İSTANBUL`DA ULAŞIM VE HAREKETLİLİK

Transkript

1 İSTANBUL`DA ULAŞIM VE HAREKETLİLİK ÖZET BİLGİ -

2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ 1. İSTANBUL'DA ULAŞIM VE HAREKETLİLİK ANKET BİLGİLERİ Genel Hareketlilik Bilgileri Hareketlilik Oranları Ulaşım türlerine göre hareketlilik oranları Sosyo Ekonomik Yapıya göre hareketlilik oranları Yakalar Arası Hareketlilik Bilgilerindeki Değişiklikler Yolculukların Amaçları na Göre Hareketlilik Yolculukların Günlük Saat Dilimlerine Göre Dağılımı ERİŞİLEBİLİRLİK Ulaşım Türlerine Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Sosyo Ekonomik Yapıya Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Yakalar Arası Yapılan Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Yolculuk Amaçlarına Göre Mesafelerdeki Değişiklikler YOLCULUK DAĞILIMI İlçeler arası ve ilçe içi yolculukların türlerine göre dağılımı Mahalleler arası ve mahalle içi yolculukların türlerine göre dağılımı Yakalar aras ı yapı lan yolculukların türlerine göre dağılımı Yolculukların amaçlarına göre saatlik dağılımı İSTANBUL ENTEGRE KENTSEL ULAŞIM MASTER PLANI ÇALIŞMASI

3 Tablo Listesi Tablo ve 2007 Ulaşım Ana Planı Karşılaştırmaları...8 Tablo 1.2 Yaş Gruplarına Göre Hareketlilik Oranı Tablo 1.3 Eğitim Durumuna Göre Hareketlilik Oranı Tablo 1.4 Gelir Gruplarına Göre Hareketlilik Oranı Tablo 1.5 Asya Yakas ı Hareketlilik Oranı Tablo 1.6 Avrupa Yakas ı Hareketlilik Oranı Tablo 1.7 Yolculuklar ın Amaçları na Göre Hareketlilikleri Tablo 1.8 Yolculukların Başlangıç Saatlerine Göre Dağılımı(%) Tablo 1.9 Yolculukların Başlangıç Saatlerine Göre Dağılımı ( Yolculuk) Tablo 1.10 Yolculukların Bitiş Saatlerine Göre Dağılımı(%) Tablo 1.11 Yolculukların Başlangıç Saatlerine Göre Dağılımı(Yolculuk) Tablo 2.1 Cinsiyete Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Tablo 2.2 Yaşa Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Tablo 2.3 Eğitim Durumuna Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Tablo 2.4 Gelir Durumuna Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Tablo 2.5 Yakalar Aras ı Yapılan Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Tablo 2.6 Yolculuk Amaçlarına Göre Mesafelerdeki Değişiklikler Tablo 3.1 İlçeler arası ve ilçe içi yolculukların türlerine göre dağılımı Tablo 3.2 Mahalleler arası ve mahalle içi yolculukların türlerine göre dağılımı Tablo 3.3 Yakalar arası yapılan yolculukların türlerine göre dağılımı Tablo 3.4 Yaya yolculuklarının başlangıç saatlerine göre dağılımı Tablo 3.5 Yaya yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 3.6 Oto yolculuklarının başlangıç zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 3.7 Oto yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 3.8 Servis yolculuklarının başlangıç zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 3.9 Servis yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 3.10 Toplu taşıma yolculuklarının başlangıç zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 3.11 Toplu taşıma yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Tablo 4.1 Ulaşım Master Planı Kapsamında JICA Ekibinin Yaptığı İşler Tablo 4.2 Ulaşım Ana Planı Çalışma Takvimi

4 Şekil Listesi Şekil 1.1 Yaş Gruplarına Göre Hareketlilik Oranı Şekil 1.2 Tüm Seyahatlerin Başlangıç ve Bitiş Zaman Aralık Yüzdeleri Şekil 1.3 Tüm Seyahatlerin Başlangıç ve Bitiş Zaman Aralık Yüzdeleri Kümülatif Toplamı 18 Şekil 3.1 Yaya yolculuklarının başlangıç saatlerine göre dağılımı Şekil 3.2 Yaya yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Şekil 3.3 Oto yolculuklarının başlangıç zamanına göre yüzdelik dağılımları Şekil 3.4 Oto yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Şekil 3.5 Servis yolculuklarının başlangıç zamanına göre yüzdelik dağılımları Şekil 3.6 Servis yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları Şekil 3.7 Toplu taşıma yolculuklarının başlangıç zamanına göre yüzdelik dağılımları Şekil 3.8 Toplu taşıma yolculuklarının bitiş zamanına göre yüzdelik dağılımları

5 GİRİŞ Günümüzde İstanbul la ilgili olarak akla gelen ilk sorun ulaşımdır. Uzun yıllar ihmal edilen yatırımlar, yanlış uygulamalar ve plansız çalışmalar sonucunda İstanbul ulaşımı, kentin ihtiyaçlarına cevap verememektedir. Şehirde gerçekleştirilen tüm faaliyetlerin ulaşımla doğrudan veya dolaylı olarak bir bağlantısı olduğundan, ulaşım sistemleriyle ilgili bu durum kentin bütününe yansımıştır. İstanbul un çağdaş bir metropol vizyonuna sahip olması, ancak ulaşım sisteminin sürdürülebilir stratejik düzeydeki ulaştırma politikaları doğrultusunda esneklik, dinamiklik ve süreklilik niteliklerine uygun olarak planlanması ve bu planlara bağlı kalınması ile mümkün olabilecektir. İstanbul Ulaşım Ana Planı (İUAP) Proje Merkezi, İstanbul un tüm sosyal ve ekonomik aktiviteleri sonucu ortaya çıkan ulaşım talebi ve ulaşım hareketliliğini bir sistem yaklaşımı ile matematiksel olarak ifade ederek modelleme yapmayı, mevcut ulaşım sorunlarının çözümü için düşünülen alternatiflerin sınanması ve sıralanmasında, gelecekte planlanan arazi kullanım kararlarının yaratacağı ulaşım talep ve hareketliliğini belirlemede ve çözmede, toplu taşıma sistemi ve karayolu şebekesine yönelik iyileştirici müdahalelerin sonuçlarının sınanmasında ve büyük ölçekli münferit kentsel yatırımların trafik etki analizlerinin yapılmasında etkin olarak kullanılan, uluslararas ı standartlarda ve bilimsel olarak kabul edilebilir hassaslıkta kalibre edilmiş ulaşım modeli üretmeyi amaçlamaktadır. İstanbul un 2025 yılı ulaşım talebinin karşılanması amacıyla, 1997 tarihli İstanbul Ulaşım Ana Planının revizyon çalışmaları tarafından yürütülmektedir. Söz konusu çalışma, 1. Mevcut Ulaşım Sistemi Analitik Etüdü ve Ulaşım Modeli Kalibrasyonu 2. Trafik Üretim Kılavuzu Hazırlanması- Lojistik Altyapı tespit ve Planlama Çalışması 3. İstanbul Kentsel Ulaşım Ana Planı olmak üzere üç aşama ve başlıkta değerlendirilerek yapılması öngörülmüştür. - 5

6 tarafından yürütülen 2007 Ulaşım Ana Planı İstanbul un 2025 yılı ulaşım talebinin karşılanması amacıyla yapılmakta olup, söz konusu çalışmanın Mevcut Ulaşım Sistemi Analitik Etüdü ve Ulaşım Modeli Kalibrasyonu çalışmasına ait Hane Halkı Ulaşım Anketleri Haziran 2007 de tamamlanmıştır. İstanbul sınırları dahilinde mevcut arazi kullanımların ürettiği trafik etkilerinin belirlenmesine dönük Trafik Üretim Kılavuzu ile mevcut lojistik alt yapının tespiti ve İstanbul metropol alanındaki yük akışının mevcut Karayolu şebekesindeki etkisi ile kentsel trafik yoğunluğuna getirdiği sıkışıklığın çözümünü amaçlayan 2.Aşama çalışmalarına Haziran 2007 de başlanmış olup Haziran 2008 de bitirilmesi hedeflenmiştir. 3.aşama ise, 2025 Plan Hedef yılı ulaşım talebinin karşılanmasına dönük kısa, orta ve uzun vadeli plan ve programların oluşturulması ve bunlardan seçilen pilot proje uygulama çalışmalarını kapsamaktadır. Söz konusu 3 aşama için Uluslar arası destek ve teknoloji transferi alımı yönünde karar alınmış ve bu doğrultuda İstanbul Entegre Kentsel Ulaşım Master Planı Çalışması başlığı altında Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) ile tarihinde iş akdi imzalanmıştır. Süreç uluslararası teknik işbirliği için gerekli yasa ve yönetmelikler doğrultusunda gerekli prosedürlerin tamamlanmas ı sonrasında 25 Haziran 2007 tarihinde Japonya dan uzman ekibin İstanbul a gelmesi ile fiilen başlamıştır. JICA ve Belediye eş uzman ekibi birlikte yürütülecek olan İstanbul Entegre Kentsel Ulaşım Master Planı Çalışması yaklaşık 17 ay sürecek olup Kasım 2008 de tamamlanması hedeflenmektedir. - 6

7 1. İSTANBUL'DA ULAŞIM VE HAREKETLİLİK ANKET BİLGİLERİ 1.1 Genel Hareketlilik Bilgileri İstanbul da daha önce 1985, 1987 ve 1997 yıllarında olmak üzere üç ayrı ulaşım ana planı çalışması yapılmıştır. Aşağıdaki tabloda 1997 ve 2007 Ulaşım Ana Planı karşılaştırmaları verilmiştir. 10 yıl içerisinde değişen veriler karşılaştırılacak olursa; 1997 Ulaşım Ana Plan çalışması hektarlık alanda; 2007 Ulaşım Ana Planı ise İstanbul il bütünü olan; kentsel ve kırsal yerleşim yerleri ve 32 ilçede (3030 içi ve dışı nın tamam ı) dahil olmak üzere toplam hektarlık alanda yapılmıştır çalışma alanı nüfusu iken %25 lik bir artışla 2005 te nüfus e varmıştır Ulaşım Ana Plan ı için hane ile 2007 Ulaşım Ana Planı için haneye gidilmiş ve ile görüşülmüştür. İstanbul da trafiğe kayıtlı özel otomobil sayısı 1997 yılında iken %42 lik bir artışla 2005 te e ve 2007 de de e çıkmıştır yılında günlük motorlu araçlarla yapılan yo lculuk sayıs ı iken 2007 yılında % 15 lik bir artış göstererek olmuştur. Motorlu araçlarla yapılan ortalama yolculuk uzunluğu 1997 de 41 dakika; 2007 de ise 45,8 dakika olarak hesaplanmış ve 10 yıl içerisinde %10 luk bir artış göstermiştir. Motorlu araçlarla en fazla ev bazlı iş yolculukları yapılmaktadır ve 1997 yılında iş yolculuğu; 2007 de ise iş yolculuğu yapılmış olup 10 yıl içerisinde %11,42 lik bir artış göstermiştir Ulaşım Ana Planı na göre yolculuklar ın %40 ı özel oto ve %60 ı toplu taşıma; 2007 de ise %29 u özel oto ve %71 i toplu taşımayla yapılmıştır. Başka bir deyişle 10 yılda özel taşımanın payı %38 oranında azalırken toplu taşımanın payı da %15 oranında artmıştır. Sonuç olarak son on yılda ortalama yolculuk süresi %10 oranında artarken yolculuk sayısının %14,57 lik bir artış gerçekleştirdiği ve toplu taşıma payının %15 arttığı ve bu doğrultuda - 7

8 gerçekleştirilen ulaşım yatırımlarının kentin büyüme hızından daha fazla olduğu açıkça görülmektedir. Tablo ve 2007 Ulaşım Ana Planı Karşılaştırmaları Çalışma Artış-Azalış Çalışma Alanı(Ha) % Çalışma Alanı Nüfusu % İstihdam % Trafiğe Kayıtlı Özel Otomobil Sayısı % Motorlu Araçlarla Yapılan Yolculuk Sayısı % Ortalama Yolculuk Uzunluğu ( Dakika ) (Motorlu Araçla) 41 45,8 10% Ev - İş 43 48,26 11% Ev - Okul 37,4 41,52 10% Ev - Diğer 42 44,64 6% Ev Uçlu Olmayan 34 40,73 17% Yolculuk Amaçları (Motorlu Araçla) Ev - İş ,42% Ev - Okul ,29% Ev - Diğer ,75% Ev Uçlu Olmayan ,29% Toplam ,57% Türel Dağılım ( % ) Özel Taşıma % Toplu Taşıma % Toplam Nüfus: ** Günlük Yolculuk Sayıs ı : *** Toplam Araç Sayıs ı : * Toplam Otomobil Sayıs ı : * Toplam Otomobil Sayıs ı: ** Köprülerden Geçen Günlük Araç Sayısı: ~ Asya Yakasından Avrupa Yakasına Geçen Araç Sayıs ı : Avrupa Yakasından Asya Yakasına Geçen Araç Sayıs ı : Transit Geçen Araç Sayıs ı : Günlük Trafikteki Otomobil Sayıs ı : 0,8 1 milyon* Günlük Trafikteki Araç Sayıs ı : 1,3 1,6 milyon* Ortalama Yolculuk Süresi: 29,7 dakika - 8

9 Ortalama Araçl ı Yolculuk Süresi: 45,8 dakika 1000 Kişiye Düşen Otomobil Sayısı: 125 Araç** İki Kıta Arasındaki Günlük Yolculuk:1,1 milyon*** Gidilen Hane Sayıs ı : Görüşülen Hane Sayısı: Görüşülen Kişi Sayısı: Örneklem Oran ı : 2,2 Cevaplama Oran ı : %80 (*2007 verileri, **2005 verileri, ***2006 verileri) 1.2 Hareketlilik Oranları Yapılan hane halk ı anketleri sonucunda brüt hareketlilik oranı 1,74; net hareketlilik oran ı ise 2,82 olarak hesaplanmıştır. Brüt hareketlilik oran ı, o amaçla yapılan toplam seyahatin 6 yaş altı dahil toplam nüfusa bölünmesi ile; net hareketlilik oranı ise o amaçla yapılan toplam seyahatin o amaçla seyahat yapan insan sayısına bölünmesi ile hesaplanmıştır. Hareket oranına bakıldığında ise tüm kişilerin % 62 sinin hareketli olduğu gözlenmiştir. 1.3 Ulaşım türlerine göre hareketlilik oranları Yapılan anketlere göre yolculuklar ı n %50,7 si motorlu araçlarla; %49,3 ü de yaya olarak yapılmıştır. Buna bağlı olarak motorlu araçlarla yapılan yolculuklar ın hareketlilik oran ı 0,88; yaya yolculuklar ını n hareketlilik oran ı ise 0,86 dı r. 1.4 Sosyo Ekonomik Yapıya göre hareketlilik oranları Yapılan anketlere göre yolculukları n %40,9 u kadınlar tarafı ndan; %59,1 i de erkekler tarafından yapılmıştır. Buna bağlı olarak kadınların yaptığı yolculukların hareketlilik oran ı 1,36; erkeklerin yaptığı yolculukların hareketlilik oranı ise 1,95 tir. Aşağıdaki Tablo 1.2 ve Şekil 1.1 yaş gruplarına göre hareketlilik oran dağılımını vermektedir. Buna bağlı olarak yaş arasındaki yolculukların en fazla sayıda ve hareketlilik oranı da 2,42 olarak en büyük değerde olduğu görülmektedir. - 9

10 Tablo 1.2 Yaş Gruplarına Göre Hareketlilik Oranı Yaş Aralığı Yolculuk Sayısı Kişi Sayısı Hareketlilik Oranı , , , , , , , , , , , , , , , , ,48 Toplam ,74 3 2,5 2 1,5 1 0, Hareketlilik Oranı Yaş Aralığı Şekil 1.1 Yaş Gruplarına Göre Hareketlilik Oranı Eğitim durumuna göre hareketlilik oranları karşılaştırıldığında, yüksek lisans/doktora yapanların hareketlilik oran ı en yüksektir. Bunun dışında yolculukların çoğu ilkokul mezunu olan kişiler tarafından yapılmıştır. - 10

11 Tablo 1.3 Eğitim Durumuna Göre Hareketlilik Oranı Eğitim Durumu Yolculuk Sayısı Kişi Sayısı Hareketlilik Oranı Bir okul bitirmemiş ,11 İlkokul ,49 İlköğretim ,87 Ortaokul ,69 Ortaokul dengi meslek okulu ,68 Lise ,74 Lise dengi meslek okulu ,90 Yüksek okul ,89 Fakülte ,00 Yüksek lisans/doktora ,16 Toplam ,74 Aşağıdaki Tablo 1,4 te gelir gruplarına göre hareketlilik oranların ı göstermektedir. Buna göre gelir grubu YTL arsında olan kişilerin hareketlilik oranı en yüksektir. Bunun dışında yolculukların çoğu gelir grubu YTL arsında olan kişiler tarafından yapılmıştır. Tablo 1.4 Gelir Gruplarına Göre Hareketlilik Oranı Gelir Aralığı (YTL) Yolculuk Sayısı Kişi Sayısı Hareketlilik Oranı 250< , , , , , , , , , , , , , , > ,73 Total ,74-11

12 Yakalar Arası Hareketlilik Bilgilerindeki Değişiklikler Aşağıdaki Tablo 1,5 te Asya yakasındaki en yüksek hareketlilik oranı Adalar da olduğu gözükse de en az sayıda yolculuk bu ilçede oturanlar tarafından yapılmıştır. En fazla sayıda yolculuklar Ümraniye ve Kadıköy ilçelerinde oturanlar tarafından yapılmıştır. Buna bağlı olarak da hareketlilik oranlar ı ise 1,67 ve 1,93 tür. Tablo 1.5 Asya Yakas ı Hareketlilik Oranı İlçe Adı Adalar Beykoz Kadı köy Kartal Maltepe Pendik Sultanbeyli Şile Tuzla Ümraniye Üsküdar Gebze Toplam Yolculuk Sayısı Kişi Sayısı Hareketlilik Oranı , , , , , , , , , , , , ,77 Aşağıdaki Tablo 1,6 da Avrupa yakasındaki en yüksek hareketlilik oranı Eminönü İlçesi nde olduğu gözükse de en az sayıda yolculuk bu ilçede oturanlar tarafından yapılmıştır. En fazla sayıda yolculuklar Gaziosmanpaşa ve Bağcılar ilçelerinde oturanlar tarafından yapılmıştır. Buna bağlı olarak da hareketlilik oranları ise 1,72 ve 1,64 tür. - 12

13 Tablo 1.6 Avrupa Yakası Hareketlilik Oranı İlçe Adı Yolculuk Sayısı Kişi Sayısı Hareketlilik Oranı Avcı lar ,83 Bağcılar ,64 Bahçelievler ,54 Bakı rköy ,98 Bayrampaşa ,88 Beşiktaş ,86 Beyoğlu ,79 Büyükçekmece ,69 Çatalca ,63 Eminönü ,02 Esenler ,65 Eyüp ,97 Fatih ,8 Gaziosmanpaşa ,72 Güngören ,62 Kağıthane ,72 Küçükçekmece ,65 Sarı yer ,88 Silivri ,57 Şişli ,91 Zeytinburnu ,83 Toplam ,73 Yolculukların Amaçlarına Göre Hareketlilik Tablo 1,7 de görüldüğü gibi seyahat amaçlarına göre seyahat oranları karşılaştırıldığında 0,65 lik oranla ev bazlı diğer (HBO) seyahatler ilk sırada yer almaktadır. Bunu 0,56 lık oranla ev bazlı iş (HBW) seyahatleri, 0,37 lik oranla ev bazl ı okul seyahatleri (HBS) ve 0,16 lık oranla da ev bazl ı olmayan seyahatler (NHB) takip etmektedir. Tablo 1.7 Yolculukların Amaçlarına Göre Hareketlilikleri Yolculuk Amaçları (%) Yolculuk Sayısı Kişi Sayısı Hareketlilik Oranı Ev İş 32, ,56 Ev - Okul 21, ,37 Ev - Diğer 37, ,65 Ev Uçlu Olmayan 9, ,16 Toplam ,74-13

14 1.7 Yolculukların Günlük Saat Dilimlerine Göre Dağılımı Motorlu araçlarla yapılan seyahatlerin gün içindeki saatlere dağılımı, ulaşım altyapısında ortaya çıkacak darboğazların belirlenmesi açısından çok önemlidir hane halkı anketlerinde kişilere seyahatlerin başladığı ve bittiği saatler sorulmuştur. Tablo 1.8 ve Tablo 1.10 motorlu seyahatlerin amaçlarına göre başlangıç ve bitiş zaman aralıklarını gösterilmektedir. Seyahatlerin en fazla 07:00 09:00 ve 17:00 20:00 saatleri arasında zirve yaptığı görülmektedir. Toplam seyahatlerin %26 sı sabah 07:00 09:00 saatleri arasında ve %25 i de akşam 17:00 20:00 saatleri arasında başlamaktadır. Toplam seyahatlerin %33 ü sabah 07:00 10:00 saatleri arasında ve % 18 i de akşam 18:00 20:00 saatleri arasında bitmektedir. Bu seyahatleri amaçlarına göre en fazla ev bazlı iş ve ev bazlı okul seyahatleri oluşturmaktadır. Şekil 1.2 motorlu seyahatlerin başlangıç ve bitiş saatlerine göre dağılımı gösterilmektedir. Şekil 1.3 ise tüm seyahatlerin başlangıç ve bitiş zaman aralıklarına göre kümülatif toplamlarından elde edilmiştir. Bu eğriler arasında kalan alan ise trafikte geçen zaman aralığını göstermektedir. Tablo 1.8 Yolculukların Başlangıç Saatlerine Göre Dağılımı(%) Başlangıç % HBW % HBS % HBO % NHB % Toplam 00:00-01:00 0,1 0 0,33 0,1 0,14 01:00-02:00 0,16 0 0,28 0,11 0,16 02:00-03:00 0,1 0,01 0,13 0,05 0,09 03:00-04:00 0,1 0,01 0,09 0,03 0,08 04:00-05:00 0,16 0,01 0,12 0,04 0,12 05:00-06:00 0,67 0,08 0,21 0,26 0,44 06:00-07:00 7,54 5,75 1,79 1,17 5,36 07:00-08:00 20,71 17,51 3,76 2,93 14,68 08:00-09:00 14,92 15,15 5,57 4,22 11,81 09:00-10:00 3,88 2,06 5,78 5,54 4,21 10:00-11:00 1,38 1,28 6,26 7,73 3,07 11:00-12:00 0,86 3,82 6,94 8,83 3,41 12:00-13:00 0,96 10,59 7,53 9,76 4,68 13:00-14:00 0,67 3,36 7,75 9,2 3,48 14:00-15:00 0,78 4,98 7,72 9,57 3,79 15:00-16:00 1,55 10,21 7,37 9,19 4,85 16:00-17:00 2,84 9,51 8,04 8,3 5,52 17:00-18:00 7,92 9,54 7,89 7,77 8,13 18:00-19:00 14,33 4,02 6, ,33 19:00-20:00 10,69 0,92 4,82 3,98 7,29 20:00-21:00 5,07 0,52 3,8 1,96 3,84 21:00-22:00 2,29 0,41 2,99 1,14 2,1 22:00-23:00 1,45 0,2 2,4 0,72 1,44 23:00-00:00 0,89 0,06 1,91 0,39 0,98 Toplam

15 Tablo 1.9 motorlu seyahatlerin amaçlarına göre başlangıç saatlerine göre yolculuk dağılımlarını ve hareketlilik oranlarını göstermektedir. Toplam yolculuklar ın hareketlilik oranı sabah 07:00 09:00 ve 15:00 19:00 saatleri arasında en görülmektedir. yüksek değerde olduğu Tablo 1.9 Yolculukların Başlangıç Saatlerine Göre Dağılımı ( Yolculuk) Başlangıç Hareketlilik HBW HBS HBO NHB Toplam Süreleri Oranı 00:00-01: :00-02: :00-03: :00-04: :00-05: :00-06: ,01 06:00-07: ,08 07:00-08: ,21 08:00-09: ,18 09:00-10: ,08 10:00-11: ,07 11:00-12: ,08 12:00-13: ,11 13:00-14: ,08 14:00-15: ,09 15:00-16: ,11 16:00-17: ,12 17:00-18: ,14 18:00-19: ,15 19:00-20: ,1 20:00-21: ,06 21:00-22: ,04 22:00-23: ,03 23:00-00: ,02 Toplam ,74-15

16 Tablo 1.10 Yolculukların Bitiş Saatlerine Göre Dağılımı(%) Bitiş Saatleri % HBW % HBS % HBO % NHB % Toplam 00:00-01:00 0,44 0,02 0,77 0,17 0,44 01:00-02:00 0,28 0 0,45 0,14 0,27 02:00-03:00 0,13 0,02 0,2 0,06 0,12 03:00-04:00 0,1 0,01 0,13 0,06 0,09 04:00-05:00 0,12 0 0,11 0,04 0,09 05:00-06:00 0,3 0,01 0,13 0,1 0,2 06:00-07:00 1,82 0,67 0,65 0,47 1,26 07:00-08:00 11,15 11,47 2,15 1,75 8,25 08:00-09:00 22,92 20,79 4,69 3,7 16,62 09:00-10:00 9,43 6,13 5,78 4,62 7,67 10:00-11:00 2,5 1,73 5,95 6,48 3,55 11:00-12:00 1,1 1,57 6,57 8,03 3,06 12:00-13:00 1,02 9,22 7,45 9,26 4,45 13:00-14:00 0,71 5,93 7,68 9,62 3,89 14:00-15:00 0,69 3 7,67 9,08 3,4 15:00-16:00 1,08 7,52 6,86 9,58 4,12 16:00-17:00 1,93 9,94 7,62 8,83 5,04 17:00-18:00 4,11 9,21 7,78 7,83 6,05 18:00-19:00 9,59 7,71 7,18 7,75 8,58 19:00-20:00 13,21 2,83 6,22 5,89 9,4 20:00-21:00 9,4 1,07 5,08 3,22 6,64 21:00-22:00 4,46 0,51 3,64 1,86 3,47 22:00-23:00 2,17 0,41 2,75 0,77 1,95 23:00-00:00 1,33 0,22 2,49 0,71 1,4 Toplam Tablo 1.11 motorlu seyahatlerin amaçlarına göre ve hareketlilik oranların ı göster 07:00 10:00 ve 16:00 20:00 saatleri arasında en bitiş saatlerine göre yolculuk dağılımlarını mektedir. Toplam yolculuklar ın hareketlilik oranı sabah yüksek değerde olduğu görülmektedir. - 16

17 Tablo 1.11 Yolculukların Başlangıç Saatlerine Göre Dağılımı(Yolculuk) Bitiş Süreleri HBW HBS HBO NHB Toplam Hareketlilik Oranı 00:00-01: ,01 01:00-02: :00-03: :00-04: :00-05: :00-06: :00-07: ,02 07:00-08: ,12 08:00-09: ,24 09:00-10: ,12 10:00-11: ,07 11:00-12: ,07 12:00-13: ,1 13:00-14: ,09 14:00-15: ,08 15:00-16: ,09 16:00-17: ,11 17:00-18: ,12 18:00-19: ,14 19:00-20: ,13 20:00-21: ,09 21:00-22: ,05 22:00-23: ,03 23:00-00: ,03 Toplam , % Başlangıç Bitiş Şekil 1.2 Tüm Seyahatlerin Başlangıç ve Bitiş Zaman Aralık Yüzdeleri - 17

18 % 60 Başlangıç Bitiş Şekil 1.3 Tüm Seyahatlerin Başlangıç ve Bitiş Zaman Aralık Yüzdeleri Kümülatif Toplamı - 18

19 2. ERİŞİLEBİLİRLİK 2.1 Ulaşım Türlerine Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler İstanbul genelinde tüm amaçlar ve yolculuk türleri için ortalama yolculuk mesafesi 7,22km dir ve ortalama yolculuk süresi ise 29,7 dakikadı r. Araçl ı yolculuklarda ortalama yolculuk mesafesi 11,24km, yaya yolculukları nda ise 3,61km`dir. Araçl ı yolculuklarda ortalama yolculuk süresi 45,8 dakika; yaya yolculukları nda ise 15,1 dakikadı r. 2.2 Sosyo Ekonomik Yapıya Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Hareketlilik mesafelerinin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında, ortalama yolculuk süresinin ve mesafesinin erkekler için bayanlara göre arttığı görülmektedir. Tablo 2.1 Cinsiyete Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Ortalama Yolculuk Standart Ortalama Yolculuk Standart Cinsiyet Mesafesi (km) Sapma Süresi (dk) Sapma ERKEK 8,16 9,37 32,30 29,94 KADIN 5,97 7,35 26,42 26,71 Yaş dağılımına göre ortalama yolculuk süreleri ve mesafeleri incelendiğinde, 40 ila 50 yaş arasında en fazla değerde olduğu görülmektedir. - 19

20 Tablo 2.2 Yaşa Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Sure_Std Yas Mesafe Mesafe_Std Sure_Ort(Dak.) Ort (Km) 5-9 3,8 4,41 15,7 14, ,0 4,86 16,4 15, ,7 7,87 31,6 26, ,8 9,62 37,6 31, ,8 9,53 35,8 30, ,5 9,30 33,9 30, ,5 9,39 33,9 30, ,9 9,94 34,6 31, ,8 9,67 34,9 31, ,1 9,22 32,9 31, ,1 9,69 31,5 31, ,5 8,94 29,8 31, ,7 8,50 26,5 28, ,8 8,74 24,6 27, ,1 8,22 25,5 27, ,0 8,00 25,2 28, ,4 5,49 21,9 21, ,3 2,62 14,7 12, ,8 8,39 53,2 50,61 Eğitim durumuna göre ortalama yolculuk süreleri ve mesafeleri incelendiğinde, fakülte, yüksekokul ve lise dengi meslek okulu mezunu olanların en fazla mesafede ve en uzun sürede yolculuk yaptığı görülmektedir. Tablo 2.3 Eğitim Durumuna Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Egitim Mesafe Mesafe_Std Sure_Ort(Dak.) Sure_Std Ort (Km) Bir okul bitirmedi 4,1 5,15 16,9 16,99 Fakülte 10,9 10,15 41,6 32,65 İlkokul 7,2 8,78 29,3 29,06 İlköğretim 6,3 7,54 30,1 25,72 Lise 9,4 9,74 38,6 32,19 Lise dengi meslek okulu 9,6 10,23 37,3 31,52 Ortaokul 7,9 9,10 33,3 29,58 Ortaokul dengi meslek okulu 7,6 9,14 34,9 28,10 Yüksekokul 10,6 10,35 41,2 32,22 Gelir durumuna göre hareketlilik mesafeleri incelendiğinde, motorlu araçlarla yapılan yolculuklarda gelir seviyesi arttıkça arttığı; yaya yolculuklarında ise gelir seviyesi arttıkça yolculuk mesafesinin azaldığı görülmektedir. Aşağıdaki tabloda gelir durumuna göre - 20

21 hareketlilik süreleri incelendiğinde ise ortalama yolculuk süresinin gelir seviyesi ile ters orantılı olduğu görülmektedir. Tablo 2.4 Gelir Durumuna Göre Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Motorlu_Yaya Gelir Mesafe (Km) M_Std Sure (Dk) S_Std Düşük ,59 9,74 45,92 32,69 Motorlu Orta ,41 9,55 45,59 32,37 Yüksek ,92 9,87 45,39 32,73 Düşük ,49 3,67 14,70 13,73 Yaya Orta ,37 4,00 14,17 13,91 Yüksek ,28 3,73 14,42 14, Yakalar Arası Yapılan Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Avrupa ve Asya yakalar ı arasında yolculuk mesafe ve sürelerinin yaka içi yolculuklardan oldukça yüksek olmas ı, yaka içi yolculuklarda yaya yolculuklar ının da hesaplamalara dahil edilmesidir. Yaka içi yolculuk süresi Asya yakas ı için 26dk, Avrupa yakas ı için ise 28dk`dır. Yaka geçişlerinde ise ortalama yolculuk süresi 80dk`dır. Yolculuk mesafeleri ise yaka içinde ortalama 6 ila 7km arasında olup yaka geçişi yolculuklar için 26km civarındadır. Tablo 2.5 Yakalar Aras ı Yapı lan Yolculuk Mesafelerindeki Değişiklikler Baş Son Ortalama Yolculuk Mesafesi (km) Standart Sapma Ortalama Yolculuk Süresi (dk) Standart Sapma ASYA ASYA 6,61 6,76 26,27 24,56 ASYA AVRUPA 25,61 14,05 79,53 37,56 AVRUPA ASYA 25,79 14,28 79,91 37,90 AVRUPA AVRUPA 6,34 7,64 28,33 27, Yolculuk Amaçlarına Göre Mesafelerdeki Değişiklikler Amaçlarına göre yolculuk süre ve mesafelerinin dağılımı aşağıdaki Tablo 2.6 da verilmiştir. Buna göre ortalama yolculuk uzunluğu ve yolculuk süresi en fazla ev uçlu iş yolculuklarında (HBW) görülmektedir. - 21

22 Tablo 2.6 Yolculuk Amaçlarına Göre Mesafelerdeki Değişiklikler Amaç Ortalama Yolculuk Standart Ortalama Yolculuk Standart Mesafesi (km) Sapma Süresi (dk) Sapma HBW 9,69 9,84 39,29 31,18 HBS 4,86 6,16 21,57 21,60 HBO 6,14 7,86 25,41 28,04 NHB 8,93 10,18 32,46 29,22-22

23 3. YOLCULUK DAĞILIMI 3.1 İlçeler arası ve ilçe içi yolculukların türlerine göre dağılımı Yaya Yolculuklarının %88`i ilçe içerisinde tamamlanmaktad ı r. İlçe içi yolculuk oranı en düşük olan ulaşım türü ise %38 ile servis yolculuklarıd ı r. Tablo 3.1 İlçeler arası ve ilçe içi yolculukların türlerine göre dağılımı Ulaşım Türü İlçe İçi Oranı (%) İlçeler Arası Oranı (%) Yaya 87,74 12,26 Otomobil 40,00 60,00 Toplu Taşıma 39,24 60,76 Servis 37,58 62,42 Toplam 63,80 36, Mahalleler arası ve mahalle içi yolculukların türlerine göre dağılımı Yaya yolculuklarının %70`ine yakını mahalle içinde yapılmaktadır. Buna karşı araçlı yolculuklarda mahalle içi hareketlilik oranı %8`lere kadar düşmektedir. Tablo 3.2 Mahalleler arası ve mahalle içi yolculukların türlerine göre dağılımı Ulaşım Türü Mahalle İçi Oranı (%) Mahalleler Aras ı Oran ı (%) Yaya 69,96 30,04 Otomobil 8,83 91,17 Toplu Taşıma 8,28 91,72 Servis 9,04 90,96 Toplam 39,73 60, Yakalar aras ı yapılan yolculukların türlerine göre dağılımı Yaka içindeki yaya yolculuklar ının %37`si Asya yakasında; %63 ü de Avrupa yakasında yapılmaktadır. Yaka içindeki araçl ı yolculukları n hareketlilik oran ı Asya yakasında %30; Avrupa yakasında ise %60 civarındadı r. Asya yakası ndan Avrupa yakasına olan geçişlerde hareketlilik oranı %4; hareketlilik oran ı ise %2 dir. Avrupa yakasından Asya yakasına geçişlerde - 23