Savaş denilince dünyanın her yeri akla gelebilir. Kutuplar dışında

Transkript

1 Kuzey Kutbu'nda savaş mı var? Savaş denilince dünyanın her yeri akla gelebilir. Kutuplar dışında. Yaşamın olmadığı, soğukların hüküm sürdüğü buz dağlarıyla kaplı kutuplar, dünyanın en sakin yerleri. En azından bugüne kadar öyleydi Savaş denilince dünyanın her yeri akla gelebilir. Kutuplar dışında Yaşamın olmadığı, soğukların hüküm sürdüğü buz dağlarıyla kaplı kutuplar, dünyanın en sakin yerleri. En azından bugüne kadar öyleydi. Tarihin belki de en büyük savaşlarından biri Kuzey Kutbu nda patlak verdi. Gözler dünya petrol ve doğalgaz rezervlerinin 1/4 ine ev sahipliği yapan Lomonosov Sıradağları nda. Dağın uzunluğu 1800 km, okyanus tabanından yüksekliği ise 3700 m. Buradaki doğal kaynakların miktarı en az 100 milyar dolar.

2 Peki bu rezerv kimin hakkı? Bu dağlar hangi ülkenin sınırları içinde? Gelin biraz detaya girelim 'Buzuldaki petrol paylaşımı' İklim düzensizliklerinin ortaya çıkardığı en açık sonuç eriyen buzullar oldu. Bu erime bir yandan bilim adamlarındaki gelecekle ilgili endişeleri arttırırken, diğer taraftan enerji jeopolitiği ve deniz yolları rotalarını da değiştiriyor.

3 Kuzey Kutbu nda buzulların eriyip enerji kaynaklarına giden yolların açılmasıyla yeni yüzyılın satranç tahtası bu bölgeye kurulmuş oldu. ABD Jeolojik Araştırmalar Dairesi ne göre dünyanın petrol ve gaz rezervlerinin yüzde 25 i Kuzey Kutup bölgesinde yer alıyor. Bu açıklamalar buzuldaki petrol ve doğalgaz paylaşımı konusunda yeni bir sürecin başlayacağını ortaya koyuyor. Kuzeydeki Buz Denizi Kuzey Buz Denizi Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul ediliyor ve 14.milyon km²lik alanı kapsıyor. Ortalama derinliği 1000 metre civarında Rusya, ABD, Kanada, Grönland, Norveç ile kıyıları var. Kuzey Buz Denizi Dairesi nde şubat ayında buzların yoğunluğu artar, Haziran ayında buzlar erimeye yüz tutar. Bölgenin yaklaşık yüzde 40'ı buzullardan kurtulur. Ancak son dönemde buzullarda hızlı bir erime eğilimi var. ABD Uluslararası Kar ve Buz Veri Merkezi ne göre 1979 yılında buzulların kapladığı alan km2 idi. Bugün ise Kuzey Kutbu ndaki buzullar kilometrekarelik bir alanı kapsıyor. NASA da bu erimenin hızlandığını kabul ediyor. Bazı bilim insanları bu erimenin bölgede 150 yılda bir gerçekleşen bir doğal çevrim olduğunu ileri sürseler de ortaya çıkan bugünkü durum bile dünyadaki küresel enerji aktörlerini harekete geçirmeye yetti. Bunun bir nedeni de bu aktörlerin bu denize kıyısı olması. Asya ile Avrupa arasındaki ticaret yolunun kontrolünden sorumlu Rusya'nın Kuzey Deniz Hattı İdaresi; 2010 yılında 4 gemiye, 2011'de 34 gemiye, 2012'de 46 gemiye, 1 Ocak - 22 Temmuz 2013 tarihleri arasında ise 222 gemiye hattı kullanma izni verdi. Bölgede kurulan petrol sondaj platformları ile birlikte bölgeden geçen gemi sayısı da artıyor.

4 Güney Kore Denizcilik Enstitüsü 2030 yılında Asya-Avrupa arasındaki ticaretin dörtte birinin bu hattan sağlanacağını öngörüyor. Ancak bu hattın ticarileşmesi halen buzulların erime hızı dahil başka bir çok koşula da bağlı. Yeni rota: Kuzey Buz Denizi Çin in Dalian limanından yola çıkan 19 bin tonluk COSCO ya ait Yong Sheng adlı kargo gemisi Kuzey Kutup rotasını takip ederek Hollanda da bulunan Rotterdam limanına ulaşan ilk gemi oldu. Normalde Süveyş Kanalı ve Akdeniz üzerinden 48 günde tamamlanan yolculuk, böylece yaklaşık 36 günde tamamlanmış oldu. 8 bin 100 deniz mili uzunluğundaki bu yeni rota Şanghay dan Rotterdam a gitmek için gemilerin takip ettiği normal Süveyş Kanalı rotasından yaklaşık 2 bin 400 deniz mili daha kısa. Çin Rusya ile işbirliği içinde 2021 yılına kadar kuzeyden yaptığı ticaret hacmini 15 milyon tona çıkarmayı hedefliyor. Bölge uluslararası sisteme dahil oluyor Kuzey kutbunda eriyen buzullar gemiler için yeni rotalar oluştururken bölgeye ulaşım da kolaylaşıyor. Bölgedeki erimeyi dikkate alan gelişmiş ülkeler bölge kaynaklarını dünya sistemine dahil etmeye karar vermiş görünüyorlar. Rezervlerin üzerinde oturan 1,2 milyon km2'lik Lomonosov Sıradağlarının kime ait olduğuna dair tartışma sürerken Rusya, 2007 de deniz yatağına titanyumdan yapılma bir Rus bayrağı dikmişti.

5 Hak iddiası süreci 2001 de Rusya Kuzey Kutbu nda hak iddiasıyla BM'ye başvurdu. Yeterli kanıt sunmadığı için ret yanıtı aldı de imzalanan BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ne göre her ülke 12 millik karasularının dışında 200 millik sınır içinde balıkçılık yapıp ve hammadde arayabiliyor. Ancak bunun bir istisnası var. Bir ülke karalarının denizaltında da devam ettiğini kanıtlayabilirse 200 mili aşma hakkı kazanıyor. Kuzey Kutbu nu bir şeritle çevreleyen Rusya, Sovyetler döneminden beri bölgede bilimsel ve askeri istasyonlara sahip. Rusya, 2008 de bir adım daha ileri gidip Sovyetlerin dağılmasından sonra ilk kez Kuzey Kutbu na bir savaş gemisi gönderdi da ise Rusya kutuptaki çıkarlarını korumak için özel bir askeri güç oluşturacağını duyurdu.

6 Rusya Savunma Bakanlığı yetkililerinden General Vladimir Şamanov, el değmemiş maden kaynaklarının bulunduğu Kuzey Kutbu'ndaki çıkarlarını korumak için gelecekteki olası savaşlara karşı hazırlıklı olmaları gerektiğini söyledi. Savunma Bakanlığı Savaş Eğitimi Bölümü Başkanı Şamanov, "Birkaç ülkenin Rusya'nın Kuzey Kutbu ndaki yer altı zenginliklerine göz koyması üzerine, biz de anında Kuzey Kutbu na gönderilebilecek güçlerimize savaş eğitimi vermeye başladık" diye konuştu. Amerikalıların Alaska'da 12 günlük geniş çaplı bir tatbikat düzenlediğini belirten Şamanov, "Bu geniş çaplı tatbikata 120 uçak ve birkaç savaş gemisi de katılmıştı. Rusya Kuzey Kutbu yakınlarında böylesi bir askeri güç şovunu görmemezlikten gelemez" dedi. Bölgedeki 5 ülkenin paylaşımı Paylaşım savaşında Rusya nın muhatapları ABD, Kanada, Grönland üzerinden Danimarka ve Norveç. Nitekim Kanada Rusya nın iştah kabartan hamlesinden birkaç ay sonra Kuzey Kutbu nda 2 deniz üssü kuracağını ve toplam 7 milyar dolarlık 8 yeni buzkıran gemisi inşa edeceğini ilan ederek meydanı boş bırakmayacağını göstermiş oldu. Ancak Kanada bu savaşı tek başına yürütemeyeceği için sırtını ABD ye dayama çabasında. ABD Kuzey Kutbu nda bir petrol eyaletine sahip olmanın ve bölgeyi boş bırakmamanın peşinde. Kuzey Buz denizine kıyısı bulunan ülkeler 2008 yılında toplandı ve bir mutabakata vardı. Danimarka Dışişleri Bakanı Peg Stig Moeller, toplantının ardından benimsedikleri ortak bildirinin, Kuzey Buz Denizi'ndeki doğal kaynaklarının gelecekteki barışçı kullanımı konusunda iyi bir siyasal çerçeve çizdiğini belirtti. Bölgedeki 5 ülke paylaşım konusunda mutabakata vardı. Ancak bölgedeki doğal kaynakların zenginliği dikkate alındığında bu mutabakatın ne kadar süreceği şüpheli!... Aycan ERDOĞAN (TRT Türk Artı) trtturk.com ********

7 Lomonosov da Güç Mücadelesi... Dünya petrol ve doğalgaz rezervlerinin dörtte birine ev sahipliği yapan Lomonosov Sıradağlarının uzunluğu 1800 km, okyanus tabanından yüksekliği 3700 metreye çıkıyor. Rusyanın yeni hamlesi, kelimenin gerçek anlamıyla Soğuk Savaşı kızıştıracak. 23 Eylül 2010 Rusya, 2007 ilkbaharında Kuzey Kutbunun derinliklerine diktiği bayrakla yeni bir Soğuk Savaşı da başlatmış oldu. Aslında 2001 yılında Rusya Birleşmiş Milletlere (BM) Kuzey Kutbunun kendisine verilmesi için başvurmuş, ancak yeterli kanıt sunmadığı gerekçesiyle başvuru reddedilmişti. Aradan 6 yıl geçtikten sonra gelen Moskovanın hamlesi bir işaret fişeği gibiydi. 2007de bayrak dikmek için okyanusun 4 kilometre dibine inen aralarında iki milletvekili ve bilimadamlarının bulunduğu Rus ekibinin amacı, 1.2 milyon kilometrekarelik Lomonosov Sıradağlarının denizaltından kayalık silsilesiyle Rusyaya bağlandığını kanıtlamaktı. Kuzey Kutbunun fethini Putin telefon edip kutlarken, denizin dibinde bulunan 10 milyar tonluk petrol ve doğalgaz yalnızca Rusyanın değil ABD, Rusya, Norveç, Kanada ve Danimarkanın da iştahını kabartıyordu. Okyanusun dibine dikilen Rus bayrağına dört ülkeden tepki gecikmedi. ABD bir nükleer denizaltısı ile casus uçaklarını bölgeye gönderdi. Kanada Dışişleri Bakanlığı Bayraklar dikip Burada hak iddia ediyoruz diyemezsiniz. 15. yüzyılda yaşamıyoruz, Ruslar sadece şov yapıyorlar açıklamasını yaptı.

8 Artık yarış başlamıştı. Rusyanın hamlesine karşı ABD, Kanada, Norveç ve Grönland üzerinden Danimarka da derhal planlarını devreye soktu. Kanada, derin deniz limanı kuracağını ve 7 milyar dolar harcayıp sekiz yeni buzkıran devriye gemisi inşa edeceğini duyurdu. Hatta Kanada Başbakanı Stephen Harper, 2007 Ağustosunda bölgeye giderek Moskovaya karşılık verdi. Yine Ağustos ayında bir ABD gemisi Kuzey Kutbunda deniz tabanının haritasını çıkarmak üzere yola koyuldu. Danimarka ise, Lomonosovun okyanus altından Grönlanda bağlı olduğunu ispat için seferber oldu. Rusya, 2008in yaz aylarında bir adım daha ileri gitti ve Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra ilk kez Kuzey Kutbuna bir savaş gemisi gönderdi yılına gelindiğinde ise Rusya kutuptaki çıkarlarını korumak için özel bir askeri güç oluşturacağını açıkladı. Rusya'nın 2007'de okyanus dibine diktiği bayrak, bir işaret fişeği oldu.

9 RUSYADAN YENİ HAMLE SİNYALİ Bugünlerde Kuzey Kutbundaki doğal kaynakların paylaşımıyla ilgili bir konferansa ev sahipliği yapan Rusya, önümüzdeki dönemde deniz yatağı üzerinde daha geniş bir alanı kontrole hazırlanıyor. Konferansta konuşan bir Rus bakan, bir milyon kilometrekareden fazla bir alanda hak sahibi olduklarını ve bunun kanıtlarını üç yıl içinde Birleşmiş Milletlere sunacaklarını söyledi. Birleşmiş Milletler (BM) Deniz Hukuku Sözleşmesine göre, ülkeler kıta sahanlıkları boyunca uzanan 370 kilometrelik deniz tabanının kontrolünü otomatikman ellerinde bulunduruyor. Ancak bu sınırlamanın üzerindeki hak iddiaları, sadece BM tarafından ve iddiayı kanıtlayan bilimsel veri sunulabilirse onaylanıyor. Dünyanın kaderine yön verecek yeni Soğuk Savaşın galibinin kim olacağı merak edilirken, Kuzey Kutbuna yakından bakmakta yarar var. OKYANUS DİBİNDE 3700 METREYE ULAŞIYOR Küresel ısınma nedeniyle Kuzey Kutbundaki buz kütlesi son 30 yıl içinde yüzde 20den fazla küçüldü, bilimadamları 30 veya 40 yıl içinde kutuplarda hiç buz kalmayacağı tahminini yapıyor. Bilimadamları hızla eriyen buz tabakası için defalarca alarm verirken, 5 ülke için ise bu erime doğal kaynaklara erişimin kolaylaşması anlamına geliyor. Dünya petrol ve doğalgaz rezervlerinin dörtte birinin bulunduğu, su altında yer alan dev dağlardan insanlığın 62 yıldır haberi var yılında keşfedilen Lomonosov Sıradağlarında sıcaklık sıfırın altında derece.

10 Sibiryadan Grönlandda kadar ulaşan Lomonosov Sıradağlarının uzunluğu, 1800 km. Genişliği 60 ila 200 kilometre arasında değişen sıradağlar kanyonlarla bölünüyor, Lomonosovun yüzeyi alüvyonla kaplı. Lomonosov, okyanusun tabanından 3700 metre yüksekliğe kadar çıkıyor. Okyanusun minimum derinliği ise 954 metre. PETROL SUYUN 4 BİN METRE ALTINDA Yeni sondaj tekniklerinin her geçen gün gelişmesi ve şimdiye dek ulaşılamayan noktalara inebilmesi, Rusya, ABD, Kanada, Norveç ve Danimarka için Lomonosov Sıradağlarını cazip hale getiriyor. Fakat kutupların amansız soğuğunda petrol veya doğalgaz çıkarmak şu anki tabloya göre oldukça maliyetli, maliyet Meksika Körfezinde petrol çıkarmanın tam 5 katı. Kutuplarda kalın buz tabakaları delinse bile petrole suyun 4 bin metre altında ulaşılabiliyor. ntvmsnbc.com / Hüseyin Narin