy (ÇED) yer almaktadır. ÇED tarafından yayınlanacak akustik sinyallerin form ve genliği ÇED içerisinde bulunan kalıcı bellekte dizin ile gemi arasında bulunan fiber optik arayüz aracılığı ile programlanmaktadır. Yapılan tasarımda, ÇED in Akustik dizinle bitişik olması, ÇED ve akustik dizin arasının X metre (değiştirilebilir) olması veya ÇED in çıkarılması opsiyonları sağlanabilmektedir. ÇED içinde kullanılan transdüserler için yerli bir firma ile birlikte çalışılmaktadır. sisteminde depolanmakta aynı zamanda gerçek zamanlı olarak akustik işaret işleme bloğunda işlenmektedir. Veri Kayıt sistemi dizinden alınan ham ve işlenmiş verilerin gerçek zamanlı olarak kayıt edilmesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Sistem kayıt arayüzü ham ve işlenmiş verinin kaydına imkan sağlayacak kapasitededir. Elektronik kabinet içerisinde yer alan akustik işlemciler ASELSAN tarafından sonar sinyal işleme amaçlı tasarlanan işlemcilerdir. Akustik işlemciler tarafından; Aktif kestirim (Intersept) Darbant ve Parametre Kestirimi, Triplet Işın Demetleme, Darbant, Geniş Bant, DEMON, Tespit, Takip Sınıflandırma ve Sakınma Tavsiyesi işlevleri gerçekleştirilmektedir. Sistem gelinen aşamada deniz ortamında test edilmekte, tasarım kriterlerine uygunluğu denetlenmekte ve sistem özellikleri ile algoritmaların başarım yüzdeleri gibi hususlar irdelenmektedir. TRIPLET IŞIN DEMETLEME algoritması ASELSAN ın askeri uygulamalar için özel tasarımı olan GPGPU işlemci kartı ile gerçekleştirilmektedir. Triplet ışın demetleme algoritması, şu an kullanılan doğrusal (linear) dizin ışın demetleme algoritmalarından farklı olarak iskele ve sancak için ayrı ışın demetlerini oluşturmaktadır. Böylece iskele sancak ayırımı yapmak için çekili dizinin hedefe göre açısını değiştirmesi için manevra yapıp yeniden veri toplama ve ışın demetleme ve karar verme işlemlerinin yapılması gerekmemekte ve bu husus torpido karşı tedbir harekatı için çok önemli olan reaksiyon süresini önemli ölçüde kısaltmaktadır. Işın demetleme algoritmasında elde edilen veriler Darbant, Genişbant ve DEMON algoritmalarında kullanılmaktadır. DARBANT analizinde; Işın demetleme işlemi sonucunda elde edilen veriler kullanılarak her açıdaki frekansların analizi uygun çözünürlükle gerçekleştirilmektedir. Darbant çıkışı TESPİT ve SINIFLAN- DIRMA algoritmalarında kullanılmaktadır. DEMON (Demodulation of Envelope Detector On Noise ) analizinde ışın demetleme çıktısı kullanılarak, hedefin şaft dönüş frekansı (torna) ve pervane kanatçığı sayısı çıkarılmaktadır. TESPİT analizinde DARBANT, DEMON ve GENİŞBANT analiz çıktıları kullanılarak temasların olup olmadığı belirlenmektedir. Aktif sonar sinyali kestirim Darbant ve Parametre Kestiriminde khz bandında hedef tarafından yapılan aktif yayınların çeşitli özelliklerine ait parametrelerin kestirimi gerçekleştirilmektedir. SINIFLANDIRMA analizinde yukarıdaki analiz çıktıları kullanılarak hedefin torpido olup olmadığı, torpido ise tipi, çalışma modu gibi torpido parametreleri belirlenerek taktik manevra için gerekli veriler oluşturulmaktadır. TAKTİK MANEVRA analizinde; belirlenen torpido parametreleri, gemi sonarı kullanılarak üçgenleme ile kestirilen (TMA ve sinyal şiddetleri vasıtasıyla tahmin Dizinden alınan akustik veriler, Elektronik Kabinet içerisinde yer alan Veri Kayıt Şekil 3. Bazı Mekanik Testlere İlişkin Sonuçlar

43 46 3 / 2012 edilmeye başlanmıştır. Prototip sistem için planlanan diğer deniz testleri de programa uygun olarak icra edilmeye devam edilecektir. Bu testler esnasında yapılan çalışamalara ait bazı fotoğraflar aşağıda verilmiştir. Şekil 4. Yönlülük Test Sonuçları edilen) torpido mesafesi bilgileri ve gemi hüzme biçimlendirme, DEMON, LOFARGüzerindeki karşı tedbir yetenekleri değerlendirilmektedir. Değerlendirme sonucun- RAM algoritmaları test edilmiştir. da geminin manevra kabiliyetleri, dekoy Tüm bu testler öncesinde laboratuar ortamında yapılan çeşitli testler ile alt sis- ve karıştırıcıların suya bırakılması belirli senaryolar dâhilinde gerçekleştirilmektedir. özellikleri test edilmiştir. ASELSAN tatemlerin mekanik, elektriksel, fonksiyonel rafından üretilen diğer ürünlerde bulunmayan, ancak çekili dizin ve çekili dekoy Deniz Testleri Ve Edinilen Tecrübeler gibi birimlerde mevcut olan dolgu yağı Aselsan HIZIR sistemi şimdiye kadar çeşitli deniz testleri ile gerçek ortamda da na ilişkin de pek çok test yapılmıştır. ve diğer elektronik elemanların uyumu- Yine ASELSAN HIZIR Sistemi prototipi üretilmiş ve test edilmeye başlanmıştır. Üretilen sistemin MILGEM gereklerine göre uygunluğu test edilmektedir. Alınan sonuçlar oldukça hassas tespit yapılabildiğini ve sistemin zorlu şartlar altında çalışabildiğini kanıtlamaktadır. Su üstü gemileri tarafından tek başlarına torpidonun tespiti problemine karşı günümüz teknolojileri ile bulunan en etkin yöntem çekili dizin ile tehdit torpidonun tespit edilmesi yöntemidir. Bu yöntemde kullanılan sensörlerin geliştirilmesi ya da sistemin aktif çalışarak sessiz tehditleri daha erken tespit etmesi gibi hususlar üzerinde çalışmaya devam edilmektedir. Gemilerin torpidolara karşı öz savunmaları kapsamında gemi bünyesinde tespit imkanına sahip olmaları gereği nedeniyle, çekili dizinlerin daha uzun yıllar dünya bahriyelerinde kullanılmaya devam edileceği düşünülmektedir Aktif tespit ve hard-kill (fiziksel imha) yöntemleri üzerinde çalışmaya devam edilmektedir. Aktif birime ve fiziksel imhaya yönelik ilişkin konsept tasarımlar hazırlanmıştır. Şekil 5. Titreşim ve Basınç Testlerinden Görünüm tasarıma uygunluk yönünden test edilmiştir. İlk testlerde oluşturulan çekili yapı parlaması vb. gibi durumlara karşı diren- bu yağın örneğin kısa devre ile yanması, ve bu yapıyı taşıyan vinç, kablo, konektör ci test edilmiş ve tasarımla uygun olduğu ve bağlantı elemanlarının üzerine düşen görülmüştür. yükler, oluşan titreşimler ölçülmüş ve uygunlukları değerlendirilmiştir. Yapılan Sualtında çalışan birimlerin sızdırmazlığı bu ilk testler sonrasında çeşitli mekanik ve korozyona karşı dayanıklılığı gibi konularda da tasarım ve malzeme özellikle- parçalarda modifikasyonlar yapılmış ve sistem mekanik anlamda iyileştirilmiştir. ri gibi değerlerin yanında yapılan detaylı Bu konularda yapılan testlere ilişkin bazı testler de oldukça fazla katkı sağlamıştır. sonuçlar aşağıdaki şekil 3'te verilmiştir. Prototip birimler 2012 Nisan ayından itibaren tüm sistem entegre olarak Mar- Daha sonra yapılan testler ile dizinin oluşturduğu akustik gürültü, ortam gürültüsü, mara Denizinde Çınarcık açıklarında test Torpido Karşı Tedbir sistemlerinde bulunan tespit ve torpido karıştırma / aldatma algoritmaları yeni teknolojiler ışığında sürekli gelişim göstermektedir. Aynı şekilde torpido üreticileri torpidolarının daha hızlı, daha sessiz ve daha akıllı hareket etmeleri için hem donanımsal hem de yazılımsal değişikliklerle sistemlerini sürekli güncellemektedirler. Bu yarışta suüstü gemisinin torpido tehdidinden sakınabilmesi için yeni metotlar geliştirilmekte, buna karşılık torpido silahları, hedeflerini yakalayabilmek için daha sessiz davranmaya, daha hızlı olmaya çalışmaktadır. Bu döngünün her iki alandaki gelişmeler güncel teknolojilerden yararlanılarak eş zamanlı sürdürüldüğü müddetçe kırılma-

44 ASELSAN Dergisi 47 sı ve bir tarafın galip gelmesi çok mümkün görülmemektedir. Bu nedenle Torpido Karşı Tedbir Sistemlerinin en can alıcı alt birimleri olan tespit dizini (sistemin kulakları), algoritmalar ve işlemci birimleri (sistemin beyni) ve karşı tedbir sistemleri (sistemin kendini koruma birimleri) tüm detayları ile bilinen, tasarımlarına istenildiğinde rahatlıkla müdahale edilebilen, herhangi bir şüpheli içerik bulundurmayan birimler olmalıdır. Bu nedenle pek çok gelişmiş ülke bu teknolojileri kendi bünyesinde milli imkânlar ve kaynaklar ile geliştirmekte ve diğer ülkelerden saklanmasına azami önemi göstermektedir. Şekil 6. Dolgu Yağı Güvenlik Testleri Sisteminin tespit fonksiyonunu yerine getiren en etkili sistem olan çekili dizin bileşeninin gelişen tehditlere göre gelişmeye açık olarak yurt içinde tüm tasarım detaylarına hâkim olunarak geliştirilmesinin ve üretilmesinin milli savunmamız açısından çok önemli olduğu değerlendirilmektedir. Torpido tespit dizini örneğinde olduğu gibi ASELSAN geçtiğimiz 37 yıl boyunca kazandığı birikimini kullanarak ülkemizde tesis edilecek her türlü sualtı akustik sistemleri teknolojisinde sektörün lideri olarak yükümlü olduğu sorumluluğu almaya başlamıştır. Bu anlayışla, Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın bu alandaki en büyük destekçisi olarak performans, işlevsellik ve lojistik destek gereksinimlerine uygun modüler sistemleri en uygun maliyetle gerçekleştirme yolundaki hedeflerine ilerlemektedir. Yukarıdaki paragraflarda kısaca değinilen nedenlerden dolayı Torpido Karıştırma Şekil 7. Çekili Yapının Denizde Yedeklenmesi Şekil 8. Çekili Yapı ve Sistem Vinci (Test Gemisi Üzerinde Monte)

45 48 3 / 2012 ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul törende bir konuşma yaptı. ASELSAN'da Bir Ömür ASELSAN da 15, 20, 25, 30 ve 35inci yılını başarı ile tamamlayan çalışanlar ödül ve plaketlerini düzenlenen bir tören ile aldı. ASELSAN ın Macunköy tesislerinde düzenlenen törene çok sayıda personel katıldı. Törende bir konuşma yapan Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Baykul, aidiyet duygusunun öneminin altını çizerek, şirkete özveri ile uzun yıllar hizmet eden çalışanları kutladı. Yönetim Kurulu Başkanı Baykul, şöyle devam etti: Bildiğiniz gibi, ASELSAN ın 37nci kuruluş yıldönümü nedeniyle geçtiğimiz gün hep birlikte Ulu Önderimizi ziyarete gittik. ASELSAN lılar olarak Atamıza saygı, minnet ve şükran duygularımızı ilettik.. Misak-ı Milli kulesinden çıkıp fotoğraf çekimi için sizlerin arasına gelirken gördüğüm topluluktan gerçekten etkilendim. Anıtkabir merdivenlerini dolduran o muhteşem duruşunuzdan gurur duydum. Karşımda duran coşkulu, kararlı ve inançlı yüzleri gördüğümde, 37 yıllık bu başarı öyküsünün tesadüf olmadığı- Genel Müdür Yrd. ve SST Grup Başkanı Fuat Akçayöz 35. Yıl belgesini alırken nı, anıtkabir merdivenlerine sığmayan o muhteşem zeki ve çalışkan gücün bir eseri olduğunu daha iyi anladım. Baykul, 35inci hizmet yılını dolduran ASELSAN Genel Müdür Yardımcısı ve Savunma Sistem Teknolojileri Grup Başkanı Fuat Akçayöz e de plaketini verdi. Salonu dolduran meslektaşlarına hitap ederken gözleri dolan Akçayöz, 35 yıldır aynı heyecanla çalışıyorum. ASELSAN ın bu düzeye çıkmasına en büyük katkıyı sağlayan, burada Ulusal Teknolojik Bağımsızlık Savaşı için bizleri bir araya getiren Kurucu Genel Müdürümüz Hâcim Kamoy u da rahmetle anıyorum dedi. Geleneksel olarak her yıl düzenlenen hizmet ödül törenine iştirak eden personel ve

46 ASELSAN Dergisi 49 Genel Müdür Yrd. ve HBT Grup Başkanı Faik Eken 25. Yıl belgesini alırken yöneticiler törenin ardından gerçekleşen kokteylde bir araya gelme imkânı buldu. ASELSAN da 35 yıl: Fuat Akçayöz ASELSAN da 30 yıl: Mehmet Derviş Bayar, Yavuz Ayıker, Ünal Kavak, İbrahim Seyrekbasan, Mustafa Saffet Bayka, Muhittin Çevik, Bekir Hadi Güngör, Hilmi Turhan Gülsoy, Aysel Gül, Ümit Öztürk, İrfan Ceylan, İbrahim Hakkı Bayka, Duran Sagun, Behçet Öner Kılıçarslan, Abdulkadir Işık, Nafiz Sağlam. ASELSAN da 25 yıl: Faik Eken, Mevlüt Kemaneci, Kemal Kıymaz, İsmail Ceylan, Hüseyin Gazi Karakaya, Muhittin Aday, Tamer Sümer, Kerim Öngel, Yücel Özdemir, Erdinç Oğuz, Yusuf Atmaca, İhsan Çetin, Bülent Mete, Zihni Ügeli, Uğur Tatoğlu, Mustafa Birol Cevizoğlu, Ahmet Doğanay, Fuat Fatih Türkoğlu, Erdal Şimşekoğlu, Erdoğan Şakrak, Nurhan Çelikkale, Davut Şentürk, Memet Akçayöz, Gönül Özden, Mehmet Güzey, İsmail Şapcı, Erdal Erdoğmuş, Tufan Okan, Hüseyin Demirdüzen, Cihan Çınarlı, Seyhan Küçükparmaksız, Hasan Bayar, İsmet Şahin, Erol Yılmazer, Abdullah Yünkül, Satılmış Demirtaş, Oktay Teke, İlhan Esin, Elvan Yıldırım, Hatice Ünal, Nevzat Özkan, Metin Kaman, Orhan Erenler, Hakan Gençtürk, Ahmet Erol, Dilek Erdeğirmenci, Savaş Erışık, Ali Akpınar, Sedat Can, Yüksel Küçük, Hüseyin Avni Aygül, Muammer Tarkan, Tamer Uysal, İsa Kaçmaz, Ömer Faruk Akgül, Gürhan Buluklu, Fatih Karakaya, Fatih Mehmet Temelli, Mehmet Böncü, Hüseyin İlksöz, Nezahat Ünalan, Ercan Polat, Sevinç Orkun, Naci Mert, Ömer Güleray, Metin Güngördü, Abdurrahman Altınok, Ayla Bayrak, Ali Bahadır Aksoy, Levent Jane, Mehtap Özdemir, Coşkun Muz, Caner Şeker, Hülya İvgen, Ali Doğan, Gazi Duymaz, Osman Kahraman, Ali Fatih Bilgi, Mustafa Ertürk, Afşin Akkerman, Yavuz Türeci, Celal Topcuoğlu ASELSAN da 20 yıl: Hüseyin Yıldırım, Nail Mutlu Çanga, Yasemin Yıldız, Tamer Kalem, Şevket Bayrakçı, Sabite Doyuran, Ekrem Şahin, Ahmet Karadağ, Menekşe Aydemir, Mehmet Murat Önal, Ayşegül Güzeler, Dündar Güney, Ali Namlı, Müjgan Oymaağaç, Ahmet Durukan, Nuray Kaya, Gülay Erdoğan, Müçteba Türkcan, Tuncay Canbulat, Ertuğrul Arpacı, İclal Tunçel, Gülcan Aşkın, İsmigül Aydos, İbrahim Tekin, Ertuğrul Akgül, Fahri Tamer Çukur, Kadir Bayar, İbrahim Kılınç, Elif Sönmez Işık, Kuten İvgen, Okay Uncu, Hasan Erdal, Cüneyt Çetinkaya, Ayşe Öztemel, Leyla Demir, Birol Oğuz, Şebnem Ruhi, Vehbi Erdal, Aydın Cellek, Bircan Yüksel, Ayhan Güler, Necibe Şeniz Ararat, Hüseyin Ercan, Hüseyin Öz, İsmet Ercan, Handan Hüner, Kamile Nuray Ekici, Tolga Kanımtürk, Ayşegül Gökşen, Nesrin Erol, Halil Edem, Tansel Dertli, Murat Aydemir, Hülya İlhan, Halime Nurten Çuha, Kurthan Özcan, Hüseyin Öztemel, Meral Yılmaz, Metin Ertekin, Bahar Koca, Ömer Macit Kumul, Deniz Duran, Bilal Şen, Hüseyin Dinçer Çalışlar, Saliha Yasan, Bülent Dinçgören, Şahin Yılmaz, Nuray Şimşek, Bektaş Aralıoğlu, Neşe Memiş, Mustafa Memiş, Sibel Oflaz, Tolga Murat Mermerci, Hikmet Balcı, Serdal Tercan, Lokman Yerli, Necla Biten, Hayriye Yeşim Emek, Hanife Aydın, Rasim Bektaş, Servet Arıöz, Ahmet Bilgili, Aynur Ulusoy, Nazire Sezer, Pervin Yetiştiren, Sevgi Çetinkaya, İbrahim Cantürk, Ercan Demircioğlu, Tunç Tekelioğlu, Serdar İşsever, Zehra Altunlu, Akın Aktürk, Ayşin İslam, Ahmet Erol Eti, Baki Demirel, Hacer Yılgör, Tülay Can, Nuretdin Şahin, Ahmet Parlak, Murat Pehlivan, Oya Örgey, Aysun Ülkü Aydın, Özdem Şahin, Nuri Uzbilek, Gül Alpsel, Rasim Tan, Ayşen Özlü, Yalçın Kuzucu, Yücel Bayındır, Adnan Bağlı, Selahattin Eksen ASELSAN da 15 yıl: Zühre Yılmazer Seltürk, Ahmet Özet, Murat Arslan, Gamze Ercek, Fuat Sarper Aslı, Miren İzaskun Gallastegi Dorken, Nil Dağlar, Murat Ölmez, Fatih Çelebi, Metin Koparmal, Tayfun Akbulut, Nihat Aktaş, Ahmet Levendoğlu, Meral Mermerci, Mustafa Aksu, Alime Yüksel, Cihan Aşık, Alaattin Dökmen, Gökhan Gölkaya, Gürhan Günce Gürsel, Burak Ayaroğlu, Kamile Ülger, Nazım Demirtaş, Hacı Hasan Bilgin, Taner Arslan, Ahmet Tanrıseven, İbrahim Topcan, Tuğrul Arıtürk, Ali Rıza Kılıç, Banu Dilek Özkan Pala, Ferruh Öztürk, Ali Demir, Adem Mete, İdris Gürbüz, Serdar Bayar, Sinan Sezgin, Şener Yılmaz, Ömer Uğur Şahin, Halidun Fildiş, İlker Sezen, Ahmet Daldal, Özlem Oğuzsoy, Özdem Çelebioğlu, Müjgan Varol Balkan, Aydın Özhan, Arslan Hakan Coşkun, Ayşe Öznur Gürtunca, Özlem İlkadım, Özlem Avşar, Nurşen Bulut Altın, Hilmi Serkan Aktaş, Altuğ Altun, Uğur Etiz, Selma Dökmen, Mine Ülkü Şencan, Fatih Demirtaş, Emre Dereköy, Ali Murat Topcu, Ebru Önal Akgün, Kaya Uçarkaya, Ayhan Karakaş, Sait Emre Pektaş, Gökhan Yancı, Mustafa Çelik.

47 50 3 / 2012 Pakistan Başbakanı Raja Pervez Ashraf ın ASELSAN standını ziyareti IDEAS 2012 Fuarı ASELSAN ile Pakistan Silahlı Kuvvetleri arasındaki işbirliği, taktik telsizlerin teknoloji transferi ve yerel üretimi konusunda 1989 yılından beri sürdürülmektedir. Söz konusu işbirliği kapsamında toplam adetten fazla taktik telsiz Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Pakistan Silahlı Kuvvetleri nin yılları tedarik programı kapsamında adet yeni nesil taktik telsiz satın alınması ve Teknoloji Transferi ile yerel üretimi konusunda sözleşme 30 Haziran 2010 tarihinde imzalanmıştır. NRTC fabrikasında telsiz üretimi devam etmekte olup, bu telsizlerde Pakistan Silahlı Kuvvetleri nin ASELSAN ın sağladığı teknik destek ile geliştirdiği özel algoritmalar bulunmaktadır. Pakistan Kara Kuvvetleri nin ihtiyacı kapsamında ASELSAN ürünü Termal Silah Dürbünleri 2009 yılından beri Özel Kuvvetler Komutanlığı tarafından kullanılmaktadır. Pakistan Deniz Kuvvetleri tarafından, iki adet MPAC ve iki adet VBSS botuna entegre edilen 25 mm Stabilize Silah Plat- Pakistan Silahlı Kuvvetleri ile HF Telsizler, Taktik Saha Muhabere Sistemleri, Hava Savunma Sistemleri ve Elektronik Harp Sistemleri konusunda işbirliğine yönelik çalışmalarımız devam etmektedir.

48 ASELSAN Dergisi 51 Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Asif Sandila nın ASELSAN standını ziyareti Elektro-Optik Çözümleri PİTON, BOA Termal Silah Dürbünü GÖZCÜ, ÖNCÜ Termal El Dürbünü Radar Sistemleri ACAR Kara Gözetleme Radarı Elektronik Harp Sistemleri KİRPİ Sırt Tipi Karıştırıcı Kuruluşumuz standını, Pakistan Başbakanı Raja Pervez Ashraf, Pakistan Savunma Üretim Bakanı Serdar Bahadur Khan, Savunma Bakanlığı Müsteşarı Shahid Iqbal, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Khalid Shamim Wynne, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Asif Sandila, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahir Butt ve çeşitli ülke delegasyonları tarafından ziyaret edilmiştir. formu (STAMP) 2010 yılından beri kullanılmaktadır. NRTC kurumuna Aralık 2011 yılında gerçekleştirilen Teknoloji Transferi kapsamında Sayısal Kriptolu Telsizlerin Pakistan da üretimi devam etmektedir. IDEAS 2012 Fuarı, Pakistan Savunma Bakanlığı ve Silahlı Kuvvetleri nin desteği ile Pakistan ın Karaçi şehrinde, 2000 yılından beri her iki yılda bir düzenlenmektedir. Fuar, gerek katılımcı gerekse ziyaretçi profili açısından, halihazırda Güney Asya bölgesinde gerçekleştirilmekte olan en etkin uluslararası savunma fuarlarından biridir. fuara ASELSAN ın yanı sıra, ülkemizden 14 firma katılmıştır. IDEAS 2012 Fuarı nda şu ürünler sergilenmiştir: Askeri Haberleşme Çözümleri Yazılım Tabanlı El, Sırt, Araç Telsizleri (HF,UHF,VHF) 4700 Serisi El, Araç, Sabit Merkez Tel sizleri, ATLAS (Yeni Nesil Telsiz) Manga Telsizi Hava Savunma ve Uzaktan Komutalı Silah Sistemi Çözümleri Stabilize Silah Platformu (STAMP-G) ASELSAN sergilediği ürünler, stand tasarımı ve görsel sunumları itibarı ile IDEAS 2012 katılımcıları arasında yer alan diğer firmalar arasında en iyi stand seçilmiş ve ödül sertifikası almıştır. ASELSAN sergilediği ürünler, stand tasarımı ve görsel sunumları itibarı ile IDEAS 2012 katılımcıları arasında yer alan diğer firmalar arasında en iyi stand seçilmiş ve ödül sertifikası Pakistan Savunma Üretim Bakanı Serdar Bahadur Khan tarafından kuruluşumuza takdim edilmiştir. IDEAS Fuarı na düzenlenmeye başladığı 2000 yılından itibaren sürekli katılım sağlayan ASELSAN, bu yıl yedincisi düzenlenen fuara, Savunma Sanayii Müsteşarlığı koordinasyonunda düzenlenen Milli Katılım kapsamında yeralan 150 m 2 lik bir alanda sergileme gerçekleştirmiştir. 25 ülkeden 209 firma / kuruluş ile Pakistan ın yanı sıra muhtelif ülkelerin üst düzey delegasyonlarının katılım sağladığı Pakistan Savunma Üretim Bakanı Serdar Bahadur Khan tarafından ASELSAN a "EN İYİ STAND ÖDÜLÜ" sunuldu.

49 52 3 / Üniversite-Sanayi İşbirliği Zirvesi Zirvede, üniversite-sanayi işbirliği alanındaki başarılı üniversitelerle SAN-TEZ Projelerinde başarılı olan firmalar ödüllendirildi. ASELSAN Genel Müdürü Cengiz Ergeneman, ödülünü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün den aldı. Hükümet olarak, üniversitelerin daha nitelikli bir kimliğe bürünmeleri ve sanayiyle daha yakın bir temas sağlamaları için yoğun bir gayret içinde olduklarını belirten Ergün, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun son toplantısında da özellikle üniversitelerde müfredat gelişimini sağlamaya yönelik önemli kararlar aldıklarını söyledi. ASELSAN Genel Müdürü Cengiz Ergeneman, ödülünü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün den aldı. ASELSAN, kuruluşundan bu yana üniversite sanayi işbirliği kapsamında pek çok üniversite ile çeşitli teknoloji alanlarında çalışmaktadır. Son bir yıl içerisinde bu işbirliği konusuna daha fazla ağırlık vermiş ve özellikle çekirdek teknolojilerin milli kazanımına yönelik yeni çalışmalar başlatmıştır. Aşağıda isimleri verilen üniversitelerimizin farklı bölümleri ile proje çalışmalarımız devam etmektedir: Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Bilkent Üniversitesi Boğaziçi Üniversitesi Gazi Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İstanbul Teknik Üniversitesi Karabük Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Koç Üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi-KKTC Ondokuz Mayıs Üniversitesi Özyeğin Üniversitesi Sabancı Üniversitesi Sivas Cumhuriyet Üniversitesi TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Yıldız Teknik Üniversitesi ASELSAN ın 2012 yılında üniversiteler ile başlattığı 11 yeni SAN-TEZ projesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından kabul almış, bu sayı ile en yüksek sayıda projesi kabul alan firma olarak ödüllendirilmiştir.

50 ASELSAN Dergisi 53 ASELSAN Kapılarını Halka Açtı ASELSAN, çoğunluk hisselerine sahip Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nın 25inci kuruluş yıl dönümü dolayısıyla kapılarını ilk kez halkın ziyaretine açtı. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin haberleşme cihazı ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulan ve dünyanın 100 büyük savunma sanayi firması arasında bulunan kurumu gezmek isteyen vatandaşlar, sabah saatlerinden itibaren ASELSAN'ın Macunköy'deki tesisine geldi. ASELSAN'ın faaliyetleri hakkında uzmanlardan bilgi alan ziyaretçiler, daha sonra rehberler eşliğinde kurucu Genel Müdür Hâcim Kamoy'un adı verilen entegrasyon holünü gezdi. Konuklara burada, TSK'nın özgün cihaz ve sistemlerle donatılmasında etkin rol oynayan ve ASELSAN'da üretilen cihazlara ilişkin sunum yapıldı. Aralarında öğrencilerin de bulunduğu ziyaretçiler, kuruluşundan itibaren ASELSAN'da üretilen cihazların bulunduğu müzeyi de gezdi. Ziyaretçilere kurumda üretilen ilk haberleşme cihazları hakkında bilgi verildi. ''ASELSAN, Türk Kara Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı tarafından kuruldu. Daha sonra kara, hava ve deniz vakıfları birleşip Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nı kurdular. Biz de vakfın 25. kuruluş yılı dolayısıyla ASELSAN'ı halkın gezisine açtık. ASELSAN Ankara'da en çok ziyaret edilen yerlerden biri. Biz Anıtkabir ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nden sonra üçüncülüğe talibiz. Geçen yıl ASELSAN'ı 15 bini yabancı 100 binin üzerinde kişi ziyaret etti. Yabancı heyetler Ankara'ya geldiğinde mutlaka ASELSAN'ı ziyaret ediyorlar. Yine okullar ve birtakım kuruluşlar ASELSAN'ı ziyaret ediyor. Biz, burayı tek başına gezmek isteyen, birlikte hareket edemediğinden şimdiye kadar gelmemiş vatandaşlara da bu imkanı sağlamak için kurumu ziyarete açtık.'' Ziyaretçilerin ilgisinin memnuniyet verici olduğunu dile getiren Ergeneman, daha sonra yine kurumu vatandaşların ziyaretine açabileceklerini belirtti. "İlgiden memnunuz" ASELSAN Genel Müdürü Cengiz Ergeneman, konuklarla yakından ilgilendi, onlara çeşitli bilgiler verdi. Gazetecilere de açıklamada bulunan Ergeneman, ASELSAN'ın yüzde 85 hissesine sahip ana ortak Türk Silahlı Kuvvetleri'ni Güçlendirme Vakfı'nın 25. kuruluş yıl dönümünü olduğunu hatırlattı. ASELSAN'ın tarihine ilişkin de bilgi veren Ergeneman, şöyle devam etti:

51 54 3 / 2012 NATO-STO Sempozyumu Tüm NATO ve barış için ortaklık ülkelerine açık olan ve 22 ülkeden katılımın gerçekleştiği sempozyuma, navigasyon sensörleri ve teknolojileri konusunda ABD, Kanada, Norveç, Fransa, Almanya, İsveç, Estonya ve Türkiye deki araştırma kuruluşlarından uzman ve araştırmacılar katıldılar. NATO Bilim ve Teknoloji Organizasyonu, NATO STO ( Science and Technology Organisation, eski adı ile Research and Techonolgy Organization -RTO), SET-168 Küresel Konumlama Sistemlerinin Kullanılamadığı Ortamlarda Navigasyon Sensörleri ve Sistemleri sempozyumu, SET ( Sensors and Electronics Technology, Sensörler ve Elektronik Teknolojisi) panel toplantısı ve NC3B Capability Group-2 toplantısı ASELSAN sponsorluğunda İzmir de gerçekleştirildi. Türkiye adına ilk sunumu MSB Ar-Ge Dairesi Başkanı Albay Tevfik Zengin, açılış konuşmalarını sempozyum eş başkanları ASELSAN Seyrüsefer ve Güdüm Sistemleri Tasarım Müdürü Dr. Murat Eren ve ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarından (AFRL Air Force Research Laboratory) Dr. Mikel Miller in yaptığı sempozyum kapsamında küresel konumlama sistemlerinin doğal (bitki örtüsü, yer altı, bina içi gibi) ve doğal olmayan (karıştırma, aldatma gibi) nedenlerle kullanılamadığı durumlarda hassas seyrüsefer ihtiyacına yönelik yeni yöntem ve çözümlerin geliştirilmesi amacıyla dünya çapında yürütülen araştırmalar ve önümüzdeki yıllarda teknolojinin seyrine dair öngörüleri içeren çalışmalar sunuldu. Toplam 24 sunumun yapıldığı sempozyumda ASELSAN Seyrüsefer ve Güdüm Sistemleri Tasarım Müdürlüğü personeli tarafından, Ataletsel Navigasyon ile Görsel Odometrenin Birleştirilmesinde Uygulamaya Yönelik Hususlar (Integration of Visual Odometry and Inertial Navigation by a Robust Estimation Algorithm), "Küresel Konumlama Sistemlerinin Kullanılamadığı Ortamlarda İnsansız Helikopterlerin Otonom Yeteneklerinin Değelendirmesi" (Autonomous Capability 30. SET Panel Ekim 2012 Assessment of Unmanned Helicopters in GNSS Denied Environments) ve GPS in Karıştırıldığı Muharebe Sahasında Elektrooptik/Kızılötesi Görüntüleyici Arayıcı Başlıkla Donatılmış Füzelerdeki Ataletsel Navigasyon Sistemlerinin Başarımının Korunmasına Yönelik bir Yöntem (A Method to Improve Performance of Inertial Navigation Systems Onboard EO/IIR Missiles in GPS Denied Battle Area) başlıklı üç bildiri sunuldu.

52 ASELSAN Dergisi 55 ASELSAN'a Elektronik Tasarım Oscar'ı CIMOD (Compact IMaging MODule) Kartı, Mentor Graphics firması tarafından 24 üncüsü düzenlenen TLA-2012 de Military&Aerospace kategorisinde birincilik ödülünü kazanmıştır. Baskı Devre Kartı (BDK) Tasarımı alanında Mentor Graphics PCB Technology Leadership Awards dünyanın en prestijli yarışmalarından biridir. Dünya üzerinde Mentor Graphics BDK tasarım yazılım paketleri ile geliştirme yapan firmaların 1) Computers, Blade&Servers, Memory Systems 2) Consumer Electronics&Handhelds 3) Industrial Control, Instrumentation, Security&Medical 4) Military&Aerospace 5) Telecom, Network Controllers, Line Cards 6) Transportation&Automotive kategorilerinde katılabildiği bu yarışma 24 yıldır düzenlenmektedir. Yarışmaya katılan BDK tasarımları, her biri elektronik endüstrisinde uzman ve dünya çapında tanınmış üyelerden oluşan bir jüri kadrosu tarafından değerlendirilmektedir. Yarışmaya katılan BDK tasarımları, boyut, kat sayısı, hat/hatlar arası mesafe, via sayısı, sinyal sayısı, bağlantı sayısı, kullanılan Field Programmable Gate Array (FPGA) sayısı, yüksek hızlı sinyal sayısı gibi özelliklerine göre değerlendirilmektedir. Ödül alan BDK tasarımlarında öne çıkan özellikler kartların sinyal ve güç bütünlüğü, üretilebilirliği, güvenilirliği ve maliyeti olup ileri teknoloji seçeneklerinden High Density Interconnect (HDI), RF/Mikrodalga, Flip Chip, Flex/Rigid- Flex ve Chip on Board dan en az birisine sahip olması önemli olmaktadır. Bu seneki yarışmaya, MGEO Elektronik Tasarım Müdürlüğü, Military&Aerospace kategorisinde altı farklı BDK tasarımı ile katılmış ve bu kategorideki birinciliği CI- MOD Kartı ile ASELSAN MGEO Grubu kazanmıştır. Özellikle Computers, Blade&Servers, Memory Systems kategorisinde Fujitsu (Japonya) firmasının birinci ve Samsung (Güney Kore) firmasının ikinci, Telecom, Network Controllers, Line Cards kategorisinde Alcatel-Lucent (ABD) firmasının birinci, Consumer Electronics&Handhelds kategorisinde Qualcomm (ABD) firmasının birinci, Military&Aerospace kategorisinde ise IAI Elta (İsrail) firmasının ASELSAN ın ardından ikinci olduğu değerlendirildiğinde dünya çapındaki firmaların bu yarışmaya verdiği önem kazanılan birinciliğimizin değerini daha da arttırmaktadır. CIMOD Kartı çok amaçlı bir görüntü işleme kartı olup, Mentor Graphics firmasına ait Board Station XE yazılım paketi ile geliştirilmiştir. Kart, HDI teknolojisi ile yapısında Mikro/Blind/Buried vialar ile 26 katlı olarak tasarlanmıştır. Sinyal sayısı, elektronik malzeme sayısı ve işlevleri değerlendirildiğinde fiziksel boyutlarına göre oldukça yoğun devre tasarımına sahip olan CIMOD Kartı nın toplam yüzeyinin %90 ı kullanılmıştır. Kartta tanımlı sinyallerin %50 si yüksek hızlıdır.

53 ASELSAN Dergisi 57 ASELSAN a Süper Marka Ödülü İngiltere merkezli marka değerlendirme kuruluşu Superbrands, iş dünyasının önemli isimlerinden oluşan Seçici Kurul ve araştırma şirketi Nielsen in ölçümleriyle belirlenen Türkiye nin 159 Süper Markası nı açıkladı. Firmaların alfabetik sıra ile yer aldığı listede Türkiye nin süpermarkaları arasında ASELSAN da yer aldı. Süpermarka seçiminde şirket büyüklüğünün yanı sıra teknoloji, işgücü kalitesi, yaratıcılık, markalaşma yatırımları, çevre duyarlılığı ve sosyal sorumluluk projelerine katkı gibi özellikler büyük önem taşıyor. Önce Superbrands kriterlerine uygun şirketleri kapsayan bir liste oluşturuldu. Türkiye nin önde gelen kurumlarının tepe yöneticilerinden oluşan 14 kişilik jürinin yaptığı oylama sonucu liste 300 şirkete indirildi. En son aşamada ise 300 marka, Nielsen tarafından İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde yaş arası tüm sosyal gruplarda 1600 kişi ile yüz yüze anket yöntemi kullanılarak değerlendirildi. Süpermarka nedir? Tüketicilerin bilinçli veya bilinçaltı arzuladığı, tanıdığı ve bir ücret ödeyerek sahip olmak istediği, duygusal veya fiziksel avantajları diğer markalara göre çok daha yüksek oranda sunan markaya Süpermarka deniyor.

54 58 3 / 2012 AFCEA'dan ASELSAN'a Ziyaret ASELSAN ın üyesi olduğu Uluslararası Silahlı Kuvvetler Muhabere Elektronik Derneği (AFCEA) Avrupa Genel Müdürü Em. Tümg. Klaus-Peter Treche ve derneğin Güneydoğu Avrupa Bölgesinden sorumlu Başkan Yardımcısı Konstantin Zografov, ASELSAN Genel Müdürü Cengiz Ergeneman a nezaket ziyaretinde bulundu. AFCEA Avrupa Genel Müdürü Em. Tümg. Treche, ASELSAN ın AFCEA Türkiye şubesi faaliyetlerinin yürütülmesindeki katkılarından dolayı müteşekkir olduklarını, AFCEA Avrupa bünyesinde yürütülen faaliyetlerde, bölgenin önemli bir unsuru olan Türk savunma endüstrisinin önde gelen temsilcisi olarak ASELSAN ın bulunmasını arzu ettiklerini belirtti. Kamil Zafer Selçuk (AFCEA Türkiye Sekreteri), Konstantin Zografov ( AFCAE Avrupa Bşk.Yrd.), Em. Tümg. Klaus-Peter Treche (AFCEA Avrupa Genel Müdürü), İsmet Bora Büyüköner (AFCEA Türkiye Başkanı) Sanayide Sürdürülebilir Tesis Yönetimi WOW Convention Center / İSTANBUL da Tesis Yatırımı Yönetimi ve Tedarik Konferansı gerçekleştirildi. Yerli/yabancı pek çok yatırımcı, yönetici, tedarikçi ve akademik kuruluşların temsilcilerinin katıldığı etkinlik, IFMA-Facility Management Turkey çatısı altında gerçekleştirildi. Tesis Yönetimini ve Tesis Ekonomisini kurumlaştırmak amacını taşıyan Konferansa, ASELSAN adına Macunköy Tesisleri İşletme ve Destek Hizmetleri Müdürü Tuncay İbiş katılarak bir sunum yaptı. Forumda ASELSAN İşletme ve Destek Hizmetleri Müdürü Tuncay İbiş sunum yaptı.

55 ASELSAN Dergisi 59 Bir Başarı Öyküsü Daha REHİS-TTD-Almaç Göndermeç Teknolojileri Müdürlüğü personelimiz Hüseyin Yürük ün, yüksek lisans tezi kapsamında IET Image Processing Dergisi'nde yayınlanmış olan ''Fusion of Complementary Information from Infrared and Visual Images for Object Detection konulu makalesi, söz konusu dergide son iki yılda çıkan tüm makaleler arasında en iyi makale ödülüne layık görülmüştür. ODTÜ Elektrik&Elektronik Mühendisliği Bölümünde Doç. Dr. İlkay Ulusoy danışmanlığında aşağıda özeti verilen çalışma gerçekleştirilmiştir. Görsel ve kızılötesi kameraların tamamlayıcı özellikleri bulunmaktadır ve bu kameraların birlikte kullanılması nesne algılama uygulamalarındaki performansı artırabilir. Görsel ve kızılötesi bilgilerin füzyonu sonucunda duyarlılık oranı (algoritma tarafından algılanan nesnenin piksel sayısının, gerçek nesnenin toplam piksel sayısına olan oranı) sadece bir tanesi kullanıldığı durumdakine kıyasla daha yüksek çıkmaktadır. Fakat hassasiyet oranı (algoritmanın algıladığı nesnenin piksel Başarılı çalışmaları, Genel Müdürümüz Cengiz Ergeneman tarafından da takdir edilen Hüseyin Yürük, Genel Müdürümüz ile öğle yemeği sohbetinde çalışmalarından bahsetmiştir. sayısının, algoritmanın obje olarak algıladığı toplam piksel sayısına olan oranı), sadece kızılötesi bilgilerin kullanıldığı duruma göre her zaman azalma göstermektedir. Böylece bu iki alanın füzyonu sadece daha iyi duyarlılık oranı için anlamlı hale gelmektedir yani daha fazla ön alan pikselleri doğru olarak algılanmaktadır. Bu çalışma, daha önceki erişilen duyarlılık oranı değerlerinden daha iyi oranları elde etmek için, iki alanda da birbirini tamamlayıcı bilgilerin çıkarılmasında ve füzyonunda işlemsel olarak daha verimli ve daha basit metodu sunmaktadır. Metod iyi bilinen veri tabanını ve ayrıca bu çalışma için oluşturulan veri tabanını kullanılarak test edilmiş ve önceki füzyon yöntemleri ile kıyaslanmıştır. Verimlilik Fikir Yarışması 2012 yılı ASELSAN da Verimlilik Yılı olarak ilan edildi ve bu kapsamda çalışanlarımıza yönelik olarak bir Verimlilik Fikir Yarışması düzenlendi. Genel Yönetim ve Grup Başkanlıklarının temsilcilerinden oluşan Değerlendirme Komisyonunun yaptığı incelemeler sonucunda ve Genel Müdürümüzün de onayı ile 3 çalışanımızın (Aysun Sancar Yılmaz, Deniz Kurt, Özlem Esen Temel) Revir Hizmetleri için Elektronik Randevu Sistemi ile ilgili fikirleri ödüle layık görüldü ve çalışanlarımız birer adet cumhuriyet altını kazandılar. Birlikte yenen öğle yemeği ve ödül takdimi sonrasında ödül kazanan çalışanlarımız ve yöneticilerimiz bir arada yer alıyor.

56 60 3 / 2012 Alt Yükleniciler Kaplama Eğitimi Aldı ASELSAN SST Grubu tarafından nitelikli alt yüklenici oluşumuna katkı ve sürekli iyileştirme sağlamak amacı ile ASELSAN alt yüklenicilerine kaplama eğitimi verildi. Eğitime 17 farklı firmadan 34 kişi katıldı. Eğitimde; kaplamalarla ilgili teorik altyapı ve işlem adım bilgileri verildi, kaplama uygulamalarında pratikte yaşanabilecek olası sorunlar etkileşimli olarak ele alındı, tartışıldı ve bilgi paylaşımında bulunuldu. Bu eğitim ile mekanik tasarım ve yan sanayi üretim yapan alt yüklenicilerin kaplama konusundaki bilinç düzeyinin arttırılması ve kaplama firmalarına yaptırdıkları kaplamaların denetimlerini daha etkin bir şekilde gerçekleştirebilmeleri hedeflendi. Üretim Alt Yüklenicileri Boya Hataları ve Giderilmesi Eğitimi ASELSAN olarak tasarlanan ürünler her geçen gün daha hassas ve karmaşık hale gelmektedir. Bu isterlerin alt yükleniciler tarafından doğru ve tam olarak anlaşılıp gereklerin eksiksiz karşılanması beklenmektedir. ASELSAN SST Grubu olarak nitelikli alt yüklenici oluşumuna katkı ve sürekli iyileştirme sağlamak amacı ile alt yüklenici firmalara boya türleri ve özellikleri, uygulamaları, hataları, hata nedenleri ve giderilme yöntemleri ile ilgili ayrıntılı bir eğitim verildi. Eğitime ASELSAN dan iki, alt yüklenici firmalardan 21 personel katıldı. Eğitimde boya ve süreçler ile ilgili detay bilgiler aktarıldı ve pratikte yaşanabilecek olası sorunlar etkileşimli olarak ele alındı. Verilen bu eğitim sayesinde alt yüklenici firmalarımızın gelişimine katkı sağlandı.

57 ASELSAN Dergisi 61 Üniversite-Sanayi İşbirliği Ödülü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından İstanbul da 1.Ar-Ge Merkezleri Zirvesi düzenlendi. Zirvede HBT Ar-Ge Merkezi ve MGEO Ar-Ge Merkezi ödüle layık bulundu. Zirve, Ar-Ge merkezlerinin karşılaştıkları sorunların ve çözüm önerilerinin tartışılması, Ar-Ge desteği kazanımlarının değerlendirilmesi ve Üniversite Sanayi İşbirliklerini geliştirmek amacıyla düzenlendi ve zirve kapsamında Ar-Ge merkezlerinin tanıtımı amacıyla bir tanıtım kitapçığı hazırlandı. Ayrıca Türkiye de faaliyet gösteren tüm Ar-Ge merkezleri Fikri Mülkiyet Hakları, Nitelikli Ar-Ge Personeli, Bilimsel Yayın Kalitesi ve Üniversite-Sanayi İşbirliği kategorilerinde değerlendirilerek, bu alanlardaki en başarılı Ar-Ge merkezlerine ödül verildi. ASELSAN bünyesinde grup başkanlıkları bazında örgütlenen dört farklı Ar-Ge merkezinden biri olan HBT Grup Başkanlığı Ar-Ge Merkezi, zirve kapsamında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen Üniversite-Sanayi İşbirliği Kategorisi nde üçüncülük ödülünü kazandı. MGEO Grup Başkanlığı Ar-Ge Merkezi de Nitelikli Ar-Ge Personeli kategorisinde üçüncülük aldı. Ödülün verilmesinde üniversitelerle ortak yürütülen projelerin Ar-Ge merkezinde yürütülen toplam projeler içindeki payı değerlendirme kriteri olarak esas alındı.

58 62 3 / 2012 INDODEFENCE 2012 Fuarı Kuruluşumuz Kasım 2012 tarihleri arasında, Endonezya Savunma Bakanlığı ve Silahlı Kuvvetleri nin organizasyonu ile Endonezya nın başkenti Cakarta da düzenlenen INDODEFENCE 2012 EXPO & FORUM fuarına katılmıştır. 25 i milli katılım olmak üzere, 50 ülkeden, 527 firmanın katıldığı INDODEFENCE 2012 Fuarında, Türkiye den ASELSAN'ın yanı sıra SSM ve dört savunma sanayi firması daha katılım sağlamıştır. Bölgede yer alan hedef ülkelerimiz ile özellikle Endonezya da sürdürülen pazarlama faaliyetlerimizin yoğunlaştığı güncel ihtiyaçlar dikkate alınarak yapılan sergileme planı kapsamında, fuarda toplam 156 m 2 lik ASELSAN standında; Askeri Haberleşme Çözümleri Komuta Kontrol Sistemleri Elektro-Optik Sistem Çözümleri Savunma Silah Sistem Çözümleri Frekans Karıştırıcı / Köreltici Çözümleri Radar Sistemleri Tank Modernizasyonu cihaz / sistemlerimiz sergilenmiş, sergileme, faaliyet alanlarımızı vurgular nitelikte poster - pano ve plazma ekranlarda gösterilen video ve sunumlar ile desteklenmiştir. Endonezya, gerek savunma bütçesi gerekse silahlı kuvvetlerinin büyüklüğü göz Endonezya Savunma Bakanının standımızı ziyareti önüne alındığında, Uzak Doğu Asya Pasifik bölgesinin, savunma sanayi açısından önemli potansiyele sahip pazarlarından biridir. Tedarik programlarının yanı sıra, envanterinde ağırlıklı olarak eski savunma teçhizatı bulunmasından dolayı, modernizasyon programları açısından da önemli iş imkanları sunmaktadır. Tablo 1. Dağınık Sensör Yapılı Sistemler ile Mekanik Taramalı Sistemler in karşılaştırılması

59 ASELSAN Dergisi 63 Kuruluşumuzun Endonezya da yürütmekte olduğu öncelikli proje haberleşme ve komuta kontrol sistemleri olup, iki yılı aşkın bir süredir pazarlama çalışmalarını sürdürmekte olduğumuz ve pilot proje olarak belirlenen Doğu Kalimantan Sınırı Haberleşme Projesinin önümüzdeki dönem içerisinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu projenin başlatılmasını takiben, TASMUS gibi büyük ölçekli sistem çözümlerimizin de hayata geçirileceği öngörülmekte ve çalışmalarımız bu hedef doğrultusunda sürdürülmektedir. Haberleşme ve Komuta Kontrol projelerinin yanı sıra, stabilize silah sistemleri, hava savunma sistemleri, elektrooptik ürünler, tank modernizasyonu ve radar projeleri de çalışmalarımızı yoğunlaştırarak sürdürmekte olduğumuz ve fuarda sergileme yaptığımız konular arasındadır. Fuar sırasında, standımızı, Endonezya Savunma Bakanı ve Bakan Yardımcısı, Kuvvet Komutanları, Savunma Bakanlığı ve Silahlı Kuvvetler üst düzey makamları ziyaret etmiş, Endonezya Silahlı Kuvvetlerinin Kuruluşumuz imkan ve kabiliyetleri ile örtüşen ihtiyaçları konusunda görüşmelerde bulunulmuştur. Türkiye yi temsilen; Savunma Bakan Yardımcımız Hasan Kemal Yardımcı, SSM Uluslararası İşbirliği Daire Başkanı Lütfi Varoğlu ve TSKGV Genel Müdürü Hayrettin Uzun un da katılım sağladığı fuar sırasında, Cakarta Büyükelçimiz Zekeriya Akçam, Askeri Ataşemiz Yarbay Bahadır Dalgıç ve Ticaret Müşavirimiz Okan Öztürk de standımızı ziyaret etmiştir. INDODEFENCE Fuarına katılımımızın, Endonezya nın yanı sıra, Uzak Doğu Asya Pasifik bölgesinde yürütmekte olduğumuz çalışmalar açısından katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. TSKGV Genel Müdürü Hayrettin Uzun

60 74 3 / 2012 Ziyaretçiler Bakü Büyükelçisi Alper Coşkun Genelkurmay General-Amiral Oryantasyon Heyeti KHO Komutanı Tümg. Yılmaz Uyar Başkanlığında KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü Öğrencileri

61 ASELSAN Dergisi 75 Libya Genelkurmay Başkanı Tümg. Yusuf Al-Mangoush Afganistan Savunma Bakan Yardımcısı Korg. Azizuddin Yosufzai Türkmenistan Savunma Bakan Yardımcısı Albay Serdar Kakabayev

62 76 3 / 2012 Şili Savunma Bakanı Andres Allamand Brezilya Savunma Bakanlığından Ora. Carlos Augusto De Sousa Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Denis Sassou Nguesso

63 ASELSAN Dergisi 77 K.K. Teknik ve Proje Yönetim Daire Başkanı Tuğg. Erdal Torun Şili Silahlı Kuvvetleri Müşterek Kurmay Başkanı Korg. Hernan Mardones Tokat Sanayi Odası

64 78 3 / 2012 Kore Savunma Bakan Yardımcısı Young-Geol Lee Yabancı Askeri Ataşeler Suudi Arabistan KACST Heyeti

65 ASELSAN Dergisi 79 HHO Havacılık ve Uzay Teknolojileri Enstitüsü Heyeti Somali Genelkurmay Başkanı Tümg. Abdulqadir Sheihk Ali Dini Ürdün Silahlı Kuvvetler Heyeti

66 80 3 / 2012 Yemen Genelkurmay Başkan Yardımcısı Tümg. Muhammed Ali Mohsen Al-Ahmar Kazakistan Savunma Bakan Yardımcısı Sergey Gromov Kara Harp Okulu Öğrencileri

67

68 VAN-ERCİŞ ASELSAN İLK VE ORTA ÖĞRETİM OKULU AÇILDI