6AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU

Transkript

1 6AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Noterli in Tan m n yapabilecek, Noterli in Kuruluflu ve Yetki Çevresini aç klayabilecek Noterli in Hukuki Niteli ini anlatabilecek, Noterli e Kabul Koflullar ve Mesle e Girifl kurallar n aç klayabileceksiniz. Anahtar Kavramlar Noter Noterlik Yetki Çevresi Noter yard mc s Noterli e kabul Noterlik staj çindekiler Avukatl k ve Noterlik Hukuku Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU NOTERL N KURULMASI VE YETK ÇEVRES NOTERL N TANIMI, N TEL ve HUKUKTAK YER NOTERL E KABUL ve MESLE E G R fi Sayfa Tasar m: Halil

2 Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri NOTERL N TANIMI AMAÇ 1 Noterli in tan m n yapabilecek Noter kelimesi, Latince notarus dan gelir ve not tutan, süratle yaz yazan, seri yaz yazan anlam n tafl r. Tarihin her devresinde kifliler aras ndaki hukuki iliflkilerin belirli flekillere uygun olarak düzenlenmesi ve bunlara resmiyet verilmesi lüzumu hissedilmifl ve böylece günün ihtiyaçlar na göre geliflim kaydederek bugünkü noterlik müessesi do mufltur. (fi fiman, Günefl, Noter ve Noterlik Nedir. Türkiye Noterler Birli i Hukuk Dergisi, 15 May s 2001,say 110, syf 67). Noterlik müessesesi tafl d önem nedeniyle tarih boyunca çeflitli flekillerde ve adlarla varl n sürdüre gelmifltir. Noterlik esas olarak 18 Ocak 1972 de kabul edilen, 5 fiubat 1972 y l nda Resmi Gazete de yay nlanan 1512 Say l Noterlik Kanunu nda tan mlanm fl ve düzenlenmifltir. Noterlik Kanunu nun 1 inci maddesinde, Noterlik bir kamu hizmetidir denilerek Noterli in kamusal yönü ortaya konmufltur. Kanunun 1. maddesinin ikinci cümlesi noterlerin görevlerinin genel çerçevesini çizmektedir. (YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlü ü, B. 5, Ankara 1996, s. 624). Kanunun 1. maddesinin ikinci cümlesindeki Noterler, hukuki güvenli i sa lamak ve anlaflmazl klar önlemek için ifllemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen baflka görevleri yaparlar. biçimindeki tan m, Noterli in kanuni tan m d r. Özel hukuktan do an birçok hakk n etkin olarak kullan lmas ve kolayca ihlâl edilememesi aç s ndan noterlik müessesesi çok önemli bir iflleve sahiptir. (YIL- MAZ, Ejder, Noterlik fllemlerinin Hukuk Davalar ndaki ve cra- flâs Takiplerindeki Önemi, Noterlik Hukuku Sempozyumu). Noterli in ana eylemi tespittir. Dolay - s yla uyuflmazl klar n içinde olamazlar, yarar ve çekiflmelerin taraf de il, belki de yaln zca tespitçisi olabilirler. (Ömer GÖREN, Karfl laflt rmal Avukatl k - Noterlik Hukuku. Adalet Yay nevi, 2010, syf.21) Sonuç olarak Noter hukuki güvenli i sa lamak ve hukuki anlaflmazl klar n do- umunu önlemek amac ile kamusal yetki kullanan, serbest meslek erbab d r. Noter kelimesi, Latince notarus dan gelir ve not tutan, süratle yaz yazan, seri yaz yazan anlam n tafl r.

3 4 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri ile di er hukuk dallar yla olan iliflkisini inceleyen bilim dal na noterlik hukuku denir. Noterlik Hukukunun Tan m Avukatl k ve noterlik sonuç itibariyle birer meslektir. (Ömer GÖREN, Karfl laflt rmal Avukatl k - Noterlik Hukuku. Adalet Yay nevi, 2010, syf.6). Noterlik Hukuku esas nda bir meslek hukukunu düzenleyen ilke ve normlar n topland ve de erlendirildi i alan gibi gözükse de, düzenleme yap lan alan n, hukuk hayat nda kapsad yer, tafl d önem ve sadece noterlerin mesleki alanlar n de il sosyal sorumluluklar n da müdahale eden yönü nedeniyle çok önemlidir. Noterlik Hukukunu; noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri ile di- er hukuk dallar yla olan iliflkisini inceleyen bilim dal olarak tan mlamak mümkündür. Bu tan m hem teoride hem de pratikte ihtiyac karfl layan bir tan md r. Noterlik hukukunu, hukuk disiplinleri içinde bir yere oturtmak istedi imizde, Noterlik müessesini daha çok özel hukuk içerisinde yer alan hukuk dallar yla ilgili ifllemlerde hizmet verdi i gerçe ini göz önüne almak gerekir. Noterlerin görevlerine giren ifllerin daha çok flekle iliflkin olmas, (tanzim, tasdik, tescil) Noterlik Hukukunun, Medeni Usul Hukukuna yak n bir hukuk dal oldu unu göstermektedir. (ULUKAPI, Ömer, ATALI, Murat, Noterlik Hukuku, s. 28). SORU noterli in kurulmas ve kapat lmas Adalet Bakanl n n yetkisindedir. Noterlik ve noterlik hukukunu tan mlay n z. NOTERL N KURULMASI VE YETK ÇEVRES Noterli in kuruluflu ve yetki çevresini aç klayabilecek SORU Noterliklerin Kurulmas Noterlik Kanununun 2 nci maddesinin birinci f kras na göre; Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulundu u yerde, o mahkemenin yarg çevresindeki noterlik ifllerini SIRA görmeye S ZDE yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur. Noterlik kurulmas Adalet Bakanl n n yetkisindedir. Bununla birlikte, noterlik Kanunu nun 3 üncü maddesinin dördüncü f kras Adalet Bakanl na, bir yerde birden fazla noterlik açma ve bir yerde bulunan birden fazla noterliklerden birisini kapatma yetkisini kullanmadan önce Türkiye Noterler Birli i nin mütalaas n alma yükümlülü ü getirmifltir. Ancak Adalet Bakanl sadece mütalaa almaktad r. Yeni noterliklerin aç lmas nda ve var olanlar n kapat lmas nda son ve tek karar mercii Adalet Bakanl d r, Noterler Birli i nden al nan mütalaa bakanl a yol göstericidir. Ancak zann m zca, olmas gereken yeni noterlerin kurulmas veya var olanlar n kald r lmas nda Bakanl k ve Birlik birlikte karar alabilmelidirler. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ 1 AMAÇ 2 NTERNET Noterliklerin Yetki Çevresi Noterlik Kanunu nun NTERNET 2 nci maddesinin birinci f kras nda; Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulundu u yerde o mahkemenin yarg çevresindeki noterlik ifllerini görmeye yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur. hükmü yer almaktad r. Yetki konusunda Adalet Bakanl Hukuk flleri Genel Müdürlü ü taraf ndan tarih ve say l genelge ile Türkiye Noterler Birli i taraf ndan tarih, 267 say ve 4 numaral genelgeler ç kart lm flt r. Bu genelgeler gere ince, bir noterlik iflleminin herhangi bir yer noterli inde yap labilmesi için, ifllemin taraflar ndan en az birinin ilgili noterli in yetki çevresi içinde oturmas veya iflyerinin bulunmas ya da ifllemin ayn s n rlar içinde yap lacak bir ifle ait olmas gerekmektedir.

4 6. Ünite - Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri 5 Noterliklerin yetki alan n n belirlenmesinde Noterlik Kanunu nda görülen eksiklik, yetkisiz bir noterlikte yap lan ifllemlerin ak beti konusunda düzenleme bulunmamas d r. Zann m zca yetkisiz noterlikte yap lm fl ifllemler hakk nda HUMK un öngördü ü yollar ve sonuçlar oldu u gibi geçerlidir. Di er bir ifade ile noterlikte yap lan ifllem kesin yetki kural na ba lanm fl ise yarg laman n ve ifllemin her aflamas nda bu yetkisizlik hususu ileri sürülebilir. Bunun d fl ndaki durumlarda ise yetkisizlik bir ilk itiraz olarak ileri sürülmelidir. (PEKCANITEZ, Hakan, Medeni Usul Hukuku, B. 1, Ankara 2000, syf 92 vd.) Yetkisiz noterin yapt ifllemlere karfl hangi yola gidilebilir? Noterliklerin S n fland r lmas Noterlik Kanunu nun 4 üncü maddesi, noterliklerin dört s n fa ayr lmas n öngörmüfltür. lk üç s n f noterlik, her noterli in yetki çevresi içindeki nüfus, ifl yo unlu u ve noterlik geliri esas tutularak s n fland r l r (NK.m.4/3). SORU Noterlerin s n flan- SORU Noterlik dört s n fa ayr lm flt r. d r lmas Noterler Birli i nin mütalaas al narak Adalet Bakanl nca yap l r (NK. m.4/2) Birinci, ikinci ve üçüncü s n f noterliklerin bafl nda birer noter bulunur (NK.m.22 vd.). Buna karfl l k, dördüncü s n f noterlikler, o yerin ba l bulundu u Adalet Komisyonunun görevlendirme yaz s üzerine, Adalet Bakanl nca görevlendirilerek kâtip s n f ndan bir adalet memuru taraf ndan geçici olarak yönetilir ve bu kimselere geçici yetkili noter yard mc s ad verilir (NK. m. 32). AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ 2 NOTERL N ÖZELL KLER AMAÇ 3 Noterli in hukuki niteli inin belirlenmesi Noterli in Kamu Hizmeti Olma Özelli i Kamu hizmeti nitelemesi, iki temel ö enin varl n gerektirmektedir. Bunlardan ilki hizmetin kamuya yönelmifl oldu unun siyasal organlarca kabul NTERNET edilmesi yani di- er bir ifadeyle kamuya yararl olmas, ikincisi ise kamu kurulufllar nca veya ilgili kamu kurumunca denetlenen özel kiflilerce ifa edilmesidir. Kamu hizmetleri, genel ve kolektif gereksinmeleri karfl layarak kamu yarar n gerçeklefltiren hizmetler ise, toplumda adalet da t m na dair faaliyetlerin kamusal nitelikte bir hizmetler bütünü oldu u tart fl lmazd r. Noterler, mesleki faaliyetlerini, tüzel kiflili i haiz kamu kurumu niteli inde mesleki kurulufllar olan Noterler Birli i nin denetim ve gözetimi alt nda sürdürürler. Noterli in kamu hizmeti niteli i, gereksinim duyan herkesin bu faaliyetlerden yararlanabilmesini gerektirir. Noterlik Kanunu nun 1. maddesinde kamu hizmeti olarak tan mlanan noterli i, ifa eden noterlerin memur olup olmad önem arz etmektedir. Noterlik Kanunu nda aç k bir hüküm bulunmamakla birlikte, bu Kanunun, noterleri memur olarak kabul etmedi i dolayl bir flekilde anlafl lmaktad r. (ULUKAPI, Ömer, ATALI, Murat, Noterlik Hukuku, s. 9). Noterlik Kanunu nun 151 ve 152 maddelerinde, noterlere Türk Ceza Kanunu nun memurlara ait hükümlerinin uygulanaca belirtilmifltir. Yine Noterlik Kanunu nun 40 nc maddesinde de noterlik dairesinin resmi daire kabul edilmemifl, resmi daire say ld hükme ba lanm flt r. Gerçekten de no- NTERNET

5 6 Avukatl k ve Noterlik Hukuku noter idare hukuku anlam nda bir kamu görevlisi de ildir. terlik dairesinin kira ve di er giderlerinin notere ait olmas, çal flanlar n memur olmamas bilakis sosyal güvenlik aç s ndan iflçi olarak kabul edilmeleri, noterlik ücret tarifelerinin, özel kanun hükümleriyle belirlenmesi bunun gerekçeleridir. Sonuç olarak Noter, idare hukuku anlam nda bir kamu görevlisi de ildir. Ancak hukuken tan nm fl iktidar ve yetki kullanmak suretiyle bir kamu görevi ifa etmektedir. 3 Noterli in kamu hizmeti olmas ne anlama gelir? Noterli in Serbest Meslek Olma Özelli i Avukatl k hukuku k sm nda anlat ld üzere serbest meslek, sermayeden ziyade flahsi eme e, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanl a dayanan, ticari özellik tafl - SORU mayan, serbest SORU meslek erbab n n ifl yapt rana tabi olmaks z n flahsi sorumluluk alt nda kendi nam ve hesab na yapt faaliyet olarak tan mlanabilir. Noterli in s radan bir serbest meslek oldu unu söylemekde do ru olmaz. Çünkü noterler her ne kadar serbest meslek olarak kabul edilseler de istedikleri yerde ifl göremez, istedikleri ücretle ifl yapamaz, ücrette pazarl k edemez, kendilerine ait ücretten de indirimde bulunamaz (NK.m.50.III) ve reklâm yapamazlar. Noterler için ge- rek mesleki aç dan gerek ise özel hayatlar na iliflkin ciddi s n rlamalar getirilmifltir. Noterlerin Adalet Bakanl nca atanmalar, ayn Bakanl kça iflten el çektirilmeleri ve izin AMAÇLARIMIZ kulland r lmalar, ad geçen Bakanl neredeyse noterlerin iflvereni sta- AMAÇLARIMIZ tüsüne sokmaktad r. (TOYGAR, Kemal, Serbest Meslek mi, Kamu Hizmeti mi? TNBHD., S. K 3Y. T1974, A P s.8). Noter, ifllemlerin belgelendirilmesi, uyuflmazl klar n engellenmesi aç s ndan ve yerine getirdi i bir k s m yasal yükümlülükleri nedeniyle önemli bir konuma sahiptir. Noterlik; iddia, savunma ve yarg makamlar na gelmeden, hukuki sorunlar daha oluflmadan engellemesi nedeniyle hukuk devletinin inflas nda önemli bir unsurudur. Onun için de noterler her ne kadar yaflamlar n serbest meslek olan noterlikle finanse etseler de, noterlik faaliyetinin hedefinin kar etmek olmad n n idraki içindedirler. NTERNET Noter, faaliyetlerinde NTERNET kanun ve mevzuat n çizdi i s n rlar içinde hareket etmek zorundad r. Noterlerin faaliyetlerinde takdir alanlar çok s n rl d r. Noter önüne gelen ifli hukuka ayk r olmad kça ret etme ya da yapmama hakk na sahip de ildir. fl yapt ran da ifli ancak yetkili noterde yapt rmak zorundad r. Noter - ifl sahibi iliflkisinde ifl sahibinin iradesi ve hedefledi i amaç çok büyük önem tafl maktad r. fl sahibi, iradesinin, amac n n, taleplerinin tam olarak metne aktar ld ve notere verdi i s rlar n iffla edilmeyece i hususunda tam inanca sahiptir. Ayn durum noter aç s ndan da söz konusudur, noter konuya iliflkin tüm bilgi ve taleplerin kendine aktar ld ndan emin olmak ister. Noter olabilmenin ön koflulu Türkiye Cumhuriyeti vatandafl olmakt r. NOTERL E KABUL ve MESLE E G R fi AMAÇ 4 Noterli e kabul ve girifl koflullar n aç klamak. N.K. 7 nci maddesinde yer alan stajyerlik aç s ndan aranan flartlar asl nda noterlik mesle ine girifl için gerekli olan flartlar olup bunlar onüç tanedir. Bunlar, kanunda düzenlenifllerine göre flöylece s ralayabiliriz: 1. Türkiye Cumhuriyeti vatandafl olmak yafl n bitirmifl ve 40 yafl n doldurmam fl olmak,

6 6. Ünite - Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri 7 3. Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabanc bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlar na göre noksan kalan derslerden baflar l s nav vermifl bulunmak, 4. Kesinleflmifl bir kararla yüz k zart c bir suçtan veya a r hapsi gerektiren bir cürümden mutlak olarak yahut kasti bir cürümden bir sene veya daha fazla hapis cezas ile hüküm giymifl olmamak, say l Devlet Memurlar Kanunu nun 48. maddesine göre devlet memurlu una atanmaya engel bir mahkûmiyeti bulunmamak, 6. Kesinleflmifl bir ceza veya disiplin karar sonucunda hâkim, savc, memur yahut avukat olmak niteli ini kaybetmifl bulunmamak, 7. Noterlik mesle ine yaraflmayacak tutum ve davran fllar çevresince bilinmifl olmamak, 8. Noterlikle ve noter stajyerli i ile birleflemeyen bir iflle u raflmamak, 9. Mahkeme karar ile k s tlanm fl olmamak, 10. flâs etmifl ise itibar iade edilmifl olmak, (hileli ve taksirli müflisler itibarlar iade edilmifl olsa bile kabul olunmazlar), 11. Hakk nda aciz vesikas verilmifl ise bunu kald rm fl bulunmak, 12. Noterlik görevini devaml ve gere i gibi yapmaya engel vücut veya ak lca malul olmamak, 13. Staj yap lacak yerde ikametgâh bulunmak. K s tl olanlar noterlik yapamaz. Noterlik Staj na Tabi Olmayanlar N.K. m. 5 e göre Noter olabilmek için noterlik staj n tamamlayarak Noterlik Belgesini alm fl olmak flartt r. Ancak Noterlik Kanunu nun 6 nc maddesi istisnai olarak baz kiflilerin bu staj yapmaks z n noter olabilmelerine imkân sa lanm flt r. Bunlar; 1. Adli veya askeri hâkimlik yahut savc l klara atanm fl olanlar, 2. Avukat unvan n kazanm fl olan veya Avukatl k Kanunu na göre staj ve avukatl k s nav flartlar ndan ba fl k olarak avukatl a kabul olunmaya hak kazanm fl bulunanlard r. Uygulamada noterlik staj yapanlara pek rastlanmamaktad r. Çünkü avukatl k, savc l k yada hakimlik staj yapmak noterlik yapmak için yeterli say l rken, noterlik staj avukatl k, savc l k, hakimlik staj n n yerine geçmemektedir. Bu yüzden uygulamada noterlik yapanlar hak kayb na u ramamak için avukatl k staj n yap p, noterli e bafllamaktad rlar. Noterlik staj ile benzer stajlar n iliflkisini anlat n z. Noterli e Atanma Bir noterli e bir noterin atanabilmesi için ilk ad m olarak bir ilân yap lmas gerekmektedir. Adalet Bakanl taraf ndan yap lacak bu ilânlarda, boflalan ve üçüncü s - n fa geçirilen noterli in bir önceki y la ait gayrisafi geliri, aç lan SORU noterli in ise emsallerine göre Adalet Bakanl nca tahmin edilecek gayrisafi geliri ve isteklilerin hangi belgelerle birlikte baflvurmalar gerekti i gösterilir (N. K. m. 22.III). Noterlik Kanununun 7 nci maddesinin bir, befl ve sonraki bentlerinde yaz l flartlar kaybetmediklerini gösterir belgeler ile askerlik hizmetini yapt klar na veya bu askerlik hizmetine elveriflli olmad klar na iliflkin belgeyi de SIRA eklemeleri S ZDE gerekmektedir (NK.m.23.I). 4 SORU AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ

7 8 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Noterin atamas Adalet Bakanl nca yap l r. Adaylar aras ndan söz konusu noterli e atama yapmaya yetkili merci Adalet Bakanl d r. (N. K.m.23.II; 27,I) Atama yap l rken, ayn s n ftan noterlerin meslekteki k demleri, k demde eflitlik halinde sicillerine göre yeterlik dereceleri esas al n r. Ayn k dem ve yeterlilikte olanlardan Almanca, Frans zca, ngilizce veya talyanca dillerinden en az birini bildi ini yönetmelikte gösterilecek flekilde belgelendirenler di er isteklilere, bu dillerden biri ile ö retim yapan yabanc hukuk fakültelerinden birini bitirmifl olanlar di erlerine, hukuk doktoru olanlar hepsine tercih edilir. Buna göre de flartlar eflit olursa hukuk fakültesi mezuniyet tarihindeki önceli e bak l r. Hukuk fakültesi, mezuniyet tarihi de ayn ise atanacak olan, ad çekilerek belirlenir (N.K.m.27.II). 5 Noterlik ilan nda hangi unsurlar bulunur? Atanan Noterlerin Göreve Bafllamas Noterlik Kanunu nun 30 uncu maddesinde düzenlenmifltir. Maddenin birinci f kras na göre; Noter s fat, noterli e atama karar n n tebellü ü ile kazan l r. Kendi s - SORU n f nda veya SORU daha yukar s n fta baflka bir noterli e atanan veya nakledilen noter, atama yahut nakledilme karar n tebellü etti i tarihte yeni noterlik s fat n kazanmakla beraber eski noterlik s fat da sona erer. Bir noterli e atanan veya nakledilenler, atama veya nakledilme karar n n tebli- inden itibaren bir ay içinde yeni görevine bafllamak zorundad rlar. Atanan veya nakledilen SIRA kimsenin S ZDE bu süre içinde, hakl bir neden olmaks z n göreve bafllamamas veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atanma ve nakil karar n n kendisine tebli inden sonra Bakanl a veya cumhuriyet savc l na AMAÇLARIMIZ verilmesi halinde, AMAÇLARIMIZ bu kimse noterlik mesle inden istifa etmifl say l r (NK.m.30,II). Noterlikte yafl haddi 65 dir. NTERNET Noterlik Görevinin Sona Ermesi Noterlik görevinin sona ermesi kanunda sekiz ana bafll k alt nda toplanm flt r. Bunlar s ras yla; 1. Yafl tahdidine (altm flbefl yafl) tâbi tutulmas (NK.m.56, 165.II): Noterlik görevi yüksek derecede özen ve dikkat gerektirmesi, bu görevi ifa edenlerin dima lar n tam berrak olmas gerektirir. nsanlar n belli bir yafltan sonra tam bir üretkenlik içinde olmalar n beklemek yanl fl olup bu nedenle kanun koyucu NTERNET 65 yafl n dolduran noterlerin görevlerinin sona erdi ini kabul etmifltir. 2. Noterin istifa etmifl say lmas : Bir noterli e atanan veya nakledilenler, atama veya nakledilme karar n n tebli inden itibaren bir ay içinde yeni görevlerine bafllamak zorunlulu undad rlar. Atanan veya nakledilen kimsenin bu süre içinde, hakl bir sebep olmaks z n göreve bafllamamas veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atama ve nakil karar n n kendisine tebli inden sonra Bakanl a veya Cumhuriyet Savc l na verilmesi halinde, bu kimse noterlik mesle inden istifa etmifl say l r (N.K. m.30,ii). Teminat paralar n süresi içinde yat rmayan veya noksan yat ran notere, Adalet Bakanl nca teminat n tamamlamas için bir ay geçmemek üzere uygun bir süre verilir. Bu süre içinde de teminat n tamamlamayan noter istifa etmifl say l r (N.K. 38,VI). Hakl bir engeli olmaks z n, iznini 15 gün geçirenler istifa etmifl say l rlar (N.K. 58) 3. Meslekten ç karma cezas almas : Noterlik Kanunu na göre bir daha atanmamak üzere noterlikten ç kma (N.K. m.126/e) cezas al nmas noterlik görevini sona erdirir.

8 6. Ünite - Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri 9 4. Baflka bir noterli e atanmas veya nakledilmesi: (NK.m.30,I): Noter s fat, noterli e atama karar n n tebellü ü ile kazan l r. Kendi s n f nda veya yukar s n fta baflka bir noterli e atanan veya nakledilen noter, atama yahut nakledilme karar n tebellü etti i tarihte yeni noterlik s fat n kazanmakla beraber eski noterlik s fat da sona erer. 5. Noterlik Kanunu nun 7 inci maddesindeki (ikinci bent hariç) flartlardan birinin kaybedilmesi halinde noterlik görevi sona erer (NK.m.196). 6 Noterin, 7 nci maddenin ikinci bendi hariç olmak üzere, bu maddede yaz l yetenek ve flartlardan birini kaybetmifl olmas noterlik görevini sona erdirir. 6. Noterin meslekte yeterli olmad n n anlafl lmas halinde görevine son verilir: Adalet müfettiflleri taraf ndan yap lan teftifller sonunda hakk nda düzenlenen, birbirini izleyen son iki hal kâ d nda meslekte yeterli olmad belirtilmifl ve son teftiflten itibaren en az alt ay hizmet gördükten sonra yapt r - lacak üçüncü teftiflte de Adalet müfettiflinin meslekte yeterli olmad kesin kan s na varm fl olmas halinde Adalet Bakanl nca noterin görevine son verilir. (NK.m.196) 7. Noterin istifa etmesi görevi sona erdirir: Noterler kendinden kaynaklanan veya iradi nedenlerle noterlik görevlerini iradi olarak sonland rabilirler. (NK.m.29) 8. Ölmesi durumlar nda noterlik görevi sona erer. Noter hangi halde istifa etmifl say l r? 6 SORU SORU AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ NTERNET NTERNET

9 10 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Özet A MAÇ 1 A MAÇ 2 A MAÇ 3 Noterli in tan m n yapabilmek Noterlik esas olarak 18 Ocak 1972 de kabul edilen, 5 fiubat 1972 y l nda Resmi Gazetede yay nlanan 1512 Say l Noterlik Kanunu nda tan mlanm fl ve düzenlenmifltir. Noterlik Kanunu nun 1 inci maddesinde, Noterlik bir kamu hizmetidir denilerek Noterli in kamusal yönü ortaya konulmufltur. Kanun 1 maddesinin ikinci cümlesinde noterlerin görevlerinin genel çerçevesini çizmektedir. Kanun 1 maddesinin ikinci cümlesinde Noterler, hukuki güvenli i sa lamak ve anlaflmazl klar önlemek için ifllemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen baflka görevleri yaparlar. tan m yer almaktad r. Noter hukuki güvenli i sa lamak ve hukuki anlaflmazl klar n do umunu önlemek amac yla kamusal yetki kullanan serbest meslek erbab d r. Noterli in kuruluflu ve yetki çevresini aç klayabilmek Noterlik Kanunu nun 2 nci maddesinin birinci f kras na göre; Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulundu u yerde, o mahkemenin yarg çevresindeki noterlik ifllerini görmeye yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur. Noterlik kurulmas Adalet Bakanl n n yetkisindedir. Bakanl n farkl zamanlarda ç kard genelgelere göre, bir noterlik iflleminin herhangi bir yer noterli inde yap labilmesi için, ifllemin taraflar ndan en az birinin ilgili noterli in yetki çevresi içinde oturmas veya iflyerinin bulunmas ya da ifllemin ayn s n rlar içinde yap lacak bir ifle ait olmas gerekmektedir. Noterli in hukuki niteli ini aç klayabilmek Noter bir kamu hizmetini yerine getirir. Bir hizmetin kamu hizmeti say lmas için hizmetin kamuya yönelmifl oldu unun siyasal organlarca kabul edilmesi yani di er bir ifadeyle kamuya yararl olmas ve kamu kurulufllar nca veya ilgili kamu kurumunca denetlenen özel kiflilerce ifa edilmesi gerekir. Noterler, mesleki faaliyetlerini, tüzel kiflili i haiz kamu kurumu niteli inde mesleki kurulufllar olan Noterler Birli inin denetim ve gözetimi alt nda sürdürürler. Noterlik mesle i bir serbest meslektir. Serbest A MAÇ 4 meslek sermayeden ziyade flahsi eme e, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanl a dayanan, ticari özellik tafl mayan, serbest meslek erbab n n ifl yapt rana tabi olmaks z n flahsi sorumluluk alt nda kendi nam ve hesab na yap lan faaliyet olarak tan mlanabilir. Ancak, noterli in s radan bir serbest meslek oldu unu söylemek de do ru olmaz. Çünkü noterler her ne kadar serbest meslek olarak kabul edilseler de istedikleri yerde ifl göremez, istedikleri ücret ifl yapamaz, ücrette pazarl k edemez, kendilerine ait ücretten indirimde bulunamaz ve reklâm yapamazlar. Noterlerin gerek mesleki gerek ise özel hayatlar na iliflkin ciddi s n rlamalar getirilmifltir. Noterli e kabul ve girifl koflullar n aç klayabilmek. Noterli e girifl ve kabul koflullar flunlard r; Türkiye Cumhuriyeti vatandafl olmak 21 yafl n bitirmifl ve 40 yafl n doldurmam fl olmak, Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabanc bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlar na göre noksan kalan derslerden baflar l s nav vermifl bulunmak. Kesinleflmifl bir kararla yüz k zart c bir suçtan veya a r hapsi gerektiren bir cürümden mutlak olarak yahut kasti bir cürümden bir sene veya daha fazla hapis cezas ile hüküm giymifl olmamak, Devlet memurlu una atanmaya engel bir mahkûmiyeti bulunmamak, Kesinleflmifl bir ceza veya disiplin karar sonucunda hâkim, savc, memur yahut avukat olmak niteli ini kaybetmifl bulunmamak, Noterlik mesle ine yaraflmayacak tutum ve davran fllar çevresince bilinmifl olmamak, Noterlikle ve noter stajyerli i ile birleflemeyen bir iflle u raflmamak, Mahkeme karar ile k s tlanm fl olmamak, flâs etmifl ise itibar iade edilmifl olmak, (Hileli ve taksirli müflisler itibarlar iade edilmifl olsa bile kabul olunmazlar). Hakk nda aciz vesikas verilmifl ise bunu kald rm fl bulunmak. Noterlik görevini devaml ve gere i gibi yapmaya engel vücut veya ak lca malul olmamak, Staj yap lacak yerde ikametgâh bulunmak.

10 6. Ünite - Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri 11 Kendimizi S nayal m 1. Noter kelimesi Latince hangi kelimden gelir? a. Notçu b. Notarus c. Litai d. Kad e. Themis 2. Hukuki güvenli i sa lamak ve anlaflmazl klar önlemek için ifllemleri belgelendiren ve kanunlarla verilen baflka görevleri yapanlara ne ad verilir? a. Hâkim b. Savc c. Noter d. Avukat e. Mübaflir 3. Noterli in ana eylemi nedir? a. Keflif b. cra c. Yarg lama d. Tespit e. Düzenleme 4. Noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri ile di er hukuk dallar yla olan iliflkisini inceleyen bilim dal na ne ad verilir? a. Medeni Hukuk b. Avukatl k ve Noterlik Bilgisi c. Usul Hukuku d. Avukatl k Hukuku e. Noterlik Hukuku 5. Noterlik kurulmas kimin yetkisindedir? a. Adalet Bakanl b. Türkiye Noterler Birli i c. Türkiye Barolar Birli i d. Adalet Bakanl - Noterler Birli i e. Adalet Bakanl - Barolar Birli i 6. Noterlik s n fland r lmas nda ilk üç s n f noterin s n fland r lmas nda afla dakilerden hangisi esas al nmaz? a. Yetki çevresi içindeki nüfus yo unlu u, b. Yetki çevresindeki ifl yo unlu u c. Yetki çevresindeki noterlik geliri d. Yetki çevresinde yap lan ifllerden toplanan harçlar e. Noterlik dairesinin k demi 7. Dördüncü s n f noterlikler, Adalet Bakanl nca görevlendirilerek kâtip s n f ndan bir adalet memuru taraf ndan geçici olarak yönetilir. Bu kiflilere ne ad verilir? a. Baflkâtip b. Kâtip c. Geçici noter d. Geçici baflkatip e. Geçici yetkili noter yard mc s 8. Gereksinim duyan herkesin noterlik faaliyetlerinden yararlanabilmesi noterli in hangi sonuçlar ndand r? a. Noterli in serbest meslek olmas n n b. Noterli in kamu hizmeti olmas n n c. Noterli in hukuki yönünün a r basmas n n d. Noterli in ücret karfl l yapmas n n e. Hak kullanman n anayasayla teminat alt na al nmas n n 9. Afla dakilerden hangisi noterlere kabul için aranan flartlardan de ildir? a. Türkiye Cumhuriyeti vatandafl olmak b. 21 yafl n bitirmifl ve 40 yafl n doldurmam fl olmak, c. En az bir yabanc dil bilmek d. Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabanc bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlar na göre noksan kalan derslerden baflar l s nav vermifl bulunmak e. Kesinleflmifl bir ceza veya disiplin karar sonucunda hâkim, savc, memur yahut avukat olmak niteli ini kaybetmifl bulunmamak, 10. Afla dakilerden hangisi noterli e kabul için aranan flartlardan de ildir? a. Mahkeme karar ile k s tlanm fl olmamak b. Noterlik görevini devaml ve gere i gibi yapmaya engel vücut veya ak lca malul olmamak c. flâs etmifl ise itibar iade edilmifl olmak d. Tam teflekkülü devlet hastanesinden heyet raporu alm fl olmak e. Noterlik mesle ine yaraflmayacak tutum ve davran fllar çevresince bilinmifl olmamak

11 12 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Okuma Parças Türkiye de kazançl meslekler aras nda gösterilen noterlik, büyük ra bet görüyor. Türkiye Noterler Birli i nin verilerine göre, 19 bin hukuk fakültesi mezunu, noter olabilmek için s rada bekliyor. 26 bin hukukçu ise müracaat belgesine sahip durumda. Türkiye Noterler Birli i Baflkan Hasan Yeni, mesle e gösterilen ra beti noter olabilme kriterlerinin düflüklü- üne ba l yor. Yeni, haz rlad klar yasa tasla yla herkesin noter olmak için baflvuramayaca n söylüyor. Önümüzdeki yasama döneminde kabul edilmesi beklenen Yeni Noterlik Kanunu tasla na göre, noter olmak isteyenlerin yafl 33 ü geçemeyecek. Belge alabilmenin koflullar da zorlaflt r l yor. Yap lacak s navda baflar l olanlara bir y l staj yapma zorunlulu u getirilecek. Staj süreci tamamland ktan sonra, yeni bir imtihan daha yap lacak. Baflar l olan hukukçular, noterlik belgesi almaya hak kazanacak. Tasla a göre, noterin yerine katiplerin ve bafl katiplerin imza atma yetkisi de kald r lacak. Yaln zca noterlik staj n tamamlam fl olanlar, vekaleten imza yetkisine sahip olacak. Yasalaflmay bekleyen taslak, meslek içi e itimi de zorunlu hale getiriyor. Görev yapt bölge ne olursa olsun, noterler y lda gün aras nda meslek içi e itime tabi tutulacak. Haz rlanan taslakla birlikte noterli e bak fl aç s n de ifltirmek istediklerini söyleyen Türkiye Noterler Birli i Baflkan Hasan Yeni, (&quot); Adam 25 y l hakimlik yapm fl; daha sonra noter olmak istiyor. Bu durum, noterli i yan meslek haline getirdi. Noterlik özellikle gençlerin yapaca bir meslek haline gelsin istiyoruz. (&quot); diyor. Türkiye de, 60 yafl nda emekli bir hakimin de noterlik yapma yetkisinin bulundu unu kaydeden Yeni, bu durumun, gençlerin önünü kapatt n ve rahats z edici sonuçlara yol açt n vurguluyor. Yeni, ayn sorundan Adalet Bakan ve Baflbakan n da rahats zl k duydu unu dile getiriyor. Taslak yasalafl rsa noterlerin yetkileri artacak. Dünyan n birçok ülkesinde oldu u gibi gayrimenkul ifllemleri noterde yap lacak. Bunun yan nda çekiflmesiz yarg, veraset ilam ve tespit gibi ifllemler de noter arac l yla gerçeklefltirilecek. Noterlerin çok para kazand fleklindeki alg n n yanl fll üzerinde duran Baflkan Hasan Yeni, meslekte y l n harcamayan bir noterin kolay kolay stanbul, Ankara ve zmir gibi büyük flehirlere atanamayaca n ifade ediyor. ç hizmet kanununa göre, atamas yap lan bir noter 3. s n f bir bölgede göreve bafll yor. Ancak belgeyi alabilmek için, hukuk fakültesini bitirip avukatl k ve hakimlik staj n tamamlamak flart. 3. s n f bir bölgede en az 4 y l çal flmak ise bir baflka zorunluluk. Hasan Yeni, 3. s n f bir bölgede çal flan noterin aileden destek almadan geçinemeyece ini iddia ediyor. Zorunlu 4 y ll k görev bittikten sonra atama yap lacak yer, denetimden geçmeye ba l. Denetimlerden geçemeyen noterler, 3. s n f bir baflka bölgeye gönderiliyor. 2. s n f bölgeye atananlar ise 4 y ll k bir staj süresi daha bekliyor. Yeni, büyük flehirlere tayin süresi 8 y l gibi gözükse de, bunun zor oldu unu savunuyor. Noterlik, kazanc na göre serbest meslek; yetki ve sorumlulu una göre kamu görevi kapsam na giriyor. Denetimleri ise Adalet Bakanl müfettiflleri ve cumhuriyet savc lar taraf ndan yap l yor. Hasan Yeni, denetimle ilgili yaflanm fl bir olay flöyle aktar yor: (&quot); Bir noter arkadafl, mesai saati s ras nda motorunu tamir ediyormufl. Gelen müfettifller noterin kim oldu unu sormufl. Kendisinin oldu unu söyleyince, denetimden sicil bozuklu uyla ç kt. Kaynak :

12 6. Ünite - Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri 13 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar 1. b Yan t n z yanl fl ise Noterli in Tan m bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 2. c Yan t n z yanl fl ise Noterli in Tan m bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 3. d Yan t n z yanl fl ise Noterli in Tan m bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 4. e Yan t n z yanl fl ise Noterli in Tan m bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 5. a Yan t n z yanl fl ise Noterli in Kurulmas ve Yetki Çevresi bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 6. e Yan t n z yanl fl ise Noterli in Kurulmas ve Yetki Çevresi bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 7. e Yan t n z yanl fl ise Noterli in Kurulmas ve Yetki Çevresi bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 8. b Yan t n z yanl fl ise Noterli in Özellikleri bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 9. c Yan t n z yanl fl ise Noterli e Girifl ve Mesle e Kabul bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. 10. d Yan t n z yanl fl ise Noterli e Girifl ve Mesle e Kabul bafll alt nda size verilen bilgileri gözden geçiriniz. S ra Sizde Yan t Anahtar S ra Sizde 1 Noter hukuki güvenli i sa lamak ve hukuki anlaflmazl klar n do umunu önlemeyi amaçlayan kamusal yetki kullanan, serbest meslek erbab d r. Noterlik Hukuku; noterlik müessesesinin hukuk sistemi içindeki yeri ile di er hukuk dallar yla olan iliflkisini inceleyen bilim dal d r. S ra Sizde 2 Yetkisiz noterlikte yap lm fl ifllemler hakk nda HUMK un öngördü ü yollar ve sonuçlar oldu u gibi geçerlidir. Di er bir ifade ile noterlikte yap lan ifllem kesin yetki kural na ba lanm fl ise yarg laman n ve ifllemin her aflamas nda yetkisizlik ileri sürülebilir. Bunun d fl nda ki durumlarda ilk itiraz olarak ileri sürülmelidir S ra Sizde 3 Bir hizmetin kamu hizmeti olmas için o hizmetin kamuya yönelmifl oldu unun siyasal organlarca kabul edilmesi ve kamu kurulufllar nca denetlenmesi gerekir. Kamu hizmetleri, genel ve kolektif gereksinmeleri karfl layarak kamu yarar n gerçeklefltiren hizmetler ise, toplumda adalet da t m na dair faaliyetlerin kamusal nitelikte bir hizmetler bütünü oldu u tart fl lmazd r. Noterler, mesleki faaliyetlerini, tüzel kiflili i haiz kamu kurumu niteli inde mesleki kurulufllar olan Noterler Birli inin denetim ve gözetimi alt nda sürdürürler. Noterli in kamu hizmeti niteli i, gereksinim duyan herkesin bu faaliyetlerden yararlanabilmesini gerektirir. S ra Sizde 4 Avukatl k, savc l k yada hakimlik staj yapmak noterlik yapmak için yeterli say l rken, noterlik staj avukatl k, savc l k, hakimlik staj n n yerine geçmemektedir. Bu yüzden uygulamada noterlik yapanlar hak kayb na u ramamak için avukatl k staj n yap p, noterli e bafllamaktad rlar. S ra Sizde 5 Bir noterli e bir noterin atanabilmesi için ilk ad m olarak bir ilân yap lmas gerekmektedir. Adalet Bakanl taraf ndan yap lacak bu ilânlarda, boflalan ve üçüncü s - n fa geçirilen noterli in bir önceki y la ait gayrisafi geliri, aç lan noterli in ise emsallerine göre Adalet Bakanl nca tahmin edilecek gayrisafi geliri ve isteklilerin hangi belgelerle birlikte baflvurmalar gerekti i gösterilir (N. K. m. 22.III).

13 14 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Yararlan lan Kaynaklar S ra Sizde 6 Bir noterli e atanan veya nakledilenler, atama veya nakledilme karar n n tebli inden itibaren bir ay içinde yeni görevlerine bafllamak zorunlulu undad rlar. Atanan veya nakledilen kimsenin bu süre içinde, hakl bir sebep olmaks z n göreve bafllamamas veya atanma yahut nakledilme isteminden vazgeçme dilekçesinin, atama ve nakil karar n n kendisine tebli inden sonra Bakanl a veya Cumhuriyet Savc l na verilmesi halinde, bu kimse noterlik mesle inden istifa etmifl say l r GÖREN Ömer (2010), Karfl laflt rmal Avukatl k - Noterlik Hukuku. Adalet Yay nevi. PEKCANITEZ, Hakan (2000), Medeni Usul Hukuku, B. 1, Ankara. fi fiman, Günefl (2001), Noter ve Noterlik Nedir. Türkiye Noterler Birli i Hukuk Dergisi, S TOYGAR, Kemal (1974), Serbest Meslek mi, Kamu Hizmeti mi? TNBHD., S. 3. ULUKAPI Ömer, ATALI Murat (2001), Noterlik Hukuku. YILMAZ, Ejder (1996), Hukuk Sözlü ü, B. 5, Ankara. YILMAZ, Ejder (1997), Noterlik fllemlerinin Hukuk Davalar ndaki ve cra- flâs Takiplerindeki Önemi, Noterlik Hukuku Sempozyumu, Ankara. Internet kaynaklar

14 7AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Noterlik Dairesinin yap s ve faaliyetlerini aç klayabilecek, Noter Odalar n n yap s ve iflleyiflini belirleyebilecek, Türkiye Noterler Birli i yap s ve organlar n anlatabileceksiniz. Anahtar Kavramlar Noterlik dairesi Baflkatip Noter vekili Noterler Odas Türkiye Noterler Birli i Noterler Birli i Kongresi çindekiler Avukatl k ve Noterlik Hukuku Noterlik ve Mesleki Orgaizasyonu NOTERL K DA RES NOTER ODALARI TÜRK YE NOTERLER B RL Sayfa Tasar m: smail

15 Noterlik ve Mesleki Organizasyonu NOTERL K DA RES AMAÇ 1 Noterlik Dairesinin yap s ve faaliyetlerini aç klamak Noterli in sürekli faaliyet gösterdi i ve noter çal flma makam ile servisler, bekleme ve arfliv bölümlerinden oluflan (N.K.Y. m. 6i.) noterlik dairesi, Noterlik Kanunu nun 40 nc maddesinin birinci f kras n n birinci cümlesi gere ince resmi daire say l r. Noterlik dairesinin ifl merkezlerine ve mümkün oldu u oranda mahkemelere ve bankalara yak n yerlerde aç lmas hususu dikkate al n r (N.K.Y. m. 2,III). Çünkü esas olarak noterlerin görevi tespit ve sözleflme yapmak oldu undan bu ifllemlerin de en çok mahkeme, banka ve ifl merkezlerinde yap ld dikkate al narak ifl sahiplerine kolayl k ve ifllerde pratiklik sa lamak aç s ndan bu düzenlemeye yer verilmifltir. htiyaç do mas halinde Noterlik Dairesinin yerinin de ifltirilmesinde noterlik dairesinin kuruluflundaki ayn yöntem uygulanacak flekilde yönetmelikte düzenleme yap lm flt r (N.K.Y. m. 3,I). Noterlik dairesinin ifl merkezlerine ve mümkün oldu u oranda mahkemelere ve bankalara yak n yerlerde aç lmas gerekir. Noterlik Dairesinin Bölümleri Noterlik dairesi afla daki dört bölümden oluflur: 1. Noter Çal flma Makam 2. Servisler Bölümü 3. Bekleme Bölümü 4. Arfliv Bölümü Noterlik Dairesinde Tutulmas Gereken Defterler Noterlikte tutulmas zorunlu olan defterler afla daki gibidir: Yevmiye Defteri: Noterlik Dairesine gelen ifl kâ tlar gelifl s ras na göre numara verilerek ve yevmiye defterine ifllenir. Her ifl günü bitiminde günlük ifllerin kalem kalem yekûnlar al n r. Emanet Defteri: Noterlik dairesine verilen emanetlerin kaydedildi i defterdir. Bu deftere emanetin miktar ve cinsi, varsa özel vas flar ile emanet verene dair bilgiler ile emanetin verildi ini gösteren tutana n tarih ve numaras kaydedilir (NKY. m. 48) Emanet defterlerinin kayd n tafl d klar emanet Noterlik Dairesine gelen ifl kâ tlar n n gelifl s ras na göre numara verilerek yaz ld deftere yevmiye defteri denir.

16 4 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Noterlerin ayl k gelir ve giderlerinin kaydedildi i deftere muvazene defteri denir. Noterlik dairesine gelen ve noterlikten gönderilen yaz lar n kaydedildi i deftere Muhabere defteri denir. SORU 1 ifllemlerinin sona erdi i ve hükmünü yitirdi i tarihten bafllayarak on y l süre ile noterlik arflivinde saklanmas gerekir (NDAHHY. m. 14/a). Tescil Defteri: Tescil defterleri, kanunlara göre tescilleri gereken ifllemlerin yaz ld defterlerdir. Tescil defterlerinin, belli bir süreyle ba l olmaks z n noterlik arflivinde saklanmas gerekir (NDAHHY. m. 14/g). Tescile esas olan ifllemlerin hukuki olarak ne zaman esas al naca belirsizlik arz eder. Ayr ca gayrimenkule iliflkin tescillerin birço una tescilden çok uzun y llar sonra dahi ihtiyaç duyulmaktad r. Bu nedenlerden ötürü tescil defterleri noterlik dairelerinde süresiz saklanmaktad r. Muvazene Defteri: Noterlerin ayl k gelir ve giderlerinin kaydedildi i defterdir. Muvazene defterinin, ait oldu u y l n bitimini izleyen y ldan itibaren on y l süre ile noterlik arflivinde saklanmas gerekir (NDAHHY. m. 14/b). De erli Kâ t Defteri: Bu deftere Maliyeden al nan de erli kâ tlar kaydedilir. Bu defterin, ilgili oldu u y l takip eden y lbafl ndan bafllayarak on y l süre ile noterlik arflivinde saklanmas gerekir (NDAHHY. m. 15). Burada önemli olan husus saklama süresinin son ifllemin yap lmas ndan sonraki y lbafl ndan itibaren 10 y l olmas d r. Teftifl Defteri: Adalet müfettifllerinin teftiflleri sonunda yapacaklar tenkit ve tavsiyelerin ifllenmesine mahsus defterdir (NKY. m. 52). Teftifller sonucunda yap lacak tenkit ve tavsiyeler için bir defter tutulmas ndaki amaç, sonraki teftifller s ras nda daha önce tenkit edilmifl konulardaki eksikliklerin giderilip giderilmedi inin ve yap lm fl tavsiyelere uyulup uyulmad - n n denetlenmesidir. Muhabere Defteri: Noterlik dairesine gelen ve noterlikten gönderilen yaz lar n kaydedildi i defterdir (NKY. m. 53,I). Muhabere kelimesi haber kelimesinden geldi i için uygulamada bu deftere haberleflme defteri de denilmektedir. Zimmet Defteri: Noterlik dairesinden gönderilen evrak n personel arac l ile di er tarafa verilmesi veya teslim edilmesi halinde, teslim eden ve edilen kiflilerin tespit edildi i defterdir (NKY. m. 53,II). Personel Sicil Defteri: Noterlik dairesinde çal flan personele ait bilgilerin kaydedildi i defterdir (NKY. m. 54,I). Çal flma mevzuat na göre tutulmas gerekli defterlerdendir. Personel defterinde, personele ait kimlik bilgileri, maafl bordrolar, ifle girifl ç k fl saatleri, avans vs gibi bilgiler yer al r. zin Defteri: zin defteri de personel sicil defteri gibi çal flma mevzuat na göre tutulmas zorunlu defterlerdendir. Bu defter çal flanlar n anayasal hakk olan izin hakk n n kullan lmas n gösteren bir defter olup, iflverenin çal flanlar na kulland rd izin hakk na dair tek ve esasl dayana d r. Demirbafl Eflya Defteri: Noterlik Dairesindeki demirbafllar n yaz ld defterdir (NKY. m. 55). Noterlik dairesinde noterlik personeli ile ilgili olarak tutulan defterler hangileridir? Noterlik Dairesinde Çal flan Görevliler Noterlik dairesinde çal flan temel görevli noter ve varsa stajyerdir. Bunun yan nda noterlik personeli de noterlik dairesinde çal flanlar n önemli bir kesimini oluflturur. SORU Noterlik Kanunu nun 42 inci maddesinin birinci f kras gere ince, noterin emri alt nda noterlik dairesinde çal flan katip ve hizmetlilere noterlik personeli ad verilir. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ

17 7. Ünite - Noterlik ve Mesleki Organizasyonu Noterlik Kanunu nun 45 inci maddesinin birinci f kras n n birinci cümlesi noterlerin, katip adaylar ile (en az bir y ll k ) belirli süreli hizmet sözleflmesi yapmalar n öngörmektedir. Noterlik Kanunu nun 48 inci maddesi gere ince, noter ile katip ve hizmetliler aras ndaki hizmet sözleflmesinden do an iliflkiler, an lan kanunda aksine hüküm bulmad kça çal flma mevzuat na tabidir. Noterlik kurumunun önemi göz önüne al nd nda noterlik çal flanlar n n en az Adalet Meslek Yüksek Okulu mezunu olma flart aranmal d r (GÜRLER, Cemalettin, Adalet Meslek Yüksek Okulu Mezunlar n n stihdam Olanaklar konulu konferans, Ankara 2009). Noterlik katip adaylar ile en az bir y ll k belirli süreli hizmet sözleflmesi yap lmal d r. 5 Kâtipler Noter kâtibi olabilmenin flartlar Noterlik Kanunu nun 44 üncü ve Noterlik Kanunu Yönetmeli i nin 9 uncu maddesinde düzenlenmifltir. Noter Kâtipli i çin aranan Genel fiartlar afla daki gibidir; 1. Türk vatandafl olmak 2. Devlet Memurlar Kanunu nun 40 nc maddesindeki yafl hadlerinde bulunmak 3. En az ortaokulu bitirmifl olmak 4. Kamu haklar ndan mahrum bulunmamak 5. A r hapis veya alt aydan fazla veyahut affa u ram fl olsa bile zimmet, ihtilas, irtikâp, dolanl iflas gibi yüz k zart c bir fiilden dolay hapis cezas ile hükümlü bulunmamak 6. Askerlikle ilgisi bulunmamak 7. Görevini devaml yapmas na engel olabilecek bir sakatl olmamak 8. Hizmet görece i s n f için Devlet Memurlar Kanunu nun 36 nc ve 41 inci maddelerinde belirtilen ö retim ve e itim, kurumlar ndan birinde diploma alm fl olmak 9. Görev ve çal flma yönetmeliklerinde belirtilen di er flartlar haiz bulunmak 10. Ceza ve disiplin karar ile meslekten ç kar lmam fl olmak. Kâtiplerin Çal flt Servisler aras nda ilk s ray baflkatiplik servisi al r. En az iki kâtip bulunan noterliklerde bunlardan biri baflkâtiplik görevini yerine getirir. (NK. m. 42,II). Baflkâtip, noterlik dairesi personelinin flefidir (NK. m. 43I). Noterlik dairesinde bulunan evrak, defter ve demirbafl eflyadan noterle birlikte baflkâtip sorumludur (NK. m. 43,II). Baflkâtiplik servisince yürütülecek ifller flöylece s ralanabilir (NKY. m. 21): Haberleflme ve yaz flma ifllerini yürütmek Kanun ve yönetmeliklerle tanzimi di er servislere verilmemifl liste, beyanname ve bildirileri düzenlemek ve ilgili mercilere zaman nda göndermek Noterlikte tutulmas gereken defterleri usulüne uygun tutmak Emanetlerin teslim ve muhafazas için gerekli ifllemleri yapmak Her türlü karton ve dosyalar usulüne uygun olarak tutmak ve günlük ifllem ka tlar n n cilt bentlere yerlefltirilmesini temin etmek Arfliv bölümünü tanzim ve çal flma tarz n tayin ve tespit etmek, iflleyiflini ve denetimini sa lamak Noterlik dairesinin iç hizmetleri, temizlik ve koruma tedbirlerini yerine getirmek Ayl k ve y ll k ifl cetvelleri, beyannameler ve her türlü cetvelleri düzenlemek ve bunlar ilgili yerlere göndermek, zaman nda yap lmas n sa lamak Yukar da say lan ifllerin esas olarak baflkâtip taraf ndan yap lmas esas olmakla birlikte noterin uygun görmesi halinde baflkâtip bu iflleri di er personele devredebilir.

18 6 Avukatl k ve Noterlik Hukuku fllemler servisi noterlikte yap lmas öngörülen bütün noterlik ifllemleri ile görevli servistir. SORU 2 Noterlikte yap lmas öngörülen bütün noterlik ifllemleri ile görevli servise fllemler Servisi denir. Noterlik dairesinin gelir, gider, vergi ve sigorta gibi tüm hesap iflleri ile vezne ve kasa ifllerini ve noterin verece i di er iflleri yürüten servise Hesap flleri ve Vezne Servisi denir. Bu servis do rudan do ruya notere ba l olup vezne, kasa ve muhasebe bölümleri halinde çal fl r. Vezne ifllerini yürüten kifliye veznedar denir. Servisleri tam olan noterliklerde yevmiye defteri, muvazene defteri, harç, damga vergisi beyannameleri, bordrolar, vergi ve sigorta bildirimleri bu servis taraf ndan düzenlenir (NKY. m. 23,I-III). Tebli i istenen kâ d n noterlik dairesi arac l ile kanun ve nizamlara uyularak muhatab na ulaflt r lmas veya muhatab n tt la na en emin flekilde arz edilmesi ile görevli servise ise Tebligat Servisi denir. Baflkatibin temel görevleri nelerdir? Hizmetliler Noterlik personelini oluflturan ikinci k s m görevliler hizmetlilerdir. Hizmetliler, kâtiplik görevi d fl nda, dairenin temizlik, bekçilik gibi ifllerini görürler. Bunlar n kâtiplik görevinde SORU kullan lmalar kesin olarak yasaklanm flt r (NK. m. 46). Noterlik Personelinin Statüsü Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde noterlik personelinin çal flma mevzuat na tabi olmas öngörülmektedir (NK. m. 48). Noterlik Kanunu nun 47 inci maddesi noterlik personelinin y ll k izin ve mazeret izinlerini düzenlemifltir. Buna göre; noterlikte en az bir y l hizmeti bulunan katip ve hizmetlilere afla daki esaslara göre noter taraf ndan y ll k izin verilir: a. Bir y ldan befl y la kadar (befl y l dâhil) hizmeti bulunanlara onbefl gün b. Befl y ldan onbefl y la kadar (onbefl y l dâhil) hizmeti bulunanlara yirmi gün c. Onbefl K y ldan T A P fazla hizmeti bulunanlara ise bir ay Noterlik Kanunu kâtipler ve katip adaylar na iliflkin disiplin hükümlerini içermektedir. An lan Kanun m.148 gere ince, noter kâtiplerine ve kâtip adaylar na verilecek disiplin cezalar uyarma, k nama, ücretten kesme ve meslekten ç karma d r. Noter, herhangi bir kâtibi veya kâtip aday hakk nda verdi i disiplin cezas karar n ilgiliye ve cumhuriyet savc s na tebli eder. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ Noter kâtiplerine ve kâtip adaylar na K T A verilecek P disiplin cezalar uyarma, k nama, ücretten kesme ve meslekten ç karmad r. NTERNET Noterlik NTERNET Dairesinin Devri Noterlik dairesinin herhangi bir nedenle boflalmas durumunda noterlik dairesinin devredilmesi gerekir (NK. m. 49). Bu devir, duruma göre, noterden notere olabilece i gibi, noterden vekile, vekilden vekile veya vekilden notere de olabilir. (NK. m. 49,III). Noterli in Boflalmas Noterin ölümü, kendi iste iyle baflka bir noterli e atanmas, meslekten ç kar lmas, istifa etmesi, yafl tahdidine tabi tutulmas veya sair sebeplerle emekli olmas durumlar nda noterlik dairesinin kesin alarak boflalmas söz konusu olur. Noterin tutuklanmas, iflten el çektirilmesi ve geçici olarak iflten ç kar lmas gibi nedenlerle noterli in bir süre için boflalmas durumudur (NK. m. 34,I). Noterin hastal k veya izin gibi hakl bir nedenle görevinden k sa bir süre ayr lmas durumudur (NK. m. 35,I).

19 7. Ünite - Noterlik ve Mesleki Organizasyonu 7 Noterlik hangi hallerde boflal r? Noter Vekilleri Noter vekilleri, kanunlar, yönetmelikler ve genelgeler ile noterlere verilmifl görevleri yapmak, ayl k ifl cetvelleri ile aidatlar ilgili süreler içinde Türkiye Noterler Birli i ne ve sair mercilere göndermek zorundad rlar. Bofl ve noteri SORU geçici olarak iflten SORU ç kar lan noterlikleri yöneten noter vekillerinin ayr ca, her ay n gelir ve giderini gösterir bir cetvel ile giderlere iliflkin belge örneklerini ve cetvelde gösterilen safi geliri, o ay izleyen en geç on befl gün içinde Türkiye Noterler Birli i ne göndermeleri gerekir (NKY. m. 133,V). noterliklerde çal flan Vekâletle yönetilen bofl personele, ayr lan SIRA noterlerle S ZDE Boflalan ve noteri geçici olarak iflten ç kar lan noterliklerde noter vekilleri, görevin derhal, zaman nda ve eksiz görülebilmesi için zorunlu olan harcamalar yap- ücret ve sair yan ödemeleri yapt klar sözleflmede yaz l aynen ödenir maya yetkilidir (NKY. m. 133,VI). AMAÇLARIMIZ Vekâletle yönetilen bofl noterliklerde çal flan personele, ayr lan noterlerle yapt klar sözleflmede yaz l ücret ve sair yan ödemeleri aynen ödenir. Ancak, sözlefl- AMAÇLARIMIZ me süresi sona eren personelin ücret ve sair yan ödemelerinde K art rma T A P yapmaya, Türkiye Noterler Birli i Yönetim Kurulu yetkilidir (NKY. m. 133,VII). 3 NOTER ODALARI AMAÇ 2 Noter Odalar n n yap s ve iflleyiflini belirleyebilecek NTERNET Noter Odalar n n Kuruluflu Noter odalar, Türkiye Noterler Birli i nin mahalli organlar d rlar (NK. m. 180,I). Noter odalar n n, kurulufl amaçlar ve kanunda belirtilenler d fl nda faaliyet göstermesi yasakt r (NK. m. 163,II). Her noter, bölgesi içindeki noter odas na kay t olmaya mecburdur (NK. m. 180,II). En az üç veya daha fazla noterlik bulunan belediye s n rlar içinde bir noter odas kurulur. (NK. m. 179,I). Noter Odalar n n Yap s ve Görevleri Noter odalar ; baflkan, yönetim kurulu ve genel kuruldan meydana gelir (NK. m. 182). Noter odalar n n görevleri genel olarak flunlard r (NK. m. 181): Noterlik mesle inin geliflmesi için gereken tedbirleri almak, Noterlere kâtip, kâtip aday ve hizmetliler aras ndaki hizmetle ilgili anlaflmazl klar, ilgililerden birinin baflvurmas üzerine çözümlemeye çal flmak, Aç lacak noterliklerin yerinin tespitinde ve mevcut bir noterli in yerinin de- ifltirilmesinde Adalet Bakanl na düflüncesini bildirmek, Noterlik dairesinin iç düzeninin yönetmelik hükümlerine uygunlu unu temin etmek için yard mlarda bulunmak, Ölen noterin mirasç lar n n haklar n korumak bak m ndan noterlik dairesinin devir ve tesellümünde gereken tedbirlere baflvurmak, Türkiye Noterler Birli i Kongresine delege göndermek, Türkiye Noterler Birli i nin verece i görevleri yapmak, Kanunlarla verilmifl di er görevleri yapmak. NTERNET Noter odalar, Türkiye Noterler Birli i nin mahalli organlar d rlar Noter odalar ; baflkan, yönetim kurulu ve genel kuruldan meydana gelir

20 8 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Noter Odas Baflkan ve Görevleri Noter odas baflkan, genel kurul taraf ndan, verilen oylar n ço unlu u ile ve iki y l için seçilir (NK. m. 184,I,c.1). Noter odas baflkan n n görevleri flunlard r (NK. m. 183): Türkiye Noterler Birli i Baflkan n n verece i yetkiye dayanarak her türlü merci önünde Birli i temsil etmek, Protokolde noter odas n temsil etmek, Noter odas yönetim kuruluna baflkanl k etmek ve verilen kararlar uygulamak. Noter odas baflkan n n bulunmad zamanlarda veya baflkanl n herhangi bir nedenle boflalmas durumunda, baflkana ait yetkilerin kullan lmas ve görevlerin yerine getirilmesi, oda yönetim kurulunun meslekte en k demli üyesine aittir (NK. m. 4). Noter odas baflkanl ücretsizdir. Bununla birlikte, odan n iflleriyle ilgili olarak baflkan n yapt zaruri giderler ile yolculuk ve ikamet giderleri, oda bütçesinden karfl lan r (NK. m. 163,V). Noter odas yönetim kurulu odan n bütçesini genel kurul onay na sunar SORU 4 Noter odas SIRA baflkan n n S ZDE görevleri nelerdir? Noter Odas Yönetim Kurulu ve Görevleri Noter Odas Yönetim Kurulu, noter odas baflkan ile iki üyeden oluflur (NK. m. 184,I). Noter odas yönetim kurulunun görevleri flunlard r (NK. m. 185): Odan n SORU gider bütçesi teklifini düzenlemek ve bunu genel kurulun onay na sunmak, Noter odas genel kuruluna çal flmalar hakk nda rapor vermek ve genel kurul kararlar n yerine getirmek, Yetkili merci gösterilmeksizin odaya verilen görevleri yerine getirmek, Kanunlarla verilmifl di er görevleri yapmak. Noter Odas Genel Kurulu ve Görevleri AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ Genel kurul odaya kay tl noterlerden oluflur (NK. m. 186,I) ve odan n en yetkili organ d r. Noter odalar Türkiye Noterler birli ince denetlenir Türkiye Noterler Birli i nin ve Noter Odalar n n Denetimi Türkiye Noterler Birli i ve onun mahalli organlar olan noter odalar n n her türlü faaliyetleri ile hesap ve ifllemleri Adalet Bakanl n n denetime tâbidir. Noter odalar ayr ca Türkiye Noter Birli i taraf ndan da denetlenir (NKY. m. 83). NTERNET 5 TÜRK YE NOTERLER B RL NTERNET Avrupa Birli i üyesi ülkelerde noterliklerin mesleki örgütlenmesinde genel olarak en altta Noterlik Daireleri bulunmaktad r. Bu alandaki mesleki organizasyonda Noterlik Dairelerinin üstünde Noter Odalar yer almakta, en üstte ise noterli in iflleyifli ile noterlerin koordinasyonundan sorumlu olacak flekilde Noterlik Yüksek Konseyi kurulmaktad r. Türkiye deki mesleki organizasyon Avrupa Birli i ülkeleriyle büyük ölçüde ayn olup, bu husustaki tek farkl l k Noterlik Yüksek Konseyinin yerini Türkiye Noterler Birli i nin alm fl olmas ndad r. Noterlerin üst SIRA örgütlenmesi S ZDE bak m ndan Avrupa Birli i ile Türkiye aras nda hangi farklar vard r? SORU SORU