CİLT 3 SAYI 1 ISSN

Transkript

1 1 CİLT 3 SAYI ISSN

2 Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Sahibi Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimligi Fakültesi adına Prof. Dr. Türker Sandallı Editör Prof. Dr. Tülin Arun Yayın Kurulu Prof. Dr. Gündüz Bayırlı (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Senih Çalıkkocaoğlu (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Kenan Eratalay (Hacettepe Üniversitesi) Prof. Dr. Erdal Işıksal (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Ender Kazazoğlu (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Cengizhan Keskin (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Özen Doğan Onur (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Koray Oral (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Recep Orbak (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Yasemin Özkan (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Hesna Sazak Öveçoğlu (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Hilmi Sabuncu (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Nüket Sandallı (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Peker Sandallı (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Kemal Şençift (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Mübin Soyman (Yeditepe Üniversitesi) Prof. Dr. Selçuk Yılmaz (Yeditepe Üniversitesi) Doç. Dr. Nurhan Güler (Yeditepe Üniversitesi) Doç. Dr. Dilhan İlgüy (Yeditepe Üniversitesi) Doç. Dr. Leyla Kuru (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Esra Can Say (Yeditepe Üniversitesi) Yardımcı Editörler Doç. Dr. Fulya Işık Doç. Dr. Pınar Kursoğlu Yrd. Doç. Dr. Senem Selvi Kuvvetli Halkla İlişkiler Belgin Aras ISSN Baskı Ebat Basım

3

4 İçindekiler Editörün mesajı... 5 Güven S., Şeşeoğulları R., Başaran E, Agüloğlu S., Beydemir K. Mine Hipoplazili Anterior Dişlerin Direkt Kompozit Laminate Veneerle Restorasyonu: İki Olgu Raporu... 7 Öztoprak M., İşeri U., Yalnız A. Konjenital Çift Taraflı Maksiller Lateral Diş Eksikliğinde Ortodontik ve Protetik Tedavi Yaklaşımı...11 Fişekçioğlu E., Dölekoğlu S., İlgüy M. Sifiliz: Olgu Raporu Fişekçioğlu E., İlgüy D. İdiyopatik Trombositopenik Purpura: Bir Olgu Sunumu Kuru B., Yıldırım S. Periodontal Kemik İçi Defektlerin Tedavisinde Mine Matriks Proteini, Sığır Kaynaklı Kemik Grefti ve Bağ Dokusu Grefti Kombinasyonun Kullanılması: Bir Olgu Sunumu Tomruk C., Özkan F. Ağız Kanserlerinin Tanısında Diş Hekimlerinin Rolü: Olgu Raporu Öztoprak M., İşman N., Tozlu M., Durduran S., Arun T., Ortodontik Tedavi İhtiyacı Olan Hastaların Coğrafik Bilgilendirme Sistemi İle Bölgelere Göre Dağılımının İncelenmesi Gönül O., Çalışkan-Ak E., Emekli-Alturfan E., Arbak S., Yarat A., Pisiriciler R., Garip H., Satılmış T., Göker K. Oral Cerrahi İşlemlerinde Uygulanan Lokal Hemostatik Ajanların Erken Dönem Yumuşak Doku İyileşmesi Üzerine Etkilerinin İncelenmesi Tozlu M., Öztoprak M., Çakan D., Yücel S., Nur R. Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Kliniğine Başvuran Dudak Damak Yarıklı Hastaların Dudak Damak Yarığı Tipine Göre Dağılımı Nalbantgil D., Öztoprak O., Erdem S. Ortodontide Lazer Uygulamaları Dölekoğlu S. Gebelikte Görülen Fizyolojik Değişiklikler ve Dişhekimliği Açısından Önemi... 55

5

6 Sevgili meslektaşlarım, Yepyeni bir sayı ile hepinize merhaba... Sözlerime başlarken gündemimizin hayli yoğun olduğunu dolayısıyla sizlere hem bilimsel, hem de sosyal yönden dopdolu bir dergi hazırladığımızı bildirmek istiyorum. Pek çok meslektaşımızın yayınını değerlendirmek üzere dergimize yollaması sayesinde, yayın kurulumuz, basılacak makalelerin seçimi ve ilerideki sayılar için, bu yayınların tasnifi konusunda oldukça şanslı bir konuma geldi. Tabii bu duruma ulaşmamızda 7tepe klinik dergimizin adresinden online olarak ulaşılabilir olmasının önemli olduğunu ve Pleksus tarafından yapılandırılan Türk Medline veritabanında dergimizin indekslendiğini de sizlerle paylaşmak isterim. Bu sayımızda yer alan makalelerin dağılımına bakacak olursak; altı olgu raporu, 3 makale ve iki önemli derleme yer almakta olup hemen hepimizi ilgilendiren güncel konulara yer verildi. Disiplinlerarası tedavi planlamaları, güncel protetik yaklaşımlar, kemik içi defektlerin ve ağız içi lezyonların değerlendirildiği olgu sunumlarının yanında, epidemiyolojik ortodonti çalışmaları, hemostatik ajanların cerrahide kullanımı, ortodontide lazer kullanımının yeri ve gebelikte görülen fizyolojik değişikliklerin dişhekimliği açısından önemi bu sayıda yer alan konuları oluşturdu. Fakültemizde gerçekleşen etkinliklere yer verdiğimiz haberler bölümü de yine yoğun bir gündeme sahip bu sayımızda. Yeni eğitim döneminin başlaması ardından gerçekleşen geleneksel önlük giydirme törenimiz yapıldı ve dereceye giren mezunlarımıza plaketleri verildi. Ortodonti Anabilim Dalı nda gerçekleştirilen Mini-vida stabilitesini arttırıcı yeni bir yaklaşım konulu çalışmalarıyla Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Ortodonti Anabilim Dalı öğretim üyeleri kongre bilimsel poster ödülüne layık görüldüler. Prof. Dr. Senih Çalıkkocaoğlu hocamızın emekli olması vesilesiyle ailesinin, meslektaşlarının ve eski öğrencilerinin doldurduğu geniş katılımlı ve keyifli bir tören gerçekleştirildi. Hocamıza bu satırlardan sağlık dolu günler dilerken, okurken eski günleri hatırlayacağınız bir röportajı da sizlerle paylaşmak istedik. Her zaman olduğu gibi, yeni çalışmalarınızı sabırsızlıkla bekliyoruz. Hepinize sağlıklı ve keyifli günler diliyorum. Prof. Dr.Tülin ARUN tarun@yeditepe.edu.tr 5

7

8 Mine Hipoplazili Anterior Dişlerin Direkt Kompozit Laminate Veneerle Restorasyonu Mine Hipoplazili Anterior Dişlerin Direkt Kompozit Laminate Veneerle Restorasyonu: İki Olgu Raporu Dt. Sedat GÜVEN Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi AD., Diyarbakır, Araştırma Görevlisi Dt. Roda ŞEŞEOĞULLARI Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi AD., Diyarbakır, Araştırma Görevlisi Dt. Emine Göncü BAŞARAN Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi AD., Diyarbakır, Araştırma Görevlisi Yrd. Doç. Dr. Süleyman AGÜLOĞLU Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi AD., Diyarbakır Prof. Dr. Köksal BEYDEMİR Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi AD., Diyarbakır *Bu çalışmada yer alan vakalar Türk Dişhekimleri Birliği 15. Uluslararası Dişhekimliği Kongresi nde poster olarak sunulmuştur. Yazışma adresi Yrd. Doç. Dr. Süleyman Agüloğlu Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi AD., Diyarbakır Tel: (0506) ÖZET Protetik diş hekimliğinin temel amacı, herhangi bir nedenle kaybedilmiş olan fonksiyon, fonasyon ve estetiğin iade edilmesidir. Estetik problemlerin başında, ön grup dişlere ait renk, şekil ve konum bozuklukları gelmektedir. Estetik bir problem olan mine hipoplazisi diş dokusunun formasyon bozukluğudur. Bu bozukluk organik mine matriksindeki değişikliklerle ilişkilidir ve minede çukurcuklara, çıkıntılara ve sarıdan kahverengiye değişen renk bozukluğuna sebep olur. Mine dokusunda hipoplazi sonucu meydana gelen gelişim bozukluğu nedeniyle ortaya çıkan estetik problemlerin giderilmesi amacıyla uygulanan birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Bunlar; porselen laminate veneer restorasyonlar, metal-seramik restorasyonlar, tam seramik kuronlar, direkt kompozit laminate veneer restorasyonlar olarak sayılabilir. Bu seçenekler arasında en konservatif olan direkt kompozit laminate veneer restorasyonlardır. Direkt kompozit laminate veneerler daha az doku kaybı, üstün estetik seçeneği ile ön bölgedeki dişlerin estetik amaçlı restorasyonunda alternatif tedavi olarak uygulanabilir. Bu olgu raporunda, mine hipoplazisi olan iki hastanın ekonomik ve sosyal faktörleri göz önüne alınarak gerçekleştirilen direkt kompozit laminate veneer tekniği ile estetik rehabilitasyonu anlatılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kompozit rezin, laminate veneer, direkt kompozit restorasyon GİRİŞ Günümüzde diş hekimliği uygulamalarında fonksiyon ve fonasyonun yanı sıra doğal diş estetiğinin hastaya yeniden kazandırılması da ön plana çıkmaktadır. 1 Bu sorunları gidermek amacı ile sıklıkla başvurulan yöntem, bu dişlerin kuron ile kaplanmasıdır. Ancak, bu işlem için fazla miktarda diş kesimi yapılması genç bireylerde sorunlar yaratmakta ve yapılan kuronlar ne kadar iyi yapılsa da, dişeti ve çevre dokularda harabiyetler oluşturmaktadır. 2 Bu gibi estetik ve fonksiyonel problemleri gidermek amacı ile kuron restorasyonlarına alternatif olarak laminate veneerler geliştirilmiştir. İlk olarak 1930 larda Dr. Charles Pincus un Hollywood artistlerine yaptığı laminate veneerler günümüze kadar pek çok gelişme göstermiştir. 1 Dr. Frank Faunce 1970 lerde tek parça prefabrik akrilik rezin laminate veneerleri tanımlamıştır de ise Horn 1-4 porselen laminate veneerlerle ilgili çalışmalarında platin foli yöntemi uygulamıştır. Hobo ve 7

9 7tepe klinik Lwata 1-5 ise 1985 yılında dökülebilir apatitten laminate veneer yapım yöntemini tanımlamıştır. Son yıllarda ise klinik uygulamalarında, asitle pürüzlendirilmiş porselene uygulanan silanın porselen ile rezin arasında bağlantıyı güçlendirmesi ile bu klinik uygulamalar hızlanmış ve günümüze kadar gelmiştir. Laminate veneerler, dişlerin vestibül yüzeylerine uygulanarak mevcut anomali,estetik noksanlık ve renklenmelerin giderilmesi amaçlı tasarlanmış bir restorasyon çeşididir. Etkilenen dişin labial yüzeyine, ince tabaka şeklinde laboratuvarda hazırlanan restorasyonun (laminate), adeziv sistem ve kompozit rezin yapıştırma simanı ile bağlanmasını içerir. 1 Laminate veneer uygulamalarının endikasyonları olarak dişlerin fasiyal yüzeyinde gelişimsel defekt veya renk bozukluğu, dişler arasında mevcut olan özellikle geniş aralıkların (diestama) kapatılması, şekil bozukluğu olan konjenital lateral dişler, aşırı miktarda kesici kenar kırığı olan dişler sayılabilir. Laminate veneer uygulamalarının kontrendikasyonlarını ise, bruksizme bağlı dişlerinde aşınma olmuş hastalar, retansiyon için yetersiz mine varlığı, baş başa kapanış ve aşırı çapraşıklık görülen ve ağız hijyeni yetersiz olan olgular, kalem ısırma, tırnak yeme gibi alışkanlıklara sahip olanlar, dişlerin aşırı labiale konumlandığı durumlar şeklinde sıralayabiliriz. Laminate veneerler, direkt ve indirekt laminate veneerler olmak üzere iki şekilde uygulanabilirler. Direkt laminate veneerler, laboratuvar çalışması gerektirmeksizin direkt olarak klinikte diş üzerine rezin materyalinin yerleştirilmesi esasına dayanan bir tekniktir. Hastada anestezi stresi meydana getirmemesi, diş kesiminin çok az yapılması hatta hiç yapılmaması, indirekt tekniğe ve diğer protetik yaklaşımlara göre ekonomik olması, işlemin geri dönüşümlü olması gibi avantajları vardır. Aşınabilmeleri, kırılabilmeleri, renk değişimine dirençsiz olmaları, en önemli dezavantajlarıdır. İndirekt laminate veneerler ise, yapısındaki üstün özellikler nedeniyle günümüzde tercih edilen laminate veneer restorasyonlardır. Canlı dokularla biyouyumluluğunun oldukça iyi olması, aşınma ve kırılma dirençlerinin yüksek olması direkt laminate veneerlere göre üstünlükleridir. Diş hekimliğinde direkt laminate uygulamaları, kompozit rezinler ve bağlayıcı ajan teknolojilerindeki gelişmeler nedeniyle klinik olarak yaygın kullanım alanına sahiptir. Ağızda cilalanmaları kolaydır, çatlak ve kırık tamirleri rahatlıkla ağız içerisinde gerçekleştirilebilir. Porselen laminate veneerlere göre daha ekonomiktirler ve geri dönüşümleri daha kolaydır. Bu olgu raporunda, ön grup dişlerinde mine hipoplazisi ve mine erozyonuna bağlı estetik problemleri olan iki hastanın estetik beklentileri, kompozit laminate veneer tekniği uygulanarak anlatılmaktadır. OLGU RAPORU Olgu I Dişlerinin estetik görünümünden memnun olmadığı için Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi kliniğine başvuran 24 yaşındaki erkek hastanın (Resim 1-a) ağız içi muayenesi yapıldı ve bazı dişlerinde mine hipoplazisi gözlendi. Klinik muayenesinde üst ön bölge dişlerinde daha belirgin olmak üzere dişlerin vestibül yüzeylerinde geniş lekeler olduğu gözlendi ve hastaya mine hipoplazisi tanısı kondu. Hastanın beklentileri değerlendirildikten sonra ekonomik koşullar da göz önünde bulundurularak minimal invaziv olan ve estetik beklentileri karşılayabilecek direkt kompozit laminate veneer restorasyonu yapımına karar verildi. Kesim işlemine geçmeden önce hastanın diş rengi gün ışığında renk skalası kullanılarak seçildi. Diş mineleri diş etinin hemen üzerinden bir aeratör ve elmas frez yardımıyla vestibülden mm standart laminate tekniği kullanılarak aşındırıldı. Tüm mine yüzeylerine % 35 fosforik asit jeli (Scotchbond Multi-Purpose Etchant; ESPE,ABD) 30 sn uygulandıktan sonra su spreyi ile 15 sn yıkandı ve hafif hava sıkılarak kurutuldu. Hazırlanan tüm yüzeylere bağlayıcı ajan (Clearfil SE, Bond, Kuraray, Japonya) uygulandı ve 10 sn ışıkla polimerize edildi. Daha önce seçilen uygun renk sırasıyla tabakalar halinde uygulandı ve her tabaka ışıkla 40 sn polimerize edildi. Son olarak bitirme ve cila işlemi disk zımparalar (Sof-Lex, 3M ESPE,ABD) ve kompozit bitirme lastikleri (Flexi-Snap KIT, Edenta, İsviçre) seri olarak kullanılarak tamamlandı. 2 Yapılan tedavi hastanın estetik, fonksiyonel ve ekonomik tüm beklentilerini karşılamıştır. Hastaya uyması gereken oral hijyen eğitimi verilerek 6 ay sonra kontrole gelmesi söylenmiştir.(resim 1-b) Olgu II 27 yaşında erkek hasta daha önce konulan mine hipoplazisi teşhisi ile yapılan estetik restorasyonların yenilenmesi isteği ile kliniğimize başvurdu. Yapılan klinik muayenesi sonucunda eski restorasyonlarının yenilenmesine karar verildi.(resim 2-a) Hastanın 8

10 Mine Hipoplazili Anterior Dişlerin Direkt Kompozit Laminate Veneerle Restorasyonu beklentileri değerlendirildikten sonra direkt kompozit laminate veneer restorasyonu yapımına karar verildi. Gün ışığında renk seçimi yapıldıktan sonra, anterior dişlerindeki koyu renkli dokular frezle temizlendi. Daha sonra klasik laminate tekniği kullanılarak preparasyon tamamlandı. Tüm mine yüzeylerine % 35 fosforik asit jeli (Scotchbond Multi-Purpose Etchant; ESPE, ABD) 30 sn uygulandıktan sonra su spreyi ile 15 sn yıkandı ve hafif hava sıkılarak kurutuldu. Hazırlanan tüm yüzeylere bağlayıcı ajan (Clearfil SE, Bond, Kuraray, Japonya) uygulandı ve 10 sn ışıkla polimerize edildi. Daha önce seçilen uygun renk sırasıyla tabakalar halinde uygulandı ve her tabaka ışıkla 40 sn polimerize edildi. Son olarak bitirme ve cila işlemi disk zımparalar (Sof-Lex, 3M ESPE, ABD) ve kompozit bitirme lastikleri (Flexi-Snap KIT, Edenta, İsviçre) seri olarak kullanılarak tamamlandı. (Resim 2-b) Hastaya 6 ayda bir rutin klinik kontrollere gelmesi söylendi. Resim 1-a: Olgu 1 in restorasyondan önceki görüntüsü TARTIŞMA Direkt kompozit laminate veneer restorasyonlar; düşük maliyetleri, tek seansta uygulanabilirliği, çok uzun laboratuvar işlemine gerek kalmaması gibi avantajları ile günümüz diş hekimliğinde popülaritesi artmış olan bir tedavi seçeneğidir. Aynı zamanda günümüzde kullanılan restoratif materyallerdeki gelişmeler ile estetik sonuçlar vermesi ve fiziksel özelliklerinin yüksek olması bu uygulamaları tercih edilir kılmıştır. 1 Porselen laminate veneer restorasyonlar, renk stabilitesi, üstün abrazyon direnci gibi avantajlara sahip olmalarına karşın, yüksek maliyetleri ve fazla sayıda randevu gerektirmeleri gibi dezavantajları da beraberinde getirmektedir. Ayrıca geçici restorasyon materyali ve bunun yapıştırılmasının adezyona etkileri, endikasyon hataları, renk uyumlamada hekim teknisyen sorunları, diş kesim miktarının az olması nedeniyle altta kalan renkli diş dokusunun özellikle kole bölgesinde maskelenememesi, basit kırıkların tamirinin uzun sürmesi, yapıştırma işlemleri sırasında basit ihmallerin restorasyonun düşmesine neden olması gibi sorunlar halen önemini korumaktadır. 1,6-9 Hekimler bu nedenlerden dolayı porselen veneer uygulamasından uzaklaşabilmektedirler. Bu raporda mine hipoplazisi olan iki hastanın estetik olarak rehabilitasyonu amacıyla alt-üst kesiciler ve kanin dişlerin kompozit laminate ile restorasyonu anlatılmaktadır. Geçmişte hastaların önceliği ağrı hissetmemek Resim 1-b: Olgu 1 in kompozit laminate veneer uygulamasından sonraki görüntüsü Resim 2-a: Olgu 2 nin restorasyondan önceki görüntüsü Resim 2-b: Olgu 2 nin uygulama sonrası görüntüsü 9

11 7tepe klinik iken, günümüzde bunun yerini estetik kaygılar almıştır. Diş hekimliğinde estetik restoratif tedavilerde doğal diş görünümünü taklit edecek uygun restorasyonun ve materyalin seçimi önemlidir. 10 Diş hekimliği klinik uygulamalarında mine hipoplazisinin tedavisinde kompozit rezin veneerler, porselen laminate veneerler, rezin bağlantılı kuron, posterior dişlerde metal onley gibi uygulamalar da yapılmıştır. Kompozit laminate veneerler minimal diş dokusunun uzaklaştırılması ile klinikte uygulanan bir diğer estetik tedavi seçeneğidir. Hastanın estetik beklentisi, minimal diş preparasyonu yapıldığı için bazı durumlarda anestezi gerektirmeden kısa sürede ve kolaylıkla karşılanmaktadır. Ayrıca ağızda cilalanması oldukça kolaydır, çatlak ve kırık tamiri kolayca yapılabilir, ekonomiktir ve geri dönüşümü kolaydır. Bununla birlikte, direkt laminate veneerler indirekt laminate veneerlere göre sağlam değildir ve kolayca renk değişikliğine uğrarlar. 1-6 SONUÇ Mine defekti bulunan ön dişleri tedavi eden bir diş hekimi estetiğin ön planda olduğu direkt ve indirekt laminate veneer alternatiflerini düşünürken; iki seçenek arasındaki maliyet, sosyal faktörler ve zaman faktörünü görmezden gelmemelidir. Bu olgu raporunda bu faktörler göz önünde tutularak iki mine hipoplazili hastaya uygulanan direkt laminate veneer tekniği anlatılmaya çalışılmıştır. Tekniğin başarısı için oral hijyen motivasyonu, doğru endikasyon ve iyi bir hasta kooperasyonu gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Zorba YO, Ercan E. Direkt uygulanan kompozit laminate veneerlerin klinik değerlendirilmeleri: iki olgu sunumu. SÜ Dişhek Fak Derg, 2008;17: Özdemir E, Agüloğlu S, Değer Y. Ön dişlerinde mine defektleri bulunan üç hastanın kompozit ve porselen laminate veneerler kullanılarak estetik rehabilitasyonu (olgu raporu). GÜ Dişhek Fak Der, 26(3) Faunce FR, Myers DR. Laminate veneer restoration of permanent incisors. J Am Dent Assoc 1976; 93: Horn HR. Porcelain laminate veneers bonded to etched enamel. Dent Clin North Am 1983; 27: Hobo S, Iwata T. A new laminate veneer technique using a castable apatite ceramic materials. I. Practical proce dures, Quint Int 1985;16: Bağış B, Bağış HY. Porselen laminate veneerlerin klinik uygulama aşamaları: Klinik bir olgu sunumu. A.Ü. Diş Hek. Fak. Derg. 2006:33; Aykent F, Üşümez A, Öztürk AN, Yücel MT.Effect of pro visional restorations on the final bond strengths of porce lain laminate veneers. J Oral Rehabil 2005;32: Okamura M, Chen KK, Kakigawa H, KozonoY. Application of alumina coping to porcelain laminate veneered crown: part 1 masking ability for discolored teeth. Dent Mater J 2004;23: Stappert CF, Ozden U, Gerds T, Strub JR. Longevity and failure load of ceramic veneers with different preparation designs after exposure to masticatory simulation. J Pros thet Dent 2005;94: Lee YK, Lim BS, Kim CW. Effect of surface conditions on the color of dental resin composites. J Biomed Mater Res 63: 2002; Aristidis GA, Dimitra B. Five-year clinical performance of porcelain laminate veneers. Quintessence Int 2002; 33: Dumfahrt H, Schäffer H. Porcelain laminate veneers. A retrospective evaluation after 1 to 10 years of service: Part IIClinical results. Int J Prosthodont 2000; 13: Gürel G. Porselen laminat vener: Bilim ve sanat. London, Quintessence Yaynclk Ltd. Vti :36, Garber DA, Goldstein RE, Feinman RA. Porcelain Laminate Veneers. Chicago, Quintessence Pub. Co., Inc : 17-23, Brunton PA, Wilson NHF. Preparations for porcelain laminate veneers in general practice. Br Dent J 1998; 184: Dönmez N, Ünlü N. Amelogenezis Iperfektalı Hastalarda Anteror Dişlerin Kompozit Rezinle Restorasyonu: Olgu Sunumu. C.Ü.Diş Hek. Fak. Derg. 2005;8: Castelnuovo J, Tjan AH, Phillips K, Nicholls JI, Kois JC. Fracture load and mode of failure of ceramic veneers with different preparations. J Prosthet Dent 2000; 83: Mink JR, Timmons JH. Laminate veneers. Dent Clin North Am 1984; 28: Peumans M, Van Meerbeek B, Lambrechts P ve Vanherle G: Porcelain veneers: a review of the literature, J Dent 2000; 28: Garber DA: Direct composite veneers versus etched por celain laminate veneers. Dent Clin North Am 1989;33: Walls AWG, Steele JG, Wassell RW. Crowns and other extracoronal restorations: Porcelain laminate veneers. Br Dent J 2002; 193: Calamia JR: Etched porcelain veneers: The current state of art, Quint Int. 1985; 16: Yüzügüllü B., Tezcan S. Renk değişimine ve erozyona uğramış dişlerde laminate veneer restorasyon seçeneklerinin endikasyon bakımından karşılaştırılması. Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt:8 Sayı:2,

12 Konjenital Çift Taraflı Maksiller Lateral Diş Eksikliğinde Ortodontik ve Protetik Tedavi Yaklaşımı Konjenital Çift Taraflı Maksiller Lateral Diş Eksikliğinde Ortodontik ve Protetik Tedavi Yaklaşımı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Oğuz Öztoprak Yeditepe Ün. Dişhekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ufuk İşeri Yeditepe Ün. Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dt. Ayşe Yalnız Yeditepe Ün. Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi Yazışma adresi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Oğuz Öztoprak Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Bağdat Cad. No: 238 Göztepe, İstanbul E-posta: Tel: (0216) / 6446 Faks: (0216) ÖZET Maksiller konjenital lateral diş eksikliği klinikte en sık görülen diş eksikliklerindendir. Bu tip hastalarda multidisipliner tedavi gereklidir ve ortodonti uzmanına vakaya özel tedavi planlamasını belirlemek ve restorasyona hazırlamak gibi önemli roller düşer. Tedavi planlamasını belirlemede her tedavi seçeneğinin öngörülen sonuçları, tüm tedavi alternatiflerinin maliyet/ risk/yarar oranları değerlendirilmeli ve bireysel beklentiler hesaba katılmalıdır. Bu vaka raporunda, erişkin bir hastada maksiller konjenital çift taraflı lateral diş eksikliğinde, ortodontik tedaviyi takiben izlenen protetik tedavi yaklaşımı anlatılmaktadır. Anahtar kelimeler: Lateral diş eksikliği, polidiastema, porselen laminate veneer GİRİŞ Konjenital diş eksikliği vakalarında maksiller ve mandibular ark uzunluğunda azalma ve okluzyonda bozulma meydana gelir. Bu vakaların tedavisinde okluzyonun yeniden oluşturulması eksik dişlerin iadesi önem taşır. 1,2 Yapılan birçok araştırmada, bu dişlerin eksikliğinin, konjenital diş eksikliklerinin görülme sıklığı sıralamasında ikinci olduğu söylenmektedir. 3-7 Lateral dişlerin eksikliği sonucunda ön bölgede estetik problemler ve fonksiyonel düzensizlikler ortaya çıkarak malokluzyon meydana gelebilir. 8 Konjenital lateral diş eksikliği olan hastaların tedavi planlamasında, hastanın yaşı, malokluzyonun tipi, boşlukların miktarı ve komşu dişlerin durumu göz önünde bulundurulması gereken önemli faktörlerdendir. 9 Eksik lateral dişlerin üç farklı tedavi seçeneği vardır; bunlar, kaninlere lateral formu verilmesi, diş destekli restorasyonlar ve tek diş implantlarıdır. En uygun tedavi planının seçiminde öncelikli kriter doğal yapının korunmasıdır. Bu nedenle, sonucu tahmin edilebilen bir tedavi planını başarabilmek için interdisipliner bir yaklaşım izlemek gerekmektedir. Seçilen tedavi planlaması, kabul edilebilir estetik ve fonksiyonu sağlayan minimal invaziv yöntem olmalıdır. 9 Restoratif tedavi için ideal olan diş pozisyonları ve boşluklarının ayarlanmasında en önemli rol ortodonti uzmanına düşer. 10 Ortodontik tedaviyi belirleyen en önemli faktör hastanın malokluzyon tipidir. Ayrıca 11

13 7tepe klinik Resim 1 kaninlerin rengi ile konumu, üst dudağın uzunluğu ve mevcut dişlerin boyutları ortodontik tedavi planlamasını etkileyen diğer foktörlerdir. 2,11,12 Kaninin lateral yerine alındığı durumlarda hem estetik hem de fonksiyonel açıdan yeni konumuna uyumlu hale gelebilmesi için kaninin möllenmesi gereklidir. Kaninin yerine alınacak olan birinci premolarlara da kanin dişin formu verilmeye çalışılmalı, palatinal tüberkül sebebiyle oklüzyonda fonksiyonel çatışmalar engellenmelidir. 2,12 Lateral diş eksikliğinin tedavi planlaması için Resim 2 12

14 Konjenital Çift Taraflı Maksiller Lateral Diş Eksikliğinde Ortodontik ve Protetik Tedavi Yaklaşımı günümüzde üç tip diş destekli restorasyon vardır. Bunlar, resin bağlı sabit protezler, kantilever sabit protezler ve geleneksel tam kuronlardır 9. Çoğu ergen ve yetişkin hasta, kaninin eksik lateral dişin pozisyonuna ektopik sürmesinden dolayı lateral dişin restorasyonu için gerekli olan yeterli boşluğa sahip değillerdir. Söz konusu olan tüm bu restoratif tedaviler, doğru hastada estetik, fonksiyonel ve uzun ömürlü olduğu gibi, yanlış hastalara uygulandığında ortaya çıkan sonuç ideal tedavinin uzağında kalacaktır. Tedavi sonucunun istenen şekilde olabilmesi için ortodonti uzmanının final restorasyonun tedavi planını önceden bilmesi ve komşu dişlerin doğru pozisyonlarını final restorasyona yardımcı olacak şekilde düzenlemesi gerekmektedir. 9 Bu vaka raporunda, konjenital lateral eksikliği olan yetişkin bir hastada ortodontik yaklaşımla düzenlenen dişler arası mesafelerin tedavi sonrasında ön grup dişlere uygulanan laminate venner ve tam kuron sabit protetik restorasyonlarla rehabilite edilmesi ile hastaya estetik ve fonksiyon kazandırılması anlatılmaktadır. Resim 3 OLGU Tanı: Fakültemize estetik şikayet ile başvuran 40 yaşındaki bayan hastanın ortodonti kliniğinde yapılan muayenesi sonucu Sınıf I iskeletsel ilişki ve çift taraflı konjenital lateral eksikliğine bağlı polidiastema teşhisi konulmuştur. Düz yumuşak doku profiline ve normal dik yön gelişimine sahip olan hastada, konjenital diş eksikliğine bağlı oluşan polidiastemaların gülümseme estetiğini son derece olumsuz etkilediği saptanmıştır. (Resim 1) Yapılan model analizinde üst çene santral dişlerin mezyo-distal çapları normal dişlere oranla daha dar olduğu ve alt çenede 3 mm lik çapraşıklık olduğu tespit edilmiştir. Tedavi Planı: Tedavi planlamasına karar verirken eksik diş sayısı, okluzal ilişki, hastanın yaşı, yer ihtiyacı, 13

15 7tepe klinik diğer dişlerin boyut ve şekli, maliyet/risk/yarar oranları değerlendirmiştir. Hastanın bu özellikleri göz önünde bulundurularak hazırlanan ortodontik tedavi planına göre kanin ve santral dişlerin arasındaki boşlukların azaltılarak protetik restorasyona uygun hale getirilmesi planlanmıştır. Tedavi Alternatifleri: Bir diğer tedavi planı alternatifi ise posterior bölgede sınıf I molar ilişki elde etmek amacı ile ağızdaki tüm sabit protezler çıkartılarak ortodontik diş hareketi ile implant boşluklarının hazırlanması şeklindedir. Ancak hasta implant yapılması konusunda isteksizdir. Bu nedenle limitli bir ortodontik tedavi ile sadece ön bölgedeki dişlerin protetik restorasyona uygun hale getirilmesi kararlaştırılmıştır. Tedavi Süreci: Tedaviye alt çene ve üst çene dişlerine 0.022x0.029 inç slotlu seramik braketlerin yapıştırılması ile başlanmıştır. Alt çene ön bölgedeki 3 mm lik çapraşıklık stripping yaparak düzeltilmiştir. Üst çene kanin dişlerinin lateral dişlere benzemesi için palatinal kök torku arttırılmış özel braketler kullanılmıştır. Kanin dişlerin diş eti seviyelerini lateral dişlere benzetmek amacı ile kanin braketleri diş eti seviyesine yakın konumlandırılmıştır (Resim 2). İdeal boşluklar elde edildikten sonra alt çenede sabit retansiyon aygıtı, üst çenede ise protezlerin yapım aşamasına kadar hareketli retansiyon aygıtı kullanılmıştır. Ortodontik tedaviyi takiben hasta protetik diş tedavisi kliniğine sevk edilmiştir. Hastanın estetik ve fonksiyonel rehabilitasyonu için santral ve kaninlerine minimal preperasyonla porselen laminate veneer, birinci premolarlara ise kanin formu verebilmek için tam kuron preperasyonu yapılarak zirkonya alt yapılı porselen kuron endikasyonu konuldu. Belirlenen tedavinin tahmini son halini hem hekimin hem de hastanın hayalinde canlandırabilmesi amacıyla tedavi öncesinde hastadan ölçü alınarak bir teşhis modeli elde edildi. Model üzerinde wax-up yapılarak istenilen diş boyutları ve şekli modele işlendi ve bu model üzerinde essix plağı hazırlandı. Dişler izole edildi ve hazırlanan essix plağının içine akışkan kompozit eklendi, hasta ağzına uygulanarak ışıkla sertleştirildi. Gerekli möllemeler, ilaveler ve düzenlemeler yapıldı ve hastanın da beğenisi alınarak yapılan geçici restorasyon teknisyene teslim edildi. Birinci bölge 4 numaralı dişin mevcut kuron sökümü yapıldı ve destek dişin mevcut sağlam diş dokusu miktarı yeterli bulunmadığı için metal-döküm post kavitesi açılarak ölçü alındı. Laboratuvardan gelen metal-döküm postun simantasyonu çinko polykarboksilat simanı ile yapıldıktan sonra kesimi düzenlendi. İkinci bölge 4 numaralı dişe basamaklı kesim yapıldı. Kanin ile santral dişlere minimal kesim preperasyonu yapılarak c tipi silikon (Zetaplus, orange wash) ile ölçü alındı. Laboratuvardan gelen laminate veneer ve kuronlar prova edildi ve hastanın da onayı alınarak simantasyon işlemine geçildi. Laminaların simantasyonu Variolink II ile üretici firmanın tavsiye ettiği şekilde yapıldı. Zirkonya destekli porselen kuronların simantasyonu çinko polykarboksilat simanı ile yapılarak bitirildi. Tedavi Sonuçları: Sabit ortodontik tedavi sonrasında, hastanın tüm ön bölge estetiği ile ilgili kaygılarının giderilmesi, renk ve şekil olarak daha estetik bir dental yapıya sahip olması ve gülümseme estetiğinin düzenlenmesi amacıyla laminate porselen uygulamaları ve sağ ve sol üst çenedeki 4 numaralı dişlere kuron yapılmasına karar verilmiştir. Hasta, Ortodonti ve Protez işbirliği ile yapılan tedavisi sonucunda memnun edici bir estetiğe kavuşmuştur. (Resim 3) KAYNAKLAR 1. Kokich VG. Managing orthodontic restorative treatment for the adolescent patient. In: McNamara JA, Brudon WL, eds. Orthodontics and dentofacial orthopedics. Ann Arbor, Michigan: Needham Press Inc, p Zachrisson BU. Improving orthodontic results in cases with maxillary incisors missing. Am J Orthod 1978, 73: Brekhus P, Oliver C, Montelius G. A study of the pattern and combination of congenitally missing teeth in man. J Dent Res 1944, 23: Muller TP, Hill IN, Peterson AC, Blayney JR. A survey of congenitally missing permanent teeth. J Am Dent Assoc 1970, 81: Baum BJ, Cohen MM. Studies on agenesis in the permanent dentition. Am J Phys Anthropol 1971, 35: Wojtowicz N, Kondrat-Wodzicka H. Congenital absence of teeth and malocclusions. Czas Stomatol 1972, 25: Malik SA. Missing and rudimentary upper lateral incisors: a statistical survey. J Dent 1972, 1: Ciğer S., Telli A.E. Kongenital lateral eksikliğinin Tedavisinde Begg Mekaniği. Türk Ortodonti Dergisi 1990, 3: Kinzer G.A., Kokich V.O., Managing Congenitally Missing Lateral Incisors Part II: Tooth-Supported Restorations. J Esthet Rest Dent 2005, 17: Kokich V.O., Kinzer G.A., Managing Congenitally Missing Lateral Incisors Part I: Canine Substitution. J Esthet Rest Dent 2005, 17: Mc Neill W.R., Joondeph D.R. Congenitally Absent Maxillary Lateral Incisor: Treatment Planning Considerations. Angle Orthod. 1973, Schwainger B., Shaye R. Management of cases with upper incisors missing. Am J. Ortohod. 1977, 71:

16 Sifiliz: Olgu Raporu Sifiliz: Olgu Raporu Yrd. Doç Dr. Erdoğan Fişekçioğlu Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı Yrd. Doç Dr. Semanur Dölekoğlu Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Mehmet İlgüy Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı ÖZET Sifilizin ağızdaki belirtilerinin gösterilmesi ve hastalığın ayırıcı tanısının prognoz açısından önemi bu olgu raporunda tartışılmıştır. Sifilizli hastalarda enfeksiyonun ilerleyişi karakteristik olarak üç safhada kendini gösterir. Sifiliz enfeksiyonu hastalığın sadece ilk iki evresinde fazlasıyla bulaşıcıdır. 32 yaşında erkek bir hasta ağzındaki beyaz oluşumlar şikayetiyle kliniğimize başvurmuştur. Yapılan klinik muayene sonucunda bu lezyonların sekonder sifiliz kaynaklı olabileceğinden şüphelenilmiştir. Nonspesifik serolojik test VDRL ve spesifik ve yüksek hassasiyetli serolojik test Treponema pallidum hemaglutinasyon testi (TPHA) sifiliz olduğunu göstermiştir. Sifiliz klinik olarak diğer oral mukoza lezyonları ile benzerlik gösterebilir ve diğer lezyonlarla ayırıcı tanısı zor olabilir. Bu nedenle dişhekimleri her türlü oral mukoza lezyonlarını dikkatlice değerlendirmelidir. Anahtar Kelimeler: Sifiliz, Opalin Plak Yazışma adresi Yrd. Doç. Dr. Erdoğan Fişekçioğlu Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı Bağdat Caddesi No: 238 Göztepe İstanbul Tel: (0216) (6424) Faks: (0216) E-posta: GİRİŞ Sifiliz spiroket bir bakteri olan Treponema pallidum un neden olduğu çok çeşitli klinik görüntüleri olan kronik sistemik veneryal bir hastalıktır. Sifiliz edinsel sifiliz ve konjenital sifiliz olarak iki ana gruba ayrılır; konjenital sifiliz gebeliği sırasında sifilizin ilk iki evresinde olan annelerin çocuklarında görülür. 1-4 Edinsel sifiliz erişkinlerde görülür ve üç evresi vardır. İlk evrede bakterinin bulaşmasından 2-4 hafta sonra, etkenin organizmaya girdiği yerde şankr adı verilen sert bir papül oluşur, üzerinde erozyon ve ülserler mevcuttur, bölgesel lenf bezleri reaksiyonel olarak büyür. 2. evrede splenomegali görülebilir ve ikterik bir tablo buna eşlik edebilir. Ağız içerisinde liken, lökoplaki ve oral mukozanın diğer sık görülen lezyonlarını andırabilen eritemli taban üzerinde bulunan erozyona uğramış eroziv plak ve beyaz renkli sığ papüllerle karakterize opalin plak adı verilen lezyonlar sifilizin tipik görüntüsüdür. 1-5 Her türlü ağız lezyonuna benzeyebildiği için bu evreye bukalemun evresi de denilir. Ağrısızdır ve bölgesel lenf bezleri atakedir. Bu evre sonrasında lezyonlar aylarca sürebilecek bir latent periyoda girer. 3. evrede spiroketler görülmez ancak antijenleri vardır ve tipik oluşumu nekrozlardır. Bu nekrozlara gom adı verilir. 1-5 Görüldüğü organa göre çok ciddi komplikasyonlara neden olur. 6 Bu makalede sifiliz lezyonlarının ayırıcı tanısı ve dişhekimliği bakımından öneminin vurgulanması amaçlanmıştır. 15

17 7tepe klinik OLGU 32 yaşında erkek hasta ağzındaki ağrısız beyaz oluşumlar şikayeti nedeniyle Oral Diagnoz ve Radyoloji Kliniğine başvurmuştur. Tıbbi anamnezinde herhangi bir sistemik hastalığın olmadığı belirlenmiştir Yapılan ağıziçi muayene sonucunda dilin dorsal yüzeyinde, sağ yanak mukozasında, alt dudak mukozasında ve dilin ventral yüzeyinde ağrısız, yüzeyden kabarık, beyaz, sınırları belirgin oluşumlar saptanmıştır. (Resim1-5) Sol yanak mukozasında liken planus lezyonunu andıran bir oluşum belirlenmiştir. (Resim 6) Lezyonların mukozadan uzaklaştırılamadığı tespit edilmiştir. Boyun lenf bezlerinin muayenesi sonucunda atake oldukları belirlenmiştir. Oluşumların karakteristik olarak sifilizin 2. evresinde görülen opalin plak evresiyle uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Hastadan sifiliz tanısı için Venereal Disease Research Laboratory (VDRL) testi ve sifilize özgü ve yüksek hassas serolojik test olan Treponema pallidum hemaglutinasyon testi (TPHA) istenmiştir. Testlerin sonucunda hastanın sifiliz olduğu belirlenmiştir. Hasta dermatoloji kliniğine tedavisinin yapılması için yönlendirilmiştir. dişhekimleri dikkatli olmalıdırlar. Sifiliz klinik olarak diğer oral mukoza lezyonları ile benzerlik gösterebildiğinden her türlü oral mukoza lezyonlarında sifilize özgü serolojik testlerinde istenmesi önem kazanmaktadır. Resim 1: Ağız mukozasının genel görüntüsü TARTIŞMA Cinsel yolla ya da kan transfüzyonlarıyla bulaşan ve yüzyıllardır tüm dünyada etkisini göstermekte olan sifiliz enfeksiyonu penisilinin bulunmasından sonra etkisini kaybetmiştir. 7 Bununla beraber hastalığın görülme sıklığı artmaktadır. 8,9 Özellikle homoseksüel erkeklerde daha fazla görüldüğü saptanmıştır.9 İhbarı zorunlu hastalıklardan biri olan sifilizin, tedavisinin çok kolay yapılabilmesine rağmen özellikle ağrısız latent bir periyottan sonra çok ciddi komplikasyonlar gözlenen 3. evreye geçişi önem kazanmaktadır. 1,5 Sifilizin 2. evredeki lezyonları coğrafya dili gibi anatomik varyasyonları taklit edebilme yeteneği nedeniyle gözden kaçabilmektedir. 4 Sifilizin 2.evresi lezyonlarının çok spiroket içermesi nedeniyle bulaşıcı ve enfekte bir dönemdir. 1,5 Bu nedenle ağız mukozasındaki lezyonlardan biyopsi alınması yerine serolojik testlerle tanı konulması tercih edilmelidir. 5,10,11 Yine de bu testlerin negatif çıkması hastalığın olmadığını kesin olarak göstermez Sifilizli kişilerdeki lezyonlar HIV geçişini kolaylaştırdığından HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalık testleri de yapılmalıdır Klinik her zaman için daha fazla önem kazanmaktadır. Cinsel temasla bulaşan bir hastalık olması dolayısıyla toplumda gizlenmesine neden olan sifiliz hastalığında Resim 2: Dudak mukozasında aftöz ülserasyonu andıran eroziv plak Resim 3: Dilin dorsal yüzeyindeki coğrafya dile benzeyen opalin plak 16

18 Sifiliz: Olgu Raporu Resim 4: Dilin ventral yüzeyindeki eroziv plak KAYNAKLAR 1. Neville BW, Damm DO, Allen CM, Bouquot JE. Oral And Maxillofacial Pathology. 2.edition, s , p , Saunders, Philadelphia, Çöloğlu AS. Stomatitler. S: Oral Patoloji Ağız Patolojisi. Yeditepe Üniversiyesi Yayın No:37, İstanbul, Özbayrak S. Spesifik enfeksiyonlarda oral mukoza. Oral Mukoza Hastalıkları Genişletilmiş 2. Baskı. s: 47-49,Quintessence Yayıncılık, İstanbul, Özbayrak S. Ağız Hastalıkları Atlası Tanı Kriterleri, Ayırıcı Tanı ve Tedavi Yaklaşımları. 1. Basım, Doğan Yayıncılık, İstanbul, Regezi JA, Sciubba JJ, Jordan RCK. Oral Pathology Clinical Pathologic Correlations. 4. edition, p.27-29, Saunders, St.Louis, Singh AE, Romanowski B. Syphilis: review with emphasis on clinical, epidemiologic, and some biologic features. Clin Microbiol Rev Apr;12(2): Mahoney JF, Arnold RC, Sterner BL, et al. Penicillin treatment of early syphilis. JAMA. 1944; 126(2): Ficarra G, Carlos R.Syphilis: The Renaissance of an Old Disease with Oral Implications. Head Neck Pathol September; 3(3): Viñals-Iglesias H, Chimenos-Küstner E.The reappearance of a forgotten disease in the oral cavity: syphilis. Med Oral Patol Oral Cir Bucal Sep 1;14(9):e Larson SA, Pope V, Johnson RE, Kennedy EJ jr, editors. A manual of tests for syphilis (9th edition). Washington DC: American Public Health Association, Ebel A, Bachelart L, Alonso J-M. Evaluation of a new competitive immunoassay (BioElisa Syphilis) for screening for Treponema pallidum antibodies at various stages of syphilis. J Clin Microbiol : Young H, Moyes A, Seagar L, McMillan A. Novel recombinantantigen enzyme immunoassay for the serological diagnosis of syphilis. J Clin Microbiol 1998; 36: Resim 5: Sağ yanak mukozasındaki opalin plak Resim 6: Liken planus lezyonunu andıran opalin plak 17

19 7tepe klinik İdiyopatik Trombositopenik Purpura: Bir Olgu Raporu ÖZET İdiyopatik Trombositopenik Purpura (İTP) trombositlerin yıkımı sonucu oluşan otoimmün bir hastalıktır. Ağzındaki yaygın hemarojik bül şikayeti ile kliniğimize başvuran 24 yaşındaki hastaya idiyopatik trombositopenik purpura tanısı konmuştur. Oral mukoza tutulumu tek başına ender olan İTP nin ayırıcı tanı ve dişhekimliği yönünden önemi bu olguda sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Hemarojik bül, trombositopeni, İTP Yrd. Doç Dr. Erdoğan Fişekçioğlu Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Dilhan İlgüy Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı GİRİŞ İdiyopatik trombositopenik purpura (ITP), erişkin ve çocuklarda trombositopeni ile karakterize, trombositopeniye neden olabilecek diğer hastalıkların dışlanması ile tanısı konulan otoimmun bir hastalıktır. Yıllık insidansın yaklaşık yarısını çocuk olgular oluşturmaktadır. Etnik gruplar, ırklar ve çevresel faktörler hastalığın görülme sıklığını değiştirmemektedir. Erişkinlerde ise, kadınlarda 2.6 kat daha fazla olmak üzere en çok yaşlarında görülmektedir. 1 Tek başına oral mukoza tutulumu ender olan ITP ayırıcı tanı ve dişhekimliği yönünden önemi bu olguda sunulmuştur. Yazışma adresi Yrd. Doç. Dr. Erdoğan Fişekçioğlu Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji Anabilim Dalı Bağdat Caddesi No: 238 Göztepe İstanbul Tel: (0216) (448) Faks: (0216) E-posta: efisekcioglu@gmail.com efisekcioglu@yeditepe.edu.tr OLGU 27 yaşındaki kadın hasta 2 saat önce ağzında oluşan değişiklikler şikayeti ile Oral Diagnoz ve Radyoloji Kliniğimize başvurmuştur. Sistemik olarak herhangi bir hastalığı olmayan hastanın, yapılan muayenesinde sol yanak mukozasında dudak komisurasında başlayıp arkaya doğru yoğun olarak hemorajik büllerin olduğu görüldü. (Resim 1) Sağ yanakta, alt ve üst dudak içinde de hemorajik büller saptandı. (Resim 2,3,4) Hasta ekstremitelerde ve vücudun diğer kısımlarında herhangi bir oluşumun bulunmadığını söyledi. Boynunda bir makülopapül oluşum saptandı. (Resim 5) Hemorajik büllerin henüz patlamadığı göz önüne alınarak Eritema Multiforme gibi bir tablo olabileceği düşünüldü ve hastaya deksametazon 2,25 mg/gün p.o. (dekort 0,5 mg tablet) başlandı. İki gün sonra kontrole çağrılan hastada sol yanak mukozasındaki hemorajik büllerin dikkat çekici olarak azaldığı (Resim 6), sağ yanakta ve üst dudak içindeki büllerin tamamen yok olduğu (Resim 7 ve 9) ve alt dudakta sadece iki hemorajik bül kaldığı görüldü. (Resim 8) Hastanın boynunda yeralan makülopapüllerde artış olduğu saptandı. (Resim 10) Sağ dizinin altında 18

20 İdiyopatik Trombositopenik Purpura yaklaşık olarak 3 cm çapında ekimoz (Resim 11) ve her iki bacakta da peteşiler görüldü. (Resim 12) Hastadan tam kan sayımı istendi ve trombosit sayısının 4000/ mm 3 olduğu görüldü. Bulgular göz önüne alınarak ve dermatoloji konsültasyonu sonucunda, hastaya İdiopatik Trombositopenik Purpura tanısı kondu ve hastanın yatarak tedavi edilmesi gerektiği belirtildi. Hasta tedaviyi kabul etmedi. Kendi aile doktoru tarafından 48mg/ gün metil prednizolon (Prednol, Mustafa Nevzat İlaç) başlandığı öğrenildi. 3 gün sonraki trombosit değeri 5000/mm 3 e çıktığı ve doktorun prednizolon dozunu yükselterek tedaviye devam ettiği öğrenildi. Resim 1: Sol yanak mukozasında hemorajik büller TARTIŞMA İdiyopatik trombositopenik purpura (İTP) izole trombositopeni, normal kemik iliği ve trombositopeniye yol açacak diğer nedenlerin olmaması ile karakterize otoimmün bir hastalıktır. İTP de trombosit membran glikoproteinlerine (GP) karşı oluşan otoantikorlar ve antitrombosit antikorları nedeniyle trombositler başta dalak olmak üzere retikuloendotelial sistemde tutunurlar. 1,2 Genellikle çocukluk çağında en sık karşılaşılan kazanılmış trombosit hastalığıdır. Çocuklarda en sık 2-5 yaş arası görülür ve her iki cinsiyette eşit görülmektedir. 2-5 Erişkinlerde ise en sık görüldüğü dönem -kadınlarda 2.6 kat daha fazla olmak üzere yaşlarıdır ve bu olgunun yaş ve cinsiyeti daha önce bildirilmiş çalışmalarla uyumludur. 1 Kanamaya ait bulgular trombositopeninin derecesine ve birlikte aspirin ve antipiretik alınmasıyla trombosit fonksiyonlarının bozulmasına bağlı olarak değişir. Ağız mukozasında tutulum ile ilgili olgular ender olmakla beraber trombosit sayısı 10 x 10 9 /L altında olan hastalarda özellikle diş eti ve mukoz membran kanamaları vardır. Kolay morarma ve peteşi yanında intrakranial kanama ve anemiye neden olabilecek mukoz membran kanamaları nadir olduğu belirtilmiştir. 1-5 Bu hastadaki trombosit sayısı 4000/mm 3 olarak bulunmuştur. Hastada herhangi bir intrakraniyal kanama olabileceği düşünülerek hastaneye yönlendirilmiştir. Ayrıca ITP olgularında oluşabilecek diffuz alveolar hemoraji sonucunda mortalitenin olduğu da bildirilmiştir. 5 Sonuç olarak nadir görülen mukoza tutulumu olan hemorajik büllerle seyreden İTP olgusu diş hekimliğinde ön tanının önemini vurgulamaktadır. Resim 2: Sağ yanak mukozasında seyrek hemorajik büller Resim 3: Alt dudak mukozasında hemorajik büller Resim 4: Üst dudak mukozasında hemorajik büller 19