Öğr.Gör.İsmail KARAYÜN / dah.222

Transkript

1 Öğr.Gör.İsmail KARAYÜN / dah.222 1

2 Üretim yapan veya satış hizmeti veren firmaların birçoğu, kendi depolarına sahiptir. Depo firmalar için yatırım demektir. Dolayısıyla depo yatırımı yapan firmanın, yatırımın geri dönüş oranını iyi hesaplaması gerekir (ROI). Depo kullanımı çok yoğun olan işlerde, depo sahibi olmak, kiralamaktan daha ucuza gelebilir. Birçok lojistik firma, diğer firmalara kiralık depo hizmeti sağlamaktadır. Bu firmalar, depolama hizmeti altında ürün kabulü, stoklama, sevkiyat gibi faaliyetleri de gerçekleştirirler. Bâzı firmalar özmal (özel) ve kiralık (genel veya sözleşmeli) depoları birlikte kullanmayı önermektedir. Kiralık depolar, belli bir düzeye kadar olan stokları tutmak için kullanılmakta, özmal depolar ise talebin artması durumunda kullanılmaktadır. 2

3 Depo işletilmesinin mâliyetleri genelde sabit mâliyettir. Bu yüzden, mâliyetleri düşürerek kâr etmeyi gözeten firmalar, kendi bünyelerinde depo faaliyetlerini terkederek bunu dışarıdan almayı (outsourcing) yeğlemektedir. Bu çerçevede, aşağıdaki kararlar önem taşır: Depo; özsermaye, kredi veya finansal kiralama yoluyla mı yapılmalı? Depolama hizmeti, 3. parti bir şirketten mi alınmalı? Varolan depo geliştirilmeli mi? 3

4 Aşağıdaki etmenlerin düzeyi arttıkça özmal depo tercihi önem kazanır: Saklanacak malların hacmi Talebin kararlılığı Hizmet verilecek pazarın yoğunluğu Güvenlik ve kontrol gereksinimleri Müşteri hizmet gereksinimleri Şirketin diğer gereksinimleri 4

5 Kontrol: Firmanın depolama faaliyeti, ürünler ve personel üzerinde, doğrudan kontrol gücü ve sorumluluğu yüksektir. Böylece verimli depo kullanımı ve yüksek hizmet kalitesi sağlanır. Ayrıca varolan insan kaynağından yararlanılabilir. Depolama faaliyeti, diğer lojistik faaliyetleriyle daha iyi bütünleşebilir. Esneklik: Depo üzerinde kontrolün artması ile ürünün karakteristiğine ve müşteri gereksinimlerine göre operasyonları tasarlamak daha esnek duruma gelir. Bâzı özel hizmet gerektiren ürünler için firma kiralık depo bulamayabilir. Daha Az Mâliyet: Uzun dönemde özmal depolar kiralık depolara göre daha az mâliyetlidir. Özel Hizmet: Ürünlerin depolanması özel personel ve ekipman kullanımı gerektiriyorsa, tek seçenek depo sahibi olmak olabilir (Züccaciye, porselen vb.) Kredibilite: Mal sahibi olmanın getirdigi kredibilite artışından yararlanılır. Üretim Alanı Kazanma: Depo binaları, ileride üretim vb. değişik amaçlar için de kullanılabilir. 5

6 Mâliyet: Sabit giderler nedeniyle esneklik yoktur. Düşük veya yüksek talep olduğunda, firma aynı depo mâliyetine katlanacaktır. Özmal depo, sabit boyutu ve giderleri nedeniyle, eğer depoda yeteri kadar ürün yoksa, oldukça mâliyetli olabilir. Yatırım: Bir depo yatırımı, başlangıç sermayesi gerektirir. Yüksek mâliyet nedeniyle her firmanın özmal bir depoya sahip olması olanaklı değildir. Özmal depo uzun dönemli, riskli bir yatırımdır. Çalışanların işe alımı, eğitimi, malzeme taşıma araçlarının alımı, hem zaman gerektiren hem de mâliyet yaratan faaliyetlerdir. Yer Sıkıntısı: Depo binası yapımı için elimizdeki arsa yetersiz veya o arsada bina yapımı olanaksız veya yüksek mâliyetli olabilir. 6

7 Sermayenin Korunması: Kiralık depolar, kullanıcının hiç bir sermaye yatırımında bulunmasını gerektirmezler. Kiralık depoların mâliyetleri, verdikleri hizmetlerle orantılı olarak değişir. Depo kiralamak, depo yatırımı yapmak için sermayesi olmayan veya bu sermayeyi başka şekilde değerlendirmek isteyen firmalar icin üstünlük saglar. Esnek Kullanım: Eğer firmanın operasyonları mevsimsellik ve değişkenlik gösteriyorsa, depo satın almak veya inşâ etmek iyi bir yatırım olmayabilir. Özmal depoların alanları ve hacimleri belirlidir ve sınırlıdır, salt bu doğrultuda stoklama yapılabilir ve kısa süre içinde depo alanını genişletme işlemi yapmak oldukça zordur. Oysa kiralık depolar sâyesinde istenildiği kadar alan kiralanabilir. Pazar yeri veya müşteri yoğunluğundaki değişimlere göre, depo yerlerinin yerleşimini değiştirebilme esnekliği vardır. Kısa dönemli anlaşmalar sâyesinde esneklik kazanılır. 7

8 Azalan Risk: Firmalar depo tesislerinin ömrünün yıl arasında olacağını düşünür. Özmal depoya yatırım yapmakla yönetim, teknoloji gelişimi ve işin hacmi konusundaki riskleri gözönüne alır. Kiralık depo kullanan firma ise, kısa bir sürede başka bir depoyla anlaşabilir. Ölçek Ekonomisi: Özmal depolarda, deponun yeterince kullanılamaması veya gereksinime yanıt verememesi gibi sorunlar ortaya çıkarken, kiralık depo işletmecileri, müşteri şirketlerin farklı mevsimsel dönem taleplerini dengeleyip, depodaki alanı her zaman elverişli kullanırlar. Bu durumda depolama ve elleçleme kapasitesi âtıl kalmaz. Gerçek Depolama Mâliyeti Bilgisi: Bir firma eğer kiralık depo kullanıyorsa, her ay alacağı fatura ile depolama mâliyetlerini bilir. Oysa kendi özmal deposuna sahip olan firmalar, depolamanın sabit ve değişken mâliyetlerini hesaplamakta zorlanabilirler. 8

9 Personel Sorunlarının Azaltılması: Firma, kiralık deponun personelinden sorumlu olmadığı için çalışanlarla olan anlaşmazlıklar da firma için ortadan kalkmış, depo yönetimi için bir ekip kurmak gerekmediğinden yönetim yükü azaltılmış olur. Mâliyet Kontrol: Depolama ve elleçleme hizmetleri fatura karşılığı alınacağından mâliyetler çok daha doğru bir şekilde belirlenir. Vergi: Mal varlığı olmadığından çeşitli vergileri ödemek gerekmez. 9

10 Kontrol: Kiralık bir şirket tarafından yönetildiğinde, depolanan ürünlerin tam kontrolü sağlanamayabilir. Performans Sorunu: Kiralık depo, istenilen performans düzeyini yakalayamayabilir. İletişim Sorunu: Kiralık depoyla etkili bir iletişim kurmak zaman zaman sorunlu olabilir. Özel Hizmet Eksikliği: Kiralık depolar yerel hizmet bölgelerine sahiptir. Bunun dışındaki alanlarda hizmet alınması zor olabilir. Deponun Konumu: Depo, firmanın istediği yerde olmayabilir. Ayrıca firma her istediği zaman depoyu kiralayamayabilir. Ek Alan Gereksinimi: Şirket gereksinim duyduğunda, bâzen ek alan yaratılmasında sorunlar çıkabilir. 10

11 11

12 Tüm bina veya binanın bir kısmı kiralanabilir. Kiralama periyodunun uzunluğu önemlidir. Binaların aydınlatma ve iklimlendirme durumu önemlidir. İşgücü ve elleçleme ekipmanları ile depoya ve depodan taşımacılık faaliyetlerinin kimler tarafından sağlanacağı önemlidir. Malzemelerdeki ve binadaki hasar ile kaza, yangın ve hırsızlığa karşı kimin sorumlu olacağı belirlenmelidir. Malzemeler için yeterli giriş/çıkış olanağı incelenmelidir. 12

13 «BBN ANALIZI» Özmal için sabit maliyetler= TL/ay Özmal için elleçleme ücreti = 3TL/palet/ay Kiralık için elleçleme ücreti = 5TL/palet/ay Bu durumda Başabaş Noktasındaki palet miktarı: X = 5.X X = palet/ay =2.500 palet kiralık depo maliyeti = özmal depo maliyeti <2.500 palet kiralık deponun maliyeti < özmal depo maliyeti >2.500 palet kiralık depo maliyeti > özmal depo maliyeti 13

14 Depoların lojistik modellerdeki kullanımını dört ana başlıkta inceleyebiliriz: 1)Toplama (konsolidasyon) merkezi lojistik modeli 2)Dağıtım merkezi lojistik modeli 3)Ürün karması lojistik modeli 4)Çoklu depo lojistik modeli 14

15 15

16 Bu fabrikaya, tüm sevkiyatların tam TIR yükünden az (LTL) miktarlarda gönderildiği durum ile tedârikçilere yakın bir noktada bir depoda konsolide edilerek tam TIR yükü (FTL) ile gönderildiği durumdaki mâliyetleri karşılaştırınız. 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 ETMEN-PUAN YONTEMI AGIRLIK MERKEZI YONTEMI KARMA TAMSAYILI PROGRAMLAMA 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43

44 44

45 45

46 46

47 Tanyas, Mehmet, «Depo Tasarımı Ders Notları» Tompkins, A.James ve Smith, Jerry.D (1998), The Warehouse Management Handbook, Second Edition, Tompkins Press, ABD. Hompel, Michael ve Schmidt, Thorsten (2007), Warehouse Management: Automation and Organisation of Warehouse and Order Picking Systems, Springer Berlin, Almanya. 47