ÖZET ...DEĞERLENDĐRMELER...

Transkript

1 ÖZET Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1, oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7,31 e yükselmiştir. Bu gelişmede, Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti nde de öngörüldüğü gibi, tütün ürünleri vergi düzenlemesi ile işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artış belirleyici olmuştur. Öte yandan, temel enflasyon göstergeleri ve hizmet fiyatları göreli olarak ılımlı seyrini korumuştur....değerlendđrmeler... Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1, oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 7,31 e yükselmiştir. Bu dönemde enerji, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altını dışlayan ÖKTG-H endeksinin yıllık artış oranı yüzde,9 a, bu endeksten işlenmiş gıda ürünleri çıkarılarak elde edilen ÖKTG-I göstergesinin yıllık artış oranı yüzde,7 ye gerilemiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya kıyasla gıda ile alkol-tütün gruplarının katkısı artarken enerji ve temel mal grubunun katkısı azalmış, hizmet grubunun katkısında belirgin bir değişim gözlenmemiştir. Sigara fiyatları Ocak ayı başında yapılan tütün ürünleri vergi düzenlemesinin (nispi ÖTV oranı yüzde ten yüzde, e yükseltilirken paket başına maktu ÖTV tutarı,9 TL olarak belirlenmiştir) etkisi ile yüzde 1,1 oranında artmış, böylelikle tütün ve gıda ürünleri fiyatları tüketici enflasyonundaki yükselişin belirleyicisi olmuştur. Bu iki grubun yıllık enflasyona katkısı bir önceki aya kıyasla 1, puan artmıştır. Zincirleme endeks çerçevesinde her yıl başında endekse dahil edilen ürünler ve bu ürünlerin göreli payları güncellenmektedir. Bu çerçevede, 13 yılında gıda ve alkolsüz içecekler grubunun endeks içindeki payı azalırken hizmet ve temel mal gruplarının payı yükselmiştir. 1 1 TÜFE Đşlenmemiş Gıda, Al. Đç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE ÖKTG-H ÖKTG-I Hizmet fiyatları Ocak ayında yüzde,9 oranında artarken grup yıllık enflasyonu önceki aya kıyasla sabit seyretmiştir. Alt gruplar bazında ulaştırma grubu dışındaki hizmet kalemlerinin yıllık enflasyonu sınırlı oranda artmıştır. Diğer taraftan, mevsimsellikten arındırılmış hizmet fiyatlarının artış eğilimi ile yayılım endeksinin bu dönemde bir miktar gerilemiş olması hizmet fiyatlarındaki ılımlı seyrin sürdüğüne işaret etmektedir. 9 Temel Mal Hizmet Diğer Hizmetler Haberleşme Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller I

2 Temel mal grubu enflasyonu yavaşlama eğilimini sürdürerek, Ocak ayı itibarıyla yüzde,3 olmuştur. Giyim grubunda sezon indirimleri Aralık ayının ardından Ocak ayında da bir önceki yıla kıyasla daha sınırlı olmuştur. Böylelikle yüzde 9,3 e ulaşan giyim grubu yıllık enflasyonu temel enflasyon göstergelerini olumsuz yönde etkilemeye devam etmiştir. Giyim dışındaki alt kalemlerde ise yavaşlama eğilimi korunmuştur. Dayanıklı tüketim malları fiyatları ılımlı bir seyir izlemiş ve fiyatlar yılı Ocak ayı seviyesinin de altına inmiştir. Giyim ve dayanıklı tüketim dışında kalan temel malların yıllık artış oranındaki yavaşlama ise bu dönemde sürmüştür Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal Altın Hariç - Otomobil Elektrikli ve Elektriksiz Aletler Mobilya Ocak ayında enerji fiyatları belediyelerce belirlenen su tarifelerindeki artışa (yüzde,33) bağlı olarak yüzde, oranında artmıştır. Öte yandan, bu dönemde mazot ve benzin fiyatlarındaki artışa karşın LPG fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle akaryakıt fiyatları azalmıştır. Sonuç olarak, grup yıllık enflasyonu yüksek bazın etkisiyle 1,9 puan gerileyerek yüzde 11,9 olmuştur. 1 Gıda Enerji 1 Đşlenmemiş Gıda Đşlenmiş Gıda Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yaklaşık 3 puan artarak yüzde, e yükselmiştir. Bu gelişmede işlenmemiş gıda fiyatlarının etkisi izlenirken işlenmiş gıda fiyatlarının aylık artış hızında yavaşlama kaydedilmiştir. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında yüzde,1 gibi yüksek bir oranda artış kaydeden işlenmemiş gıda fiyatlarında temel sürükleyici sebze fiyatları olmuştur. Sebze fiyatlarında yüzde 1, ile endeks tarihinin en yüksek Ocak ayı artış oranı kaydedilmiştir. Bitkisel ürünler ile meyve ve sebze üretici fiyatlarının aylık bazda gerilediği bu dönemde, tüketiciye sunulan taze meyve ve sebze fiyatlarının belirgin bir oranda yükselmesi ile bu sektördeki tüketici ve üretici enflasyon oranları arasındaki farkın açıldığı izlenmiştir. II

3 Đşlenmiş gıda fiyatları son dört aylık dönemdeki yüksek oranlı aylık artış eğiliminin ardından ılımlı seyrederek Ocak ayında yüzde, oranında artmıştır. Yurt içi buğday fiyatlarındaki yukarı yönlü seyre paralel olarak ekmek ve tahıllar grubundaki fiyat artışları sürerken ekmek ve tahıl dışında kalan işlenmiş gıda ürünlerinin fiyat artışları yavaşlamıştır. Bu çerçevede, yıllık işlenmiş gıda enflasyonu yüzde, e gerilemiştir. Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Ocak 13 Ocak Ocak 13 Ocak TÜFE 1,, 7,31 1,1 1. Mallar 1,91,3 7,39,17 Enerji,,19 11,9 11, Gıda ve Alkolsüz Đçecekler, 1,13, 11,7 Đşlenmemiş Gıda,3 1,1,3 13,9 Taze Meyve-Sebze 19,9,, 1,9 Diğer Đşlenmemiş Gıda, -,7,93,1 Đşlenmiş Gıda, 1,, 9, Ekmek ve Tahıllar,9 1,9 11,3, Diğer Đşlenmiş Gıda,39,7 7,39 1, Enerji ve Gıda Dışı Mallar 1, -,9,, Temel Mallar -1, -1,,3 1,7 Dayanıklı Mallar,9 1, -,9 1,9 Dayanıklı Mallar (Altın Hariç), 1, -,7,7 Alkollü Đçecekler ve Tütün 1,, 1,3 1,3 Altın -1, -1,7-3, 1,9. Hizmetler,9,9 7,1,33 Kira,,3,,9 Lokanta ve Oteller,9,7 9,,19 Ulaştırma Hizmetleri, 1,7 7, 1, Haberleşme Hizmetleri,1, 7, -, Diğer Hizmetler* 1,7 1,, 7,73 3. Temel Göstergeler Đşlenmemiş Gıda, Al. Đç. ve Tütün Dışı TÜFE,, 7,7 9,3 ÖKTG-H -,,1,9,7 ÖKTG-I -,17 -,,7, *Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi....üfe Ocak ayında üretici fiyatları tarım fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak yüzde,1 oranında azalmış ve yıllık enflasyon yüzde 1, e gerilemiştir. Bu dönemde, mevsimsellikten arındırılmış tarım fiyatlarındaki gerileme eğilimi devam etmiştir. Bitkisel ürünler ile meyve ve sebze fiyatları bu ayda yüzde 1, oranında azalırken canlı hayvan üretici fiyatlarındaki yavaşlama yüzde 7,3 lik düşüş ile daha da belirginlik kazanmıştır. Öte yandan, buğday fiyatlarındaki yukarı yönlü eğilim sürmüş, Mayıs ayından bu yana bu kalemdeki birikimli artış yüzde 17, ye ulaşmıştır. III

4 3 3 1 Tarım Bitkisel Ürünler ile Meyve ve Sebze Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ür. 1 Petrol Ürünleri Hariç Đmalat Sanayi Aylık % Değişim, 3 Aylık Hareketli Ortalama Yıllık % Değişim (Sağ Eksen) Ocak ayında imalat sanayi fiyatları yüzde,9 oranında yükselmiştir. Son sekiz aydır kesintisiz olarak azalan ana metal fiyatları bu dönemde uluslararası metal fiyatlarındaki gelişmelerin gecikmeli etkileriyle artmıştır. Benzer şekilde, artan uluslararası petrol fiyatlarına paralel olarak petrol ürünleri fiyatları da yükselmiştir. Petrol ve ana metal dışı imalat sanayi enflasyonu ise Ocak ayında sınırlı bir miktar artmıştır. MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, imalat sanayi fiyatlarındaki artışı dayanıklı tüketim malları grubunun sınırladığı gözlenmiştir. Ocak ayında dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve mücevherat fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak düşmüştür. Öte yandan, bu dönemde ara mal fiyatları temelde kum-kil ürünleri, ahşap plaka ve öğütülmüş tahıl ürünleri fiyatlarındaki artışa bağlı olarak yükselmiştir. Sermaye malları fiyatlarındaki artışta ise elektrikli motor ve jeneratörler ile motorlu taşıt ve bunların motorlarıyla ilgili parçaların fiyatlarındaki yükseliş etkili olmuştur. Sonuç olarak, Ocak ayında yıllık bazda yüzde 1, oranında artan imalat sanayi fiyatları tüketici fiyatları üzerinde imalat sanayi kaynaklı baskıların ılımlı seyretmiş olduğuna işaret etmiştir Sermaye Malları Ara Malları - Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları IV

5 ...TABLOLAR Ocak Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 13 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE 1 1, 7,31, 1,1 Gıda ve Alkolsüz Đçecekler,9,, 1,13 11,7 Alkollü Đçecekler ve Tütün,7 1, 1,3, 1,3 Giyim ve Ayakkabı,3 -,9 9,7-7, 7, Konut 1,,7 1,9 1,3,99 Ev Eşyası 7, 1,,37 1, 11, Sağlık,,,1,9,1 Ulaştırma 17,99, 3,93,,9 Haberleşme, -,, -,1 1, Eğlence ve Kültür,9, 1,39,3 7, Eğitim 1,91,1,97 -,,3 Lokanta ve Oteller,1,9 9,,7,19 Çeşitli Mal ve Hizmetler,1 1,71,7 1,79 17,3 Kaynak: TÜĐK. Ocak Ayı ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 13 Aylık Yıllık Aylık Yıllık ÜFE 1 -,1 1,,3 11,13 Tarım 1,3 -, -7,7,97, Bitkisel, Meyve ve Sebze Ürünleri 1,7-1, -7,3,77 7,7 Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler,7 -,77-9,91,,9 Sanayi 3,,9 3,, 11,71 Madencilik 3,,77,9 1, 1,77 Đmalat 7,1,9 1,,11, Petrol Ürünleri Hariç Đmalat 9,3,7 1,7, 1,99 Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç Đmalat,1,,1 -, 1, Elektrik, Gaz ve Su, -,9 1,1 1,7,7 MIGS Sınıflamasına Göre ÜFE Gelişmeleri (Aylık Yüzde Değişim) Oca. Şub. Mar. Nis. May. Haz. Tem. Ağu. Eyl. Eki. Kas. Ara. Oca.13 Yıllık Ara Malları -,1-1,1 1,, -, -, -,,,,1 -,3 -,,,7 Sermaye Malları,3 -,3,7,1 -,,17 -, -,1,39,1,9,3, 1, Dayanıklı Tüketim Malları, 1,7 -,19-1, -1,1 1,3 -,,,71 -,9-1,,9 -,97 1, Dayanıksız Tüketim Malları -,7 1,,,, -,7,,,7,7 -,3 -,17,19,3 Enerji 1, -3,17,,9 -, -, -1,9, 1, -,93 1,7 -,,33 1,7 Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye Đstatistik Kurumu (TÜĐK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V