ARCH 262 ENVIRONMENTAL CONTROL SYSTEMS ACOUSTICS NOISE CONTROL. Prof. Dr. Demet IRKLI ERYILDIZ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ARCH 262 ENVIRONMENTAL CONTROL SYSTEMS ACOUSTICS NOISE CONTROL. Prof. Dr. Demet IRKLI ERYILDIZ"

Oz Demirören
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ARCH 262 ENVIRONMENTAL CONTROL SYSTEMS ACOUSTICS NOISE CONTROL Prof. Dr. Demet IRKLI ERYILDIZ İSTANBUL-2014

3 ŞIRILDAYAN AKARSULAR, CIVILDAYAN KUŞ SESLERİ, KUMSALDA KIRILAN DALGA HIŞIRTILARI, FISILDAYAN RÜZGAR VE YAĞMUR ŞIPIRTILARI VE NİHAYET, ZAMAN ZAMAN GÜRLEYİP SUSAN GÖK GÜRÜLTÜLERİ... BÜTÜN BUNLAR UZAYIN SONSUZ SESLİĞİ İÇİNDE CANLI DÜNYA DOĞASININ YAŞAM SESLERİ...

NİHAYET, ZAMAN ZAMAN GÜRLEYİP SUSAN GÖK GÜRÜLTÜLERİ.

4 ANCAK... İNSAN HAYATI KENTLERDE YOĞUNLAŞTIKÇA,ÜRETİM, İLETİŞİM VE ULAŞIM İHTİYACI DA AYNI ORANDA ARTIYOR. BUNLARA PARALEL OLARAK HIZLA GELİŞEN TEKNOLOJİ VE GENİŞLEYEN EKONOMİ DE ARTAN İHTİYACA ÇÖZÜMLER GETİRMEYE DEVAM EDİYOR. VE KENT HAYATINA SUNULAN BÜTÜN KOLAYLIKLARIN BEDELİ İSE, GÜRÜLTÜ OLARAK GERİ GELİYOR.

5 GÜRÜLTÜ PROBLEMİNİN ÇEVREYE VERDİĞİ ZARARLAR

8 SES İKİ ŞEKİLDE DOĞAR.. Havada doğan ses(keman, hoparlör) Katıda doğan ses(döşemedeki ayak sesleri, su tesisatı sesleri)

9 Titreşen bir nesne, önündeki havayı iter ve sıkıştırır. Aynı anda, titreşen nesnenin arkasında ani bir basınç azlığı oluşur ve arkadaki bu boşluğu hava hızla doldurur. Bu yolla, havadaki basınç değişmeleri uzak noktalara iletir ve hava, ses dalgaları devinimine sokulmuş olur İŞİTSEL ALGILAMA (Kulak ve Duyarlılığı) İşitsel algılama, bir kaynak tarafından üretilen sesin, içinde üretildiği ortamın özelliklerine bağlı olarak değişime uğraması ve kulağı, işitsel duyarlılığı oranında uyarması olaylarını kapsayan bir süreçtir. İşitsel algılamanın ana öğelerini: Ses kaynağı, Ses iletim ortamı, İşitme sistemi oluşturur.

Bu yolla, havadaki basınç değişmeleri uzak noktalara iletir ve hava, ses dalgaları devinimine sokulmuş olur İŞİTSEL ALGILAMA (Kulak ve Duyarlılığı)

10 Ses: İnsan kulağının duyabileceği mekanik titreşimlerdir. İnsan kulağında işitsel duyulanma yaratan maddesel ortam titreşimlerine ses denir. Ses Hızı: Birim zamanda titreşimlerin yayıldığı mesafedir. Havada ses hızı 340 m/saniye, suda 1500 m/saniyedir. Duyulabilen Ses: insan kulağının ses halinde alabildiği Hz bölgesinde 9 ok tavdan oluşan titreşimlerdir. Gürültü: Hoşa gitmeyen, rahatsız edici duygular uyandıran, bir «akustik olgu» veya istenmeyen sesler topluluğudur. Phon: İnsan kulağının ancak hissedebildiği bir sesin şiddet birimi «l phon» dur. Ses Basıncı Düzeyi: Duyulan ses basıncının şiddet derecesidir. Birimi «desibel-» dir. Desibel (Decibel) ( = db): Saniyede 1000 titreşim yapan bir sesin (1000 Hertz miktarındaki bir ses tonunda) «phon» olarak duyum şiddetidir. (ÇEPEL, 1994)

Gürültü: Hoşa gitmeyen, rahatsız edici duygular uyandıran, bir «akustik olgu» veya istenmeyen sesler topluluğudur. Phon: İnsan kulağının ancak hissedebildiği bir sesin şiddet birimi «l phon» dur.

11 Ses Basıncı: Ses dalgalarının neden olduğu hava basıncıdır. Titreşim: Tek bir cins ses dalgasının düzenli bir şekilde tekrarlanması olayıdır. Hertz Sayısı (Hz): Titreşimin bir saniyede tekrarlanma sayısıdır. Ses Basıncı Düzeyi: Duyulan ses basıncının şiddet derecesidir. Birimi «desibel-» dir. Desibel (Decibel) ( = db): Saniyede 1000 titreşim yapan bir sesin (1000 Hertz miktarındaki bir ses tonunda) «phon» olarak duyum şiddetidir. (ÇEPEL, 1994)

Hertz Sayısı (Hz): Titreşimin bir saniyede tekrarlanma sayısıdır.

12 Desibel bir oranlama birimidir. (Db) ölçeğini kullanmanın faydaları ses basıncı (pa) tablosunun yanına konduğunda ortaya çıkmaktadır. Çok büyük sayılara ve geniş aralığa sahip olan lineer skala, işitme eşiğinden başlayarak, acı eşiğinde sonlanan daha basit bir scalaya dönüşmüş olmaktadır.

13 İŞİTME ALT EŞİĞİ İşitmesi normal, genç yetişkinlerin(18-25) serbest ses alan işitme eşiğine, işitme alt eşiği adı verilir. DOKUNMA DUYUSU VE ACI EŞİKLERİ Ses basınç düzeyi 120dB in üzerinde olduğunda, dinleyicinin, belirgin olarak rahatsızlık duyduğu saptanmıştır. Ses basınç düzeyi 130dB olduğunda, kulak zarının ve orta kulak elemanlarının büyük genlikli titreşimleri, genelde, dokunma duyulanmasına benzer bir duyulanma uyandırmaktadır. 140dB de ise rahatsızlık acıya dönüşmektedir.

14 GÜRÜLTÜNÜN UZAKLIĞA BAĞLI OLARAK AZALMASINI GÖSTERİR ŞEMALAR

16 GÜRÜLTÜNÜN İNSANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 1 İŞİTME SİSTEMİNDEKİ ETKİLERİ Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici duyma işitme eşiği kayması veya duyma yorulması olarak bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. Kalıcı işitme kaybı 4000 Hz ile 6000 Hz arasında oluşur. İlerleme durumunda alçak ve yüksek frekanslara yayılır. 2 FONKSİYONLERIN ENGELLENMESİ İLE İLGİLİ ETKİLER İşitme eşiğinin kaymasına bağlı olarak konuşma seslerini algılamama durumu oluşmaktadır. Buna bağlı olarak iletişim eksiklikleri olmaktadır. 3 PSİKOLOJİK ETKİLER Gürültü düzeylerini aşan kişiler rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, korkmakta, gürültü kalktıktan sonra da bir müddet devam etmektedir. 4 FİZYOLOJİK ETKİLER Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri kişilerin kalp atışlarında, solunum hızında, görme keskinliğinde hatta derisindeki elektrik direncinde değişiklikler oluşturmaktadır. Ek olarak, gürültünün, migren, ülser, kalp krizi, dolaşım bozuklukları türünden rahatsızlıklarla bağı ispatlanmaya çalışılmaktadır.

2 FONKSİYONLERIN ENGELLENMESİ İLE İLGİLİ ETKİLER İşitme eşiğinin kaymasına bağlı olarak konuşma seslerini algılamama durumu oluşmaktadır. Buna bağlı olarak iletişim eksiklikleri olmaktadır.

17 GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMÜ Ses basıncı ve ağırlıklanmış ses düzeylerinin ölçümünü yapan cihazlara ses düzeyi ölçer denir. Temelde; ses dalgalarını algılayarak elektrik sinyallerine dönüştüren bir cihazdır. GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ DÜZEYİ L(NP), eşdeğer sürekli ses düzeyi ölçümü ile bu düzeydeki değişimler nedeniyle ortaya çıkan rahatsızlık artışının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Trafik gürültüsü birimi (TNI) Algılanan gürültü düzeyi (PNL)

GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ DÜZEYİ L(NP), eşdeğer sürekli ses düzeyi ölçümü ile bu düzeydeki değişimler nedeniyle

18 GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ

20 SESİN YAYILMASINDA ENGELLERİN ETKİSİ Özellikle dış gürültü denetiminde, gürültünün azaltılmasında yararlanılabilecek etkenlerin başında engeller gelir. Bir engel doğal yada yapay olsun, kaynak ve alıcı arasında uygun konumda ve yeterli yükseklikte olması durumunda, gürültünün azaltılmasında önemli yararlar sağlanabilir. Bu nedenle var olan dağ, tepe, orman benzeri doğal engellerden olabildiğince yararlanmak, gerektiği durumlarda da, duvar, levha, bitki ve ağaç grupları benzeri yapay engel oluşturarak gürültü kontrolü sağlamak doğru bir yaklaşım olur. Engellenmelerden yararlanmada temel ilke, özellikle yüksek frekanslı seslerin bir engelle karşılaştıklarında kırınamamalarından dolayı, engelin arkasında oluşan akustik gölge bölgesidir. Bu nedenle engellerin etkinliği, frekans yükseldikçe artar.

Bu nedenle var olan dağ, tepe, orman benzeri doğal engellerden olabildiğince yararlanmak, gerektiği durumlarda da, duvar, levha, bitki ve ağaç grupları benzeri yapay engel oluşturarak gürültü

21 Engellenmelerden yararlanmada temel ilke, özellikle yüksek frekanslı seslerin bir engelle karşılaştıklarında kırınamamalarından dolayı, engelin arkasında oluşan akustik gölge bölgesidir. Bu nedenle engellerin etkinliği, frekans yükseldikçe artar. ENGEL ETKİNLİĞİNDE ÖNEM TAŞIYAN DİĞER ETKENLER, engelin uzunluğu, engelin yüksekliği, engelin niteliği, kaynağın engele olan uzaklığı, engelin alıcıya olan uzaklığı, kaynak-alıcı yükseklikleri

24 YAPILARIN YERLEŞİMLERİNİ BAŞTAN GÜRÜLTÜYÜ DÜŞÜNEREK PLANLAMAK EN ETKİLİ ÇÖZÜMLERDENDİR. YANLIŞ UYGULAMA SANAYİLERDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER UYGULANABİLİR PLANLAMA EN DOĞRU ÇÖZÜM

27 SANAYİLERDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER TESİS İÇERİSİNDE PERDELEMELER SANAYİ İÇİNDE KOMPARTLANDIRMA YAPILARAK GÜRÜLTÜNÜN AZALTILMASI

28 ÇEŞİTLİ FREKANS ARALIKLARI İÇİN BÖLÜCÜ DUVARLAR OLUŞTURMA

29 YEŞİLKÖY HAVALİMANI VE ÇEVRESİNDE SES HARİTALARI ÇIKARILMIŞTIR. BU HARİTALAR SAYESİNDE GÜRÜLTÜYE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER, NERELERDE SAĞLIKLI YERLEŞİMİN OLABİLECEĞİ SAPTANBİLİYOR. (Prof. Dr. Sevtap Yımaz DEMİRKALE)

30 Kent içi ve kent dışında tesis edilen yola paralel bir gürültü şeridinin profili. (ÜRGENÇ, 1998) Bahçeşehir Üniversitesi Kampüsü Gürültüye Karşı Yeşil Kuşak Projesi Bahçeşehir Üniversitesi BAHÇEŞEHİR KAMPÜSÜNDE Uygulanması Düşünülen Gürültü Engelleyici Yeşil Kuşağın Kesiti (NAİR 2004)

31 AKUSTİK DERGİSİ(2002)

32 AKUSTİK DERGİSİ(2002)

34 İZOCAM YALITIM EĞİTİM MERKEZİ (İYEM) SEMİNER NOTLARI KAYNAKÇA (SES A 1) ANLATICI: Yrd. Doç. Dr. Neşe AKDAĞ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ(2003) (SES A 2) ANLATICI: Prof. Dr. Sevtap Yılmaz DEMİRKALE İTÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ(2003) (SES C) ANLATICI: Prof. Dr. Mehmet ÇALIŞKAN ODTÜ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ (2003) (SES D) ANLATICI:Mimar Korhan IŞIKEL (2003) (SES F 1) ANLATICI: Yrd. Doç. Dr. Haluk EROL İTÜ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ (2003) GÜRÜLTÜ DENETİMİ, Stig INGEMANSSON AKUSTİK DERGİSİ Şubat 2002 Cilt2, Sayı1, Sayfa25-29 KENT GÜRÜLTÜSÜ Ödüllü,Karikatürlü Kent Sergisi 5Haziran 2002 Schneideertempel Sanat Merkezi * AKUSTİK DERGİSİ Haziran 2002 Cilt2, Sayı2, Sayfa 35

Benzer belgeler

ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Gürültünün Tanımı İnsanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, iş performansını azaltan,