Körfez Ticaret Odası Ekonomik Veriler Durum Raporu

Transkript

1 Körfez Ticaret Odası Ekonomik Veriler Durum Raporu Körfez Ticaret Odası korfezto.org.tr

2 Körfez Ticaret Odası Ekonomik Veriler Durum Raporu 2 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 3

3 İçindekiler SUNUM Körfez İlçesi Ekonomik Veriler Durum Raporu 7 İLÇENİN GENEL YAPISI Körfez in Tarihi Nüfus İklim Coğrafi YapI Yeryüzü Şekilleri İklim ve Bitki Örtüsü Ekonomi İLİN GENEL YAPISI Kocaeli nin Tarihi Coğrafi Durum İdari ve Sosyo - Ekonomik Durum Körfez İlçesi Genel Görünümü Nüfus ve Demografi İlçelere göre nufus Dağılımı Sağlık Göstergeleri, 2012 İlçelere göre nufus Dağılımı Körfez İlçe Okuma Yazma Oranı Körfez İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 +yaş) Demografik Göstergeler, İstihdam Göstergeleri, Ekonomi Göstergeleri Gebze Alt Bölgesi (Gebze, Çayırova, Darıca, Dilovası, Körfez) Ekonomi Göstergeleri Organize Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri Körfez in de İçerisinde Bulunduğu Gebze Alt Bölgesi için Gelir Göstergeleri Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli - Körfez Ürünleri Körfez Ticaret Odası Üyeleri Statülerine Göre Körfez Ticaret Odası Faal Üye Sayıları Sonuç ve Genel Değerlendirme 4 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 5

4 Sunum Körfez İlçesi Ekonomik Veriler Durum Raporu Körfez Ticaret Odası olarak Körfez ilçesi ile ilgili sosyo - ekonomik yapısının ortaya çıkarılması ile ilgili plan ve programları için girdi teşkil etmeyi hedeflemektedir. Körfez ilçemiz 150 bin nüfusu ile İstanbul, Sakarya, Yalova ve Bursa ya komşu olan Kocaeli ilimizin, Türkiye nin en büyük liman bölgesine, ana karayolları ve yakınındaki havalimanları ile önemli bir jeo-stratejik lokasyona sahiptir. Türkiye liman trafiğinin dörtte biri, İzmit Körfezi nde gerçekleşmekte olup; ilimizde bulunan 35 limanın büyük bölümü Körfez ilçemizdedir. Kocaeli ilimiz, ülkemiz üretiminde Türkiye gayrisafi yurtiçi hasılasının % 6 sını, dış ticarette Türkiye dış ticaret hacminin %13 ünü, Türkiye toplam vergi gelirinin % 11 ini karşılamaktadır ve bu katkıda Körfez ilçemiz önemli bir paya sahiptir. Körfez ilçemize ulaşım; deniz, hava, demiryolu ve kara yolu ile sağlanmaktadır. Ülkemizde erişilebilirliğin en yüksek olduğu ilçelerimizden biridir. Türkiye nin en büyük 500 şirketinden 92 si Kocaeli de olup bu şirketler arasında ilk sırada yer alan TÜPRAŞ ilçemizde faaliyetine devam etmektedir. Körfez Ticaret Odamız ise; 1999 yılında kurularak üyelerine hizmet vermeye devam etmektedir. Odamızın faal üye sayısı 1311 olup, meslek grubu sayısı 15 tir. Bu çerçevede, çok sayıda kaynağa başvurularak ilçenin durumu belirli başlıklar altında istatistiki veriler esas alınarak yansıtılmaya çalışılmıştır. İstatistiki verilerin doğrudan kullanılması, gerektiği takdirde işlenmesi ve analiz edilmesi çalışmanın temel yöntemini oluşturmuştur. Çalışmada mümkün olduğunda ilçe bazlı istatistiki veriler kullanılmış, raştırlmış ve değerlendirilmiştir. 6 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 7

5 İLÇENİN GENEL YAPISI Körfez in Tarihi Helenistik Dönem M.Ö yıllarında İzmit yöresinin ilk yerleşimcileri Helenistik çağda Yunanlılar olup, Anadolu da ilk kez Truva şehrini kurmasıyla başlamışlardır. Aynı yıllarda PHERYGA lı gemilerle adalar denizinden hareketle İzmit Körfezi ne (Astakinos) kadar gelen bu insanlar Briges lerdir ve bölgeyi Bryas olarak adlandırmışlardır. Bölge, M.Ö yıllarında Tinyalılar ve M.Ö yıllarında da Pers lerin hakimiyetine geçmiştir. M.Ö yıllarında Pontus kralı Satyros bölgeye yerleşmiştir. M.Ö yıllarında ise, 1. Nicomede Bitinya devletinin kralı olmuş ve bölgeye bu tarihten sonra Brunga adı verilmişti. Bu dönem, M.Ö. 74 yılında Romalılar tarafından sona erdirilmişti. Roma Dönemi Bitinya devletinin bir kralı olan ve sonraki yıllarda devletin adı olarak kullanılmaya başlanan Nikomedia (İzmit), Roma nın bir eyaleti haline gelmiştir. M.S İlliryalı imparator olan Diocletianus döneminde Nikomedia (İzmit) İmparatorluğun yeni başkenti olmuştur. M.S. 326 eski Bizantion şehrinin yerine Constaninople (İstanbul) şehrinin temelleri atıldı. M.S. 395 Büyük Roma İmparatorluğunun son İmparatoru Roma yı Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorluğu şeklinde ikiye bölerek yılında ölmüştü. Bizans Dönemi Bu dönemde, eski adıyla Bitinya krallığı olan Nikomedia (İzmit), Bizansın bir eyaleti konumundaydı. M.S. 330 yılında Constantinople (İstanbul) şehri imparatorluğun başkenti konumundaydı ve M.S. 292 Diocletianus döneminde Nicomedia (İzmit), imparatorluğun başkenti olmuştur. Bundan dolayı Nicomedia nın (İzmit) değeri de artmıştı. M.S.358 yılı 1. Konstanius döneminde meydana gelen büyük bir depremle bölge sarsılır. İki ay süren yangınların da eklenmesiyle Roma, İskenderiye ve Antakya dan sonra dünyanın en önemli dördüncü büyük kenti olan 150 bin nüfuslu Nicomedia (İzmit) harap olmuş ve 30 bin insanı kaybetmiştir. M.S.362 yılında, dört yıl aradan sonra yine büyük bir deprem meydana gelerek bu sefer de 20 bin insan hayatını kaybeder. Bu depremde Brunga (Yarımca) liman bölgesi haritadan silinir M.S. 458 Brunga (yarımca), Piskopos düzeyinde Nicomedia (İzmit), Nicaia (İznik) ve Chalcedonia (Kadıköy) piskoposları gibi doğrudan doğruya İmparatora bağlandı. Bu durum M.S. V. Yüzyıla kadar devam etti. Konstantinopolis in (İstanbul) Anadolu ya bağlantısı Dil İskelesi ile Hersek Burnu arasından sağlandığı M.S. 869 yılına kadar Nicomedia nın (İzmit) önemi azaldı. Brunga (Yarımca), M.S. 869 yılında Basil döneminde yeniden piskoposluk derecesine yükseltilerek önemini tekrar kazandı. Konstantinopolis (İstanbul) zamanında 554 ve 557 tarihlerinde merkez üssü Nicomedia (İzmit) ve Brunga (Yarımca) arasında iki deprem meydana gelerek şehirler harabeye dönmüştür. Arkasından veba, kolera gibi salgın hastalıklar nedeniyle nüfus yarı yarıya azalmıştır. Surlar, limanlar, rıhtımlar, saray ve yapıtların çoğu onarılamayacak durumda yıkıldı. Selçuklu Dönemi 1071 yılında Malazgirt savaşından sonra Anadolu yu ele geçiren Selçuklular Nikomedia (İzmit) önlerine kadar inmişlerdir. İznik i (Nikaia) ele geçirerek başkent yaptılar. Bölge tamamen kuşatılarak Konstantinopolis e (İstanbul) kadar Selçukluların eline geçti. Bizans tahtında I. Aleksi Kommen ( ) tek başına Selçuklu Türkleri ile baş edemeyeceğini anlayınca, çağrıda bulunarak Haçlı akını düzenleyerek Nikomedya nın (İzmit) kuzeyindeki kentler tekrar Bizanslıların eline geçti. İznik te düşerek Selçuklular Anadolu ya dönerek Konya yı başkent yaptılar. Selçukluların Nikomedya daki bu dönemi 11 yıl sürdü. Latin ler ve Bizans ın Son Döneminde Brunga 1204 yılında 4.Haçlı akınının Konstantinopolis e (İstanbul) gelmesi taht kavgalarının başlamasına ve Latin İmparatorluğunun kurulmasına neden oldu. Nikomedia (İzmit), Brunga (Yarımca) bölgesi 8 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 9

6 İLÇENİN GENEL YAPISI Yeryüzü Şekilleri, İklim, Bitki Örtüsü ve Nüfus Durumu 1210 yılında Latinlerin eline geçti. Amaç İznik Bizans krallığını kaldırmaktı. Latinlerle Bizanslılar arasında yapılan savaşlar kısa sürdü. Bu dönemde Brunga nın (Yarımca) adı bir süreliğine Grünge (yeşillikler anlamına gelen) olarak değiştirildiyse de 1228 yılında Bizanslılar tarafından tekrar ele geçirildi. Bu dönem Anadolu da Türk devletinin başına Osmanoğullarının gelmesi ile son buldu. Osmanlılar Dönemi M. S yılında Anadolu daki Türk devletinin başına Osmanoğullarının gelmesiyle Kocaeli (İzmit) ve çevresine hakim olan Türkler tarafından Osmanlı devletinin ilk yıllarında Yarımca nın Brunga olarak kullanılan adı Burunca olarak değiştirildi. İstilalar nedeni ile terkedilmiş bir kent konumunda olan Yarımca, Orhan bey zamanında tamamen Türk devletinin eline geçince kent onarılarak kiliseler camiye çevrilmiş ve limana işlerlik kazandırılarak Yarımca nın adı da bu dönemde Burunca olarak kullanılmaya başlanmıştır yılında Yarımca bir köy durumundaydı. Sürekli istilalara uğrayan bölgede halk, güvenlik bakımından kıyılardan uzak sırtlarda ve tepelerde yaşamayı tercih ediyordu. Ancak halkın yaşaması için en önemli gelir kaynakları, Yarımca ovası ve sahil liman işletmeciliği olduğundan, buralara da yerleşmeleri gerekiyordu. Bu sebeple, çeşitli dönemlerde yapılan yerleşmeler her defasında düşman istilaları, sel baskınları, yangınlar ve tabii afetler nedeni ile yıkılmış harap olmuş olduğundan, yerleşim tekamül gösterememiştir. Bundan dolayı, sürekli yerleşim, her defasında yarım kaldığından bölgenin adına Yarımca denmiştir. Tarih boyunca Tütünçiftlik sahil bölümü Körfezin en dar yeri olduğundan deniz feneri amaçlı olarak kullanılmıştır Yılında Abdülmecit zamanında buraya bir deniz feneri yaptırılmıştır. Bölgede konut yoktu ve eski Bağdat caddesinin kuzeyi mera alanı olarak askeri hayvanlar için kullanılmaktaydı. Bölge, 1854 yılında dönemin İzmit Sancak beyi Topal Osman Paşa tarafından doğal güzelliklerinden dolayı çiftlik olarak kullanılmakta ve bu sebeple, istasyon ve çevresi açılarak çiftlik olarak tescil edilmiştir. Devlet karayolunun Ağadere bölümünde beylik kışlası vardı ve sahil bölümünde ise deniz ve kara hayvanlarının bol olmasından dolayı av yeri olarak kullanılmaktaydı (1). 22 Mayıs 1766 yılında 2 dakika süren deprem Körfez kıyısında bulunan tüm köy, kasaba, oba ve kentler yerle bir olmuştu. Ancak sırtlarda kurulu bulunan sağlam yapılar ayakta kalabilmişti. İki ay aralıklarla süren depremde pek çok Yarımca lı hayatını kaybetmiş ve halk, kıyı Yarımca dan tepelere doğru yönelmişti. Cumhuriyet Dönemi Bu dönemde, 1937 yılında Romanya dan 60 göçmen getirilerek her bir aile reisine 15 ve ailelerin her birine ise 10 ar dönüm arazi verilmiştir yılında da gelen göçmenler bu bölgeye yerleştirilmiştir yılında Yarımca köyü muhtarlığına bağlanan çiftliğin bu ilk yerleşmecilerinin önemli bir bölümü sıtma vb. gibi çeşitli hastalıklar nedeni ile daha sonraki yıllarda başka bölgelere göç etmek zorunda kalmışlardır. Kiraz ve üzüm bağlarıyla kaplı olan Yarımca bölgesi köy yaşamını ve durgun ekonomisini gerilerde bırakarak, 1950 yılından itibaren hızlanan sanayileşme sürecine girmiştir. Sanayileşmeyle birlikte hızla göç alan Yarımca nın yanında Tütünçiftlik bölgesinin de gelişmesine neden olmuş ve bu günkü yerleşim alanları oluşmuştur. Devlet karayolunun ortasından geçtiği Çiftlik bölgesinin değeri her geçen gün artarak hızlı bir gelişme göstermiştir yılında yapılan bir referandumla belde olarak Yarımca Belediyesi sınırlarına dahil edilmiş ve 23 Aralık 1970 tarihinde Bakanlar Kurulunca onanarak Yarımca nın bir mahallesi olmuştur. Gelişim hızlı bir şekilde artarak 1971 yılında karayolu referans alınarak iki mahalleye ve daha sonra da bu günkü idari yapılanmaya dönüştürülmüştür. Yeryüzü Şekiller İlçe düzlük bir alana kurulmuştur. Yarımca dan Tütünçiftliğe kadar geniş bir alanı kaplar. İlçenin kuzey kesimi Çenedağ ının devamı gibidir. Bu yükselti batıya devam ederek Hereke sırtlarını oluşturur. Yarımca dan Hereke ye doğru bir yükselti iyice dikleşir. Kıyı kesimi fazla girintili çıkıntılı değildir. Düz alanın yükseklikle buluştuğu yerde karayolu geçmektedir. Bölgenin en önemli dağları Saman Dağlarıdır. Önünde akarsu yoktur. İlçe içerisinden geçerek denize dökülen derelerde yıllık yağışların fazla olduğu zamanda akıntı olmaktadır. Su kaynaklarının az olması önemli bir sıkıntı oluşturmaktadır. İklim ve Bitki Örtü İlçede geçiş iklimi mevcuttur. Yani yazları çok sıcak ve kurak olmayan, yağışlı ve ılık geçen bir iklim görünür. İlçe makro klima tipi Akdeniz iklim kuşağına girmektedir. Yıllık yağış ortalaması mm. Yıllık ortalama sıcaklık 14.4 Derece En düşük sıcaklık (Ocak) 0.8 Derece (-8) En yüksek sıcaklık (Ağustos) 24.2 Derece En düşük sıcaklık ortalaması 10.5 Derece En yüksek sıcaklık ortalaması 19.2 Derece Bu iklime uygun olarak alçak kesimlerde zeytinlikler, kısa çalılar, yüksek alanların tahrip edilmesi nedeniyle ince toprak tabakası erozyona uğramıştır. İlçede bölgenin en güzel kirazları yetişmektedir. Ayrıca her çeşit sebze ve meyvenin yetişmesi için uygun koşullar mevcuttur. Nüfus Durumu Körfez ilçesi; ilçe merkezi, Hereke bucağı, Kirazlıyalı Beldesi ve 16 köyden teşekkül etmiştir. 22 Kasım 2000 yılı Genel Nüfus sayımına göre ilçe merkezi nüfusa sahiptir. Hereke Beldesinin nüfusu 16189, Kirazlıyalı Beldesinin nüfusu ise 2831 dir. Buna göre bağlı 16 köyde bulunan 4337 nüfus ile ilçemizin toplam nüfusu dir. Körfez ilçesi 2000 yılı Genel Nüfus sayımı sonuçlarına göre Kocaeli İlinin ılçeleri içersinde nüfus itibariyle Gebze İlçesinden sonra 2. ilçe durumundadır. Nüfus yoğunluğu oranı kıyı şeridinde yüksek içerlere gidildikçe düşmektedir yılı sayımına göre ortalama yoğunluk km2 ye 268 kişi düşmektedir. İlçemiz 1960 yılında çok az bir nüfusa sahip iken ( gibi) sanayi tesislerinin kurulması ile hızlı bir nüfus artışına sahip olmuştur. İlçe nüfusunun %90 ı dışardan gelen vatandaşlarımızdan oluşmaktadır. Manav tabir edilen yerli nüfus % 10 seviyesine düşmüştür. 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen deprem sonucunda bazı vatandaşlarımız ilçeden kendi memleketlerine dönmüşlerse de bir süre sonra hayatın normale dönmesiyle bu insanlarımızın bir çoğu geriye dönmeye başlamıştır. Ekonomik Durum İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayie dayalıdır. İlçedeki sanayii kuruluşlarından ötürü tarım ve hayvancılık köylerde yapılmakta olup, yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler buğday, arpa, ayçiçeği, mısır, zeytin, armut, elma, üzüm, kirazdır. Sebze ve meyvecilik ön plandadır. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği, tavukçuluk ve arıcılık yapılmaktadır. Tüpraş, Petkim, İgsaş ilçenin belli başlı büyük sanayi kuruluşlarıdır. Ayrıca Hereke halı dokumacılığı ile ünlü olup, halı dokuma fabrikası bulunmaktadır. 10 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 11

7 Genel bilgiler Kocaeli Tarihi Kocaeli nin tarihi Frikyalılara dayanır. M.Ö. sekizinci asırda Magaralılar İzmit Körfezinin ucuna yerleşmişlerdir. Astakos ismini verdikleri bir kent kurmuşlardır. Balkanlardan gelen Traklar muhtelif tarihlerde bu bölgeye gelmişlerdir. M.Ö. üçüncü asırda Trakya Kralı Lysimacos Astakos kentini tahrip etmiştir. Bu bölgenin tarihi Frikyalılardan da eski olup, M.Ö. üç bin sene Sit ve As ismi verilen kavimler Astrk ismi verilen liderleri altında bu bölgede yerleşip İzmit şehrini kurmuşlardır. Traklardan sonra bu bölge Perslerin istilasına uğramış ve M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı İskender bu bölgeyi Perslerden alıp Makedonya ya ilhak etmiştir. Makedonya Kralı İskender in ölümünden sonra bu bölge Bitinya Krallığının eline geçmiştir. Bitinya Kralı Birinci Nikomed M.Ö. 262 senesinde şimdiki İzmit şehrini kurmuştur. Şehre kendi ismini vererek Nikomedya demiştir. Krallığın başkenti yapmıştır. Kartaca hükümdar ve komutanı Anibal Roma Devletine karşı yenilince M.Ö. 148 de Bitinya ya sığınarak burada ölmüş ve Gebze ye gömülmüştür. Zaman zaman Bergama Krallığı bu bölgeye saldırmıştır. M.Ö. 2. asırda Bitinya Krallığı Roma ya tabi olmuş, M.Ö 74 te Roma bu krallığı ilhak etmiştir. M.S. 258 de Gotlar ve M.S. 284 te İranlılar bu bölgeyi ve İzmit şehrini yakıp yıkmışlardır. Roma İmparatoru Diocletianus, İzmit i imar etmiş ve Roma İmparatorluğunun başkenti yapmayı tasarlamış ise de ömrü kafi gelmemiştir. Roma İmparatoru Konstantin, Roma İmparatorluğunun başkentini İstanbul a nakletmiş ve kendisi İzmit te ölmüştür. Roma İmparatoru Justinianus da İzmit i imar etmiştir. Roma İmparatorluğu M.S. 395 senesinde ikiye bölününce bu bölge, Anadolu gibi Doğu Roma olan Bizans ın payına düşmüştür. M.S. 7. asırda İslam orduları İstanbul u fetih için geldiklerinde yolları üzerinde bulunan bu bölgeyi fethetmişler fakat ellerinde devamlı tutamamışlardır Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu Fatihi Kutalmışoğlu Süleyman Şahın Türk orduları bu bölgeye de geldiler. Anadolu Selçuklu Devleti kurulunca İznik başkent oldu. İzmit ve civarını fethettiler de Haçlı seferinde Haçlı ordusu İznik i ele geçirince Anadolu Selçuklu Devletinin başkenti Konya ya nakledildi te Lâtinler İstanbul u işgal edince Bizanslılar başkentlerini İznik e naklettiler. Latinler İzmit ve civarını da ele geçirdiler. Bizanslılar 1207 de İzmit i Lâtinlerden geri aldılar. Kocaeli ancak Osmanlı Devletinin fethi ile kesin şekilde Türk hâkimiyetine girmiştir. Orhan Gazi 1331 de İzmit i kuşatmış fakat Bizans İmparatoru büyük bir kuvvetle gelince Orhan Gazi muhasarayı kaldırmıştır de Orhan Gazi zamanında Akça Koca emrindeki Türk ordusu İzmit ve çevresini fethetmiştir. Orhan Gazi İzmit i il olarak büyük oğlu Rumeli Fatihi Veliaht-Şehzade Gazi Süleyman Paşaya vermiştir. Akçakoca Karadeniz e kadar bütün bölgeyi fethetmiştir. Böylece ilk defa Karadeniz sahiline inilmiştir. 28 Temmuz 1402 de Ankara Meydan Savaşında Yıldırım Bayezid in ordularını yenen Timur un ordusu İzmit e kadar gelmiş ve İzmit i ele geçirmişlerdir. Timur un geri çekilişinden sonra Fetret Devri nde Osmanlı şehzadeleri arasında saltanat kavgasından faydalanan Bizans, İzmit i geri almıştır da Gazi Timurtaşoğlu Umur Bey, Pereke, Gebze, Pendik, Kartal gibi İzmit i yeniden fethederek Bizans tan geri almıştır senesinde Fâtih Sultan Mehmet Han büyük bir ordu ile İtalya üzerine sefere çıkarken, İzmit in Gebze ilçesinde şehit olmuştur. Tarihte isim yapmış Fatih Sultan Mehmet Han, Anibal ve Konstantin İzmit te vefat etmişlerdir. Osmanlı devrinde İzmit bir sancak (il) merkezi olmuştur. Bu sancak önce Hüdavendigar eyaletine sonra Kaptan Paşa eyaletine ve İstanbul a, Tanzimattan sonra bağımsız bir sancak olarak dahiliye nezaretine bağlanmıştır. Adapazarı, Kandıra, Karamürsel, Yalova Gebze kazaları 1888 de kurulan Kocaeli bağımsız sancağına bağlanmıştır. Osmanlı devrinde İzmit, Üsküdar dan doğuya giden büyük ticaret yolu üzerinde önemli konaklardan biri olmuştur. Şehirde birçok ticaret hanları ve kervansaraylar yapılmıştır. Osmanlı Devletinin ilk tersânesi İzmit te kurulmuştur. Bu tersanede savaş ve ticaret gemileri yapılırdı. Tersanede on dokuzuncu asrın ikinci yarısına kadar faaliyet gösterilmiştir. 12 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 13

8 Genel bilgiler On dokuzuncu asır başlarına kadar tuz işletmeleri bölgenin başlıca gelir kaynağı idi. Askerî kumaş ve fes fabrikası da İzmit te bulunuyordu. İzmit kereste ticaretinin büyük merkezlerinden ve pazarlarından biriydi. Evliya Çelebi eserinde, 1640 yılında şehirde dükkan ve 200 kereste deposu bulunduğunu ve mühim ticaret merkezi olduğunu kaydeder. Birinci Dünya Harbinden sonra 6 Temmuz 1920 ile 27 Haziran 1921 arasında 11 ay 22 gün (244 gün) İngiliz ve Yunan işgalinden sonra yeniden geri alınmıştır te İzmit, Kocaeli nin il merkezi oldu te Adapazarı il haline getirilince, Karasu, Akyazı, Hendek, Kocaeli den ayrılarak Sakarya ya bağlandı. Cumhuriyet devrinde Gölcük Türk donanmasının en mühim üssü hâline getirildi ve modern tersaneler, arihi İzmit tersanesinin yerini aldı. Kocaeli Türkiye nin en önemli sanayi merkezlerinden biri hâline gelmiştir. İzmit, Türkiye nin İstanbul dan sonra en gelişmiş bir sanayi merkezidir. Coğrafi Durum Kocaeli, kuzeyde Karadeniz, güneyde Bursa, batı ve kuzeybatıda İstanbul, doğuda Sakarya illeriyle çevrilidir. Kuzeyde Kocaeli Platosu, üzerinde az sayıda tepe vardır. Dağlar Kocaeli ili topraklarının yüzde 18.8 ini kaplar. İlin kuzey kesiminde tek tek kütleler halinde tepeler, güney kesiminde ise Samanlı Dağları yer alır. Kocaeli sınırları içinde bulunan tek önemli göl, Sapanca dır. Ancak Sapanca Gölünün büyük bölümü Sakarya ili sınırları içinde kalır. İlin yüz ölçümü km² dir. Kocaeli nde bitki örtüsü, genelde Marmara Bölgesi özelliğini taşımakla birlikte, kıyılarla dağlık alanlar arasında önemli farklılıklar görülür. Ayrıca kuzeyden güneye doğru gidildikçe Karadeniz kıyısına özgü bitki topluluklarının yerini Akdeniz bitkileri almaya başlar. Samanlı Dağları ile Karadeniz kıyısı ardındaki alanlar sık ve nemcil ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlar daha çok kayın ağacından oluşur; bazı kesimlerde kayına gürgen, kestane ve meşe de karışır. Samanlı Dağlan nın yüksek kesimleri iğne yapraklılarla örtülüdür. İzmit Körfezi nin kuzey ve doğusunda Akdeniz iklimine özgü makilere rastlanır. Eskiden körfezin kuzey kıyılarında yaygın olan zeytinlikler kent ve sanayi alanı elde edilmesi amacıyla yok edilmiş durumdadır. Tahrip edilen ormanlık alanlar step bitkileri ve yalancı makilerle kaplanmıştır Sakarya Irmağı nın batı yakasından başlayarak Pamukova ve İznik Gölü nün kuzeyinde Bozburun a kadar uzanan Samanlı Dağları İzmit, Sapanca ve Adapazarı çöküntü alanına hâkim bir konumdadır. Başlıca ovalar Kocaeli kenti ile Sapanca Gölü arasında uzanan düzlükler ile Dilovası dır. Bir peplen olan Kocaeli Yarımadası nın il sınırları içinde kalan bölümü dalgalı düzlüklerden oluşur. Başlıca gölleri, Sapanca Gölü ile Kocaeli kentine su sağlayan Kirazdere Barajı nın ardında yer alan yapay göl ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından kentin su ihtiyacını karşılamak için yaptırılan barajın ardında su toplanması sonucu oluşan Yuvacık Baraj Gölü dür. İdari ve Sosyo - Ekonomik Durum Kocaeli ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre kişidir. ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 464 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla İzmit, Gebze, Darıca, Gölcük, Körfez, Derince, Kartepe, Çayırova, ve Başiskele dir. Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi ise Kandıra dır. Nüfus bakımından en küçük ilçesi Dilovası dır, yüzölçümü bakımından en küçük ilçesi Darıca dır. Kocaeli ilinin merkezi, Türkiye nin en kalabalık onbirinci kentidir. Kocaeli ndeki ilçe sayısı 12, ve belediye sayısı 12 dir. İlin öne çıkan özellikleri Kocaeli ili şehirleşme oranı toplam istihdam oranı bakımından Türkiyeortalamalarının üstündedir. Kocaeli, İstanbul dan sonra gelen ikinci büyük sanayi metropolü olup, Türk İmalat Sanayi üretimine önemli katkı sağlamakta ve, bu özelliğini son 20 yıldır korumaktadır. Böylesine gelişmiş bir sanayi kenti olan Kocaeli, Organize Sanayi Bölgeleri, Serbest Bölge ve Teknopark projeleri ile adeta bir Teknokent olma yolunda hızla ilerlemektedir. Son yıllarda dünya devi otomotiv şirketleri üretim için birbiri ardına Kocaeli ni tercih etmektedir. Kocaeli nin sanayileşmesinde en önemli etken, tüm ulaşım imkanlarına sahip olmasıdır. Kara ve demiryolu ağları ile yapılan taşımacılık özellikle Avrupa ve Ortadoğu ya yapılmakta olup, limanlar ile yapılan deniz taşımacılığı da önemli bir boyuta ulaşmıştır. İstanbul ve Bursa gibi önemli ticaret ve sanayi merkezlerine yakınlığı, yatırımlar açısından Kocaeli yi öncelikli kılmaktadır. Kocaeli nin şehir merkezi İzmit in İstanbul a uzaklığı 85 km dir. İstanbul un batı yakasında bulunan Atatürk Hava Limanı ve doğusunda faaliyet gösteren hemen yakınındaki Sabiha Gökçen Havalimanı ile dünyaya açılan Kocaeli, Ankara ya da TEM otoyolu ile bağlıdır. Uluslararası İstanbul Atatürk Havalimanı 90 km. mesafededir. Ayrıca Uluslararası Sabiha Gökçen Havalimanı na 50 km. mesafededir. İlk endüstri gelişimi kamu kuruluşlarınca başlatılmıştır. En eski endüstri kuruluşu, Osmanlı İmparatorluğundan beri (1834) etkinliğini sürdüren Hereke Dokuma fabrikasıdır. Bu fabrika ile önce dokuma ürünleri etrafında oluşan endüstri kompleksi daha sonra Petrol Ofisi (1941), Tüpraş ın (1960) kurulmasıyla petrol ürünleri etrafında gelişmiş; son yıllarda da organik kimya, metal, gıda, ilaç, gübre, boya ve tersane endüstrilerine yönelerek çok çeşitlilik kazanmıştır. İl genelinde ayrıca 7 si faal olmak üzere, 12 organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Bölgede yoğunlaşan sanayi kuruluşlarının yanı sıra bilimsel araştırma ve geliştirme merkezleri de Kocaeli ekonomisine güç katmaktadır. Kocaeli ilinin işsizlik oranı 2013 yılı için % 10,1, işgücüne katılma oranı % 54,8 ve istihdam oranı %49,2 dir. Bugün ileri düzeyde sanayi ve endüstri kenti olan Kocaeli; çevresi ile demiryolu ve en gelişmiş karayolu ağına sahiptir. Bunun yanı sıra Derince ve Kocaeli limanlarıyla da dünyanın dört bir yanına deniz yolu bağlantısı kurmuştur. Kocaeli İlinin genç nüfusun ağırlığı dikkat çekicidir yılında il nüfusunun % 40 nı 25 yaşın altındadır yaş arası nüfus toplam nüfusun % 54 ünü, 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun %16 sını oluşturmaktadır. Kocaeli ili 2013 yılı yıllık nüfus artış hızı 25,1 dir. Aynı yılda 6 yaş üzeri nüfus için okuryazarlık oranı %97,2 dir (bilinmeyen hariç) yılları için Kocaeli ilinin 9,84 net göç hızı ile göç aldığı anlaşılmaktadır. Sanayideki gelişmişliğine karşın ticarette geri planda kalması, ilde faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarının merkezlerinin İstanbul da oluşu ve üretim pazarlamalarının bu ilde yapılmasıyla doğrudan ilgilidir. Kocaeli İlinde 2 adet müze, Kocaeli ve ilçelerinde ise 11 adet kütüphane bulunmaktadır. 14 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 15

9 Körfez İlçesi Genel Görünümü 1987 yılına kadar İzmit ilçesine bağlı bir yerleşim yeri iken, Tütünçiftlik, Yarımca ve Gebze ye bağlı olan Hereke bucağını da dâhil edilerek Körfez ilçesi oluşturmuştur. Doğusunda Derince ilçesi, batısında Gebze ilçesi, kuzeyinde İstanbul ili Şile ilçesi ve güneyinde İzmit Körfezi bulunmaktadır. 306 km² yüzölçümü ile Kocaeli ili yüzölçümünün % 8,95 ini kaplamaktadır. Ticari açıdan en fazla İzmit ilçesi ile iletişim halinde olan Körfez ilçesinin 2023 vizyonu,tarım ve lojistik üssü olarak tanımlanmıştır. Nüfus ve Demografi 2013 yılında Türkiye de il ve ilçe merkezleri nüfusunun, toplam nüfus içindeki oranı %91,3 tür. Kocaeli de ise bu oran %100 olmuştur. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları na göre 2013 yılı nufusu: Erkek ve Kadın olmak üzere toplam: dir yılında Türkiye de 6 yaşın üzerinde okuma yazma bilmeyen nüfus, 6 yaşın üstündeki toplam nüfusun %4 üdür (bilinmeyen hariç). Yine aynı yıl Kocaeli de 6 yaşın üzerinde okuma yazma bilmeyen kadınların oranı %4,8 (bilinmeyen hariç) iken, bu oran erkekler için %0,9 (bilinmeyen hariç) olmuştur. İlçelere göre nufus Dağılımı Kocaeli İl Geneli İzmit Başiskele Çayırova Darıca Derince Dilovası Gebze Gölcük Kandıra Karamürsel Kartepe Körfez Körfez İlçe Okuma Yazma Oranı Okuma yazma durumu Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Bilinmeyen Toplam Körfez İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 +yaş) Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam Sağlık Göstergeleri, 2012 Körfez Kocaeli TR42 Türkiye Ambulans Sayıları ,351 Diş Ünit Sayıları Uzman Hekim Sayısı 32 1,327 2,733 68,065 Toplam Hekim Sayısı 87 2,369 4, ,785 Diş Hekimi Sayısı ,419 Eczacı Sayısı ,713 Toplam Sağlık Çalışanı 237 6,18 11, ,456 Mevcut Yatak Sayısı 80 3,669 9, ,413 5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Oranı 1,8 1,8 - - (binde) Anne Ölüm Oranı (yüz binde) 0 11,1-15,5 Kaba Ölüm Oranı (binde) 4,2 3,8 - - Bebek Ölüm Oranı (binde) 6,8 7,7-7,7 Neonatal Ölüm Oranı (binde) 3,9 5, Acil Yardım İstasyon Sayısı , Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 17

10 Demografik Göstergeler, Körfez Kocaeli TR42 Türkiye İlçe Merkez Nüfus 135, Belde/ Köy nüfusu 3, , , Toplam Nüfus 139, Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü 3.8 3,7 3,8 (2011) Yıllık nüfus artış Hızı ( ) 25,67 20,38 18,19 12,01 İl/İlçe Merkezi Nüfus Artış Hızı ( ) 27,07 18,13 21,6 18,35 Şehirleşme Oranı (%) 97,24 0,93 0,81 0,77 Çalışma Çağı Nüfusu (15-64 Yaş 95, Genç Nüfus (0-14) 35, , , Yaşlı Nüfus (64+) 8,617 98, , Çalışma Çağındaki Nüfusun (15-68,55 0,7 0,69 0,68 64 Yaş) Toplam Nüfus İçinde Oranı (%) Genç Nüfus Bağımlılık Oranı 36,86 0,34 0,33 0,37 Yaşlı Nüfus Bağımlılık Oranı 9,03 0,09 0,11 0,11 Toplam Yaş Bağımlılık Oranı 31,45 0,43 0,44 0,48 Nüfus Yoğunluğu 454,97 478,26 172,08 98,27 ORANLAR Körfez Kocaeli TR42 Türkiye Sanayi İşkolunda Çalışanların 23,43 0,34 0,35 0,23 Oranı Madencilik ve Taşocakları 1,36 0, ,01 İşkolunda Çalışanların Oranı İnşaat İşkolunda Çalışanların 36,62 0,21 0,18 0,21 Oranı Ticaret İşkolunda Çalışanların 6,56 0,09 0,08 0,13 Oranı Ulaştırma Depolama Haberleşme 10,31 0,1 0,07 0,07 İşkolunda Çalışanların Oranı Konaklama ve Yiyecek Hizmeti 2,99 0,04 0,03 0,06 Faaliyetleri İşkolunda Çalışanların Oranı Bilgi ve İletişim İşkolunda 0,51 0,01 0,01 0,01 Çalışanların Oranı Mesleki Bilimsel ve Teknik Faaliyetler İşkolunda Çalışanların Oranı 4,1 0,05 0,04 0,02 İstihdam Göstergeleri, Körfez Kocaeli TR42 Türkiye Toplam Çalışan Sayısı 48, , Sanayi İşkolunda Çalışan Sayısı 11, , , Madencilik ve Taşocakları 662 2,419 5, ,896 İşkolunda Çalışan Sayısı İnşaat İşkolunda Çalışan Sayısı 17, , , Ticaret İşkolunda Çalışan Sayısı 3,196 63,08 99, Ulaştırma Depolama Haberleşme 5,021 69,043 88, İşkolunda Çalışan Sayısı Konaklama ve Yiyecek Hizmeti 1,457 25,897 42, Faaliyetleri İşkolunda Çalışan Sayısı Finans ve Sigorta Faaliyetleri 184 3,189 5, ,384 İşkolunda Çalışan Sayısı Eğitim İşkolunda Çalışan Sayısı 289 9,659 17, ,252 Bilgi ve İletişim İşkolunda Çalışan 246 6,33 10, ,325 Sayısı Mesleki Bilimsel ve Teknik Faaliyetler İşkolunda Çalışan Sayısı 1,996 32,758 48, Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 19

11 Ekonomi Göstergeleri Körfez Kocaeli TR42 Türkiye İşyeri Sayısı 3,425 45,949 45, Yörede Gerçekleşen ,50 Net Satış Kişibaşına Düşen 42, ,50 Net Satış Banka Şube Sayısı* ,158 Gebze Alt Bölgesi (Gebze, Çayırova, Darıca, Dilovası, Körfez) Ekonomi Göstergeleri Gebze Alt Bölgesi Kocaeli TR42 Genel Bütçe Geliri Tahakkuk Vergi Geliri Mükellef Sayısı Toplam Gelir Vergisi Mükellef Sayısı Kurumlar Vergisi Mükellef Sayısı Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı, Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı, Sakarya Vergi Dairesi Başkanlığı, Düzce Defterdarlığı, Bolu Defterdarlığı, Yalova Defterdarlığı, 2012 Körfez in de İçerisinde Bulunduğu Gebze Alt Bölgesi için Gelir Göstergeleri Gösterge Gebze Alt Bölgesi TR42 Alt Bölgede Gerçekleşen Yurtiçi Satış , Alt Bölgede Gerçekleşen Yurtdışı Satış , Alt Bölgede Gerçekleşen Net Satış , Yurtiçi satışın net satış içindeki payı 86,13% Yurtdışı satışın net satış içindeki payı 15,99% 85,56% Toplam işletme sayısı ,10% MİKRO ölçekli işletme sayısı Mikro işletmelerin oranı 94,50% KÜÇÜK ölçekli işletme sayısı Küçük işletmelerin oranı 4,50% 888 ORTA ölçekli işletme sayısı Orta işletmelerin oranı 0,70% 38,71% BÜYÜK ölçekli işletme sayısı 52 57,50% Büyük işletmelerin oranı 0,20% 0,07% 20 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 21

12 Organize Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri Körfez ilçesinde organize sanayi bölgesi bulunmamaktadır. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü nün Mayıs 2012 tarihinde hazırlamış olduğu 81 İl Durum Raporu na göre Körfez ilçesinde bir adet sanayi sitesi bulunmaktadır. Körfez Sanayi Sitesi nde aynı verilere göre 466 işyeri bulunmakta olup, doluluk oranı %100 düzeyindedir. Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli - Körfez Ürünleri Türkiye de 2011 yılında yürürlüğe giren Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli tarım havzalarında doğal kaynakların korunarak üretimin planlanması ve artırılması, etkin ve rasyonel bir destekleme politikası uygulanabilmesi amacıyla geliştirilmiştir. Bu kapsamda, iklim, toprak, topografya, arazi sınıfları ve kullanım şekillerine dayalı olarak yaklaşık 528 milyon veri değerlendirilerek ülke geneli 30 tarım havzasına ayrılmıştır. Belirlenen her havza için; stratejik, arz açığı ve rekabet şansı olan ürünler ile özel ürünler saptanarak tarım havzalarına dayalı haritalar oluşturulmuştur. Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli ile ülkenin tarım envanterinin ortaya çıkarılması ve hangi bölgede, hangi üründen en iyi verimin alınacağının tespit edilmesi, hangi ürünlerin desteklenmesi gerektiği ortaya konulması amaçlanmıştır. Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli Ekolojik olarak benzer olan, ülkenin idari yapılanmasına uygun, yönetilebilir büyüklükte, tarım ürünlerinin ekolojik ve ekonomik olarak en uygun yetiştirilebildiği bölgeler olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın 2012 yılı çalışması sonucunda, Güney Marmara Havzası nın bir parçası olarak tanımlanan Körfez ilçesinde Arpa, Buğday, Çavdar, Çeltik, Dane Mısır, Kanola, Kuru Fasulye, Kütlü Pamuk, Nohut, Soya Fasulyesi, Tritikale, Yağlık Ayçiçeği, Yulaf, Zeytinyağı desteklenen ürünler olarak belirlenmiştir. Körfez Ticaret Odası Üyeleri Körfez Ticaret Odası Faal Üye Sayısı 2014 Yılı Ekim ayı sonu itibariyle 15 Meslek Grubundan olmak üzere dur. Meslik Grupları Firma Sayısı 1. Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu Meslek Grubu 144 Toplam Üye Sayısı 1342 Statülerine Göre Körfez Ticaret Odası Faal Üye Sayıları Nevi / Şirket Yapısı Faal Üye Sayısı Anonim Şirketler 164 Kooperatif 23 Limited Şirket 855 Gerçek Kişi Ticari İşletmeleri 300 TOPLAM Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 23

13 Sonuç ve Genel Değerlendirme Tüpraş, Aygaz, Milangaz, Nuh Çimento gibi devler ile en önemli limanları barındıran ilçe bu yapıların etrafında oluşan ekonomik hareketlilikle beslenmektedir. Sanayinin ve liman yapılarının getirdiği çevre sorunlarını da barındıran ilçede bu sorunların en az düzeyde tutulması için önemli çaba sarf edilmektedir. Türkiye için kritik olan sektörlerin olduğu ilçede özellikle konut yapılanmasının ilçenin kuzeyine doğru kaydığı görülmektedir. Son dönemde yapılması planlanan özel sektör liman yatırımları da göz önüne alınarak, ilçenin yaşam ve üretim alanlarının düzgün planlanması gerekmektedir. İlçede sosyo-kültürel açıdan değerler kazandırılması Hereke gibi tarihi bir değerden daha çok yararlanmak için özel çalışmalar yapılmalıdır. 24 Körfez Ticaret Odası Körfez Ekonomik Veriler Durum Raporu 25

14