T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KİMYA TEKNOLOJİSİ ELEMENTEL ANALİZ VE MOL KÜTLESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KİMYA TEKNOLOJİSİ ELEMENTEL ANALİZ VE MOL KÜTLESİ"

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KİMYA TEKNOLOJİSİ ELEMENTEL ANALİZ VE MOL KÜTLESİ ANKARA 2008

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ ORGANİK BİLEŞİKLER VE YAPISI Organik Kimyanın Tarihçesi Organik ve Anorganik Bileşiklerin Karşılaştırılması Kimyasal Bağlar ve Sınıflandırılması Elektronegatiflik İyonik Bağ Kovalent Bağlar Elektron Nokta Yapısı (Lewis Yapısı) Sigma ( ) ve Pi ( ) Bağları Hibritleşme Koordine Kovalent Bağ Moleküller Arası Bağlar...21 UYGULAMA FAALİYETİ...29 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...32 ÖĞRENME FAALİYETİ ORGANİK BİLEŞİKLERDE HİDROJEN ARANMASI Hidrojenin Fiziksel Özellikleri Hidrojenin Kimyasal Özellikleri Hidrojenin Elde Edilişi Kullanıldığı Yerler Analizin Yapılışı...36 UYGULAMA FAALİYETİ...38 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...40 ÖĞRENME FAALİYETİ AZOT Azotun Özellikleri Azot un Önemli Bileşikleri Azot un Kullanım Alanları Azot Tayini Sodyum Eritişiyle Azot Tayini Amonyak Oluşumuyla Azot Tayini Azot, Kükürt ve Halojen Tayininde Dikkat Edilecek Noktalar...44 UYGULAMA FAALİYETİ...45 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...49 ÖĞRENME FAALİYETİ KÜKÜRT Kükürtün Özellikleri Önemli Kükürt Bileşikleri Kükürtün Kullanım Alanları Kükürt Tayini Dikkat Edilecek Noktalar...53 UYGULAMA FAALİYETİ...54 i

4 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...55 ÖĞRENME FAALİYETİ HALOJENLER VE ÖZELLİKLERİ Halojen Tayini...58 UYGULAMA FAALİYETİ...59 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...62 ÖĞRENME FAALİYETİ EBÜLİYOSKOPİ...64 UYGULAMA FAALİYETİ...65 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...67 ÖĞRENME FAALİYETİ KRİYOSKOPİ...69 UYGULAMA FAALİYETİ...71 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...74 MODÜL DEĞERLENDİRME...76 CEVAP ANAHTARLARI...79 KAYNAKÇA...81 ii

5 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD 524KI0026 ALAN Kimya Teknolojisi DAL Kimya MODÜLÜN ADI Elementel Analiz ve Mol Kütlesi Organik kimyanın tarihçesi ve organik bileşiklerin yapısında MODÜLÜN TANIMI bulunan temel elementlerin ve halojenlerin aranması ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK Organik bileşiklerde elementel analiz yapmak ve mol kütlesini bulmak Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşiklerde elementel analiz yapabilecek ve mol kütlesini bulabileceksiniz. Amaçlar 1. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşikte karbon arayabileceksiniz. 2. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşikte hidrojen arayabileceksiniz. 3. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak MODÜLÜN AMACI organik bileşikte azot arayabileceksiniz. 4. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşikte kükürt arayabileceksiniz. 5. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşikte halojen arayabileceksiniz. 6. Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşiklerde kaynama noktası yükselmesinden yararlanarak molekül ağırlığını bulabileceksiniz. 7. Gerekli ortam sağlandığında kuralına uygun olarak organik bileşiklerde donma noktası alçalmasından yararlanarak molekül ağırlığını bulabileceksiniz. Ortam Sınıf, atölye, laboratuvar, işletme, kütüphane, ev, bilgi EĞİTİM ÖĞRETİM teknolojileri ortamı ( internet ) vb. kendi kendinize veya grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar ORTAMLARI VE Donanım DONANIMLARI Projeksiyon, bilgisayar, DVD çalar, televizyon, bek, üçayak, tel amyant, deney tüpü, lastik tıpa, destek, dik açılı cam boru, huni, beher, termometre, hassas terazi,ıspatula, piset, damlalık, süzgeç kâğıdı iii

6 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Modülün içinde yer alan herhangi bir öğrenme faaliyetinden sonra, verilen ölçme araçları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Modül sonunda öğretmeniniz tarafından ölçme teknikleri uygulanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileriniz ölçülerek değerlendirilecektir. iv

7 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bilimsel metot kullanan insan, bağımsız düşünerek tümevarım yöntemini kullanıp mantıklı sonuca varabilir. Böylece konuları öğrenmenin ötesinde, bilgilerin hangi yolla kazanılabileceği de öğrenilmiş olur. Bununla insan ezbercilikten kurtulur. Bu modülde de organik bileşiklerde karbonun, hidrojenin, azotun, kükürtün ve halojenin tanınması deneylerini görüp bir yargıya varabileceksiniz. Ayrıca kaynama noktası yükselmesinden ve donma noktası alçalmasından yararlanarak çözünen organik maddenin molekül ağırlığının nasıl hesaplanacağını öğreneceksiniz. Ülkemizin her alanda olduğu gibi eğitim alanında da gelişmesi tamamen siz gençlere bağlıdır. Sizler sorumluluk noktasındaki görevlerinizi yerine getirirseniz, başarılı ve üretken bir fert olursanız ülkemiz gelişir. 1

8 2

9 ÖĞRENMEGİRİŞ FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-1 Gerekli ortam sağlandığında, kuralına uygun olarak organik bileşikte karbon arayabilecek bilgi, beceri ve deneyime sahip olabileceksiniz. ARAŞTIRMA Glikozun yapısında hangi elementler bulunur? Araştırınız. Karbon bileşiklerinin doğal kaynakları nelerdir? Araştırınız. 1. ORGANİK BİLEŞİKLER VE YAPISI 1.1. Organik Kimyanın Tarihçesi Organik bileşiklerin yapısı, bu bileşikler arasındaki etkileşmeyi inceleyen kimya dalına organik kimya denir. İnsanlık birçok organik bileşiği çok eskiden beri tanımakta ve onları doğal kaynaktan elde edebilmekteydi ( şekerli maddelerden alkol, yağlardan sabun, odundan aseton vb.). Daha sonra kimyasal ayrıştırma yöntemleri geliştikçe bunların sayısı giderek artmıştır (Üzüm suyundan tartarik asit, idrardan üre, indigo ve alizarin sarısı gibi boyalar vb.). Organizmada bulunan bu maddelerin yapısında C,H,O ve az miktarda N, P, S, F, Cl, Br, I ve Fe gibi elementlerin bulunduğu 18.yy. belirlenmiştir.yine aynı yüzyılda bitki ve hayvanlarda bulunan bileşiklerin, canlı maddelerdekinden farklı olduğu saptanmıştır.19. yy. başlarında Berzelyus bu bileşiklerin oluşumuna, yaşayan organizmalarda bulunan yaşam gücünün neden olduğunu ileri sürmüştür. Organik sözcüğü, organizma sözcüğünden türemiştir.1828 yılına kadar bilinen bütün organik bileşiklerin kaynağı hayvanlar ve bitkilerdi. Ancak 1828 de WÖHLER o zamana kadar yalnız idrardan elde edilen üreyi (amonyum siyanatı) ısıtarak elde etti. Böylece ilk olarak organik bir madde sentez edilmiş oldu. O NH 4 CNO H 2 N C NH 2 Amonyum siyanat 3 Üre

10 Bugün ise birçok organik madde sentez yoluyla elde edilmektedir. Ancak sentezlerin ilkel maddeleri olan maden kömürü ve petrolün, milyonlarca yıl önce ölmüş bitki ve hayvan kalıntıları olduğunu düşünürsek, organik bileşiklerin kaynağı yine canlı organizmalardır. İnorganik bileşik sayısı kadar olduğu hâlde yüz binlerce organik bileşik vardır. Ancak bir tek karbon (C) elementinin bu kadar çok çeşitli bileşiğinin var olması nasıl mümkün olur? 6C : 1s 2 2s 2 2p 2 C elementinin değerlik elektronları sayısı 4 tür. Bu yüzden herhangi bir C atomunun kararlı bir bileşik oluşturabilmesi için, ya diğer C atomlarıyla ya da başka atom veya gruplarla 4 eşit kovalent bağ yapması gerekir. Yani, bir C atomunun yaptığı bağ sayısı dörttür. C atomunun başka karbonlarla ya da gruplarla bağ yapması sonucu uzun zincirler, dallanmış zincirler ya da halka yapılı kovalent bağlı bileşikler meydana gelebilir. Her farklı atom dizilişi belirli özellikleri olan molekülleri meydana getirir. Zincirdeki veya halkalardaki C sayısına ve bu karbon atomlarına bağlanan grup veya elementlerin çeşit ve sayısına C atomları arasındaki bağ sayısına bağlı olarak da çeşitli özellikte yeni yeni yapılar meydana gelir. Organik kimyada C temel elementtir. Karbonun yanında hidrojen, oksijen, azot, halojenler, kükürt ve fosfor elementleri bulunabilir. Yani hepsi ametaller sınıfında bulunan elementlerdir. Molekül yapısı ve bundan doğan fiziksel ve kimyasal özellikler C iskeletinin yapısına bağlıdır. Bir organik bileşikte birbiri ile bağlanan C atomları o bileşik molekülünün iskeletini oluşturur. Bundan dolayı organik kimyadaki bileşikler anorganik kimyadaki bileşiklerden fiziksel özellik bakımından oldukça farklıdırlar. Bu farklılıklar aşağıda maddeler hâlinde belirtilmiştir Organik ve Anorganik Bileşiklerin Karşılaştırılması Tablo 1.1: Organik ve anorganik bileşiklerin bazı özellikleri ORGANİK BİLEŞİKLER Erime ve kaynama noktaları genellikle düşüktür. Çabuk bozunurlar. Genellikle kovalent karakterli moleküler yapıdadırlar Organik tepkimeler yavaş gerçekleşirler. Genellikle iki yönlüdürler Bileşik sayısı milyonlar civarındadır. Yanarlar CO 2 ve H 2 O oluştururlar Genellikle organik çözücülerde çözünürler. ANORGANİK BİLEŞİKLER Erime ve kaynama noktaları genel olarak yüksektir. Yüksek sıcaklıklara dayanıklıdırlar Genellikle iyonik bağ içeren iyonlu bileşiklerdir. Tepkimeleri genel olarak hızlıdırlar. Bileşik sayısı yüz bin civarındadır. Bir kaçı dışında yanmazlar. CO, SO 2 ve H 2 gibi maddeler yanar. Genellikle suda çözünürler. 4

11 1.3. Kimyasal Bağlar ve Sınıflandırılması Atomları bir arada tutan kuvvetlere bağ denir. Atomlar arasında bağ oluşup oluşmayacağını ve oluşuyorsa bağ cinsini anlamak için, elementlerin elektronegatifliklerini bilmek gerekir Aynı ya da farklı tür atomların kuvvetli etkileşimlerle bir arada tutulmalarını sağlayan kuvvetlere kimyasal bağ denir. Yüksek enerjili kararsız atomlar aralarında bağ yaparak daha düşük enerjili molekülleri oluştururlar. Bu olay sırasında bir miktar enerji açığa çıkar. Tersi olaylarda da reaksiyonun olması için enerji verilir. Bu enerjilere kimyasal bağ enerjisi denir. Bağ oluşurken açığa çıkan enerji, bağı kırmak için gereken enerjiye eşittir. Bağ enerjisi büyük olan atomun bağı daha kuvvetlidir. Kimyasal bağlar, atomlar arasında elektron ortaklaşması ya da elektron alışverişi sonucu oluşur. Kimyasal bağları, iyonik ve kovalent bağ diye sınıflandırabiliriz. Atomlar düşük enerjili ve kararlı yapıda olmak isterler. Kararlı olmak için elektron alışverişi yaparak ya da elektronları ortak kullanarak elektron düzenlerinin soygaz kararlılığında olmasını isterler. Elementlerin elektron alışverişi yaparak ya da ortak kullanarak elektron sayılarını 2 ye tamamlamalarına dublet, 8 e tamamlamalarına oktet kuralı denir Elektronegatiflik Bir kimyasal bağ iki atom arasında oluşur. Bir atomun bağ elektronlarını çekme isteğine elektronegatiflik denir. Çekme isteği büyük olan atomun elektronegatifliği daha büyüktür. Elektronegatiflik bir enerji birimi değildir. Elektronegatiflik periyodik tabloda genellikle aynı periyotta soldan sağa doğru ve aynı grupta aşağıdan yukarı doğru artar. Elektronegatifliği en büyük olan element flor(f) dur. Bunun için flor bütün bileşiklerinde negatif değerlik alır, florun pozitif değerliği yoktur. 5

12 Tablo1.2: Bazı Elementlerin elektronegatif değerleri Element Elektronegatiflik H 2.1 Li 1.0 Na 0,9 Be 1,5 Mg 1,2 F 4,0 Cl 3,0 Br 2,8 I 2,5 O 3.5 S 2,5 N 3, İyonik Bağ Bir metal ile bir ametal arasında elektron alışverişiyle oluşan bağa iyonik bağ denir. İyonik bağ içeren bileşiklere iyonik bileşikler denir. Resim 1.1: Yemek tuzu kristal yapıdadır. Elektron veren element verdiği elektron sayısı kadar (+) iyon, elektron alan element aldığı elektron sayısı kadar ( ) iyon değerliği kazanır. Örnek: 12 Mg ile 9 F elementlerinin oluşturacağı bileşiğin bağ türünü belirtiniz. 6

13 Çözüm: 12Mg : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 9F: 1s 2 2s 2 2p 5 Magnezyum atomunun son yörüngesinde iki, flor atomunun son yörüngesinde yedi elektron vardır. Magnezyum florür bileşiği oluşurken, magnezyum atomu son yörüngesindeki iki elektronunu verir. Oktet kuralına uyarak son yörüngesindeki elektron sayısını sekize tamamlar. Bu iki elektronun her birini bir flor atomu alır. Flor atomları da oktet kuralına uyarak son yörüngelerindeki elektron sayılarını sekize tamamlarlar. Elektron alışverişinden sonra magnezyum atomu (+2) iyon, flor atomları ( 1) iyon hâline geçerler. Zıt elektrikle yüklenen magnezyum ve flor atomları birbirlerini çekerler. Böylece aralarında iyonik bağ oluşur. Örnek: 11 Na ile 17 Cl arasındaki bağ yapısını inceleyiniz. Çözüm: 11Na : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 şeklindedir. Na elementi 1A grubundadır. Metal özelliği gösterir. Son yörüngesinde 1 elektron olduğu için 1 elektronu vererek okted kuralına uymak ister. Na elementi bileşiklerinde +1 değerlik alır ve soygaz elektron düzenine varır. 11 Na + : 1s 2 2s 2 2p 6 17 Cl : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 şeklindedir. Klor elementi 7A grubundadır. Ametal özelliği gösterir. Son yörüngesinde 7 elektron olduğu için bir elektron alarak oktede ulaşmak ister. Cl elementi bileşiklerinde -1 değerlik alır ve soygaz elektron düzenine varır. 17Cl - : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 Na +1 ve Cl -1 elektriksel çekimi ile birbirini kuvvetle çekerek NaCl iyonik bağlı bileşiğini oluşturur. 7

14 Şekil 1.1: İyonik yükler İyonların yükleri artıkça iyonik bağın kuvveti de artar. Kuvvetlilikte iyonların birbirine olan uzaklıkları da (atom çapı) önemlidir. Çapı büyük olan metal daha sağlam iyonik bağ yapar. Yükleri aynı olan farklı atomların bir iyonla yaptıkları bileşikte atom çapları farklı olduğundan bağ sağlamlıkları da farklı olur Kovalent Bağlar İyonlaşma enerjileri veya elektronegatiflikleri aynı ya da birbirine çok yakın olan ametal atomlarının, bağ oluştururken elektron alışverişi yapmaları çok zordur. Bu atomlar kararlı bir yapıya ulaşmak için değerlik elektronlarından bazılarını ortaklaşa kullanırlar. Atomların elektronlarını ortaklaşa kullanarak yaptıkları bağa kovalent bağ denir. Ametal olan H, C, O, F, N, S, Cl, Br, I gibi atomlar arasında kovalent bağ kurulur. Kullandığımız su (H 2 O), havadan aldığımız O 2 moleküllerinin atomları arasında kovalent bağ bulunduran maddelerdir. Ametallerin değerlik elektronları sayısı soy gazların değerlik elektron sayısına yakın ancak eksiktir. Bunun için ametaller elektron alıcıdırlar. Elektron alarak elektron düzenlerini soy gaz elektron düzenine benzetmeye çalışırlar. Ametaller elektron almadıkları zaman kendi aralarında elektron ortaklığı kurarlar. Bağ sayısı ametalin yarı dolu orbital sayısı ile ilgilidir. Ametal sahip olduğu yarı dolu orbital sayısınca bağ yapar. Hidrojenin elektron dağılımı, 1H : 1s 1 8

15 1 tane yarı dolu orbitali olduğundan 1 bağ yapabilir. H 2 molekülünde atomlar arasında tekli bağ vardır. Hidrojen atomları birer elektronlarını ortak kullanarak H H yani H 2 molekülünü oluştururlar. Resim 1.2: Apolar kovalent bağlı hidrojen molekül modeli 9F atomunun değerlik elektron sayısı 7 olduğundan birer elektronlarını ortak kullanarak tek bağlı F F yani F 2 molekülünü oluşturur. Flor molekülünün oluşumu şu şekildedir. 9F : 1s 2 2s 2 2p 5 F - F F 2 Bu şekilde bir bağ eşit kuvvetli atomlar tarafından ortak kullanılırsa oluşan bağa apolar kovalent bağ denir. 9

16 8O atomunun değerlik elektron sayısı 6 olduğundan ikişer elektronlarını ortak kullanarak iki bağlı, O = O yani O 2 molekülünü oluştururlar. 7N atomunun değerlik elektron sayısı 5 olduğundan üçer elektronlarını ortak kullanılarak üç bağlı, N N yani N 2 molekülünü oluşturur. F 2, O 2 ve N 2 moleküllerinde olduğu gibi aynı atomlar arasında oluşan kovalent bağların tamamı apolar kovalent bağdır. Örnek: 1 H ile 9 F nin yapacağı kovalent bağı inceleyiniz. Çözüm: 1H : 1s 1 9F : 1s 2 2s 2 2p 5 H nin son yörüngesinde 1 tane elektron olduğundan 1 yarı dolu orbitali vardır. F nin son yörüngesinde 7 tane elektron olduğundan 1 yarı dolu orbitali vardır. Son yörüngelerindeki elektronlarını soy gaz düzenine ulaştırmak için birbirlerinden birer tane elektronları ortak kullanıldığından H - F bileşiği oluşur. Böyle oluşan bileşiklere kovalent bağlı bileşikler denir. Farklı elementler arasında oluşan bu tip kovalent bağlara polar kovalent bağ denir. SO 2 bileşiğinde kükürt ile oksijen atomlarının çekirdek çekim kuvvetleri farklı olduğundan aralarındaki bağlar polar kovalent bağdır. SO 2 bileşiğindeki gibi farklı ametal atomları arasında oluşan H 2 O, HCl, NH 3 gibi kovalent bağlı bileşikler de polar kovalent bağlıdır Elektron Nokta Yapısı (Lewis Yapısı) Bir elementin değerlik elektronlarının, atomun sembolü etrafında bir nokta ile gösterilmesini içerir. Bunun için Amerikalı G.N.Lewis kendi adı ile anılan sembolleri kullanmıştır. Azot atomunun değerlik elektron sayısı 5 tir. 10

17 N sembolünün etrafına 5 tane nokta konulmalıdır. Lewis sembollerinde her nokta bir elektronu ifade eder. Tablo 3: Bazı elementlerin Lewis nokta yapıları Element Yapısı Elektron Dağılımı Değerlik Elektron - Sayısı Lewis Nokta 1H 1s 1 1 H. 3Li 1s 2 2s 1 1 Li. 4Be 1s 2 2s 2 2.Be.. 5B 1s 2 2s 2 2p 1 3.B Sigma ( ) ve Pi ( ) Bağları Atomlar arasında oluşan ilk bağlara sigma( ) bağı adı verilir. İki atom arasında oluşan ikinci ve üçüncü bağlara pi ( ) bağı adı verilir. Buradan şu sonucu çıkarabiliriz. İki atom arasında sigma bağı oluşmadan pi bağı oluşmaz. Sigma bağları, pi bağlarına göre daha kuvvetlidir. Bunun için reaksiyon sırasında ilk önce pi bağları kopar. H 2, H H molekülünde 1 sigma vardır. O 2, O = O molekülünde 1 sigma, 1 pi bağı vardır. N 2, N N molekülünde 1 sigma, 2 pi bağı vardır Hibritleşme Bazı moleküllerin bağ yapısını, atomların temel hâl elektron dizilişi ile açıklamak yeterli olmaz. Örneğin; temel elektron dizilişine göre, C atomunun iki kovalent bağ yapabilme kapasitesi vardır. Karbon atomunun dört kovalent bağ ile diğer atomlara bağlanmış olduğu kararlı moleküllerinin varlığı da bilinmektedir. O hâlde C atomunun dört yarı dolu orbitalinin bulunması gerekir. Dört kovalent bağ kapasitesine ulaşmak için C 11

18 atomunun 2s elektronlarından biri daha yüksek enerjili boş 2p orbitallerinden birine geçer. Bu elektron dizilişine sahip karbon atomuna uyarılmış karbon atomu denir. Uyarılma için gereken enerji bu orbitalin kimyasal bağ oluşturması sırasında açığa çıkan enerji ile karşılanır. Bir atomda değerlik elektronlarının bulunduğu orbitallerin örtüşerek özdeş yeni orbitaller oluşturması olayına hibritleşme (melezleşme ), oluşan yeni orbitallere de hibrit orbitalleri denir. Hibritleşmeye; Bir tane s, bir tane p orbitali katılırsa hibritleşmeye sp hibritleşmesi, Bir tane s, iki tane p orbitali katılırsa hibritleşmeye sp 2 hibritleşmesi, Bir tane s, üç tane p orbitali katılırsa hibritleşmeye sp 3 hibritleşmesi, adı verilir. Karbon atomunun elektron dağılımı, 6C 1s 2 2s 2 2p 2 şeklindedir. Karbon atomunun normal hâli; Bu durumda karbon atomunun bağ yapabilecek 2 tane eşleşmemiş elektronu gözüküyor. Fakat 4 hidrojen atomu ile bağ yapması bekleniyor. Karbon atomu enerji verilerek uyarıldığında hibritleşir ve 4 tane bağ yapabilecek yarı dolu orbitali oluşur. Karbon atomunun hibritleşmiş hâli; C atomunda hibritleşmeye bir tane s orbitali ile 3 tane p orbitali katıldığı için, oluşan hibrit orbitalleri sp 3 hibrit orbitalleridir. Enerji alan karbon atomunun orbital şeması aşağıdaki gibi gösterilir. 12

19 İkinci Sıra Elementlerinin Hidrojenle Oluşturduğu Bileşikler Periyodik cetvelde ikinci sıra, lityum elementi ile başlar; neon soy gazı ile sona erer. Değişik biçimlerde bağ oluşturulan bu elementlerin bazılarını inceleyelim: Lityum Tablo 1.4: İkinci sıra elementleri Gruplar 1A 2A 3A 4A 5A 6A 7A 8A 2.periyot A grubu elementleri 3Li 4Be 5B 6 C 7 N 8 O 9 F 10Ne Elektron dizilişine göre Li ve H atomlarının birer tane değerlik elektronları vardır. Bu nedenle Li ve H atomları kovalent bağla bağlanarak LiH molekülünü oluşturur. Atomlar arasındaki bağ Li H şeklinde gösterilir. LiH molekülü doğrusaldır. Şekil 1.2: LiH ün orbital şeması 13

20 Berilyum Bu elektron dizilişine göre değerlik orbitali dolu olan berilyumun başka atomlarla bağ yapmaması beklenir. BeH 2 bileşiğinin varlığı bilindiğine göre berilyum atomunda 2s orbitali ile 2p orbitalinden birisi hibritleşerek sp hibrit orbitallerini oluşturması gerekir. Berilyum atomunun 2s orbitalindeki elektronlardan bir tanesi uyarılarak 2p orbitallerinden birine geçer. Böylece, yarı dolu iki tane sp hibrit orbitali oluşur. Bu durumda berilyum yarı dolu sp orbitalleri ile 2 bağ yaparak BeH 2 molekülünü oluşturur. Elektronların birbirini itmelerinin en az olacağı konumda bulunmaları için molekülü doğrusaldır. Bağ açısı 180 o dir. Be-H bağları polar olmasına karşın, BeH 2 molekülü apolardır. Çünkü bağ polarlığını gösteren vektörlerin bileşkesi sıfırdır. Şekil 1.3: BeH 2 ün orbital şeması Bor 5B: 1s 2 2s 2 2p x 1 2p y 0 2p z 0 1H: 1s 1 14

21 Elektron dizilişlerine göre yarı dolu bir değerlik orbitali olan borun, bir bağ yapması beklenir. BH 3 bileşiğinin varlığı, sp 2 hibrit orbitallerinin oluşmasıyla açıklanabilir. Bor atomunun 2s orbitalindeki elektronlardan bir tanesi, uyarılarak 2p orbitallerinden birine geçer. Bir tane s iki tane p orbitalinin hibritleşmesi ile üç tane yarı dolu sp 2 hibrit orbitali oluşur. Bu durumda bor, hidrojenle 3 bağ yaparak BH 3 molekülünü oluşturabilir. Özdeş üç sp 2 orbitali üç hidrojen atomunun s orbitalleri ile örtüşerek üç tane sigma bağı yapar. Bu bağlar, bir düzlemde birbirinden en uzak konumda bulanabilecekleri şekilde yönlenir. Bu yüzden molekül geometrisi düzlem üçgen olup, bağ açıları 120 o dir. B-H bağları polar olmasına karşın, molekül geometrisinden dolayı molekül apolardır. Karbon Şekil 1.4: BH 3 molekülünün orbital şeması 15

22 C atomunda hibritleşmeye bir tane s orbitali ile 3 tane p orbitali katıldığı için, oluşan hibrit orbitalleri sp 3 hibrit orbitalleridir. Enerji alan karbon atomunun orbital şeması aşağıdaki gibi gösterilir. Karbon, sp 3 hibrit orbitallerini kullanarak H atomları ile düzgün dört yüzlü geometriye sahip CH 4 molekülünü oluşturur. Düzgün dört yüzlünün köşelerinde H atomları, merkezinde C atomu bulunur. Bu konumda bağları oluşturan elektron çiftleri arasındaki itme kuvvetleri en aza iner. Bağ açıları 109,5 o dir. Şekil 1.5: CH 4 molekülünün orbital şeması sp 2 Hibritleşmesi Eğer karbon atomu başka bir atoma bir çift bağ ile bağlanmış ise, karbon atomu sp 2 hibritleşmesine uğramıştır. 16

23 Örneğin C 2 H 4 (etilen) molekülünde C atomunun yarı dolu 2s orbitali ile yarı dolu olan 2p orbitallerinden iki tanesi hibritleşmeye girerek, özdeş üç tane sp 2 hibrit orbitali oluşturmuştur. 2p orbitallerinden biri hibritleşmeye katılmamıştır. Oluşan 3 tane hibrit orbitali aynı düzlemdedir. Karbon atomu bir eşkenar üçgenin merkezindedir. Hibrit orbitalleri üçgenin köşelerine doğru yönelmişlerdir. Orbitaller arasındaki açı 120 o dir. Hibritleşmeye katılmayan 2p orbitali eşkenar üçgen düzlemine dik konumda ve bir bölümü düzlemin üstünde, diğer bölümü altındadır. C 2 H 4 molekülü oluşurken karbon atomlarının yarı dolu sp 2 hibrit orbitallerinden iki tanesi, iki tane hidrojen atomunun s orbitalleri ile, üçüncü sp 2 hibrit orbitalide diğer karbon atomunun yarı dolu sp 2 hibrit orbitallerinden biri ile örtüşür. Böylece bir tane C C ve dört tane C H sigma bağı oluşur.karbon atomlarının hibritleşmeye katılmayan p orbitalleri ise yan yana örtüşerek pi bağını oluşturur. Şekil 1.6: C 2 H 4 molekülünde kovalent bağların orbital şeması sp Hibritleşmesi Karbon atomu C 2 H 2 ( ) molekülünde olduğu gibi, bir sigma iki pi bağı oluşturmuşsa, sp hibritleşmesi yapmıştır. Bu tür hibritleşmede 2s orbitali ile 2p orbitallerinden biri hibritleşmeye katılarak özdeş 2 tane sp hibrit orbitali oluşturur. 2p orbitallerinden diğer ikisi hibritleşmeye katılmaz. Oluşan sp hibrit orbitalleri bir doğru üzerindedir. Hibritleşmeye katılmayan 2p orbitalleri ise, bu doğruya ve birbirine dik olarak yönlenmiştir. C 2 H 2 molekülünün oluşmasında, 2 karbon atomunun sp hibritleşmesi yapmış iki orbitali uç uca örtüşerek C C sigma bağını oluşturur. C atomlarının diğer sp hibrit orbitalleri, H atomlarının s orbitalleri ile uç uca örtüşerek C H sigma bağlarını oluşturur. Hibritleşmeye katılmamış, birbirine ve bağ eksenine dik 2p orbitalleri, yan yana örtüşüp 2 tane bağı oluştururlar. Oluşan molekül doğrusal olup bağ açısı 180 o dir. 17

24 Şekil 1.7: C 2 H 2 molekülünde kovalent bağların orbital şeması Azot 7N : 1s 2 2s 2 2p x 1 2p y 1 2p z 1 Azot atomları da karbon atomlarına benzer biçimde sp 3 hibritleşmesi yapar, ancak oluşan dört hibrit orbitalinde 5 tane elektron bulunur. N atomu hidrojen ile NH 3 molekülü oluşturur. N atomları sp 3 hibritleşmesi yaptığında CH 4 da olduğu gibi NH 3 ın da düzgün dört yüzlü olması beklenir. Ancak bağ yapmayan elektronlar, bağ elektronlarını iterek bağ açılarını daraltır ve bağ açıları düzgün dört yüzlü açısı olan 109,5 o den daha küçük olur. NH 3 molekülündeki bağ açıları bu yüzden 107 o dir. Şekil 1.6: Amonyağın orbital şeması 18

25 Tablo 1.5: Bazı moleküllerin hibrit şekli, molekülün geometrisi ve molekülündeki bağ acısı Örnek (bağ sayısı) Hibrit Şekli Geometrisi Bağ açısı( ) BeH 2 sp Doğrusal 180 AlCl 3 sp 2 Üçgen düzlem 120 CH 4 sp 3 Düzgün dörtyüzlü PCl 5 sp 3 d Üçgen pramit SF 6 sp 3 d 2 Sekiz yüzlü (octahedral) İkili ve Üçlü Bağ Yapısı Karbon atomu sp 3, sp 2, sp hibritleşmeleri yapabilir. Karbon atomu diğer atomlara C şeklinde bağlanmış ise, sp 2 hibritleşmesi yapmıştır. C atomunun yaptığı ikili bağdan biri sigma, diğeri bağıdır. C atomu diğer atomlara C şeklinde bağlanmış ise sp hibritleşmesi yapmıştır. C atomunun yaptığı üçlü bağdan biri sigma, diğer ikisi bağıdır. Etilen molekülünde karbon atomları sp 2 hibritleşmesine uğrayarak, birbirine çift bağ ile bağlanmıştır. Bu bağlardan biri sigma, diğer ikisi bağıdır. Asetilen molekülünde karbon atomları sp hibritleşmesine uğrayarak, birbirine üçlü bağ ile bağlanmıştır. Bu bağlardan biri sigma, diğer ikisi bağıdır Rezonans Bazı molekül ya da iyonlar için tek bir elektron nokta formülü yeterli değildir. Örneğin, SO 2 molekülü için Lewis yapısı yazılırsa aşağıda görüldüğü gibi iki olasılıkla karşılaşırız. Bu formüllerde S ve O atomlarının yerleri aynı, ancak ortaklaşa kullanılan elektronlarının yerleri farklıdır. S ile O atomları arasındaki bağlardan biri tek, diğeri ise çift 19

26 bağlıdır. Bu durumda bağ özelliklerinin farklı olması beklenir. Ancak yapılan deneyler her iki bağın da aynı özellikte, aynı uzunlukta olduğunu göstermiştir. Bu durumda yukarıdaki elektron-nokta formüllerinin ikisi de SO 2 yapısını tam olarak göstermemektedir. Bu yüzden, SO 2 yapısı için iki elektron nokta formülü de yazılır. Bu yapılara rezonans denir. Örnek: O 3 gösteriniz ( 8 O) molekülünün elektron - nokta formülünü yazıp, rezonans yapısını Çözüm: 8O: 1s 2 2s 2 2p 4 6 değerlik elektronu var. O 3 molekülünü oluşturan 3 tane O atomundan 3x6= 18 değerlik elektronu vardır.bu 18 elektron, 3 atomun çevresine yerleştirilir.her üç atomun da çevresinde 8 elektron bulunmalıdır. Elektron nokta yapısı ise aşağıdaki gibidir. Şekil 1.7: O 3 molekülünün rezonans yapısı Koordine Kovalent Bağ Bağ yapmak için kullanılan elektronlar aynı atom tarafından veriliyorsa bu tür kovalent bağlara koordine kovalent bağ denir. N (azot) atomu üç bağ yapabilir. N atomu üzerinde bulunan ortaklanmamış elektron çifti hidrojenle dördüncü bağ yapımında kullanılır. Böylece bu bağın oluşumunda elektronlar azot tarafından sağlanmış olur. 20

27 Şekil 1.8: Koordine kovalent bağ modeli Moleküller Arası Bağlar Gaz hâlinde bulunan maddeleri oluşturan tanecikler arasındaki uzaklıkların ideal durumlarda çok büyük olduğunu, aralarında hiçbir çekim kuvvetinin olmadığını daha önce öğrenmiştik. Şimdi maddelerin taneciklerini katı ve sıvı hâlde bir arada tutan çekim kuvvetlerini ve bu kuvvetlerin maddelerin fiziksel özelliklerini (çözünürlük, iletkenlik, erime sıcaklığı, kaynama sıcaklığı vb.) nasıl etkilediklerini görelim. Örneğin, çekim kuvveti artıkça maddelerin erime ve kaynama noktası yükselir. Maddeler polar yapılı ise suda çözünür. Hareketli iyon içeriyorlarsa sulu çözeltilerinde elektrik akımını iletirler Metalik Bağ Şekil 1.9: Metalik bağ modeli Metal atomlarını katı ve sıvı fazda bir arada tutan kimyasal bağa metalik bağ denir. Metalik bağ, metal atomu çevresindeki küresel simetrik kovalent bağa benzetilebilir. Metallerin bir dizi özelliklerini açıklayabilen en basit metalik bağ modeli, katı hâldeki metali, elektron denizinde düzenli olarak konumlanmış pozitif iyon örgüsü olarak ifade edilir. 21

28 Metalik bir katıda değerlik elektronları serbestçe hareket ederek elektron denizini oluştururlar. Elektron denizi modeli, metalik özelliklerin birçoğunu başarıyla açıklar. Bilindiği gibi metaller, parlak görünümlüdür. Bir metalin yüzeyindeki elektronlar, yüzeye çarpan ışıkla (fotonla) aynı frekansta ışıyabilirler, bu da metallerin parlak görünmesine yol açar. Metaller, elektriği iyi iletir. Metalik bağı oluşturan elektronlar, herhangi bir atoma ya da iyona bağlı değildir, serbesttir. Bunun için metalin bir ucuna bir kaynaktan bir elektron girerse serbest elektronlar telin içinden geçer ve aynı hızla telin öteki ucundan çıkar. Metallerin dövülebilmesi, tel ve levha hâline getirilebilir olması da "elektron denizi" modeliyle kolaylıkla açıklanabilir. Metal iyonlarının bir tabakası darbe ile diğeriyle karşı karşıya gelmeye zorlanırsa, bu tabaka kayar, hiçbir bağ kırılması olmaz, elektron denizi yeni duruma uyum sağlar. Metallerin iletkenliği sıcaklık arttıkça azalır. Sıcaklık artışı, hem elektronların kinetik enerjisini hem de 'pozitif iyonların' titreşim hareketlerini artırır. Bunun sonucu, sıcaklık artışı elektriksel iletkenlikte düşmeye yol açar. Elektrolitlerde yani iyon hareketiyle elektrik akımı iletiminde ise sıcaklık artışı ile elektriksel iletkenlik de artar Kovalent Bağ ve Örgüsü Kovalent bağların, elektronların ortaklaşa kullanılması sonucu oluştuğunu görmüştük. Bazı katılarda, katıyı oluşturan tüm atomlar kovalent bağ ile birbirine bağlanarak kovalent kristalleri [ağ örgülü katıları] oluşturur. Bunun tipik örnekleri 4A grubu elementlerinde görülür. Karbon 4 kovalent bağ yapabilir. Elmas ve grafit, karbonun iki önemli ağ örgülü katısıdır. Elmasta her karbon atomu, bir düzgün dört yüzlünün köşelerinde yer alır. Karbon atomları arasındaki her bağ sp 3 hibrit orbitalleri ile oluşur. Elmasın yapısında birkaç atomdan oluşan basit moleküller değil, çok sayıda karbon atomunun zincirleme bağlanışından doğan dev bir molekül vardır. 4A grubu elementlerinden silisyum, germanyum ve gri kalay (kalayın allotropu) da elmas tipinde kristallenir. Elmas en sert doğal maddedir. Erime noktası çok yüksektir. (3600 o C) ve elektriği iletmez. Erime noktasının çok yüksek oluşu, elmasta karbon atomlarının çok sağlam bağlarla birbirine bağlandığını gösterir. Elmasta karbon atomları, komşu karbon atomlarına bir örgü hâlinde bağlandığından çok sağlam bir yapı oluşturmuştur. Karbon elementinin kristal şekillerinden biri de grafittir. Grafitte karbon atomları sp2 hibrit orbitalleri ile 3 tane sigma bağı yaparak, diğer üç karbon atomuna bağlanmıştır. Hibritleşmeye katılmayan p orbitalleri, pi bağlarını yapar. Bağların 120 o lik açı yapacak şekilde yönlenmiş olması ağ örgüsünün bir düzlemde kalmasını sağlar. Düzlemlerin arasındaki bağlar Van der Waals bağlarıdır. Bu bağların zayıf olması nedeniyle düzlemler bir 22

29 biri üzerinde kolayca kayarlar. Grafitin yumuşak olmasının nedeni budur. Pi bağlarındaki hareketli elektronlar sayesinde grafit elektrik akımını iletir. Silisyum karbür (SiC) ve silisyum dioksit (SiO2) de ağ örgülü katıdır. Allotropi: Aynı elementte ait atomlar farklı sayıda ve dizilişte bir araya gelerek farklı maddeler oluşturabilir. Bu olaya allotropi, maddelere de elementin allotropları denir. Örneğin, elmas ve grafit, karbon elementinin allotroplarıdır. Allotroplarda molekül biçimleri farklıdır. Çünkü atomların konumları farklı şekillerde düzenlenmiştir. Oksijen elementinin allotropu O 2 doğrusal, O 3 (ozon) ise doğrusaldır. Allotropların erime ve kaynama noktası, özkütle, elektrik iletkenliği gibi özellikleri farklıdır. Allotropların başka elementlerle oluşturduğu bileşikler aynıdır. Örneğin, elmas ve grafitin oksijenle oluşturdukları CO 2 molekülleri birbirinden farklı değildir. Allotropların fiziksel özellikleri farklı, kimyasal özellikleri aynıdır. Şekil 1.10: Elmasın kristal modeli İyonik Yapılı Bileşiklerdeki Bağlar İyonik bağ ile oluşmuş bileşiklerde katyon ve anyonlar birbirini çekecek şekilde, üç boyutlu olarak bir araya gelip örgü yapısı oluşturur. Örgü yapısını oluşturan en küçük birim iyonlardır ve maddenin kristal yapısında olmasını sağlar. İyonlar ile oluşan kristallerin çeşitli geometrik şekilleri vardır. 23

30 Örneğin, NaCl iyonik katısı, her Na + iyonunun çevresinde 6 Cl - iyonu ve her Cl - iyonu çevresinde yine 6 Na + iyonunun bulunduğu kristal örgüden oluşmuştur. İyon yapılı kristallerinin genel özellikleri: İyon yapılı bileşiklerde iyonlar birbirine kuvvetli elektrostatik çekim kuvveti ile bağlı olduğundan, bu tür katıların erime ve kaynama noktaları oldukça yüksektir. Bu nedenle, oda koşullarında katıdırlar. İyonların serbest hareket edememesi ve elektronlarını tutabilmesi nedeniyle, bu maddeler katı hâlde iken elektrik akımını iletmez. İyon yapılı bileşiklerin sıvı hâllerinde veya çözeltilerinde iyonlar hareketlidir, bu nedenle iyon yapılı bileşikler eritildiğinde ya da çözündüğünde elektrik akımını iletir Van der Waals Bağı Gaz tanecikler sürekli hareket hâlindedir. Bu hareketleri sırasında birbirleri ile çarpışırlar. Çarpışma sonucu elektriklenme meydana gelir. Bunun sonucunda birbirlerine çekim uygularlar. Bu çekime Van der Waals çekimleri denir. Bir atom veya molekülde elektronların (özellikle değerlik elektronlarının) serbest hareketleri sırasında molekül içindeki elektron yoğunluğu sürekli değişir. Bir an için elektron yoğunluğu molekülün bir yanında daha büyük olabilir. Böylece, çok kısa bir süre için moleküllerin bir tarafı kısmen ( +), diğer tarafı ( -) olur ve çok sayıda molekülün zıt yüklü uçları birbirini çeker. İşte Van der Waals kuvvetleri, bu şekilde oluşan çok zayıf ve anlık çekim kuvvetleridir. Sıvı ve katı hâlde moleküller arasında yalnız Van der Waals kuvvetlerinin etkin olduğu maddeleri aşağıdaki gibi gruplayabiliriz. Soy gazlar (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn) Moleküller hâlinde bulunan ametaller (H 2, O 2, N 2, F 2, Cl 2, Br 2, I 2, P 4, S 8 ) Apolar olan bileşikler (CH 4, C 2 H 4, C 2 H 6, CO 2, C 2 H 2, CCl 4 ) Polar moleküllerde ise, dipol-dipol çekim kuvvetlerinin yanında Van der Waals kuvvetleri de etkin olur. Van der Waals kuvvetleri molekül içi bağ kuvvetlerine göre çok zayıftır. Bu nedenle bu tür moleküllerin erime ve donma noktaları çok küçüktür. Gazların düşük sıcaklıkta ve yüksek basınçta, yoğunlaşarak katı kristalleri oluşturmaları Van der Waals bağlarının zayıf olduğunu gösterir. Van der Waals kuvvetleri; Toplam elektron sayısı, Moleküllerin büyüklüğü, Moleküllerin temas yüzeyi nicelikleri ile doğru orantılı olarak değişir. 24

31 CO 2 nin molekül kütlesi 44 g, CH 4 ün molekül kütlesi 16 gramdır. Molekül kütlesinin büyük olması Van der Waals bağının kuvvetli olmasına neden olur. CO 2 molekülleri arasındaki Van der Waals çekimi, CH 4 molekülleri arasındaki Van der Waals çekiminden daha büyüktür. Bu durumda CO 2 nin kaynama noktasının, CH 4 ün kaynama noktasından büyük olmasına neden olur. CH 4 ün k.n = o C, CO 2 nin k.n= - 78 o C dır. Ametallerde etkili olan Van Der Waals kuvvetleri aynı grupta aşağı doğru inildikçe artar ve erime ve kaynama noktasının yükselmesine neden olur Dipol- Dipol Bağı Bu tür etkileşim, polar moleküllere sahip bileşiklerin molekülleri arasında olur. Polar moleküllerde atomların, bağ elektronlarına uyguladığı çekim kuvvetleri farklıdır. Bu nedenle, bağ elektronları molekülün bir tarafında daha çok yoğunlaşmıştır. Bu tür moleküllerin bir tarafı kısmen eksi (-), bir tarafı kısmen artı (+) gibi düşünülür. Bir molekülün (+) ucu ile diğer molekülün (-) ucu arasında elektrostatik çekim kuvvetleri oluşur. Bu çekim kuvvetlerine dipol-dipol etkileşimi denir. Bu kuvvetler iyonlar arasındaki çekim kuvvetlerinden daha zayıftır. Maddenin katı ve sıvı hâlde bulunmasında, dipol- dipol çekim kuvvetleri yanında diğer çekim kuvvetleri de etkin olur. Polar moleküller arasındaki dipol-dipol etkileşimleri Van Der Waals çekim kuvvetlerinden çok daha büyüktür. Bu nedenle aynı mol kütlesine sahip iki maddeden polar olanının kaynama noktası, apolar olan maddenin kaynama noktasından daha yüksektir. Polar moleküllerden oluşan katılar, su gibi polar çözücülerde iyi çözünür. HCl, H 2 S, PCl 3, SCl 2, CH 3 Cl gibi polar moleküllerde kısmi (+) ve (-) uçlar bulunduğundan, bu tür moleküllerin arasında dipol-dipol etkileşimi görülür Hidrojen Bağı Bazı polar moleküller arasındaki çekim kuvvetleri, dipol-dipol kuvvetlerinden beklenenden çok daha yüksektir. Bu tür moleküllere örnek olarak H 2 O, HF ve NH 3 molekülleri verilebilir. Hidrojen atomu, elektronegatiflikleri yüksek olan N, O, F atomları ile kimyasal bağ oluşturduğunda diğer polar moleküllerdekine göre daha etkin bir (+) yük kazanır. Etkin (+) yük kazanan hidrojen, çevredeki moleküllerin (-) ucunu çekerek moleküller arasında hidrojen bağı denilen bir bağ oluşur. Hidrojen bağı dipol-dipol etkileşmesinden farklıdır. 25

32 Örneğin, H 2 O molekülündeki hidrojen bağları aşağıda gösterilmiştir. Şekil 1.11: Su molekülünde hidrojen bağı Kovalent bağlara göre zayıf olan hidrojen bağları dipol - dipol etkileşiminden daha kuvvetlidir. Kendi molekülleri arasında hidrojen bağı bulunan iki ayrı bileşiğin molekülleri de birbiriyle hidrojen bağı oluşturabilir. Örneğin, CH 3 OH ile H 2 O, aralarında hidrojen bağı oluşturur. Aralarında hidrojen bağı oluşturabilen sıvı maddeler birbirleri içerisinde çok çözünür Basit Formül Bir bileşiği oluşturan elementlerin türünü ve en küçük birleşme oranlarını gösteren formüle basit formül denir. Basit formülde molekülü oluşturan atomların gerçek sayıları görülmediğinden çoğu kez basit formülle bileşiğin hangi bileşik olduğu anlaşılamaz. Örneğin, CH basit formülüne sahip birden fazla bileşik olabilir. Adı Molekül formülü Basit formülü Asetilen C 2 H 2 CH Benzen C 6 H 6 CH Bir bileşiği oluşturan elementlerin kütlelerinin ya da kütlece yüzde bileşimlerinin bilinmesi durumunda bileşiğin basit formülü bulunabilir. Örnek: Kütlece % 80 karbon % 20 hidrojen içeren bileşiğin basit formülü nedir? (C:12, H:1) Çözüm: Bileşiğin formülünü C x H y ile gösterelim. 100 g bileşikte, 80 g karbon ve 20 g hidrojen bulunduğuna göre karbon ve hidrojen atomlarının mol sayılarını bulalım: n c =

33 n H = 1 20 = 20 CxHy C 20/3 H 20/1 her iki tarafı 3 ile çarpılırsa, C 20 H 60 olur. Her iki atomların mol sayısını 20 ye bölerek sadeleştirirsek bileşiğin kaba formülü CH 3 olarak bulunur Molekül Formülü Bir moleküldeki atomların türlerini ve sayılarını gösteren formüle molekül formülü denir. Bir bileşiğin molekül formülünden; Molekülündeki atomların türü, Molekülündeki atom sayıları Bir molündeki elementlerin mol sayıları, Bileşiğin basit formülü bilinir. Elementlerin yüzde bileşimi hesaplanabilir. Molekül formülleri, basit formüllerin tam sayılı katlarıdır. (Basit formül) n = Molekül formülü eşitliği yazılabilir. n. (Basit formülün kütlesi) = Molekül kütlesi Buna göre, bir bileşiğin molekül formülünün bulunabilmesi için, basit formülünün ve molekül kütlesinin bilinmesi gerekir. Örnek: 0,5 molü tam yandığında 88 gram CO 2 ve 2,5 mol H 2 O veren organik bileşiğin formülü nedir? ( C:12, H: 1, O:16) Çözüm: Bir bileşiğin 1 molünün yanmasıyla kaç g CO 2 ve kaç mol H 2 O oluştuğunu hesaplayalım. 0,5 molü yandığında 88 g CO 2 oluşuyor ise 1 molünden 2.88 = 176 g CO 2 oluşur. 0,5 molü yandığında 2,5 mol su oluşuyor ise 1 molünden 2.2,5 = 5 mol H 2 O oluşur. n CO mol 44 27

34 n H2O 5mol suda 10 mol H atomu olduğundan n C = 4 mol CO 2 bileşiğinde 4 mol C atomu olduğundan C 4 H 10 Bileşiğin formülü C 4 H 10 olur Yapı Formülü Bir molekülü oluşturan atomların molekül içinde birbirine bağlanış biçimleri yapı formülü ile gösterilir. Bu formülde bağı oluşturan elektron çiftleri çizgi şeklinde gösterilir. H H C H veya CH 4 H H H H C C H veya H 3 C CH 3 H H Molekül formülü aynı olup, yapı formülü farklı olan maddeler vardır. Aşağıdaki tabloda böyle maddelere örnekler verilmiştir. Organik Bileşik Yapı Formülü Tablo 1.6: Bazı bileşiklerin molekül ve yapı formülleri Aldehit Keton Eter Alkol O C 2 H 5 C H O C 2 H 5 O CH 3 C 3 H 7 OH CH 3 C CH 3 Molekül Formülü C 3 H 6 O C 3 H 6 O C 3 H 8 O C 3 H 8 O 28

35 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Kireç suyu çözeltisi hazırlayınız. Deney tüpüne organik madde alınız. Öneriler İş önlüğünüzü giyerek çalışma masanızı düzenleyiniz. Çalışma ortamınızı hazırlayınız. Kullanacağınız malzemeleri önce çeşme suyu,sonra saf su ile temizleyip kurumasını sağlayınız. Bunun üzerine bakır (II) oksit ilave ediniz. Maddelerin tamamen karışmasını sağlayınız. 29

36 Tüpün ağzını cam boru geçirilmiş lastik tıpa ile kapatınız. Lastik tıpayı vazelinleyiniz. Diğer tüpe kireç suyu ilave etmeyi unutmayınız. Karışımı bek alevinde ısıtınız. Kısık ve mavi alevle çalışınız. Oluşan gazı kireç suyu bulunan çözeltiye gönderiniz. 30

37 Kireç suyundaki bulanıklığı gözlemleyiniz. Kullandığınız malzemeleri temizleyiniz. Sonuçları rapor ediniz. Kullandığınız tüm malzemeleri önce çeşme suyunda sonra saf su ile yıkayarak kuruduktan sonra yerlerine kaldırmaya unutmayınız. Meydana gelen reaksiyon denklemlerini yazmayı unutmayınız. 31

38 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) İlk 5 soru için uygun seçeneği seçiniz, diğer sorular için doğru veya yanlış seçeneği kullanarak işaretleyiniz. 1. CH 4 ve CH 3 CH 3 bileşikleri için, I. Molekülleri arasında Van der Waals çekimleri vardır. II. İkisi de suda çözünmez. III. CH 4 polar, CH 3 CH 3 apolardır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III Deneme I. NaCl II. CO 2 III. H 2 O Yukarıdaki bileşiklerin kaynama noktaları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I > II > III B) II> III > I C) IIII > I > II D) I > III > II 3. Aşağıdaki moleküllerden hangisinin molekülleri arasında dipol-dipol etkileşimi yoktur? A) H 2 O B) C 2 H 2 C) NH 3 D) CH 2 O 32

39 4. XY 2 bileşiğinin sulu çözeltisi elektrik akımını iletmektedir. Buna göre; I. X Y bağı polardır. II. Molekülde (pi ) bağı vardır. III. Molekül apolar özellik gösterir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III Deneme I. KCl II. PCl 3 III. CH 3 O CH 3 Yukarıdaki moleküllerden hangileri iyonik bağ özelliği gösterir? ( 1 H, 6 C, 15 P, 8 O, 17 Cl) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) I ve II 6. Organik bileşikler yandıkları zaman CO 2 ve H 2 O oluştururlar. A) Doğru B) Yanlış 7. Tüm organik bileşikler suda çözünürler. A) Doğru B) Yanlış 8. AlCl 3, organik bir bileşiktir. A) Doğru B) Yanlış DEĞERLENDİRME Yukarıdaki teste verdiğiniz cevapları, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Eksik konularınız varsa, bu eksikliğin neden kaynaklandığını düşünerek arkadaşlarınızla tartışınız. Öğretmeninize danışarak, tekrar bilgi konularına dönüp eksiklerinizi gideriniz 33

40 UYGULAMALI TEST (YETERLİK ÖLÇME) Organik bileşikte karbonun varlığını gösteren uygulama faaliyetini yaparak, raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz. Cevabı Hayır olan soruları öğretmeninize danışınız. Gerekli malzemeler: Deney tüpü Delikli mantar tıpa Destek Dik açılı cam boru Isıtma düzeneği Beher Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 İş önlüğünüzü giyip çalışma masanızı düzenlediniz mi? 2 Kullanılacak malzemeleri temin ettiniz mi? 3 Deney tüpü aldınız mı? 4 Deney tüpüne organik madde aldınız mı? 5 Üzerine bakır (II) oksit ilave ettiniz mi? 6 Tüpün ağzını cam boru geçirilmiş lastik tıpa ile kapattınız mı? 7 Karışımı bek alevinde ısıttınız mı? 8 Oluşan gazı kireç suyu bulunan çözeltiye gönderdiniz mi? 9 Oluşan gazı kireç suyu bulunan çözeltiye gönderdiniz mi? 10 Kireç suyundaki bulanıklığı gözlemlediniz mi? 11 Malzemeleri temizleyip yerine kaldırdınız mı? 12 Deney raporunuzu hazırlayıp öğretmeninize teslim ettiniz mi? DEĞERLENDİRME Bu yeterlilik sırasında bilgi konularında veya uygulamada anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 34

41 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-2 Gerekli ortam sağlandığında kuralına uygun olarak organik bileşikte hidrojen arayabilecek bilgi ve beceriye sahip olabileceksiniz. ARAŞTIRMA Uzay araçlarında hangi tür yakıt kullanılmaktadır? Araştırınız. Hidrojen, IA grubunda olmasına rağmen neden ametal özellik gösterir? Araştırınız. 2. ORGANİK BİLEŞİKLERDE HİDROJEN ARANMASI Hidrojen, atmosfer katmanının üstünde çok az miktarda serbest olarak bulunur. Yeryüzünde daima bileşikleri hâlindedir. En önemli bileşiği sudur. Hayvansal ve bitkisel dokuların yapısındaki temel elementlerdendir Hidrojenin Fiziksel Özellikleri Hidrojen renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Suda çok az çözünür. Bilinen en hafif elementtir. Difüzyon özelliği çok fazladır, gözenekli çeperlerden kolaylıkla geçer. Özkütlesi d= 1,293 g /l dir (Havadan 14,4 defa daha hafiftir.) 2.2. Hidrojenin Kimyasal Özellikleri Yanıcıdır. H 2 + 1/2 O 2 H 2 O tepkimesi patlama şeklinde olur ºC sıcaklık oluşur. 68,34 kcal/mol ısı açığa çıkarır. H 2, N 2 ile NH 3 ü oluşturur 3H 2 + N 2 2 NH 3 Hidrojen çok kuvvetli indirgen bir maddedir. Oksitli metal bileşiklerden metalleri açığa çıkarır. ( Alkali metal oksitleri hariç) CuO + H 2 Cu + H 2 O 35

42 2.3. Hidrojenin Elde Edilişi Suyun elektrolizinden elde edilir. İçine bir miktar H 2 SO 4 konmuş su, platin elektrotlarla elektroliz edilirse katotta H 2 oluşur. H 2 O H 2 + ½ O 2 Alkali metallerin suya etkisinden elde edilir. Na + H 2 O NaOH + 1/2H 2 ( soğuk suda) Zn + H 2 O ZnO + 1/2H 2 ( sıcak suda ) Kızgın kok kömürü üzerinden su buharı geçirilerek elde edilir. (sanayide kullanılır) 1500 o C C + H 2 O H 2 + CO Su gazı Aktif metaller üzerine asit etkisi ile; Zn + 2 HCl ZnCl 2 + H Kullanıldığı Yerler Amonyak, HCl ve CH 3 COOH eldesinde kullanılır. Sıvı yağların katılaştırılmasında kullanılır (margarin oluşumu). Kaynakçılıkta kullanılır. Uzay araçlarında yakıt olarak kullanılır İndirgen olarak kullanılır Analizin Yapılışı Az miktarda organik madde ile bakır oksit karışımının, deney tüpünde ısıtılması sonucu oluşan su ve karbondioksitin belirlenmesi temeline dayanır.tüpün çeperlerinde su buharının yoğunlaşması ile oluşan damlacıklar suyun varlığını, çıkan gazın Ba(OH) 2 ya da Ca(OH) 2 i bulandırması da CO 2 nin varlığını kanıtlar. CuO/ısı Organik madde + O 2 CO 2 + H 2 O CO 2 + Ca(OH) 2 CaCO 3 + H 2 O 36

43 İkinci tepkimede Ca(OH) 2 yerine Ba(OH) 2 kullanılırsa CaCO 3 yerine BaCO 3 çökeleği oluşur. CO 2 + Ba(OH) 2 BaCO 3 + H 2 O Nitel karbon ve hidrojen aranması iki deney hâlinde gerçekleştirilebilir. 37

44 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Organik maddeyi deney tüpüne alınız. Öneriler İş önlüğünüzü giyerek çalışma masanızı düzenleyiniz. Çalışma ortamınızı hazırlayınız. Kullanacağınız malzemeleri önce çeşme suyu sonra saf su ile temizleyip kurumasını sağlayınız. Üzerine bakır (II) oksit ilave ediniz. İlave yaparken dikkatli olunuz. Maddelerin tamamen karışmasını sağlamayı unutmayınız. Başka bir deney tüpüne daha önceden kurutulmuş bakır (II) sülfat koyunuz. Bakır (II) sülfatı etüvde 100 o C a kadar ısıtarak kurutunuz. 38

45 Düzeneği kurunuz. Düzeneği kurarken lastik tıpaları vazelinleyiniz. Organik maddeyi bek alevi ile ısıtınız. Düşük mavi alev ile çalışınız.. Bakır(II) sülfatta oluşan mavi rengin oluşumuna bakarak hidrojenin varlığını tespit ediniz. İyi gözlem yapınız. Malzemeleri temizleyip yerine kaldırınız. Kullandığınız malzemelerin kurumasını sağladıktan sonra kaldırınız. Sonuçları rapor ediniz. Raporunuzda amacınızı, işlem basamaklarınızı ve sonucunuzu içeren bir rapor hazırlayınız. 39

46 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki ilk 3 soruda uygun seçeneği işaretleyiniz. 4 ve 5.sorularda doğru veya yanlış oluşlarına göre işaretleyiniz g H 2 nin yanması sonucu NŞA da kaç l H 2 O oluşur? ( H: 1 ) A) 5,6 B) 89,6 C) 8,96 D) 44,8 2. 3,6 g H 2 O nun elektrolizinden NŞA da kaç l H 2 gazı oluşur? ( H:1, O: 16 ) A) 67,2 B) 2,24 C) 4,48 D) 22,4 3. 6,5 g çinkonun 50 ml HCl ile tepkimesinden NŞA da 2,24 l hidrojen gazı elde edildiğine göre asidin molaritesi nedir? ( Zn : 65 ) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 4. Hidrojen indirgen bir maddedir. A ) Doğru 5. Hidrojen bir metaldir. A ) Doğru B) Yanlış B ) Yanlış DEĞERLENDİRME Yukarıdaki teste verdiğiniz cevapları, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Eksik konularınız varsa, bu eksikliğin neden kaynaklandığını düşünerek arkadaşlarınızla tartışınız. Öğretmeninize danışarak, tekrar bilgi konularına dönüp eksiklerinizi gideriniz. 40

47 UYGULAMALI TEST (YETERLİK ÖLÇME) Organik maddede hidrojenin varlığını gösteren uygulama faaliyetini yaparak, raporunuzu yazınız. İşlemlerden sonra aşağıdaki kontrol listesini doldurunuz. Cevabı Hayır olan soruları öğretmeninize danışınız. Gerekli malzemeler: Deney tüpü Tüplük Lastik tıpa Bek Üçayak Amyant tel Destek Dik açılı cam boru Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 İş önlüğünüzü giyip çalışma masanızı düzenlediniz mi? 2 Kullanılacak malzemeleri temin ettiniz mi? 3 Deney tüpüne organik madde aldınız mı? 4 Üzerine bakır( II) oksit ilave ettiniz mi? 5 Bek alevinde kısık ateşte ısıttınız mı? 6 Bakır (II) sülfatın renk değişimini gözlemlediniz mi? 7 Malzemeleri temizleyip yerine kaldırdınız mı? 8 Hesaplamaları yapıp raporunuzu hazırladınız mı? DEĞERLENDİRME Bu yeterlilik sırasında bilgi konularında veya uygulamada anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız 41

Soygazların bileşik oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin dolu olmasındandır.

Soygazların bileşik oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin dolu olmasındandır. KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağ, moleküllerde atomları birarada tutan kuvvettir. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları zamankinden daha kararlı (az enerjiye sahip) olmalıdırlar. Genelleme

Detaylı

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİMDALI GENEL KİMYA II DERS NOTLARI (ORGANİK KİMYAYA GİRİŞ)

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİMDALI GENEL KİMYA II DERS NOTLARI (ORGANİK KİMYAYA GİRİŞ) ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİMDALI GENEL KİMYA II DERS NOTLARI (ORGANİK KİMYAYA GİRİŞ) Hazırlayan: Doç. Dr. Yusuf ÖZKAY 1. Organik bileşik kavramının tarihsel gelişimi

Detaylı

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞLAR KOVALENT BAĞLAR

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞLAR KOVALENT BAĞLAR KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağ, moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvettir. Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek için bir araya gelirler. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları

Detaylı

Bir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla

Bir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla kimyasal bağlar Kimyasal bağ, moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvettir. Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek için bir araya gelirler. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları

Detaylı

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı

Detaylı

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı

Detaylı

Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ

Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ KİMYASAL TÜR 1. İYONİK BAĞ - - Ametal.- Kök Kök Kök (+) ve (-) yüklü iyonların çekim kuvvetidir..halde

Detaylı

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı. olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel. Üniversitesi Kimyası" Kitabı ndan okuyunuz.

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı. olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel. Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan okuyunuz. KİMYASAL BAĞLAR Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel Üniversitesi Kimyası" Kitabı ndan okuyunuz. KİMYASAL BAĞLAR İki atom veya atom grubu

Detaylı

MOLEKÜL GEOMETRİSİ ve HİBRİTLEŞME. (Kimya Ders Notu)

MOLEKÜL GEOMETRİSİ ve HİBRİTLEŞME. (Kimya Ders Notu) MOLEKÜL GEOMETRİSİ ve HİBRİTLEŞME (Kimya Ders Notu) MOLEKÜL GEOMETRİSİ ve HİBRİTLEŞME Periyodik cetvelde A gruplarında bulunan elementler bileşik oluştururken kendilerine en yakın olan soygazın elektron

Detaylı

Nötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır.

Nötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır. ATOM ve YAPISI Elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Atom Numarası Bir elementin unda bulunan proton sayısıdır. Protonlar (+) yüklü olduklarından pozitif yük sayısı ya da çekirdek yükü

Detaylı

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ Atomlar bağ yaparken, elektron dizilişlerini soy gazlara benzetmeye çalışırlar. Bir atomun yapabileceği bağ sayısı, sahip

Detaylı

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu 4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ

Detaylı

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri : Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani

Detaylı

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 ATOMİK YAPI Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 Elektron Kütlesi 9,11x10-31 kg Proton Kütlesi Nötron Kütlesi 1,67x10-27 kg Bir kimyasal elementin atom numarası (Z) çekirdeğindeki

Detaylı

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 ATOMİK YAPI Atom, birkaç türü birleştiğinde çeşitli molekülleri, bir tek türü ise bir kimyasal öğeyi oluşturan parçacıktır. Atom, elementlerin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimi olup çekirdekteki

Detaylı

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere

Detaylı

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM ATOMUN YAPISI Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif

Detaylı

ELEKTRONLARIN DĠZĠLĠMĠ

ELEKTRONLARIN DĠZĠLĠMĠ ELEKTRONLARIN DĠZĠLĠMĠ Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir katman oluşacaktı. Çünkü her üçünün de en dıştaki katmanları tamamen dolu durumdadır. 1.Katmanda en çok 2

Detaylı

PERİYODİK CETVEL

PERİYODİK CETVEL BÖLÜM4 W Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları esas alınarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, kimyasal özellikleri benzer olan (değerlik elektron sayıları aynı) elementler aynı düşey sütunda yer

Detaylı

KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağlar, Moleküllerde atomları birarada tutan

KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağlar, Moleküllerde atomları birarada tutan KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağlar, Moleküllerde atomları birarada tutan kuvvettir. Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Atomun sembolünün

Detaylı

Atomlar ve Moleküller

Atomlar ve Moleküller Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli

Detaylı

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş KİMYA-IV Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş Organik Kimyaya Giriş Kimyasal bileşikler, eski zamanlarda, elde edildikleri kaynaklara bağlı olarak Anorganik ve Organik olmak üzere, iki sınıf altında toplanmışlardır.

Detaylı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik

Detaylı

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR PERİODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Bir elementin periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisi ile belirlenir? A) Atom ağırlığı B) Değerliği C) Atom numarası D) Kimyasal özellikleri E) Fiziksel

Detaylı

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1 BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom

Detaylı

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde

Detaylı

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR KARIŞIMLAR İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek

Detaylı

MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir.

MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. Her maddenin bir kütlesi vardır ve bu tartılarak bulunur. Ayrıca her

Detaylı

MOL KAVRAMI I. ÖRNEK 2

MOL KAVRAMI I.  ÖRNEK 2 MOL KAVRAMI I Maddelerin taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Bu taneciklere atom, molekül ya da iyon denir. Atom : Kimyasal yöntemlerle daha basit taneciklere ayrılmayan ve elementlerin yapıtaşı olan taneciklere

Detaylı

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz.

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz. BİLEŞİKLER Birden fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek, kendi özelligini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddeye bileşik denir. Bileşikteki atomların cins ve sayısını

Detaylı

Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri

Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir katman oluşacaktı.

Detaylı

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel elementleri sınıflandırmak için hazırlanmıştır. İlkperiyodik cetvel Mendeleev tarafından yapılmıştır. Mendeleev elementleri artan kütle numaralarına göre sıralamış ve

Detaylı

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur.

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. ASİTLER- BAZLAR SUYUN OTONİZASYONU: Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. H 2 O (S) H + (suda) + OH - (Suda) H 2 O (S) + H +

Detaylı

KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER

KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER KİMYASAL TÜRLER KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER Atom: Molekül: İyon: Bir elementin tüm kimyasal özelliklerini gösteren yapı taşıdır... : :.. He Ne H.... : Ar : N. Ȯ.. :.. Cl.. Kararlı atomlar (Soygazlar)

Detaylı

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır:

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır: Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır: İyonik bağlar, elektronlar bir atomdan diğerine aktarıldığı zaman

Detaylı

Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar.

Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar. Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar. Elementlerin bileşik oluşturma istekleri onların kararlı yapıya ulaşma

Detaylı

3. Merkez atomu orbitallerinin hibritleşmesi

3. Merkez atomu orbitallerinin hibritleşmesi 3. Merkez atomu orbitallerinin hibritleşmesi Bir atomun yapa bileceği kovalent bağ sayısı taşıdığı ya da az bir enerjiyle taşıyabileceği (hibritleşme) yarı dolu orbital sayısına eşittir. Farklı enerji

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,

Detaylı

KOVALENT BAĞLARDA POLARLIK. Bileşikler 5. Bölüm

KOVALENT BAĞLARDA POLARLIK. Bileşikler 5. Bölüm KOVALENT BAĞLARDA POLARLIK Bileşikler 5. Bölüm Ametallerin Bağ Elektronlarına Sahip Çıkma Ġsteği Aynı periyottaki elementlerin soldan sağa: Çekirdek yükü artar Son katmandaki elektronların çekirdeğe uzaklığı

Detaylı

ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ

ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA Atomlar Arası Bağlar 1 İyonik Bağ 2 Kovalent

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA KİMYASAL BAĞLAR Lewis Kuramı Kimyasal bağlanmada esas rolü dış kabuk elektronları (değerlik) oynar. Bazı durumlarda elektronlar bir atomdan diğerine aktarılır. Böylece oluşan (+) ve (-) yüklü

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik

Detaylı

PROBLEM 1.1 a ) Örnek Çözüm b ) 9 F; 1s 2 2s 2 2p 5 (Değerlik elektronları: 2s 2 2p 5 ) c ) 16 S; 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 (Değerlik elektronları: 3s

PROBLEM 1.1 a ) Örnek Çözüm b ) 9 F; 1s 2 2s 2 2p 5 (Değerlik elektronları: 2s 2 2p 5 ) c ) 16 S; 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 (Değerlik elektronları: 3s PROBLEM 1.1 b ) 9 F; 1s 2 2s 2 2p 5 (Değerlik elektronları: 2s 2 2p 5 ) c ) 16 S; 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 (Değerlik elektronları: 3s 2 3p 4 ) ç ) 14 Si; 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 2 (Değerlik elektronları:

Detaylı

Lewis Nokta Yapıları ve VSEPR

Lewis Nokta Yapıları ve VSEPR 6 DENEY Lewis Nokta Yapıları ve VSEPR 1. Giriş Bu deneyde moleküllerin Lewis Nokta yapıları belirlenecek ve VSEPR kuralları ile molekülün geometrisi ve polaritesi tayin edilecektir. 2. Lewis Nokta Yapıları

Detaylı

Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri

Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri ELEKTRON ALIŞVERİŞİ VE SONUÇLARI: Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı,

Detaylı

IVA GRUBU ELEMENTLERİ

IVA GRUBU ELEMENTLERİ Bölüm 6 IVA GRUBU ELEMENTLERİ Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir. C, Si, Ge, Sn, Pb C: Ametal Si ve Ge: Yarı metal Sn ve Pb: Metal C: +4 ile -4 arası Si

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-2 KİMYA TESTİ 25 HAZİRAN 2016 CUMARTESİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

KİMYA TARAMA SINAVI (TDY1) KILAVUZU

KİMYA TARAMA SINAVI (TDY1) KILAVUZU KİMYA TARAMA SINAVI (TDY1) KILAVUZU BU KILAVUZDAN YETERİNCE YARARLANABİLMEK İÇİN; KILAVUZU İNCELEMEYE BAŞLAMADAN ÖNCE KİMYA TARAMA SINAVI (TDY1) SORULARINI CEVAPLAYIN VE CEVAPLARINIZI CEVAP ANAHTARI İLE

Detaylı

İnstagram:kimyaci_gln_hoca MODERN ATOM TEORİSİ-2.

İnstagram:kimyaci_gln_hoca MODERN ATOM TEORİSİ-2. MODERN ATOM TEORİSİ-2 ATOM YARIÇAPI PERİYODİK ÖZELLİK DEĞİŞİMİ Kovalent Yarıçap: Tek bir kovalent bağla bağlanmış eşdeğer iki atomun çekirdekleri arasındaki uzaklığın yarısına kovalent yarıçap denir.(şekil1)

Detaylı

DENEYĐN ADI. Organik bileşiklerde nitel olarak Karbon ve hidrojen elementlerinin aranması

DENEYĐN ADI. Organik bileşiklerde nitel olarak Karbon ve hidrojen elementlerinin aranması DENEYĐN ADI Organik bileşiklerde nitel olarak Karbon ve hidrojen elementlerinin aranması Deneyin amacı Organik bir bileşikte karbon ve hidrojen elementlerinin nitel olarak tayin etmek. Nicel ve nitel analiz

Detaylı

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDE Saf madde Karışımlar Element Bileşik Homojen Karışımlar Heterojen Karışımlar ELEMENT Tek cins atomlardan oluşmuş saf maddeye element denir. ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ Elementler

Detaylı

maddelere saf maddeler denir

maddelere saf maddeler denir Madde :Kütlesi olan her şeye madde denir. Saf madde: Aynı cins atom veya moleküllerden oluşan maddeye denir. Fiziksel yollarla kendisinden başka maddelere ayrışmayan maddelere saf maddeler denir Element:

Detaylı

5) Çözünürlük(Xg/100gsu)

5) Çözünürlük(Xg/100gsu) 1) I. Havanın sıvılaştırılması II. abrika bacasından çıkan SO 3 gazının H 2 O ile birleşmesi III. Na metalinin suda çözünmesi Yukardaki olaylardan hangilerinde kimyasal değişme gerçekleşir? 4) Kütle 1

Detaylı

ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla

ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla kendinden farklı atomlara dönüşemezler. Atomda (+) yüklü

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Atomsal Yapı ve Atomlararası Bağ1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin

Detaylı

Element ve Bileşikler

Element ve Bileşikler Element ve Bileşikler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların

Detaylı

ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE

ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE ELEMENTLER ELEMENTLER METALLER AMETALLER SOYGAZLAR Hiçbir kimyasal ayırma yöntemi ile kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan saf maddelere element

Detaylı

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri Çalışma Yaprağı Konu Anlatımı-Değerlendirme çalışma Yaprağı- Çözümlü

Detaylı

KİMYASAL TÜRLER VE ETKİLEŞİMLER. Kimya Ders Notu

KİMYASAL TÜRLER VE ETKİLEŞİMLER. Kimya Ders Notu KİMYASAL TÜRLER VE ETKİLEŞİMLER Kimya Ders Notu KİMYASAL TÜRLER Atomlar, moleküller iyonlar ve radikaller genel olarak kimyasal tür adı ile bilinirler. Atom: Bir elementin bütün özelliğini taşıyan en küçük

Detaylı

KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER

KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER 1.Kimyasal Türler Atomlar, moleküller, iyonlar ve radikaller genel olarak kimyasal tür adıyla bilinir. ATOM: Bir elementin bütün özelliklerini taşıyan en küçük birimine

Detaylı

PERİYODİK CETVEL. Yanıt : D. www.kimyahocam.com. 3 Li : 1s2 2s 1 2. periyot 1A grubu. 16 S : 1s2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 3.

PERİYODİK CETVEL. Yanıt : D. www.kimyahocam.com. 3 Li : 1s2 2s 1 2. periyot 1A grubu. 16 S : 1s2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 3. PERİODİK CETVEL Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları temel alınarak düzenlenmiş bir sistemdir. Periyodik cetvelde, nötr atomlarının elektron içeren temel enerji düzeyi sayısı aynı olan elementler

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 4 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 4 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 4 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA TEMEL KAVRAMLAR ATOMLARDA ELEKTRONLAR PERİYODİK TABLO BÖLÜM II ATOM YAPISI VE ATOMLARARASı BAĞLAR BAĞ KUVVETLERİ VE ENERJİLERİ

Detaylı

Katılar. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

Katılar. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006 Katılar Tüm maddeler, yeteri kadar soğutulduğunda katıları oluştururlar. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Oluşan katıların doğası atom, iyon veya molekülleri birarada tutan kuvvetlere

Detaylı

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1 BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom

Detaylı

KARBON KİMYASINA

KARBON KİMYASINA VİDE FASİKÜLLERİ KARBN KİMYASINA GİRİŞ RGANİK VE ANRGANİK BİLEŞİKLER rganik Bileşikler Anorganik Bileşikler Ana kaynakları bitkisel ve hayvansal kökenli maddeler (kömür, petrol, doğalgaz) Ana kaynakları

Detaylı

Bölüm 10: Kimyasal Bağ (I)

Bölüm 10: Kimyasal Bağ (I) Bölüm 10: Kimyasal Bağ (I) Bu bölümde kimyasal bağı gösteren en basit yöntem olan Lewis Yapıları incelenecektir. 1. Lewis Kuramı: a) Elektronlar, özellikle dış kabuk (değerlik) elektronları kimyasal bağlarda

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ C- BĐLEŞĐKLER VE BĐLEŞĐK FORMÜLLERĐ (4 SAAT) 1- Bileşikler 2- Đyonik Yapılı Bileşik Formüllerinin Yazılması 3- Đyonlar ve Değerlikleri

Detaylı

Element atomlarının atom ve kütle numaraları element sembolleri üzerinde gösterilebilir. Element atom numarası sembolün sol alt köşesine yazılır.

Element atomlarının atom ve kütle numaraları element sembolleri üzerinde gösterilebilir. Element atom numarası sembolün sol alt köşesine yazılır. Atom üç temel tanecikten oluşur. Bunlar proton, nötron ve elektrondur. Proton atomun çekirdeğinde bulunan pozitif yüklü taneciktir. Nötron atomun çekirdeğin bulunan yüksüz taneciktir. ise çekirdek etrafında

Detaylı

BileĢiklerin formülleri atom sayıları oranını yansıtan en basit formüldür.

BileĢiklerin formülleri atom sayıları oranını yansıtan en basit formüldür. KATILAR KRĠSTAL KATI Sert SıkıĢtırılmayan Tanecikleri belirli geometrik Ģekle sahiptir. ĠYONĠK KRĠSTAL Anyon- katyonlar arasında elektrostatik çekim kuvveti sonucu oluģur (iyonik bağ içerir). Sert-sağlam-

Detaylı

DERSĐN SORUMLUSU : PROF.DR ĐNCĐ MORGĐL

DERSĐN SORUMLUSU : PROF.DR ĐNCĐ MORGĐL DERSĐN SORUMLUSU : PROF.DR ĐNCĐ MORGĐL HAZIRLAYAN : HALE ÜNAL KĐMYASAL REAKSĐYONLARA GĐRĐŞ -Değişmeler ve Tepkime Türleri- Yeryüzünde bulunan tüm maddeler değişim ve etkileşim içerisinde bulunur. Maddelerdeki

Detaylı

Moleküllerarası Etkileşimler, Sıvılar ve Katılar - 11

Moleküllerarası Etkileşimler, Sıvılar ve Katılar - 11 Moleküllerarası Etkileşimler, Chemistry, The Central Science, 10th edition Theodore L. Brown; H. Eugene LeMay, Jr.; and Bruce E. Bursten Sıvılar ve Katılar - 11 Maddenin Halleri Maddenin halleri arasındaki

Detaylı

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım.

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım. KONU: Kimyasal Tepkimeler Dersin Adı Dersin Konusu İYONİK BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİNİN YAZILMASI İyonik bağlı bileşiklerin formüllerini yazmak için atomların yüklerini bilmek gerekir. Bunu da daha önceki

Detaylı

Element ve Bileşikler

Element ve Bileşikler Element ve Bileşikler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların

Detaylı

Chemistry, The Central Science, 10th edition Theodore L. Brown; H. Eugene LeMay, Jr.; and Bruce E. Bursten. Kimyasal Bağlar.

Chemistry, The Central Science, 10th edition Theodore L. Brown; H. Eugene LeMay, Jr.; and Bruce E. Bursten. Kimyasal Bağlar. Chemistry, The Central Science, 10th edition Theodore L. Brown; H. Eugene LeMay, Jr.; and Bruce E. Bursten Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar 3 temel tip bağ vardır: İyonik İyonlar arası elektrostatik etkileşim

Detaylı

BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ

BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ KİMYASALBAĞLAR BAĞLAR KİMYASAL VE HÜCRESEL REAKSİYONLAR Yrd. Doç.Dr. Funda BULMUŞ Atomun Yapısı Maddenin en küçük yapı taşı olan atom elektron, proton ve nötrondan oluşmuştur.

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,

Detaylı

Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ

Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ PERİYODİK ÖZELLİKLERİN DEĞİŞİMİ ATOM YARIÇAPI Çekirdeğin merkezi ile en dış kabukta bulunan elektronlar arasındaki uzaklık olarak tanımlanır. Periyodik tabloda aynı

Detaylı

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 Periyodik sistemde yatay sıralara Düşey sütunlara.. adı verilir. 1.periyotta element, 2 ve 3. periyotlarda..element, 4 ve 5.periyotlarda.element 6 ve 7. periyotlarda

Detaylı

12-B. 31. I. 4p II. 5d III. 6s

12-B. 31. I. 4p II. 5d III. 6s -B.. 4p. 5d. 6s Baş kuantum sayısı n, açısal kuantum sayısı olmak üzere yukarıda verilen orbitallerin enerjilerinin karşılaştırılması hangisinde doğru verilmiştir? A) == B) >> C) >> D) >> E) >> ÖLÇME,

Detaylı

1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları

1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları 1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ 1.7. İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları Yüksüz bir atomun yapısındaki pozitif (+) yüklü protonlarla negatif () yüklü elektronların sayıları birbirine eşittir. Yüksüz

Detaylı

1H: 1s 1 1.periyot 1A grubu. 5B: 1s 2 2s 2 2p 1 2.periyot 3A grubu. 8O: 1s 2 2s 2 2p 4 2.periyot 6A grubu. 10Ne: 1s 2 2s 2 2p 6

1H: 1s 1 1.periyot 1A grubu. 5B: 1s 2 2s 2 2p 1 2.periyot 3A grubu. 8O: 1s 2 2s 2 2p 4 2.periyot 6A grubu. 10Ne: 1s 2 2s 2 2p 6 PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel, benzer kimyasal özellik gösteren elementlerin alt alta gelecek şekilde artan atom numaralarına göre sıralandıkları çizelgelerdir. Periyodik cetveli oluşturan yatay satırlara

Detaylı

KĠMYASAL ÖZELLĠKLER VE KĠMYASAL BAĞ

KĠMYASAL ÖZELLĠKLER VE KĠMYASAL BAĞ Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler Atomların katmanlarında belirli sayılarda elektron bulunmaktadır. Ancak bir atom, tek katmanlıysa ve bu katmanda iki elektronu varsa kararlıdır. Atomun iki

Detaylı

KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü

KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü KİM-117 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha AYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler ve örnek çözümleri derste verilecektir. BÖLÜM 6 KİMYASAL BAĞLAR

Detaylı

ELEMENTLERİN SEMBOLLERİ VE ATOM

ELEMENTLERİN SEMBOLLERİ VE ATOM ELEMENT VE SEMBOLLERİ SAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundurmayan maddelere denir. ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir. Yani elementlerin yapı yaşı atomlardır. BİLEŞİK: En

Detaylı

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi. Genel Kimya 101. Yrd.Doç.Dr.Zeynep OBALI e-mail: zobali@etu.edu.tr Ofis: z-83/2

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi. Genel Kimya 101. Yrd.Doç.Dr.Zeynep OBALI e-mail: zobali@etu.edu.tr Ofis: z-83/2 Genel Kimya 101 Yrd.Doç.Dr.Zeynep OBALI e-mail: zobali@etu.edu.tr Ofis: z-83/2 İyonik Bağ; İyonik bir bileşikteki pozitif ve negatif iyonlar arasındaki etkileşime iyonik bağ denir Na Na + + e - Cl + e

Detaylı

ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR

ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR 1. ASİTLER Sulu çözeltilerine Hidrojen İyonu veren maddelere asit denir. Ör 1 HCl : Hidroklorik asit HCl H + + Cl - Ör 2 H 2 SO 4 : Sülfürik asit H 2 SO 4 2H + + SO 4-2 Ör 3 Nitrik

Detaylı

2. HAMLE web:

2. HAMLE web: 2. HAMLE Nötron sayısı İZOTOP ATOM 1-Proton sayıları... nötron ve kütle numaraları.. atomlardır. 2-İzotop atomların fiziksel özellikleri. 3-Nötr izotop atomlar kimyasal özellikleri. 4-İzotop atomlar aynı

Detaylı

HAZIRLAYAN Mutlu ŞAHİN. Hacettepe Fen Bilgisi Öğretmenliği. DENEY NO: 6 DENEYİN ADI: DOYMUŞ NaCl ÇÖZELTİSİNİN ELEKTROLİZİ

HAZIRLAYAN Mutlu ŞAHİN. Hacettepe Fen Bilgisi Öğretmenliği. DENEY NO: 6 DENEYİN ADI: DOYMUŞ NaCl ÇÖZELTİSİNİN ELEKTROLİZİ HAZIRLAYAN Mutlu ŞAHİN Hacettepe Fen Bilgisi Öğretmenliği DENEY NO: 6 DENEYİN ADI: DOYMUŞ NaCl ÇÖZELTİSİNİN ELEKTROLİZİ DENEYİN AMACI: Doymuş NaCl çözeltisinin elektroliz sonucu elementlerine ayrışmasının

Detaylı

5.111 Ders Özeti #12. Konular: I. Oktet kuralından sapmalar

5.111 Ders Özeti #12. Konular: I. Oktet kuralından sapmalar 5.111 Ders Özeti #12 Bugün için okuma: Bölüm 2.9 (3. Baskıda 2.10), Bölüm 2.10 (3. Baskıda 2.11), Bölüm 2.11 (3. Baskıda 2.12), Bölüm 2.3 (3. Baskıda 2.1), Bölüm 2.12 (3. Baskıda 2.13). Ders #13 için okuma:

Detaylı

Periyodik Tablo(sistem)

Periyodik Tablo(sistem) Periyodik Tablo(sistem) Geçmişten Günümüze Periyodik Tablo Bilim adamları elementlerin sayısı arttıkça bunları benzer özelliklerine göre sıralamaya çalışmışlardır.(bunu süpermarketlerdeki ürünlerin dizilişlerine

Detaylı

Böyle molekülün negatif ve pozitif uçlarının birbirinden ayrıldığı moleküllere polar moleküller denir.

Böyle molekülün negatif ve pozitif uçlarının birbirinden ayrıldığı moleküllere polar moleküller denir. Sayfa 1 / 6 01. Moleküllerin Polaritesi ve Dipol Moment 02. İyon-Dipol Etkileşimi 03. Dipol-Dipol Etkileşimi 04. İndüklenme ile Elektriklenme 04.01. İyon- İndüklenmiş Dipol (Apolar) Etkileşimi 04.02. Dipol-İndüklenmiş

Detaylı

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi KİMYASAL DENKLEMLER İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine

Detaylı

Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM. Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine göre sınıflandırılması

Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM. Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine göre sınıflandırılması Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine göre sınıflandırılması METALLER Metaller doğada..atomlu halde ya da bileşikleri halinde bulunur. Oda sıcaklığında..hariç

Detaylı

HİDROKARBONLAR ve ALKİNLER. Kimya Ders Notu

HİDROKARBONLAR ve ALKİNLER. Kimya Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKİNLER Kimya Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKiNLER Karbon atomları arasında en az bir üçlü bağ içerdiklerinden doymamış hidrokarbonlardır. Üçlü bağdan biri sigma, diğerleri pi bağıdır.

Detaylı

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry Chapter 4: Biomolecules, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry/Hikmet Geckil Chapter 4: Biomolecules 2 BİYOMOLEKÜLLER Bilim adamları hücreyi

Detaylı

SU VE KİMYASAL BAĞLAR. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ

SU VE KİMYASAL BAĞLAR. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ SU VE KİMYASAL BAĞLAR Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ Kimyasal Bağlar ve Çeşitleri Nelerdir? Kimyasal bağ, çekirdekteki atomları bir arada tutan kuvvettir. İki ya da daha fazla atom arasında elektron alışverişi

Detaylı

BÖLÜM. Kimyasal Türler Arası Etkileşimler. Zayıf Etkileşimler Test Kimyasal Tür Nedir? Test Zayıf Etkileşimler Test

BÖLÜM. Kimyasal Türler Arası Etkileşimler. Zayıf Etkileşimler Test Kimyasal Tür Nedir? Test Zayıf Etkileşimler Test BÖLÜM 3 Kimyasal Türler Arası Etkileşimler Kimyasal Tür Nedir? Test - 1... 2 Lewis Sembolleri Test - 2...2 Kimyasal Türler Arası Etkileşimlerin Sınıflandırılması Test - 3...2 Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

Detaylı

BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER

BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER Biyokimyanın tanımı yaşamın temel kimyası ile ilgilenen bilim dalı (Bios, Yunancada yaşam demektir.) canlı sistemin yapısını ve fonksiyonlarını kimyasal

Detaylı

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır.

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır. Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır. 1-İyonik bağlar, elektronlar bir atomdan diğerine aktarıldığı zaman

Detaylı

Her madde atomlardan oluşur

Her madde atomlardan oluşur 2 Yaşamın kimyası Figure 2.1 Helyum Atomu Çekirdek Her madde atomlardan oluşur 2.1 Atom yapısı - madde özelliği Elektron göz ardı edilebilir kütle; eksi yük Çekirdek: Protonlar kütlesi var; artı yük Nötronlar

Detaylı