Gebelik izlemi: Dünyadaki uygulamalar;

Transkript

1 Gebelik izlemi: Dünyadaki uygulamalar; Klavuzlar ne öneriyor? Doç. Dr. Esra ESİM BÜYÜKBAYRAK Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pendik Eğitim Araştırma Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum A.B.D Perinatoloji Ünitesi.

2 SUNUM AKIŞI Gebelik izleminin Amacı Dünyadaki Gebelik İzlemi Uygulamaları ve Kılavuzlar Amerika (ACOG, 2012) İngiltere (NİCE, 2016) Avustralya (ANZSOG, 2014) Japonya (JSOG & JAOG, 2014) Dünya Sağlık Örgütü (WHO, 2016) Türkiye ( T.C Sağlık Bakanlığı, 2015) Özet ( Kılavuzların Karşılaştırılması) Sonuç

3 Gebelik İzleminin Amacı 1-Gebelik yaşını belirlemek, 2-Obstetrik bakım planını oluşturmak, 3-Gebe ve fetusun sağlık durumunu belirlemektir.

4 SUNUM AKIŞI Gebelik izleminin Amacı Dünyadaki Gebelik İzlemi Uygulamaları ve Kılavuzlar Amerika (ACOG, 2012) İngiltere (NICE, 2016) Avustralya (ANZSOG, 2014) Japonya (JSOG & JAOG, 2014) Dünya Sağlık Örgütü (WHO, 2016) Türkiye ( T.C Sağlık Bakanlığı, 2015) Özet (Kılavuzların Karşılaştırılması) Sonuç

5 AMERİKA American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG)

6 2012

7 Amerika (ACOG, 2012) Komplikasyonsuz ilk gebelik için önerilen gebelik izlemi sıklığı; 28. gebelik haftasına kadar 4 haftada bir, haftalar arasında 2 ile 3 haftada bir, 36. haftadan sonra haftalık izlem ( Toplam izlem ) (Daha önce sorunsuz gebelik öyküsü olan, medikal ve obstetrik problemi olmayan multipar gebelerde takip sıklığı azaltılabilir.)

8 Amerika (ACOG, 2012) İlk İzlem (ilk 14 hf) Öykü: Ayrıntılı medikal ve obstetrik öykü Fizik muayene; Ayrıntılı sistemik ve pelvik muayene Gebelik yaşı ve beklenen doğum tarihi belirlenmesi ( SAT, USG ye göre) Lab testleri: Kan grubu, Rh tayini ( gerekirse antikor tayini), hemogram, TIT&İdrar kültürü, sifilis taraması (VDRL,RPR), HBsAg, HIV, klamidya taraması rutin olarak her gebeden istenirken, Gonore taraması, tbc deri testi, erken diabet taraması, ek genetik testler (kistik fibrosis, tay sachs, ) gibi testler endikasyon varsa istenir. Genetik danışmanlık ve anöploidi tarama testleri Eğitim: Beslenme, kilo alımı, ağız bakımı, cinsellik, seyahat, egzersiz,.

9 Amerika (ACOG, 2012) Her izlemde rutin olarak önerilen uygulamalar; Kan basıncı ölçümü Kilo ölçümü Uterus büyüklüğü (fundus yüksekliği) Fetal kardiak aktivite değerlendirmesi Ödem değerlendirmesi Fetal hareket (2.3. trimester)

10 Amerika (ACOG, 2012) hf izlemi ek önerileri; Hemogram Diabet taraması Rh- gebelere antikor taraması ve gerekirse anti-d immunglobulin uygulaması Eğitim ve danışmanlık hf izlemi ek önerileri; Hemogram USG ( gerekirse) CYBH tarama testleri ( sifilis, klamidya, gonore,hiv) tekrarı (gerekirse) Depresyon taraması (gerekirse) Eğitim ve danışmanlık hf izlemi ek önerileri GBS taraması

11 İNGİLTERE National Institute for Health and Care Excellence (NICE)

12

13 İngiltere ( NICE, 2016) Önerilen gebelik izlemi sıklığı; Komplikasyonsuz nullipar gebelere 10 izlem Komplikasyonsuz multipar gebelere 7 izlem önerilmektedir.

14 İngiltere ( NICE, 2016) Gebelik İzlemlerinde Önerilen Taramalar;

15 İngiltere ( NICE, 2016) İlk izlem ( ilk 10 hf) Boy, kilo, VKI, Kan basıncı ölçümü Lab testleri;- Kan grubu, Rh Tayini - Anemi taraması, eritrosit alloantikorları - Hemoglobinopati taraması - Hep B, HIV, Rubella, Sifilis taraması - <25 yaş gebelere klamidya taraması - TIT & İdrar Kültürü - Riski olanlara erken diabet taraması USG; Gestasyonel yaş belirlenmesi için önerilir. Planlama; - Down sendromu taraması planlanır - Yapısal fetal anomali taraması için hf USG planlanır

16 İngiltere ( NICE, 2016) Her izlemde rutin olarak önerilen uygulamalar; Fundus yüksekliği Kan basıncı ölçümü Proteinuri kontrolü Bilgilendirme

17 İngiltere ( NICE, 2016) Rutin önerilenlere ek olarak; 16. hf: hb<11g/100 ml olan gebelere demir desteği başlanır hf: Fetal yapısal anomali taraması için USG yapılır. 28 hf: Anemi ve atipik eritrosit antikorları için ikinci tarama yapılır. Rh- olan gebelere anti-d önerilir. 34 hf: Rh- olan gebelere 2. doz anti-d önerilir. 36 hf: Fetal pozisyon kontrol edilir, makat prezentasyon olanlara eksternal versiyon önerilir 41 hf: Membran sıvazlama, Doğum indüksiyonu önerilir

18 İngiltere ( NICE, 2016) Rutin Olarak Önerilmeyenler; Tekrarlayan kilo ölçümü Meme ve pelvis muayenesi Hep C, CMV, Toxoplazma, GBS ve BV taramaları Düşük riskli gebelerde doppler USG LGA şüphesinde USG ile fetal büyüklük tahmini Preterm doğum taraması AKŞ, KŞ, glukozuri ile gestasyonel diabet taraması Fetal hareket sayımı Elektronik kardiotokogram 24 hf sonrası USG taraması

19 AVUSTRALYA The Royal Australian and New Zealand College of Obstetricians and Gynaecologists (RANZCOG)

20

21 Avustralya ( RANZCOG-2016 ) Önerilen gebelik izlemi sıklığı; Komplikasyonsuz ilk gebelik için 10 izlem Komplikasyonsuz takip eden gebelikler için 7 izlem yeterlidir. ( Kanıt Düzeyi B) Ancak antenatal izlem sayısı gebenin ihtiyacına göre bireyselleştirilmelidir.

22 Avustralya ( RANZCOG-2016 ) İlk İzlem (8-14 hf) Hikaye; Medikal öykü Obstetrik öykü Klinik Değerlendirme; Kilo, Boy, VKI Kan Basıncı Proteinuri Edinburg Postnatal Depresyon Skalası(EPDS) Genel Değerlendirme; Gebelik yaşı, Beklenen doğum tarihi Mevcut problemler Risk faktörleri Konsültasyon gereği Lab Tarama; Her gebeye önerilenler; Kan grubu, Tam kan sayımı HIV, Hep B, Rubella, Sifilis taraması Asemptomatik bakteriüri taraması Kromozomal anomali taraması Spesifik Riski olanlara önerilenler; Hep C, gonore taraması, Klamidia PAP Smear D vitamini düzeyi TSH Erken Diabet taraması

23 Avustralya ( RANZCOG-2016 ) Her izlemde rutin olarak önerilen uygulamalar; Kilo ölçümü Kan basıncı ölçümü Klinik endikasyonu olanlara (örn; yüksek KB) proteinuri değerlendirmesi Fetal büyüme değerlendirmesi Fetal hareket değerlendirmesi (28. haftadan itibaren) Önceki sonuçları gözden geçirme ve bilgilendirme

24 Avustralya ( RANZCOG-2016 ) Rutin önerilenlere ek olarak; hf: Fetal anatomik değerlendirme için USG hf: Diabet taraması 28. hf: Anemi taraması Rh( ) nonimmunize gebelere Anti-D önerilmesi hf: EPDS tekrarlanması ve akıl sağlığının değerlendirilmesi 32. hf: hf USG internal osu kapatan plasentası olanlara kontrol USG 34. hf: Rh( ) nonimmunize gebelere ikinci doz Anti-D önerilmesi hf: Fetal presentasyonun değerlendirilmesi GBS taraması 41. hf: Fetal iyilik halini takip etmeye yönelik testler önerilir.

25 JAPONYA Japan Society of Obstetrics and Gynecology (JSOG) Japan Association of Obstetricians and Gynecologists (JAOG)

26

27 Japonya ( JSOG, JAOG, 2014 ) Komplikasyonsuz sağlıklı gebelerde önerilen izlem sayısı ; 11. Haftanın sonuna kadar 3 kez haftanın sonuna kadar 4 haftada bir haftanın sonuna kadar 2 haftada bir 36. Haftadan itibaren haftalık takip önerilir. ( Toplamda 16 izlem önerilmektedir) ( Kanıt düzeyi C)

28 Japonya ( JSOG, JAOG, 2014 ) Her izlemde rutin olarak önerilenler; Maternal kilo ölçümü Maternal ödem değerlendirmesi Maternal kan basıncı ölçümü Fundal yükseklik Fetal kalp atımı değerlendirmesi İdrarda protein ve glukoz değerlendirmesi ( Kanıt düzeyi B)

29 Japonya ( JSOG, JAOG, 2014 ) İlk izlemde önerilen testler; Kan grubu, Rh(-) olanlara indirek coombs testi ( Kanıt düzeyi A) Tam kan sayımı ( Kanıt düzeyi A) HBsAg ( Kanıt düzeyi A) HCV Antikoru ( Kanıt düzeyi A) Rubella antikoru ( Kanıt düzeyi A) Sifilis taraması( Kanıt düzeyi A) HIV taraması( Kanıt düzeyi A) HTLV-1 (Human T-cell lymphotropic virus type 1) antikoru ( Kanıt düzeyi A) Glukoz düzeyi ( Kanıt düzeyi B) (TSH taraması rutin önerilmemektedir sadece riskli hastalara bakılması önerilmektedir.)

30 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ World Health Organisation

31 2015

32 Dünya Sağlık Örgütü ( WHO, 2015 ) Önerilen gebelik izlemi sıklığı; Toplam 4 izlem önerilmektedir. 1.izlem: 16. haftadan önce ( mümkün olduğunca erken haftada olması önerilir) 2.izlem:24-28 hf 3.izlem:30-32 hf 4.izlem:36-38 hf Beklenen doğum tarihinden sonra 2 hafta içinde doğurmazsa kontrole gelmesi önerilir ( 5. izlem )

33 Dünya Sağlık Örgütü ( WHO, 2015 ) Rutin olarak önerilenler; 1- Gebelik durumu değerlendirmesi; Her izlemde gebelik yaşı değerlendirilmelidir. İlk izlemde doğum planı ve acil durum planı yapılmalıdır ve her izlemde bunlar gözden geçirilmelidir. 2- Pre-eklampsi kontrolü: Her izlemde kan basıncı ölçümü ve ağır preeclampsi bulgularının sorgulanması gerekirse proteinuriye bakılması önerilir. 3- Anemi kontrolü: İlk izlemde hb ölçümü önerilir. Sonraki izlemlerde konjonktiva ve palmar solukluk kontrolu önerilir. Gerekirse demir desteği önerilir. 4- Sifilis kontrolü: Her gebeye ilk izlemde RPR testi yapılması önerilir. 5- HIV kontrolu: Her gebeye ilk izlemde HIV bilgilenirmesi ve testi yapılması önerilir. 6- Mevcut bulgu ve şikayetlerin yönetimi: Fetal hareket hissedilmemesi, EMR, dizuri, ateş, vaginal akıntı, sigara, alkol, öksürük, nefes darlığı, gibi durumların yönetimi 7- Önleyici tavsiyeler: Tetanoz aşısı, folik asit, demir desteği, 8- Eğitim: Beslenme, sigara, alkol, acil durum belirtileri, aile planlaması, evde doğum konularında bilgilendirme önerilir.

34 TÜRKİYE T.C Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, 2014

35

36 Türkiye (T.C SAĞLIK BAKANLIĞI, 2014)

37 Türkiye (T.C SAĞLIK BAKANLIĞI, 2014) 1- İletişim 2- Öykü; Kişisel bilgiler Soygeçmiş, Tıbbi öykü 1. İzlem ( ilk 14 hf) Obstetrik öykü, Mevcut gebelik öyküsü 3- Fizik Muayene; Boy, kilo Kan basıncı, Nabız Göğüs ve kalp oskültasyonu Ciddi anemi bulguları Pretibial ödem ve varis muayenesi Uterus büyüklüğü (fundus yüksekliğiyle) Fetal kalp değerlendirmesi 4-Lab Testleri; -İdrar tetkiki ( proteinuri, bakteriuri) -Kan testleri (hemoglobin, ferritin, kan grubu, gerekirse indirekt coombs, HBsAg) -TSH -AKŞ arasında ise OGTT -Kromozomal anöploidi tarama testleri (11-14 hf kombine test, yapılmamışsa hf arası üçlü, dörtlü test)

38 Türkiye (T.C SAĞLIK BAKANLIĞI, 2014) 1. İzlem (ilk 14 hf) 5- Destek ve Tedaviler; -Demir: anemi tespit edilirse hemen, yoksa 16. haftadan sonra başlanmalıdır. -D Vit: 12. hf itibariyle 9 damla/gün. -Tetanoz ve Hep B Bağışıklaması: gerektiği halde -Grip aşısı: trimester grip sezonuna denk geliyorsa -Enfeksiyon ( öz idrar yolu enf) varlığında gereken tedavinin verilmesi. 6- Danışmanlık; Beslenme, Fiziksel aktivite, Cinsel yaşam, Ağız sağlığı, Sigara, alkol, ilaç kullanımı, Tehlike işaretleri 7- Sevk edilecek durumlar 8- İzlemin kayda alınması

40 Türkiye (T.C SAĞLIK BAKANLIĞI, 2014) 2. İzlem (18-24 hf) 1- İletişim: 2- Öykü: 1. izlemden bu yana gelişenleri sorgulayınız 3- Fizik Muayene: 1. izlemde yapılanlar tekrar gözden geçirilmelidir 4-Lab Testleri:TİT Hemogram (+-ferritin) OGTT Obstetrik Ultrason 5- İlaç desteği, Bağışıklama ve Tedaviler: Demir ve D-vitamin başlanmamışsa başlanması, tetanoz bağışıklaması gerekiyorsa yapılması 6- Bilgilendirme ve Danışmanlık: 1. izlemde yapılanlar tekrar gözden geçirilmelidir 7- Sevk edilecek durumlar 8- İzlemin kayda alınması

42 Türkiye (T.C SAĞLIK BAKANLIĞI, 2014) 3. İzlem (28-32 hf) 1- İletişim: 2- Öykü: Önceki izlemden bu yana gelişenleri sorgulayınız 3- Fizik Muayene: 1. izlemde yapılanlar tekrar gözden geçirilmelidir. Ödem ve meme muayenesi yapılmalıdır. 4-Lab Testleri:TİT Hemogram (+-ferritin) Önceki testlerin değerlendirilmesi 5- İlaç desteği, Bağışıklama ve Tedaviler: Demir ve D-vitamin başlanmamışsa başlanması, tetanoz bağışıklaması gerekiyorsa yapılması 6- Bilgilendirme ve Danışmanlık: Bebek hareketlerinin önemi Doğum bilgilendirmesi Anne sütü ve emzirme bilgilendirmesi Postpartum aile planlaması danışmanlığı 7- Sevk edilecek durumlar 8- İzlemin kayda alınması

44 Türkiye (T.C SAĞLIK BAKANLIĞI, 2014) 4. İzlem ( hf) 1- İletişim: 2- Öykü: Önceki izlemden bu yana gelişenleri sorgulayınız 3- Fizik Muayene: 1. izlemde yapılanlar tekrar gözden geçirilmelidir.ödem, meme muayenesi ve pelvik değerlendirme amaçlı vaginal muayene yapılmalıdır. 4-Lab Testleri:TİT Hemogram (+-ferritin) Önceki testlerin değerlendirilmesi 5- İlaç desteği, Bağışıklama ve Tedaviler: Demir ve D-vitamin başlanmamışsa başlanması, tetanoz bağışıklaması gerekiyorsa yapılması 6- Bilgilendirme ve Danışmanlık: Bebek hareketlerinin önemi Doğum bilgilendirmesi Anne sütü ve emzirme bilgilendirmesi Postpartum aile planlaması danışmanlığı 7- Sevk edilecek durumlar 8- İzlemin kayda alınması

46 Amerika (ACOG) İngiltere (NICE) Avustralya (ANZSOG) Japonya (JSOG) WHO Türkiye (Sağlık Bakanlığı) Önerilen İzlem Sayısı Nullipar 10 Multipar 7 Nullipar 10 Multipar Her İzlemde Rutin Olarak Önerilenler; Kilo, VKI + _ + + _ + Fundus yüksekliği FKA Kan Basıncı Ödem Proteinuri takibi _ _ + Eğitim ve Danışmanlık

47 Amerika (ACOG) İngiltere (NICE) Avustralya (ANZSOG) İlk İzlemde Rutin Olarak Önerilen Lab Testleri; Japonya (JSOG) Kan grubu,rh Hemogram HBsAg _ + HCV Risk varsa _ Risk varsa + HIV Sifilis Klamidya + <25 yaş <25 yas Risk varsa Rubella _ Gonore Risk varsa _ Risk varsa Risk varsa TIT İdrar kültürü _ + TSH Risk varsa Risk varsa _ + Diabet taraması Risk varsa Risk varsa Risk varsa + _ + HTLV-1 _ + Toxo, CMV, B19 PAP Risk varsa _ Risk varsa _ WHO Türkiye (Sağlık Bakanlığı)

48 Amerika (ACOG) İngiltere (NICE) Avustralya (ANZSOG) Japonya (JSOG) WHO Türkiye (Sağlık Bakanlığı) Rutin Olarak Önerilen Taramalar; Anemi taraması Rh- antikor taraması Diabet taraması _ USG taraması _ + Anoploidi taraması _ + Asemptomatik bakteriüri taraması _ + GBS taraması + _ + + BV taraması Depresyon taraması Risk varsa _ + _ Hemoglobinopati taraması Risk varsa + CYBH 3. trim taraması Risk varsa _

49 Amerika (ACOG) İngiltere (NICE) Avustralya (ANZSOG) Japonya (JSOG) WHO Türkiye (Sağlık Bakanlığı) Rutin Olarak Önerilen Destek Tedavileri Ve Aşılar; Demir desteği D vit desteği + + Tetanoz aşısı + Yorum yok Yorum yok Yorum yok + + İnfluenza aşısı + Yorum yok Yorum yok Yorum yok _ + Hep B aşısı + Yorum yok Yorum yok Yorum yok _ +

51 SONUÇ Dünyada farklı gebe izlem kılavuzları ve uygulamaları mevcuttur. Bu kılavuzlarda ortak standart önerilerin yanında farklılık gösteren öneriler de vardır Gebelerin içinde bulunduğu şartlara, ülke politikalarına ve kılavuzlarına göre izlemi önerilir.

52 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER..