S. SAYISI. Devre : X İçtima : 2. T. C. "* Başbakanlık ',, ''** Muamelât Umum Müdürlüğü "*" Tetkik Müdürlüğü Rayı: 71/2276, 6/ IV.

Transkript

1 Devre : X İçtima : 2 S. SAYISI yapacakları yatırımların İktisadi iş Birliği İdaresine garanti edilmesine dair Anlaşmanın onanması hakkında kanun lâyihası ve Hariciye, Ticaret ye Bütçe encümenleri mazbataları (1/63) T. C. "* Başbakanlık ',, ''** Muamelât Umum Müdürlüğü "*" Tetkik Müdürlüğü ' Rayı: 71/2276, 6/1374 Büyük Millet Meclisi Yüksek Başkanlığına 29.IV yapacakları yatırımların İktisadi U Birliği İdaresince garanti edilmesine dair Anlaşmanın onanması hakkında Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca 11. II tarihinde Yüksek Meclise sunulması kararla-stmlan kanun tasarısının gerekçe ve ilişikleriyle birlikte sunulduğunu saygılarımla arz ederini. Başbakan A. Menderes GEREKÇE 5253 sayılı Kanunla onanmış bulunan muaddel Türk - Amerikan Ekonomik İş Birliği Anlaşmaı sınıiı önsözünde, Türkiye Hükümetinin 1948 tarihli Amerikan Ekonomik îş Birliği Kanununun «gaye ve siyasetlerine» iltihak ettiği ifade edilmiş bulunmaktadır. Mezkûr kanunun III (b) 3. maddesi, Amerikan tebaalı şahıs ve şirketlerin katılan memleketlerde yapacakları yatırımlara, ECA Administratörü tarafından verilecek garantilerden bahşetmekte ve garantilerin yatırımlardan elde edilen kâr ile ana paranın transferinden veya satıştan mütehassıl meblâğların Amerikan dolarına tahvili hususunda ECA tarafından verilecek teminat ile vadeli muamelelere mütaalik olmak üzere başlıca iki nevi olduklarını tasrih etmektedir. Amerika Büyükelçiliği, mezkûr kanunun hükümetine tahmil ettiği vecibelere ve aramızda münakit İş Birliği Anlaşmasına istinaden Dışişleri Bakanlığına müracaatla, Amerikan vatandaş ve şirketlerinin memleketimizde yapacakları envestismanlara bu garantilerin teşmilini ve bu' hususta mektup teatisi suretiyle bir anlaşma akdini talebetmişti. Keyfiyet tetkik olunduktan ve Maliye ve Ticaret Bakanlıklarının müspet mütalâaları da alındıktan sonra, 5436 sayılı Kanunun çerçevesine giren bu mektupların teatisi zımnında Dışişleri Bakanlığına 27. X tarihli ve 3/13799 sayılı Karar ile verilen yetki üzerine, İngilizce ve Türkçe metinleri leffen takdim kılman mektuplar 15. XI tarihinde Amerika Büyükelçiliği ile teati edilmiş ve 5436 sayılı Kanunun 2 nci maddesi gereğince bu tarihten itibaren yürürlüğe girmiştir. Teati olunan mektuplarda tarafımızdan tasvibedümek şartiyle Birleşik Devletler sermayedarlarının memleketimizde yapacakları yatırımların garanti edilmesi dolayısiyle Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçecek Türk liralarının, Birleşik Devletler sermayedarlarmca yapılat: mümasil muamelelerden mütehassıl hususi fonlara tatbik edilenden daha az müsait muameleye tâbi tutulmıyacağı tarafımızdan taahüüdolunmakçadır,

2 Garanti edilen projelere yatırım yapanlar, Türkiye Hükümetince diğer sermayedarlara tatbik edilen en ^müsait muameleden istifade edece/ilerdir. Bundan maada, muaddel 4 Temmuz 1948 tarihli Türk - Amerikan Ekonomik İş Birliği Anlaşmasının IV ncü maddesi gereğince tutulmakta olan karşılık paralar hesabinin, idari masraflara ait % 5 ine tatbik olunan hükümler garanti edilen sermayelerden dolayı Amerika Hükümetinin emrine geçek Türk liralarına da aynen tatbik olunacak ve dolayısiyle meşkûr Hükümet bu liralara. da idari masrafları için serbestçe tasarruf edebilecektir. Meali yukarda mâruz mektuba ek olarak, tan zim edilen ve istanbul'da bir Kimya fabrikası kurmuş bulunan E. E. Squibb and Sons firmasının bu yatırımına, makabline şâmil olmak üzere aynı garantilerin tanınmakta olduğunu "mübeyyin bir mektup da asıl Anlaşmaya ek olarak yine 4 15; Kasım 1951 tarihinde Amerika Büyükelçiliği ile teati olunmuştur. Memleketimize yabancı sermayenin tfejbi hususunda alınmış olan karârlar ve bu mevzuda kabul olunmuş bulunan 5821 sayılı Kanun çerçevesinden mütalâa edildiği takdirde, 15 Kasım 1951 tarihli Anlaşma ve eki memleketimize Amerikan sermayesinin celbini teşvik edici mahiyette görülmektedir. -Bu sermayelerin memleketimize kabul veya retleri de Hükümetimizin tasvibine vabeste bırakılmış ve aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleriyle aramızda mevcut ahdî duruma da uygur. surette hareket edilmiştir. Bahis mevzuu mektuplarla yapılan anlaşmaların onanması yüksek tasvibe arz olunur. Hariciye Encümeni mazbatası T. B. M. M. Hariciye Encümeni ' 8. XII Esas No: 1/63 Karar No: 4 Yüksek Riyasete yapacakları yatırımların İktisadi İş Birliği İdaresince garanti edilmesine dair Anlaşmanın onanması hakkındaki kanun lâyihası, encümenimizde hükümet temsilcileri de hazır olduğu halde incelenmiş ve aynen kabulüne karar verilmiştir. Havalesi gereğince Ticaret Encümenine gönderilmek üzere Yüksek Riyasete takdim olunur. Hariciye Encümeni Reisi Bu M. Muharriri İstanbul İzmir (7, Baban N, Pınar Afyon K. Ankara Çanakkale 8. özer M. F. Fenik N. F. Alpkartal Erzurum İstanbul Kastamonu R. S. Burçak L. Kır dar B. Aktas Manisa Manisa Seyhan H. Bayur A. Karaosmanoğlu A. Topaloğlu (S. Sayım 1 : 220)

3 T. B. M. M: Ticaret Encümeni Esctş No: 1/63 Karar No: 39 yapacakları yatırımların İktisadi îş Birliği İdaresince garanti edilmesine dair Anlaşmanın onanması hakkında kanun lâyihası, encümenimizde alâkalı vekâlet mümessillerinin iştirakiyle tetkik olunmuş ve kanun lâyihası aynen, ittifakla kabul edilmiştir. Havalesi gereğince Bütçe Encümenine gönderilmek üzere Yüksek Reisliğe saygı ile sunulur. Ticaret En. Reisi ve Mazbata Muharriri Balıkesir Bursa E. Güreli M. Erdener İmzada bulunamadı Ticaret Encümeni mazbatası Yüksek Reisliğe Çoruh //. Çeltikçioğlu Kastamonu N. Ş. Nabel Sivas H. Yüksel Mara R. öksüz 18. V İstanbul F. Ulaş Ordu M. Yazıcı İmzada bulunamadı Van H. Kartal T. B. M. M. Bütçe Encümeni Esas No. 1/63 Karar No. 114 Bütçe Encümeni mazbatası Yüksek Reisliğe (S. Sayısı: 220) 11.VI yapacakları yatırımların İktisadi İş Birliği İdaresince garanti edilmesine dair anlaşmanın tasdiki hakkında Hariciye Vekâletince hazırlanan ve İcra Vekilleri Heyetince Yüksek Meclise arzı kararlaştırılıp Başvekletin 29. IV tarihli ve 6/1374 sayılı tezkeresiyle gönderilen ve geçen devrei intihabiyeye aidolarak hükümsüz kalmış ve bilâhara Başvekâletin 26 ; X tarihli ve 115-3/423 sayılı tezkeresiyle ihya edilmiş bulunan kanun lâyihası v Hariciye ve Ticaret encümenleri mazbatalariyle birlikte encümenimize havale edilmiş olmakla tetkik ve müzakere edildi. Kanun lâyihası, Amerikan vatandaş ve şirketlerinin memleketimizde yapacakları yatırımları İktisadi İş Birliği İdaresince garanti edilmesine dair 15 kasım 1951 tarihli anlaşma ile bu teminatın E.R. Squibb and Sens Firmasına teşmili hakkındaki ayni tarihli Ek Anlaşmanın tasdikini istihdaf etmektedir. Amerikan Hükümetinin Amerika dışında anlaşmalara katılan memleketlerde ve bu arada Türkiye'de yatırımda bulunan eşhas ve şirketlerin talebi üzerine böyle bir garantiyi terviceden mevcut mevzuatı muvacehesinde, garanti verilmiş bulunan eşhas ve şirketlerin daha emin olarak memleketimizde de teşebbüslere girişmelerini kolaylaştırmayı teminen Hükümetimizle yapılan anlaşmaların tasdikini istihdaf eden kanun lâyihası encümenimizce de muvafık mütalâa olunarak maddelerin müzakeresine geçilmiş

4 ve lavmanın birinci maddesi Hükümetin teklifi veçhile ve mütakıp maddeleri şeklen değiştirilmek suretiyle kabul edilmiştir. Umumi Heyetin tasvibine arz edilmek üzere İTüksek Reisliğe sunulur. $eis Balıkesir ti. îmre Kâtip Balıkesir M. H. Timy>rta Antalya K. Akmantar Reis V. Kırklareli. Öakay Afyon K. M. Â. Ülgen Çankırı T. Uygur Mazbata M. Giresun M. Şener Ankara M. Ete Çoruh T. Gümüşel Erzurum Ş. Erker İstanbul M. Sarol Muğla A. Sartoğlu Rize /. Akçal Tekirdağ 7J. Eratamam Yozgad D. Akbel Eskişehir A. Potuoğlu îzmir A. Aker Ordu R. Aksoy Seyhan A. Topaloğlu Tokad ö. Sunar Zonguldak AS\ Ataman İçel 1. Gürgen Muğla N. Poyrazoğlu Ordu S. îşbakan Sinob N. Sertoğlu Trabzon /. Şener Zonguldak S. Duralı { & Sayısı : ^20)

5 HÜKÜMETİN TEKLİFİ yapacakları yatırımların İktisadi tş Birliği İdaresince garanti edilmesine dair Anlaşmanın onanması hakkında kanun tasarısı MADDE 1. Amerikan vatandaş ve şirketlerinin memleketimizde yapacakları yatırımların İktisadi tş Birliği İdaresince (ECA) garanti edilmesine ve bu hususta hükümetimizce gösterilecek teminata mütedair 15 Kasım 1951 tarihli Anlaşma ile, bu teminatın E. E. Squibb and Sons firmasına teşmili hakkındaki aynı tarihli Ek Anlaşma onanmıştır. MADDE 2. Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3. Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür. Başbakan A. Menderes Devlet Bakanı Millî Savunma Bakanı H. Köymen Dışişleri Bakanı F. Köprülü Millî Eğitim Bakanı T. İleri Eko. ve Ticaret Bakanı Muhlis Ete G. ve Tekel Bakanı S. Yırcalı Ulaştırma Bakanı - S. Kurtbek Devlet Bakanı Başbakan Yardımcısı S. Ağaoğlu Adalet Bakanı 22. Nasuhioğlu İçişleri Bakanı ve Devlet Bakanı V. F. L. Karaosmanoğut Maliye Bakanı B. Polatkan Bayındırlık Bakam K. Zeytinoğlu Sa. ve So. Y. Bakanı Dr. E. H. Üstündağ Tarım Bakam N. ökmen Çalışma Bakanı ve İşletmeler Bakam V. N. özsan BÜTÇE ENCÜMENİNİN TADİLİ yapacakları yatırımların İktisadi tş Birliği İdaresince garanti edilmesine dair anlaşmanın tasdiki hakkında kanun lâyihası MADDE 1. Lâyihamn birinci maddesi Hükümetin teklifi veçhile aynen kabul edilmiştir. MADDE 2. Bu kanun neşri itibaren mer'idir. MADDE 3. Bu kanun hükmünü İcra Vekilleri Heyeti memurdur. tarihinden icraya ( S. Sayısı : &»)

6 No. i 609 Ankara, 15 Kasım 1951 Ekselans, 4 Temmuz 1948 tarihinde Ankara'da imzalanan ve tadil edilmiş bulunan, Türkiye Cumhuriyetiyle Amerika Birleşik Devletleri arasında Ekonomik iş Birliği Anlaşmasının III ncü maddesine ve İktisadi iş Birliği idaresi İdarecisini, Amerikan vatandaş ve şirketleri tarafından katılan memleketlerde yapılacak yatırımları garanti etmeye yetkili kılan, 1948 tarihli muaddel Ekonomik iş Birliği Kanununun III (b) (3) kısmına mütaallik olarak iki Hükümetimiz temsilcileri arasında ahiren vâki görüşmelere atıf yapmakla şeref kpzamrım. Bu görüşmelerden anladığıma göre, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, aşağıdaki fıkralarda ta» dadedilen teminatı göstermeyi kabul etmiş dr. : A) 1. Muaddel 1948 Ekonomik iş Birliği Kanununun III (b) (3) kısmına tevfikan, ve bu kısmın iv (D) tâli - kısmında derpiş olunanlar dışında kalmak üzere, ve projelerin Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince tasvibi şartiyle, Birleşik Devletler sermayedarlarının Türkiye'deki projeleri garanti edildiği nispette, Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçen Türk lirası tutarlarının, Birleşik Devletler sermayedârlarınea yapılan mümasil muamelelerden mütehassıl hususi fonlara tatbik edilenden az müsait muameleye tâbi tutulmıyaeağını, Türfdye Cumhuriyeti Hükümeti temin eder. 2. Birinci fıkrada musarrah şekilde garanti edilmiş projelere yatırım yapanlar, gelir ve resülmalm tahvilinde, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından diğer yatırım yapanlara tatbik edilen en ıriüşat muameleye müsavi muameleye tâbi tutulacaklardır. 3. Söz konusu muaddel kanunun III (b) (3) kısmına tevfikan verilmiş garantiler dolayısiyle Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçen Türk liraları tutarlarına, Birleşik Devletler* Hükümeti idari masrafları için serbestçe tasarruf edecektir. B) 1. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından tasvibedilen (ECA trafmdan, programında derpiş olunan tahsisatla finanse edilecek bir projenin Türkiye Cumhuriyetince tasvibi, projenin bütünü veya bir kısmı ile ilgili vadeli muamelelerin garanti edilmesi şartı olarak bahis konusu kanunun III (b) (3) kısmında yer alan tasvip yerine kaim olacaktır) projelerde derpiş edilen hizmetlerle* ilgili sermaye mallarının teminine dair mukaveleler gereğince yapılan tediyata aidolup, 1948 tarihli muaddel Ekonomik iş Birliği Kanununun III (b) (3) (iv) D kısmında derpiş olunan tahvil garantilerinin istimali dolayısiyle Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçen Türk lirası tutarlarına Birleşik Devletler Hükümeti, idari masrafları için serbestçe tasarruf edecektir tarihli muaddel Ekonomik iş Birliği Kanununun III (b) (3) (iv) (D) kısmında müsaade edilen garantilere mevzu teşkil eden mukaveleler ile ilgili bilûmum projeler için, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine ECA fonları tahsis edildiği takdirde, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti işbu mukavelelerde derpiş edilen tediyelerin^ vâdeleri geldikçe, yapılmasında kullanılmasını teminen, işbu fonların serbest kılınması için, tâli müsaadeler verilmesi de dâhil olmak üzere, gereken bütün tedabiri alacaktır. Yukarda mâruz hususların Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin görüşlerine uygun olup olmadığı hususunda tez elden haberdar edilmem lûtfunda bulunulmasından müteşekkir olacağım, işbu teminatın hükümetiniz adına teyidi lûtfunda bulunulmasından minnettar kalacağım. En derin saygılarımı lütfen kabul buyurunuz, Ekselans. G. Wadsımrth ( S, Bayisi : 220)

7 No /86 * 15 Kasım 1951 Ekselans : Müfadı aşağıda mezkûr 15 Kasım tarihli ve 609 numaralı notanızı almış olduğumu bildirmekle şeref duyarım. No. 609 Ankara, 15 Kasım 1951 Ekselans; 4 Temmuz 1948 tarihinde Ankara'da imzalanan ve tadil edilmiş bulunan, Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında Ekonomik İş Birliği Anlaşmasının III ncü maddesine ve İktisadi İşbirliği İdaresi İdarecisini, Amerikan vatandaş ve şirketleri tarafından katılan memleketlerde yapılacak yatırımları garanti etmeye yetkili kılan, 1948 tarihli muaddel Ekonomik İş Birliği Kanununun III (b) (3) kısmına mütaallik olarak iki Hükümetimiz temsilcileri arasında ahiren vâki görüşmelere atıf yapmakla şeref kazanırım. Bu görüşmelerden anladığıma göre, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, aşağıdaki fıkralarda tadadedilen teminatı göstermeyi kabul etmiştir: A) 1. Muadelle 1948 Ekonomik İş Birliği Kanununun III (b) (3) kısmına tevfikan ve bu kısmın iv (D) tali - kısmında derpiş olunanlar dışında kalmak üzere, ve projelerin Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince tasvibi şartiyle, Birleşik Devletler sermayedarlarının Türkiye'deki projeleri garanti edildiği nispette, Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçen Türk lirası tutarlarının, Birleşik Devletler sermayedarlarınca yapılan mümasil muamelelerden mütehassıl hususi fonlara tatbik edilenden az müsait muameleye tâbi tutulmıya cağını, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti temin eder. 2. Birinci fıkrada musarrah şekilde garanti edilmiş projelere yatırım yapanlar, gelir ve resülmalm tahvilinde, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından diğer yatırım yapanlara tatbik edilen en müsait muameleye müsavi muameleye tâbi tutulacaklardır. 3. Söz konusu muaddel kanunun III (b) (3) kısmına tevfikan verilmiş garantiler dolayısiyle Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçen Türk liraları tutarlarına. Birleşik Devletler Hükümeti idari masrafları için serbestçe tasarruf edecektir. B) 1. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından tasvibedüen (ECA tarafından, programında derpiş olunan tahsisatla finanse edilecek bir projenin Türkiye Cumhuriyetince tasvibi, projenin bütünü veya bir kısmı ile ilgili vadeli muamelelerin garanti edilmesi şartı olarak bahis konusu kanunun III (b) (3) kısmında yer alan tasvip yerine kaim olacaktır.) prejelerde derpiş edilen hizmetlerle ilgili sermaye mallarının teminine dair mukaveleler gereğince yapılan tediyata aidolup 1948 tarihli muaddel Ekonomik İş Birliği Kanununun III (b) (3) (iv) D kısmında derpiş olunan tahvil garantilerinin istimali dolayısiylc Birleşik Devletler Hükümetinin mülkiyetine geçen Türk lirası tutarlarına Birleşik Devletler Hükümeti idari masrafları için serbestçe tasarruf edecektir tarihli muaddel Ekonomik İş Birliği Kanununun III (b) (3) (iv) (D) kısmında müsaade edilen garantilere mevzu teşkil eden mukaveleler ile ilgili bilûmum projeler için, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine ECA fonları tahsis edildiği takdirde, Türkiye Cumhuriyeti Tükümeti işbu mukavelelerde derpiş edilen tediyelerin, vâdeleri geldikçe, yapılmasında kullanılmasını teminen, işbu fonların serbest kılınması için, tâli müsaadeler verilmesi de dâhil olmak üzere, gereken bütün tedabiri alacaktır. Yukarda mâruz hususların Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin görüşlerine uygun olup olmadığı ( S. Sayısı : 220 )

8 hususunda tez elden haberdar edilmem lûtfunda bulunulmasından müteşekkir olacağım,.işbu teminatın hükümetiniz adına teyidi lûtfunda bulunulmasından minnettar kalacağım. En derin saygılarımı lütfen kabul buyurunuz, Ekselans. G-. Wadsworth» Yakardaki hususatm Türkiye Hükümetinin tasvibini kazanmış olduğunu Ekselanslarına bildirmekle şeref duyarım. Lütfen en derin saygılarımı kabul buyurunuz, Ekselans. Dışişleri Bakanı adına Fatin Rüştü Zorlu No. 610 ' ' ' ' * '., ;v Ankara: 15 Kasım 1951 Ekselans, Bâzı yatırım garantileri tipleri hususunda Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti adına teminatı muhtevi, 15 Kasım 1951 tarihli ve /86 numaralı notalarına atıf yapmakla şeref kazanırım.- Yatırım garantileri hususunda, mezkûr notanızda bahis konusu teminatın, projesi bildiğime göre 22 Ocak 1951 tarihli ve 3/12349 numaralı Kararname ile Türk Hükümetinin tasvibini kazanmış bulunan E. R. Squibb and Sons firmasının Türkiye'de yaptığı yatırıma tamamen tatbik edileceğini, Hükümetiniz adına teyidetmek lûtfunda bulunmanızdan minnettar olacağım. En derin saygılarımı lütfen kabul buyurunuz Ekselans. # George Wadsworth /86 ""'"" Ankara, 15 Kasım 1951 Ekselans, Müfadı aşağıda yazılı 610 numaralı ve 15 Kasım 1951 tarihli Notalarınızı almış olduğumu bildirmekle şeref duyarım : «Bâzı yatırım garantileri tipleri hususunda Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti adına teminatı muhtevi, 15 Kasım 1951 tarihli ve /86 numaralı notalarına atıf yapmakla şeref kazanırım. Yatırım garantileri hususunda, mezkûr Notanıza bahis konusu teminatın, projesi bildiğime göre 22 Ocak 1951 tarihli ve 3/12349 numaralı Kararname île Türk Hükümetinin tasvibini kazanmış bulunan E.R. Squibb and Sons firmasının Türkiye 'de yaptığı yatırıma tamamen tatbik edileceğini, Hükümetiniz adına teyidetmek lûtfunda bulunmanızdan minnettar olacağım. En derin saygılarımı lütfen kabul buyurunuz Ekselans.» Türk Hükümetinin yukarda mezkûr hususatı tasvibetmiş olduğunu, Ekselanslarına bildirmekle şeref duyarım. r En derin saygılarımı lütfen kabul buyurunuz Ekselans. Dışişleri Bakanı Y. Fatin Rüştü Zorlu ( S. Sayısı : 220 )