Examining School Counselors Sense of Self-Efficacy Regarding Psychological Counsultation and Counseling in Special Education

Transkript

1 Elementary Education Online, 8(3), , lkö retim Online, 8(3), , [Online]: Examining School Counselors Sense of Self-Efficacy Regarding Psychological Counsultation and Counseling in Special Education Veysel AKSOY * Ibrahim H. DIKEN ** ABSTRACT. The purpose of this study was to examine school counselors sense of self-efficacy regarding psychological counsltation and counseling in special education. Participants included 277 school cousnelors working at elementary schools in Turkey. Data were obtained through an information form for demographic info and School Counselors Self-Efficacy Scale regarding Special Education (SCSSSE) developed by the researchers. Results indicated that whereas there was no significant relationship between school counselors sense of self-efficacy scores and their genders and ages, significant relationships were found between school counselors sense of self-efficacy scores and years of job experience, undergraduate programs they graduated, years of special education experience, and special education support. Results were discussed extensively. Keywords: special education, self efficacy, school counselor. SUMMARY Purpose and significance: Special education requires a team-based approach. Among team members, school counselors play vital roles in providing special education at schools. Positive outcomes of special education services are related with some features of team members and sense of self-efficacy of school counselors on special education is one of the crucial factors influencing outcomes of school counselors. There is no study examining factors influencing school counselors sense of self-efficacy regarding special education in Turkey. Method: Participants of the study were 277 school counselors working at elementary schools of three cities in Turkey. An information form to collect demographic data and School Counselors Self-Efficacy Scale regarding Special Education (SCSSSE) were used to gather data. Out of 277, 158 (57 %) were female and 119 (43 %) were male. School counselors ages ranged from 22 to 58 with a mean of 38 (SD: 5.7). Results: Results indicated that in general school counselors showed moderate level of sense of self-efficacy. Their genders and ages had no effect on their sense of self-efficacy while significant results were found for their years of job experience with small effect size (C 2 =0.01). More specifically, school counselors who had been working over 17 years in the field reported higher sense of self-efficacy than those working less than 17 years. Results also revealed that school counselors who had experience in special education had higher sense of selfefficacy. Small effect size (C 2 =0.01) was also reported for this finding. School counselors who graduated from departments of psychological services in education preparing school counselors in Turkey and school counselors who had support in special education at their schools showed higher sense of self-efficacy. Effects size was moderate (C 2 =0.06) for undergraduate programs and small (C 2 = 0.02) for support in special education. Discussion and Conclusions: Similiar findings were also found in related literature (Cora, 1997; CoHgun & Ilgar, 2004; Özgün, 2007; Yiyit, 2001) indicating no difference between genders. Since the job, being a school counselor, migh be seen an appropriate job for both genders in the society, differences might no be reported. Age also found no effect on sense of self-efficacy whereas years of job experience had significant influence. The higher the ages does not mean having more experience and self-efficacy. However, years of job experience, as related literature (e.g., Freytag, 2001; Sutton & Fall 1995; Yiyit 2001) suggests, and experience in special education were found influencing sense of self-efficacy. As Bandura (1977) states that experience is one the critical factors influencing self-efficacy. In parallel with these results, support in special education was found as another important variable influencing sense of self-efficacy. It is also clear that school counselors who had graduated from the programs directly related to the field they had been working would show higher sense of efficacy than those who graduated from other programs not preparing school counselors. Regarding these results, preservice school counselors should be provided extensive experience in special education during their preparation process. School counselors who graduated original programs preparing school counselors should also be preffered, if possible, while working with students with special needs. For those who had not graduated from programs preparing school counselors, intensive in-service trainings should be offered. * Teaching Associate, Pamukkale University, Faculty of Education, vaksoy@pau.edu.tr ** Associate Professor, Anadolu University, Faculty of Education, ihdiken@anadolu.edu.tr

2 Rehber Ö'retmenlerin Özel E'itimde Psikolojik Dan,-ma ve Rehberli'e /li-kin Öz Yeterlik Alg,lar,n,n /ncelenmesi Veysel AKSOY * brahim H. DKEN ** ÖZ. Bu arahtprmanpn amacp, rehber ö retmenlerin (psikolojik danphman) özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpnp incelemktir. AraHtPrmanPn katplpmcplarpnp 277 rehber ö retmen oluhturmuhtur. KatPlPmcPlarPn öz yeterlik düzeyleri arahtprmacplar tarafpndan gelihtirilen Rehber Ö retmen Özel E itim Öz Yeterlik Ölçe iyle (RÖ-ÖEÖYÖ) toplanmphtpr. Bulgular, rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarp ile cinsiyet ve yah de ihkenleri araspnda anlamlp bir ilihki olmadp PnP ortaya koymuhtur. Bulgular ayrpca, rehber ö retmenlerin mesleki deneyim süreleri, mezun olduklarp lisans programp, özel e itim deneyimleri ve aldpklarp uzman deste i ile öz yeterlik algplama düzeyleri araspnda anlamlp ilihki bulunmuhtur. Anahtar Kelimeler: özel e itim, öz yeterlik, rehber ö retmen (okul psikolojik danphmanp) G/R/2 Sosyal bilihsel kurampn, ö renilen davranphlarpn performansa dönühebilmesi sürecini açpklamada kullandp P en önemli kavram öz yeterliktir. Ülkemizde Bandura npn Self-Efficacy kavrampnpn öz yeterlik inancp, yetkinlik beklentisi, öz yetkinlik ve öz yeterlik algpsp gibi farklp kavramsallahtprmalarla kullanpldp P görülmektedir. Bandura ya (1982) göre öz yeterlik, bireylerin muhtemel durumlarla baha çpkabilmek için gerekli olan eylemleri ne kadar iyi yapabildiklerine dair yargplarpdpr. Di er bir deyihle bireyin, belli bir performansp göstermek için gerekli etkinlikleri organize edip, baharplp Hekilde yapma yetene ine dair yargpspdpr (Bandura, 1986). Bandura ya (1994,1989) göre, öz yeterlik algpsp, insanlarpn, kendilerine dair dühünme, hissetme ve motivasyonlarpnp ve davranphlarpnp belirler. Öz yeterlik algpsp; yeteneklerimiz üzerindeki inanca dayanpr ve belirli amaçlara ulahmak için belirli bir davranphp organize etmek ve onu gerçeklehtirmek için gereklidir (YPlmaz, Köseo lu, Gerçek ve Soran 2004). Öz yeterlik algplarp insanlarpn kendileri için belirledikleri amaçlarp, bu amaçlara ulahmak için ne kadar çaba harcayacaklarpnp, amaçlarpna ulahmak için karsplahtpklarp güçlüklerle ne kadar süre yüz yüze kalabileceklerini ve baharpspzlpk karspspndaki tepkilerini etkilemektedir (HazPr BPkmaz, 2004). Bireylerin Öz yeterlik algplarpnpn kayna P, Bandura (1986), tarafpndan dört bahlpk altpnda toplanmphtpr. Bunlar; 1. Tam ve do ru deneyimler ya da baharplp deneyimler; insanlarpn yaptpklarp bir ihte elde ettikleri baharplar benzer ihlerde de baharplp olacaklarpna dair bir algp gelihtirmelerini sa lar. Öz yeterlik algpspnpn en etkili kayna P bireyin baharplp deneyimleridir. Tersi bir durumda da baharpspz deneyimler bireyin öz yeterlik algpspnp tahrip eder. Kolay elde edilen baharplarla oluhmuh öz yeterlik algpsp zorlu bir durum karhpspnda yitirilebilir. Zorlukla bah etmek en güçlü öz yeterlik kayna PnP oluhturmaktadpr. 2. DolaylP deneyimler (BaHkalarPnPn Deneyimleri); bahka insanlarpn bir ihi yapma deneyimlerini gözleyen birey benzer bir ihi kendisinin de baharabilece ine dair algp gelihtirir. Gözlenen bireyle kendisi araspndaki benzerlik ne kadar fazla olursa, oluhacak öz yeterlik algpsp da o denli güçlü olacaktpr. 3. Sözel ikna; Bir davranphpn yapplabilece ine dair oluhan sosyal ikna ve tehvik, bireyin cesaretlendirilmesi öz yeterlik beklentisinin de ihmesine neden olabilir. Bir ihi yapabilecek kapasitede oldu u konusunda dpharpdan gelen de erlendirmenin öz yeterlik algpsp üzerinde etkisi çok güçlü olmamakla birlikte ihi yapmak ve baharmak konusundaki gayreti olumlu yönde etkiledi i bilinmektedir. Di er taraftan olumsuz de erlendirmelerin de öz yeterlik üzerinde zaypflatpcp rol oynadp P bilinmektedir. * Ö r. Grv., Pamukkale Üniversitesi, E itim Fakültesi, vaksoy@pau.edu.tr ** Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi, E itim Fakültesi, ihdiken@anadolu.edu.tr 710

3 4. Fizyolojik ve duygusal durumlar; insanlar bir konudaki kapasiteleri hakkpndaki yeterlik algplarpnp o ihi yaparken deneyimledikleri fizyolojik ve duygusal reaksiyonlarla da de erlendirebilmektedirler. Herhangi bir eyleme karhp kihinin deneyimledi i heyecan, korku, stres, gibi güçlü duygusal reaksiyonlar, sonucun baharplp ya da baharpspz olaca P konusunda ipuçlarp sa lar. Pozitif duygular, öz yeterlik algpspnp güçlendirirken negatif duygular öz yeterlilik algpspnp zaypflatpr. Bandura npn (1977; 1982; 1986) öz yeterlik konusundaki çalphmalarp göstermektedir ki; öz yeterlik do ru ya da yanlph olsun, insanlarpn etkinliklerini ve çevresel ortam seçimlerini etkilemektedir. Bireyler bah edemeyeceklerini dühündükleri durumlardan kaçpnma e ilimi gösterirken, bir sorunun çözümünde ne kadar süreyle ne kadar çaba sarf edeceklerine dair kararlarpnp, çözüm için gerekli becerideki öz yeterlik algplarp belirlemektedir. AlgPlanan öz yeterlik, etkinlik ve ortam seçimini etkilemekle kalmamakta, aynp zamanda hâlihazprda bahlamph olan baha çpkma çabalarpnp da nihai baharp beklentileri sayesinde etkilemektedir. nsanlarpn ne kadar çaba sarf edece ini ve engeller ile olumsuz deneyimler karhpspnda ne kadar süre dayanabilece ini yeterlik beklentileri belirlemektedir. AlgPlanan öz yeterlik ne kadar güçlü olursa çabalar da o kadar etkin olmaktadpr. Psikolojik danphmanlarpn öz yeterli i konusunda yapplan çalphmalarpn ço unlukla danphmanlpk becerilerine odaklandp P ve psikolojik danphman öz yeterli iyle daha çok danphma becerilerine ait yeterlik algplarpnpn söz konusu edildi i görülmektedir (Johnson, Baker, Kopala, Kiselica, & Thompson 1989; Watson, 1992; Sharpley ve Ridgway, 1993; Larson, ve ark. 1999; Urbani ve ark., 2002;). Ancak bununla birlikte danphanlar araspnda bir ayrpma gidilmemih ve danphanlarpn gereksinimi temel alpnarak yeterlik tanpmlanmphtpr (Walz ve Bleuer, 1993; Larson ve Daniels,1998). DanPHman yeterlili i; danphmanlarpn, danphanlarpn isteklerini karhplamadaki etkililikleri olarak tanpmlanmphtpr (Walz ve Bleuer, 1993). Di er bir deyihle, danphman yeterlili i, danphmanpn yardpm almak isteyen danphana etkili bir Hekilde danphma yapabilme konusundaki algpsp olarak tanpmlanabilir. DanPHman öz yeterli i ayrpca, danphmanpn, danphma sürecinde danphmanlpkla ilgili davranphlar ve belirli klinik durumlarla bah edebilme konusunda kendi kapasitelerine dair yeterlik algplarpdpr (Larson ve Daniels,1998) Heklinde de tanpmlanmphtpr. Bu çalphmada psikolojik danphmanlarpn özel e itimle ilgili öz yeterli i, özel e itimle ilgili okul danphmanpn rol ve sorumluluklarpnpn beceriye dönühtürülmesi ve uygulanmaspnda kendi yeterliklerine dair algplarp olarak tanpmlanmaktadpr. Yasal zorunluluklar gere i ülkemizde özel e itim hizmetleri ekip yaklahpmpyla ele alpnarak yürütülmeye çalphplmaktadpr. Gürsel (2004), özel gereksinimli bireyin e itim gereksiniminin karhplanmasp amacpyla yürütülen ihlemlerin tüm basamaklarpnda ekip çalphmaspnpn esas oldu unu belirtmekte ve tarama, tanplama, yerlehtirme ve e itsel programp planlama ve ö rencideki gelihmeleri izleme amacpyla yapplan tüm de erlendirmelerin bir ekip yaklahpmpyla yapplmasp gerekti ini ifade etmektedir. Yine Gürsel (2004), ihlemlerin gerçeklehtirilmesi ve ö rencinin gereksinimi do rultusunda en uygun e itim olanaklarpndan yararlanmasp amacpyla oluhturulan ekiplerde; özel e itim ö retmeni, spnpf ö retmeni, psikolojik danphman, tpbbi personel, özrün türüne uygun olarak dil konuhma terapisti, fizyoterapist, ih-u rahp terapisti gibi uzmanlarpn yanp spra ö rencinin ailesi ve uygunsa ö rencinin kendisinin de yer aldp PnP belirtmihtir. Ö rencinin spnpf ortampndaki ö retimsel gereksinimlerini yanp spra, okul ortampndan ya da daha genel anlampyla e itim ortampnpn tamampndan daha etkili ve verimli bir Hekilde yararlanabilmesi için ek tedbirler alpnmasp ve ö renciye çehitli destek hizmetleri sunulmasp öngörülmühtür. Rehberlik ve Psikolojik DanPHma Hizmetleri Yönetmeli inde okul rehberlik servislerinde görevli rehber ö retmenler; okulda özel e itim gerektiren ö renci varsa veya kaynahtprma e itimi sürdürülüyorsa, bu kapsamdaki ö rencilere ve ailelerine gerekli rehberlik ve psikolojik danphma hizmetlerini verirler ifadesi yer almaktadpr (MEB, 2001). KaynaHtPrma uygulamalarpnda spnpf ö retmeniyle birlikte okul psikolojik danphmanp bireysellehtirilmih e itim programlarpnpn gelihtirilmesi, aileye rehberlik hizmetleri, ö renci gelihim raporlarpnpn hazprlanmasp gibi önemli rol ve sorumluklulara sahiptir. Okullarda yürütülen kaynahtprma uygulamalarpnpn baharpya ulahabilmesi, ekibin tüm üyelerinin rol ve sorumluluklarpnp tam ve do ru 711

4 olarak yerine getirmelerine ba lpdpr. Ekibin etkin bir üyesi olarak rehber ö retmenin yasal mevzuata ba lp olarak yerine getirmesi gereken birçok rolü vardpr. lgili alanyazpnda psikolojik danphmanlarpn öz yeterlik algplarp üzerine çalphmalar yapplmphtpr. Psikolojik danphmanlpkla ilgili öz yeterlik çalphmalarpnda, danphman e itiminde önemli de ihkenlerden olan danphman anksiyetesi, danphmanlpk performansp ve süpervizyon ortamp gibi de ihkenlerle danphmanlpk öz yeterli i araspndaki ilihkiye odaklanpldp P görülmektedir (Johnson, ve ark. 1989; Ridgway & Sharpley, 1990; Sipps, Sugden, & Faiver, 1988). ÇalPHmalar, psikolojik danphman öz yeterli iyle psikolojik danphmanlpk becerileri araspnda olumlu bir ilihki oldu unu göstermektedir (Sharpley ve Ridgway, 1993). Bununla birlikte psikolojik danphman öz yeterlik algpspnpn danphmanlarpn danphma oturumlarpnda yahadpklarp kaygp düzeylerini, danphma oturumuna ilihkin dühüncelerini ve danphma spraspnda sergilemeleri gereken karmahpk davranphlarp gösterebilme cesaretlerini etkiledi i belirtilmektedir (Daniels ve Larson, 2001). Psikolojik danphmanlpk öz yeterlik düzeyinin alpnan e itimlerle (Urbani, ve Ark., 2002; Al-Darmaki, 2004; Soresi, Nota ve Lent, 2004; Kellie, 2006;) ve sa lanan desteklerle (Cashwell ve Dooley, 2001) arttprplabilir bir özellik oldu u da belirtilmektedir. Psikolojik danphma ve rehberlik alanpnda yapplan öz yeterlik çalphmalarpnpn bulgularp do rultusunda, öz yeterli in bireyin performanspnp ve baharplarpnp etkileyen önemli bir özellik olarak, psikolojik danphma ve rehberlik alanpnda çalphan psikolojik danphmanlarpn etkinlikleri üzerinde etkili olmasp beklenebilir (Larson, ve Ark., 1999; Tang, ve Ark., 2004). Benzer Hekilde, psikolojik danphmanlarpn özel e itim konusundaki öz yeterlik algplarpnpn, okullarda ve di er e itim kurumlarpndaki rol ve sorumluluklarpnp yerine getirme düzeylerini ve verimliliklerini yüksek oranda etkilemesini bekleyebiliriz. Böylece psikolojik danphmanlarpn özel e itim konusunda yüksek düzeyde öz yeterlik algpspna sahip olmalarpnpn özel e itimde psikolojik danphmanlpk ve rehberlik hizmetlerini yürütürken karhplahacaklarp güçlüklerle bah etmede PsrarcP olmalarpnp ve karhplahplan yeni durumlara uyum sa lamalarpnp etkileyebilece i varsayplabilir. Bu nedenle, psikolojik danphmanlarpn özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpnpn düzeyini belirlemeye ve bu algpyp etkileyebilecek de ihkenlerle olan ilihkisinin incelenmesine gereksinim duyulmuhtur. Bu gereksinime dayalp olarak, bu arahtprmanpn amacp psikolojik danphmanlarpn özel e itimde psikolojik danphma ve rehberlikle ilgili öz yeterlik algplarpnp belirlemek ve öz yeterlik algplamalarpnpn psikolojik danphmanlara ilihkin bazp de ihkenlere göre faklplahpp farklplahmadp PnP incelemektir. Bu amaca ulahabilmek için aha Pdaki sorulara yanpt aranmphtpr: 1. Rehber ö retmenlerin öz yeterlik algplarpnpn düzeyi naspldpr? 2. Rehber ö retmenlerin öz yeterlik algplarpnpn düzeyi rehber ö retmenlere ilihkin bazp de ihkenlere (Cinsiyet, yah, meslekteki kpdem yplp, özel e itim deneyimi, mezun olunan lisans programp ve özel e itim konusunda destek alabilecekleri uzman varlp P) göre anlamlp Hekilde farklplahmakta mpdpr? YÖNTEM Ara-t,rma Grubu Bu çalphmanpn da arahtprma grubunu EskiHehir, Denizli ve DiyarbakPr illerindeki Milli E itim BakanlP Pna ba lp ilkö retim ve orta ö retim kurumlarpnda görev yapmakta olan rehber ö retmenler oluhturmaktadpr. AraHtPrmaya toplam 277 rehber ö retmen katplmphtpr. KatPlPmcPlarPn 158 ini (%57) kadpn ve 119 unu (%43) ise erkek rehber ö retmenler oluhturmuhtur. AraHtPrmaya katplan grupta yer alan rehber ö retmenlerin yahlarp 22 ile 58 araspnda de ihmektedir. KatPlPmcPlarPn yah ortalamasp 33.8 ve standart sapmasp 5.7dir. AraHtPrma grubunda yer alan rehber ö retmenlerin meslekteki deneyim süreleri 2 ay ile 36 ypl 1 ay araspndadpr. Ortalama meslekteki deneyim süreleri 9 ypl 9 ay olup standart sapmasp 5.5 dir. KatPlPmcPlara ilikin demografik bilgilere Tablo 1 de verilmihtir. Veri Toplama Araçlar, Bu arahtprmada rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpnp ölçmek amacpyla arahtprmacplar tarafpndan gelihtirilen Rehber Ö retmen Özel 712

5 E itim Öz Yeterlik Ölçe i RÖ-ÖEÖYÖ ve KiHisel Bilgi Formu kullanplmphtpr. KiHisel bilgi formunda ilgili de ihkenlere ilihkin sorular yer almphtpr. Ölçek gelihtirme sürecinde, ölçekte yer almasp dühünülen maddeler, 573 sy. KHK (1997), Rehberlik ve Psikolojik DanPHma Hizmetleri Yönetmeli i (MEB, 2001) ve Özel E itim Hizmetleri Yönetmeli inde (MEB, 2006) yer alan rehber ve psikolojik danphmanlarpn özel e itimle ilgili rolleri, görevleri ve sorumluluklarpndan yola çpkarak belirlenmihtir. Elde edilen son form 40 madde olup kapsam geçerlili i çalphmasp bu form üzerinden yapplmphtpr. RÖ-ÖEÖYÖ nün kapsam geçerli ine sahip olup olmadp PnP belirlemede de uzman görühüne bahvurulmuhtur. Bu amaçla; alanda deneyimli akademisyen ve uzmanlardan oluhan 10 kihilik bir gruptan görüh alpnmphtpr. Ölçe in geçerlik ve güvenirlik çalphmalarp için yapplan istatistiksel analiz sonuçlarp Hu Hekildedir. Testin toplam puanlarpna göre oluhturulan alt %27 ve üst %27 lik gruplarpn her bir maddeden aldpklarp madde ortalama puanlarp araspndaki farklar ilihkisiz örneklemler T-testi kullanplarak gerçeklehtirilmihtir. Bu analizde ölçekte yer alan 40 maddenin tamampnpn puan ortalamalarp farkpnpn düzeyinde anlamlp oldu u bulunmuhtur. Faktör analizi yapplmadan önce ölçe in faktör analizi için uygun olup olmadp P Kaiser-Meyer- Olkin (KMO) katsaypsp ve Barlett Sphericity testi ile incelenmihtir. 40 maddenin faktör analizi için KMO de eri 0.97 ve Barlett testi sonucu, [x 2 = 9775,736, df=780, p<.001] olarak bulunmuhtur. Faktör analizi sonucunda, toplam varyanspn % sini oluhturan öz de erli temel faktör olarak varsayplan birinci faktöre dayalp olarak ölçe in tek boyutlu olarak oluhtu u görülmühtür. RÖ-ÖEÖYÖ nün güvenirli ini belirlemek üzere, ölçe in test-tekrar test güvenirli ine ve Cronbach Alpha iç tutarlpk katsayplarpna bakplmphtpr. Test-tekrar test güvenirli inde yapplan analiz sonuçlarpna göre, iki uygulama araspndaki Pearson korelasyon katsaypsp, r = 0.96, p< bulunmuhtur. Ölçe in Cronbach Alfa iç tutarlpk katsaypsp hesaplanmph ve bu de er ^= 0.98 olarak bulunmuhtur. Madde-toplam puan korelasyon katsayplarpna bakpldp Pnda 0.49 ile 0.84 araspnda bir de ihim oldu u ve ölçekle ilgili madde toplam korelasyonlarpnpn, istenilen ölçütlerin üzerinde oldu u görülmektedir. Ölçe in psikometrik özellikleri, geçerli ve güvenilir bir ölçek oldu unu göstermektedir. RÖ-ÖEÖYÖ 40 maddeden oluhmaktadpr. 5 li Likert tipi derecelendirme ölçe idir. Bireyin ölçek maddelerinde yer alan yeterlik ifadelerine kendine ilihkin algpspna uygun olarak; (1) Tamamen katplmpyorum, (2) KatPlmPyorum, (3) KararsPzPm, (4) KatPlPyorum ve (5) Tamamen katplpyorum biçiminde spralanan seçeneklerden birisini iharetleyerek tepki vermesi gerekmektedir. Ölçekten alpnabilecek en dühük ve en yüksek de erler 40 ve 200 dür. Puan arttpkça rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarp da artmaktadpr. Verilerin Toplanmas, AraHtPrmada veri toplamak amacpyla KiHisel Bilgi Formu ve RÖ-ÖEÖYÖ okullarda görev yapan 450 rehber ö retmene da PtPlmPHtPr. Da PtPlan veri toplama araçlarpndan istatistiksel olarak kullanplabilecek 277 tanesi geri dönmühtür. Bu verilerle SPSS paket programp kullanplarak analizler yapplmphtpr. 713

6 Tablo: 1. Katlmclara ilikin demografik bilgiler Katlmclarn Ya ve Mesleki Deneyim Sürelerinin Dalmlar Min. Max. X SS Ranj Ya Deneyim-(Y,l) Cinsiyet Katlmclarn Cinsiyet ve Ya Gruplarna Göre Dalm Ya- 30 YA2 ALTI YA2 ÜSTÜ Toplam Kad,n 53-(%19.2) 51-(%18.4) 54-(%19.5) 158-(%57.1) Erkek 42-(%15.1) 38-(%13.7) 39-(%14.1) 119-(%42.9) Toplam 95-(%34.3) 89-(%32.1) 93-(%33.6) 277-(%100) Katlmclarn Mezun Olduklar Lisans Programlarna, Özel Eitim Deneyimlerine ve Uzman Desteinin Varlna Göre Dalmlar Mezun olunan lisans program, N % Rehberlik ve Psikolojik DanPHmanlPk Psikoloji 46 16,6 E itimde Psikolojik Hizmetler 37 13,4 E itim Bilimleri 40 14,4 Özel E itim Ö retmenli i 3 1,1 Felsefe/Sosyoloji/Felsefe Grubu 35 12,6 Di er 8 2,9 Özel E'itim Deneyimi Deneyimi var Deneyimi yok Özel E'itim Konusunda Uzman Deste'i Destek var ,3 Destek yok ,7 Rehberlik ve Psikolojik DanPHmanlPk Psikoloji 46 16,6 E itimde Psikolojik Hizmetler 37 13,4 E itim Bilimleri 40 14,4 Özel E itim Ö retmenli i 3 1,1 714

7 Rehber Ö'retmenlerin Öz Yeterlik Alg, Düzeyi BULGULAR Rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpna ait ölçek toplam puanlarpna göre da PlPmlarP Tablo 2. de verilmihtir. PuanlarPn da PlPmP incelendi inde rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpnpn orta düzeyde oldu u görülmektedir. Tablo:2. Rehber Öretmenlerin RÖ-ÖEÖYÖ den Aldklar Puanlara Göre Dalmlar. AlPnan Puan Düzey F % X ss Alt Orta Üst Cinsiyet, Ya- ve Meslekteki Deneyim Süresine Göre Öz Yeterlik Alg,s, AraHtPrma grubunda yer alan rehber ö retmenlerin RÖ-ÖEÖYÖ den aldpklarp puanlarpn cinsiyete göre farklplahpp farklplahmadp P Ba PmsPz Örneklemler T-testiyle incelenmih [t(275)=0.51, p>0.05] ve rehber ö retmenlerin, özel e itim öz yeterlikleri cinsiyete göre anlamlp bir farklplpk göstermemektedir. AraHtPrma grubunda yer alan rehber ö retmenlerin RÖ-ÖEÖYÖ den aldpklarp puanlarpn yaha göre farklplahpp farklplahmadp P tek yönlü varyans analizi ile incelenmihtir. Rehber ö retmenlerin öz yeterlikleri yaha göre anlamlp Hekilde farklplahma göstermemektedir. AraHtPrma grubunda yer alan rehber ö retmenlerin RÖ-ÖEÖYÖ den aldpklarp puanlarpn meslekteki deneyim sürelerine göre farklplahpp farklplahmadp P tek yönlü varyans analizi ile incelenmihtir. Sonuçlar, rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpnpn meslekteki deneyim süresine göre anlamlp Hekilde farklplahtp PnP göstermihtir. FarkPn kayna PnP belirlemek amacpyla yapplan Tukey HSD testinin sonuçlarpna göre, 17 ypl ve üzeri deneyim süresine sahip olan rehber ö retmenlerin puan ortalamalarp ( X =150.96) ypl aralp Pnda mesleki deneyime sahip olanlarpnkinden ( X =142.15) ve bu grubun ortalamalarpnpn da 0 3 ypllpk mesleki deneyime sahip olan grubun ortalamalarpndan ( X =110) anlamlp Hekilde yüksek oldu u bulunmuhtur. Etki büyüklü üne, eta kare de erinin hesaplanmasp yoluyla bakplmph ve küçük etki büyüklü ü oldu u görülmühtür(c2=0.01). Etki büyüklü üne ilihkin olarak Büyüköztürk (2007), bir ANOVA deseninde de ihkenler araspndaki ilihkinin gücünü kararlahtprmada spk kullanplan istatisti in eta-kare (C2) korelasyon katsaypsp oldu unu belirtmektedir. De ihkenler araspnda do rusallpk varsaypmp gerektirmeyen eta-kare, ba PmsPz de ihkenin ba PmlP de ihken üzerinde ne derece etkili oldu unu gösterir. Etki büyüklü ü (effect size) olarak da isimlendirilen eta-kare ba PmsPz de ihkenin ya da faktörün ba PmlP de ihkendeki toplam varyanspn ne kadarpnp açpkladp PnP gösterir ve 0.00 ile 1.00 araspnda de ihir..01,.06,.14 düzeyindeki C2 de erleri spraspyla küçük (small), orta (medium) ve genih (large) etki büyüklü ü olarak yorumlanpr (Büyüköztürk, 2007). 715

8 Özel E'itim Deneyimi, Mezun Olunan Lisans Program, ve Özel E'itim Konusunda Uzman Deste'ine Göre Öz Yeterlik Alg,s, Özel e itim alanpnda deneyim sahibi olmakla RÖ-ÖEÖYÖ den alpnan puanlarpn anlamlp düzeyde farklplahpp farklplahmadp PnP belirlemek amacpyla da Ba PmsPz Örneklemler T-testi analizi yapplmphtpr. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre [t(275)=6.641, p<0.01] özel e itim alanpnda deneyimi olan psikolojik danphmanlarpn özel e itim öz yeterlik düzeyi ( X =140.88), deneyimi olmayan psikolojik danphmanlara ( X =118.03) göre daha yüksektir. Etki büyüklü ü için hesaplanan eta kare de erinin sonucuna göre etki büyüklü ünün küçük oldu u görülmektedir(c 2 =0.01). Öz yeterlik puanlarpnpn mezun olunan lisans programpna göre farklplahpp farklplahmadp Pna tek yönlü varyans analizi ile incelenmihtir. Rehber ö retmenlerin mezun olduklarp lisans programpna göre RÖ-ÖEÖYÖ den aldpklarp puanlar anlamlp Hekilde farklplahmaktadpr [F(6-270)=3,269, p< 0.01]. Hesaplanan eta kare de erine göre farklplp Pn orta etki büyüklü ünde oldu u görülmektedir(c 2 =0.06). Gruplar araspndaki farklarpn kayna PnP belirlemek amacpyla yapplan Tukey HSD testinin sonuçlarpna göre, EPH bölümü mezunlarpnpn özel e itimde psikolojik danphma ve rehberlik öz yeterli i puan ortalamalarp ( X =144,08), Felsefe, Sosyoloji, Felsefe Grubu bölümü mezunlarpnpn puan ortalamalarpndan ( X =120,68) daha yüksek oldu u bulunmuhtur. Rehber ö retmenlerin özel e itim konusunda destek alabilecekleri bir uzmanpn var olmasp durumunda RÖ-ÖEÖYÖ den alpnan puanlarpn anlamlp düzeyde farklplahpp farklplahmadp PnP belirlemek amacpyla Ba PmsPz Örneklemler T-Testi analizi yapplmphtpr. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre [t(275)=2.322, p<0.05] özel e itim konusunda uzman deste ine sahip olan psikolojik danphmanlarpn özel e itimde psikolojik danphma ve rehberlik öz yeterlik puan ortalamalarp ( X =136.06), uzman deste ine sahip olmayan psikolojik danphmanlarpn puan ortalamalarpndan ( X =127.51) daha yüksektir. Hesaplanan eta kare istatisti i etki büyüklü ünün küçük oldu unu göstermektedir(c 2 = 0.02). TARTI2MA, SONUÇ ve ÖNER/LER AraHtPrma bulgularp incelendi inde, rehber ö retmenlerin, özel e itim öz yeterlikleri cinsiyete göre anlamlp bir farklplpk göstermemihtir. Bulgular, okul danphmanlarpyla yapplan di er öz yeterlik çalphmalarpnpn bulgularpyla paralellik göstermektedir. Ülkemizde, Yiyit (2001), CoHgun ve Ilgar (2004) ve Özgün ün (2007) okul psikolojik danphmanlarpnpn öz yeterliklerine ve Cora npn (1997) ö retmenlerin özel e itim yeterliklerine ilihkin yaptpklarp arahtprmalarda da cinsiyetle öz yeterlik düzeyi araspnda anlamlp bir ilihkiye rastlanmamphtpr. Bununla birlikte Coladarci ve Breton un (1997) ö retmenlerle yaptpklarp çalphmada kadpn ö retmenlerin erkeklere göre daha yüksek öz yeterlik düzeyine sahip olduklarp bildirilmihtir. Bulgular di er çalphmalarla büyük oranda örtühmektedir. Bu durum, toplumsal anlamda meslek olarak danphmanlp Pn kadpnlara ya da erkeklere atfedilen meslekler araspnda görülmemesi ile açpklanabilir. Her iki cinsiyetten insanpn da yapabilece i meslek olarak görülmesi nedeniyle farklplpk oluhmamph olabilir. Rehber ö retmenlerin öz yeterliklerinin yaha göre de anlamlp Hekilde farklplahmadp P ortaya çpkmphtpr. YaHla anlamlp bir ilihkinin çpkmamph olmasp mesleki deneyimin yahtan ba PmsPz olarak artabilece iyle açpklanabilir. Göreve ileri yahlarda bahlama vb. nedenlerle yahpn artmasp mesleki deneyimi arttprmayabilir. AyrPca ileri yahlarda olmak mesleki deneyim süresini arttprmakla birlikte danphmanlpk ve özel e itim deneyimini arttprmaspnpn zorunlu olmadp P, farklp bir branhta belirli süreler görev yappldpktan sonra alan/dal de ihikli i uygulamasp ile danphmanlpk alanpna geçilmih olabilece i dühünülebilir. Bununla birlikte bireyler her ne kadar ileri yahlarda ve uzun süredir psikolojik 716

9 danphmanlpk yappyor olunsa bile bunun, özel e itimde psikolojik danphmanlpk ve rehberlik deneyimi sa lamamph olmasp olasplp PnPn da bu durumu açpklayabilece i dühünülmektedir. Meslekteki deneyim süresiyle ilgili yapplan analiz sonucunda rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlik algplarpnpn meslekteki deneyim süresine göre anlamlp Hekilde farklplahmaktadpr. Deneyim süresiyle beraber ölçekten alpnan toplam puan ortalamasp da artph göstermektedir. Alan yazpn incelendi inde, mesleki deneyimin psikolojik danphmanlarpn öz yeterli ini arttprdp P konusunda arahtprma bulgularpna rastlanmaktadpr. Deneyim süreleri arttpkça öz yeterlik düzeylerinin de arttp P rapor edilmektedir (Sutton ve Fall 1995; Yiyit 2001). Freytag (2001), özel e itim alanpnda mesleki deneyimin ö retmenlerin öz yeterliklerini olumlu yönde etkiledi ini bildirmihtir. Tang ve arkadahlarp (2004) alanda çalphma deneyimi ve staj süreleri ile psikolojik danphman adaylarpnpn yeterli i araspnda olumlu bir ilihki oldu unu belirtmektedir. CoHgun ve Ilgar (2004) okul deneyimi uygulamalarpnpn danphman adaylarpnpn öz yeterliklerini arttprdp PnP bildirmihlerdir. Bu konudaki bulgularpn, genel kuramsal çerçeve ve alan yazpnla örtühtü ü de görülmektedir. Alan yazpnda tersi yönde bir bulguya rastlanmadp P gibi bu çalphmada da benzer bulgular elde edilmihtir. Bu bulgular, özel e itimde psikolojik danphma ve rehberlik öz yeterli iyle mesleki deneyim süresi araspnda anlamlp bir ilihkinin oldu u Heklinde yorumlanabilir. Bu bulgularla ba lantplp olarak özel e itim deneyimi ile öz yeterlik araspnda de anlamlp bir ilihkinin varlp PnP ortaya çpkmphtpr. Bandura (1977) öz yeterli in kaynaklarpndan en güçlü olanpn baharplp yahantplar/deneyimler oldu unu bildirmektedir. Özel gereksinimli bireylerin hizmet aldp P okullarda çalphmanpn ve bu alanda karhplahplan güçlüklerle bah etmek için çabalamanpn danphmanlarpn özel e itimde psikolojik danphma ve rehberlik konusundaki öz yeterlik algplarpna olumlu anlamda katkp sa ladp P dühünülmektedir. Mezun olunan lisans programpyla özel e itime ilihkin öz yeterlik düzeyleri araspnda da olumlu yönde bir ilihki oldu u ortaya çpkmphtpr. Benzer bulgular Yiyit in (2001) çalphmaspnda EPH ve Psikoloji bölümü mezunlarp araspnda EPH mezunlarp lehine anlamlp düzeyde bulunmuhtur. Bu durum EPH mezunlarpnpn okul danphmanlp P konusunda daha fazla e itim almph olmalarpyla açpklanmphtpr. Felsefe-Sosyoloji-Felsefe Grubu bölümlerinin lisans programlarpnda özel e itimle ilgili hiçbir dersin yer almpyor oluhunun da bu bölümlerden mezun rehber ö retmenlerin özel e itim öz yeterlik düzeylerinin di er bölümlere kpyasla dühük olmaspnp açpklayabilece i dühünülmektedir. Özgün (2007) tarafpndan yapplan arahtprmada okul danphmanlarpnpn öz yeterlik düzeyleri ile mezun olduklarp lisans programlarp araspnda anlamlp bir ilihki olmadp P rapor edilmihtir. BulgularPmPz bu çalphmanpn sonuçlarp ile örtühmemektedir. Bu durum özel e itimde psikolojik danphmanlpk yapabilmenin farklp bir biçimde yorumlanamayacak Hekilde do rudan bilgi ve deneyime dayanmasp gere i ile açpklanabilir. aöyle ki; alan dphpndan mezun rehber ö retmenler ö renci görühmesi ile psikolojik danphma araspnda bir fark görmüyor ve bu nedenle psikolojik danphmanlpk konusunda yüksek düzeyde öz yeterlik algpsp bildiriyor olabilirler. Bu nedenle psikolojik danphma becerilerine ilihkin yeterlik düzeylerinin incelendi i çalphmalarpn öz bildirim yoluyla de il, do rudan becerinin sergilenmesinin gözlemi yoluyla yapplmaspnpn daha gerçekçi olaca P dühünülmektedir. Nitekim Watson (1992) tarafpndan yapplan çalphmada ilahiyat fakültesi yüksek lisans ö rencileri ile psikolojik danphmanlpk yüksek lisans ö rencilerinin danphmanlpk öz yeterlikleri araspnda bir fark oluhmamphtpr. Ancak aynp grubun danphmanlpk becerileri video analiz yöntemiyle de erlendirildi inde psikolojik danphmanlpk ö rencilerinin danphma kurallarpna uyma ve danphma becerilerinde daha yüksek düzeyde beceri sahibi olduklarp görülmühtür. Bu bulguya ek olarak, alan yazpna bakpldp Pnda Johnson ve arkadahlarp (1989) yaptpklarp çalphmada danphmanlpk e itimi alan ö rencilerin öz yeterlik düzeylerinin arttp PnP bildirmihlerdir. Sharpley ve Ridgway (1993) ve Al-Darmaki de (2004) benzer Hekilde verilen e itimlerin psikolojik danphmanlpk öz yeterli ini arttprdp PnP bildirmihlerdir. Goetz ve arkadahlarp (2001), bilgilendirmenin psikolojik danphman yeterli i üzerinde olumlu etkisini oldu unu bildirmihtir. Urbani ve arkadahlarp (2002) yaptpklarp deneysel çalphmada, beceri temelli psikolojik danphmanlpk e itiminin danphmanlarpn öz yeterlik algplarpnp arttprdp PnP bildirmektedirler. Soresi ve arkadahlarp da (2004) alpnan e itimin 717

10 miktar ve süresinin psikolojik danphmanlpk öz yeterlik düzeylerini olumlu Hekilde etkiledi ini belirtmihlerdir. Özel e itim konusunda uzman deste inin varlp Pna ilihkin bulgular alan yazpndaki di er çalphmalarpn bulgularpyla örtühmektedir. KarHPlaHPlan sorunlarp çözmede destek alpnabilecek birinin varlp PnPn sorunlar ve yeni durumlar karhpspnda bireyin daha az kaygp duymaspna ve bir Hekilde bu sorunlarla bah edebilece ine ilihkin bir inanç gelihtirmesine katkpda bulunuyor oldu u dühünülebilir. Psikolojik danphmanlara yönelik destekler ba lampnda, Goetz ve arkadahlarp (2001), ekip çalphmaspnpn, Daniels ve Larson (2001) performansa dair olumlu geribildirimlerin, Cashwell ve Dooley (2001) klinik anlamda süpervizyonun psikolojik danphmanlarpn öz yeterliklerini arttprdp PnP bildirmihlerdir. Bu çalphmada da alandan bir uzmanpn deste i ile anlamlp ve olumlu bir ilihkinin varlp P ortaya çpkmphtpr. Bu bulgular do rultusunda, öz yeterlik söz konusu oldu unda sorunlarpn çözülmesine dolaypspyla baharplp deneyimlerin yahanmaspna katkp sa layabilecek desteklerin, yeterli i arttprpcp bir de ihken olarak öz yeterlik algpspna etki etmekte oldu u söylenebilir. AraHtPrma bulgularpyla ilihkili olarak, rehber ö retmen adaylarpnpn özel gereksinimli ö rencilerle do rudan çalphma olana PnPn sa lanmaspnpn ve lisans e itimlerinde özel e itimde okul deneyimi sa layacak uygulamalarpn yapplmaspnpn özel e itime ilihkin öz yeterliklerine katkp sa layabilece i dühünülmektedir. Alandan mezun olma de ihkeni göz önünde bulunduruldu unda, alan dphpndan rehber ö retmen atanmasp uygulamaspnpn uygun olmadp P görülmektedir. Bu nedenle bundan sonraki dönemlerde bu tür uygulamalarpn yapplmamasp önerilebilir. Rehberlik ve AraHtPrma Merkezleri bünyesinde, rehber ö retmenlerin özel e itim konusunda gereksinim duyduklarpnda kolaylpkla ulahabilecekleri özel e itim destek birimleri oluhturulabilir. AyrPca bu konuda hizmet içi e itimler verilebilir. AyrPca, rehber ö retmenlerin özel e itimde psikolojik danphma ve rehberli e ilihkin öz yeterlikleri ile farklp psikolojik de ihkenler araspndaki ilihkileri inceleyecek arahtprmalara gereksinim vardpr. KAYNAKLAR Al-Darmaki, F.R. (2004). Counselor training, anxiety, and counseling self-efficacy: Implications for training psychology students from the united arab emirates university. Social Behavior and Personality. 32 (5), Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review. 84 (2), Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist. 32(2), Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall Inc. Bandura, A. (1989). Social Cognitive Theory. Annals of Child Development Six Theories of Child Development Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. Encyclopedia of Human Behavior Newyork: Academic Pres. Büyüköztürk, a. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitab. Ankara: Pegem A YayPncPlPk. Cashwell, T. H., & Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self-efficacy. The Journal of Supervision in Psychotherapy and Mental Healt. 20(1), Cora, N. (1997). Zihin Engellilerin Eitimleri Alannda Çalan Öretmenlerin Yeterlilik Düzeylerinin Belirlenmesi. YayPmlanmamPH Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant zzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CoHgun, S., & Ilgar, M. Z. (2004). Rehberlik ve Psikolojik Danmanlk Deneyimi Çalmalarnn Adaylarn Öz Yeterlilik Alglarna Etkisi. XIII. Ulusal E itim Bilimleri KurultayPna sunulan bildiri. Malatya. Coladarci, T., & Breton, W. A. (1997). Teacher efficacy, supervision, and the special education resource-room teacher. The Journal of Educational Research. 90(4), Daniels, J. A., & Larson, L. M. (2001). The impact of performance feedback on counseling selfefficacy and counselor anxiety. Counselor Education & Supervision. 41,

11 Freytag, C. E. (2001). Teacher efficacy and inclusion: The mpact of preservice experiences on beliefs. Paper presented at the annual meeting of the Southwest Educational Research Association. New Orleans, LA. Gürsel, O. (2004). Bireyselletirilmi Eitim Programlarnn Gelitirilmesi. EskiHehir: Anadolu Üniversitesi YayPnlarP. Goetz, L., Hunt, P., & Soto, G. (2001). Self-Efficacy and the Inclusion of Students with AAC Needs. Final Project Report. H324C San Francisco State Universty.. HazPr BPkmaz, F. (2004). SPnPf ö retmenlerinin fen ö retiminde öz yeterlik inancp ölçe inin geçerlik ve güvenirlik çalphmasp. Milli Eitim Dergisi Johnson, E., Baker, S. B., Kopala, M., Kiselica, M. S., & Thompson, E. C. (1989). Counseling selfefficacy and counseling competence in prepracticum training. Counselor Education and Supervision, 28, Kellie, C., (2006). The impact of a training program on the volunteer rape crisis counselors. Paper presented at the annual meeting of the International Communication Association, N.Y.C.: NY Online Retrieved Larson, L. M. Clark, M. P., Wesely, L. H., Koraleski, S. F., Daniels, J. A., & Smith, P. A. (1999). Videos versus role plays to Pncrease counseling self-efficacy in prepractica trainees. Counselor Education and Supervision. 38 (4), Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. Counseling Psychologist, 26 (2), M.E.B. (2001). Rehberlik ve Psikolojik DanPHma Hizmetleri Yönetmeli i, Sayl Resmi Gazete. M.E.B. (2006). Özel E itim Hizmetleri Yönetmeli i, Sayl Resmi Gazete. Özel E itim HakkPnda Kanun Hükmünde Kararname. (1997). Karar SayPsP: KHK/573, Sayl Resmi Gazete. Özgün, M. S. (2007). Okul Psikolojik Danmanlarnn Kiilik Özellikleri Lle Mesleki Yetkinlik Beklentileri Arasndaki Llikinin Lncelenmesi. YayPmlanmamPH Yüksek Lisans Tezi Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ridgway, I. R., & Sharpley, C. F. (1990). Multiple measures for the prediction of counselor trainee effectiveness. Canadian Journal of Counseling, 24, Sharpley, C. F., & Ridgway I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees' counseling skills performance. British Journal of Guidance and Counselling. 21, (1). Sipps, G. J., Sugden, G. J., Faiver, C. M. (1988). Counselor training level and verbal response type: Their relationship to efficacy and outcome expectations. Journal of Counseling Psychology, 35, Soresi, S., Nota, L., & Lent, R. W. (2004). Relation of type and amount of training to carrer counseling self-efficacy in Italy. The Carrer Development Quarterly. 52, Sutton, J. M., & Fall, M., (1995). The relationship of school climate factors to counselor self-efficacy. Journal of Counseling & Development. 73, Tang, M., Addison, K. D., LaSure-Bryant, D., Norman, R., O Connell, W., & Stewart-Sicking, J. A. (2004). Factors that Pnfulence self-efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education & Supervision. 44, Urbani, S., Smith, M. R., Maddux, C. D., Smaby, M. H., Torres-Rivera, E., & Crews, J. (2002). Skillbased training and counseling self-efficacy. Counselor Education & Supervision. 42, Walz, G. R., & Bleuer, J. C. (1993). Counselor efficacy: assessing and using counseling outcomes research. Information Analyses- ERIC Clearing House Products, 1-5. Watson, D. P. (1992). Counseling self-efficacy and counseling competence: A comparative study of clergy and counselors-in-training. me=pqd EriHim tarihi: YPlmaz, M., Köseo lu, P., Gerçek, C., & Soran, H. (2004). Ö retmen öz yeterlik inancp. Bilim ve Akln Aydnlnda Eitim Dergisi, 5, ss.??-??. 719

12 Yiyit, F. (2001). Okul Psikolojik Danmanlarnn Yetkinlik Beklentilerini Ölçmeye Yönelik Bir Ölçek Gelitirme Çalmas. YayPmlanmamPH Yüksek Lisans Tezi Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 720