ENSTANTANE ( Obtüratör, Perde, Shutter )

Transkript

1

2 ENSTANTANE ( Obtüratör, Perde, Shutter ) Film düzlemi üzerine düşecek ışığın süresini yani poz süresini denetleyerek filmin önünü kapatan sistemdir. Deklanşöre basıldığında bu perde açılır ve ayarlanmış olan obtüratör hızı(enstantane) süresince açık kalır.

3 Perde nin hızı, makinenin üst konsolunda bulunan bir halka yardımıyla ayarlanır. Bu süreler saniyelerin birimleri cinsindendir. Standart değerler; B 2, 1, 1/2, 1/ 4, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000 1/8000 ile gösterilmektedir.

4 Örneğin, enstantane halkasında ki ayarınız 60 iken, obtüratör saniyenin 60 ta 1 i kadar bir süre açık kalacaktır ve bu süre boyunca objektiften gelen ışık, film düzlemi üzerine düşerek, görüntüyü oluşturacaktır. Tahmin edilebileceği gibi, paydadaki sayılar büyüdükçe perdenin hızı artarken, küçüldükçe hız yavaşlayacaktır. Hatta bazı makinelerde perde, saniyenin 8000 de 1 i kadar hızla açılıp kapanırken, 30/1 (yani 30 saniye) kadar açık kalabilir. B modu (Bulb) ise, fotoğrafçının deklanşörü basılı tuttuğu süre boyunca perdeyi açık bırakır.

5 Enstantane perdeleri, genellikle makine gövdesinde bulunurken (body), bazı eski model veya kompakt makinelerde objektifin merceklerinin arkasında bulunur.

6 Perdelerin çalışma mekanizması

7 Enstantanenin Görevleri 1- Film üzerine düşen ışık miktarını ayarlamak 2- Hareketi saptamak (sabitlemek)

8 1- Film üzerine düşen ışık miktarını ayarlamak tan kasıt, daha önce de bahsedildiği gibi filmin ışığa maruz kalacağı sürenin, perde hızıyla ayarlanabilmesidir. Örneğin aşağıda ki fotoğrafta, uzun pozlama olarak tabir edilen 1/1, ½ ya da ¼ (saniye) gibi bir enstantane değeri kullanılmıştır. Bu durumda hareket halinde ki tren, bu süre boyunca ilerlemeye devam ettiğinden hareket duygusunu verirken, diğer objeler sabittir.

9 Ayrıca aşağıdaki örnekte olduğu gibi, 8 saniyelik bir uzun pozlama da söz konusu olabilir.

10

11 Fotoğrafta düşük enstantane değeri kullanılarak fotoğrafa Blur (hareketten doğan netsizlik) etkisi verilmiştir. Görece yüksek enstantane Görece düşük enstantane

12

13

14 Bazen ise, ters ışık sebebiyle, kameraya gelen ışık miktarını dengelemek için yüksek enstantane değerleri kullanılır. (1/500, 1/1000, 1/4000 vs gibi..) Genelde böyle oluşan görüntülere Siluet denir.

15

16 2- Hareketi saptamak yani sabitlemek için yine yüksek enstantaneler kullanılır. Şöyle ki, hareket halinde ki objenin, saniyenin 500de ya da 1000de birini yakaladığınızı düşünün. Bu durumda fotoğraf bir hareketsizlik, donukluk hissi verecektir.

17

18

19

20 DİYAFRAM (Aperture) Film düzlemi üzerinde "ışık miktarını" ve "alan derinliğini ayarlamaya yaraya sistemdir. Kısılıp açılarak film düzlemi üzerine gelen ışığın miktarını ayarlar. Diyafram objektiflerin üzerinde bulunan diyafram halkası(diyafram bileziği) vasıtası ile ayarlanır ve diyafram açıklıkları değerleri ile f gösterilirler. Standart diyafram açıklıkları değerleri: f2.8 - f4 - f5.6 - f8 - f11 - f16 - f22

21 Diyafram, sayılarıyla ters oranda açıklığa sahiptir.

22 Diyaframın Görevleri 1- Film üzerine düşen ışığın yoğunluğunu kontrol eder. 2- Fotoğraftaki net alan derinliğini kontrol eder.

23 f:22 Az yoğun ışık geçişi f:4 Daha yoğun ışık geçisi

24 2- Diyafram İle Net Alan Derinliğini Ayarlamak; *Net Alan Derinliği ne demektir? Fotoğrafta alan derinliği, netliğin ayarlanmış olduğu nesne ya da yüzeyin önünde ve arkasında uzanan net bölgedir. Yani fotoğrafta ön plandaki en net bölge ile arka plandaki en net bölge arasındaki uzaklıktır.

25 Alan derinliği, objektifin üzerinde yer alan; alan derinliği halkası ile kontrol edilir. Alan derinliği halkası, netlik halkası ile diyafram halkası arasında yer alır. Diyafram açıklığı halkası ile netlik halkası hareketli, alan derinliği halkası ise bu iki halkanın değişmesi ile belirlendiğinden dolayı hareketsiz konumda yer alır ve merkezinde netleme çizgisi vardır.

26 Alan derinliğini kontrol için, alan derinliği halkası üzerinde kullandığımız diyafram açıklık değeri bulunur ve her iki taraftan da netlik halkası üzerine çıkarılarak, alan derinliğinin kaç metreden başlayıp kaç metrede son bulduğunu anlayabiliriz. Görüldüğü üzere f:8 gibi bir diyafram değeri kullanıldığında, net alan derinliği 2 ila 5 metre arasındayken; diyafram değerini f:16 olarak değiştirdiğimizde net alan derinliği bölgesinin 1.5 metreden 15 metreye kadar arttığını görmekteyiz. (Her ikisinde de netlik 3.5 metreye yapılmıştır.) Yukarıdaki şekle tekrar bakacak olursak, diyaframı kullanarak alan derinliği tespiti yapılırken, diyafram değeri arttıkça (sayı değeri arttıkça-delik küçüldükçe) net alan derinliğinin de arttığı sonucuna varabiliriz.

27 Diyafram ve Net Alan Derinliği İlişkisi

28

29

30

31 Alan Derinliğinin Cismin Uzaklığına Göre Değişimi

32

33

34

35

36

37 Alan Derinliğinin Objektifin Odak uzaklığına Göre Değişimi

38

39

40 Kullanılan objektifin Alan Derinliğine Etkisi

41

42

43

44

45

46

47

48

49 Alan Derinliğini Etkileyen Faktörler: Diyafram çapı küçüldükçe, net alan derinliği artar. Kullanılan objektiflere göre alan derinliği değişir; geniş açılı objektiflerde (28mm gibi) alan derinliği fazla iken, dar açılı objektiflerde (135mm gibi) alan derinliği azdır. Film düzlemi ile netlik yapılan konu arasındaki mesafe azaldıkça, alan derinliği azalır. Aynı şekilde film düzlemi ile netlik yapılan konu arasındaki mesafe arttıkça, alan derinliği artar. Bunun sebebi netlik ayarının kısa mesafelerde çok hassas iken, uzun mesafelerde hassaslığını yitirmesidir. Fakat aynı mesafede (konu-makine arası mesafe fazlayken) dar açılı bir objektif kullanılırsa, alan derinliği yine azalacaktır. Mesela portre fotoğrafları bu sebeple genelde uzaktan, modeli de rahatsız etmeksizin, teleobjektiflerle çekilir.

50 Pozlandırma Pozlandırma; istediğiniz görüntüyü elde edebilmek için ışığın film üzerine hangi miktarda (diyafram açıklığı) ve hangi süre boyunca geçeceğinin (enstantane) kontrolüdür. O yüzden, bu iki ayarın arasındaki ilişkiyi iyi bir şekilde kontrol edip, ayarlarını doğru yapmak gerekir. Pozlama problemi birkaç açıdan ele alınabilir. Poz öyle ayarlanmalıdır ki, ışığa duyarlı malzemeye ulaşan ışık, film üzerine kayıt yapmak için yeterli olmalıdır. Bu yüzden poz, ışığa duyarlı malzemenin duyarlılığına (ASA) ve konunun parlaklığına bağlıdır. Konunun en parlak noktalarını ve en az parlak noktalarını birlikte kaydetmek isteyeceğimizden poz buna göre ayarlanmalıdır. Aksi takdirde sadece parlak noktaları alırsak, az parlak olan yerler daha karanlık, ya da en koyu yerlerin ışık şiddetini alırsak, en parlak yerler mantıken olduğundan daha da parlakmış gibi sonuç verir.

51 Pozlandırmanın miktarı, verilen diyafram ve obtüratör değerleri ile ayarlanır. Diyafram, objektiften giren ışık demetinin çapını, obtüratör ise bu ışık demetinin filmi etkileme süresini belirler. Böylece büyük diyafram açıklığı ve kısa obtüratör süresi ya da, küçük diyafram açıklığı ve uzun poz süresi kullanılarak (ters orantı) aynı poz değerine ulaşmak mümkündür. Yani ölçümler doğruysa, fotoğraf iki şekilde de aynı sonucu verir. Hangi diyaframobtüratör ikilisinin seçileceğinin şartlarını, alan derinliği ve konunun hareketliliği belirler.

52 Eğer konu hareketli ise, ilk amacımız, konuyu net çekmemize yetecek kadar yüksek bir obtüratör hızı kullanılmasıdır. Böyle bir kısa bir obtüratör süresi kullanıldığında, yeterli poz miktarını sağlayabilmek için, büyük çaplı bir diyafram açıklığı kullanmak gerekir. Ancak bu da alan derinliğinin azalmasına neden olur. Bu da göstermektedir ki bütün bu gereksinimleri karşılayacak doğru pozu bulabilmek için fotoğrafçı zaman zaman bazı noktalardan tavizler vererek sonucu dengelemek zorunda kalacaktır. Bu yüzden poz konusunda karşılaşılacak ilk problem, belli şartlar içindeki konuyu gerekli alan derinliği ve obtüratör hızını sağlayabilecek biçimde gerekli ve tercihen doğru kararı verebilmektir.

53 Bu fotoğrafta 1/500 enstantaneye f:4 diyafram açıklığı kullanılarak, aslında dönmekte olan paranın hareketi saptanmış(yüksek enstantane) fakat alan derinliğinden feragat edilmiştir (açık diyafram).

54 Bu fotoğrafta ise; 1/40 enstantaneye f:14 diyafram açıklığı kullanılarak, bir önceki fotoğrafta olduğu gibi paranın döndüğünün söylenmesi yerine, düşük enstantane sayesinde hareket olgusu verilmiş, fakat aynı ışık oranını tutturmak için kısık diyafram açıklığıyla alan derinliği arttırılmak zorunda kalınmıştır. HER İKİ FOTOĞRAFTA DA IŞIK ORANININ AYNI OLMASI İÇİN EŞDEĞERLİK YASASINDAN FAYDALANILMIŞTIR

55 EŞDEĞERLİK YASASI Kısık Diyafram Açık Diyafram Az Yoğun Işık Çok Yoğun Işık zun Sürede Pozlanan Film Kısa sürede Pozlanan Film Kısık vanadan (f:14) akan az miktarda ki su, kovayı uzun bir sürede (1/40) doldurur. Açık vanadan (f:4) akan bol miktarda ki su, Kovayı kısa bir sürede (1/500) doldurur. SONUÇTA HER İKİ KOVADA AYNI DOLULUĞA ERİŞİR (Fotoğraf Sonuçları Aynı)

56 1/40 f:5.6 da çekilmiş fotoğraf 1/8 f:13 de çekilmiş fotoğraf Aralarında ki tek farkı görebiliyor musunuz?

57 POZ TARAMA (Bareketing)

58 Sabit Diyafram ve Değişen Enstantane 1600 ASA film kullanılarak 1/250 f:5.6 da çekilmiştir

59 Eğer 1/60 f:5.6 da çekilseydi, sonuç böyle olurdu.

60 Eğer 1/1000 f:5.6 da çekilseydi, sonuç böyle olurdu.

61 Sabit Enstantane ve Değişen Diyafram f:22 1/125 f:16 1/125 f:11 1/125

62 Poz Ölçümü ve Pozometre Fotoğraf çekerken, çekilen konunun ışık miktarına uygun pozlandırma yapmamız gerekmektedir. Çekilen öğe için gerekli poz miktarını ayarlamak için uygun enstantane ve diyafram değerlerinin belirlenmesine Poz Ölçümü diyoruz. Poz ölçümü, makine içindeki ya da haricindeki Pozometre vasıtasıyla yapılmaktadır. Pozometre, ışığa duyarlı elemanları sayesinde ışık şiddetini ölçüp örtücü hızı ve diyafram açıklığı cinsinden bildiren aletlerdir. Fakat her zaman pozometreler, kadrajda ki farklı ışık şiddetine sahip öğeler İçinden bizim için önemli olanını bilemeyeceğinden, yanıltıcı olabilir.

63 Diyafram Sabit Pozometrenin verdiği değer ; 1/40 f:5.6

64 Pozometrenin verdiği değeri baz alıp, kullanılan değer; 1/160 f:5.6

65 Pozometrenin verdiği değeri baz alıp, kullanılan değer; 1/8 f:5.6

66 Pozometre ler 4 çeşit farklı ölçüm sistemine göre çalışmaktadırlar; Ortalama ışık ölçüm sistemler (Averaging System) : Bu sistem de, ışık ölçümü fotoğraf karesinin tamamının okunarak aritmetik ortalamasının alınması şeklinde yapılır. Işığın her bölgede eşit dağılmadığı durumlarda yanıltıcı sonuçlar verdiği için bu sistem modern makinelerde terk edilmiştir.

67 Merkez ağırlıklı ışık ölçüm sistemi (Center weighted) : Bu sistem de, okuma alanı iki bölgeye ayrılıyor, fotoğraf karesinin ortasındaki küçük bir bölgeden gelen ışığın, sonuç ışıklama değerine etkisi %70, diğer bölgelerinki ise %30 dur. Günümüzde en çok kullanılan bir sistemdir.

68 Noktasal ışık ölçüm sistemi (Spot metering) : Bu sistemde okumanın tamamı, ortadaki küçük bir alandan yapılır. Bu alanın sınırlarını 3 veya 6 derecelik bir açı belirler.

69 Bölge ağırlıklı ışık ölçüm sistemi (Zoned metering) : Bu sistemde okuma alanı değişik ağırlıklı birkaç bölgeye bölünmüştür: Her bölgeden yapılan okuma, o bölgenin katsayısıyla çarpılarak ağırlıklı ortalaması alınır. Diğer yöntemlere göre daha yenidir.

70 SON HAZIRLAYAN: OZAN & RAZAN