Doğa! En küçük bir çaba harcamadan ve mükemmel bir kusursuzlukla en basit maddeden son derece farklı şeyler yaratıyor; hepsinin üzerine de ince bir

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Doğa! En küçük bir çaba harcamadan ve mükemmel bir kusursuzlukla en basit maddeden son derece farklı şeyler yaratıyor; hepsinin üzerine de ince bir"

Transkript

1 Doğa Olayları

2 Doğa! En küçük bir çaba harcamadan ve mükemmel bir kusursuzlukla en basit maddeden son derece farklı şeyler yaratıyor; hepsinin üzerine de ince bir tül örtüyor. Yarattığı her bir parçanın kendine has özellikleri, her bir durumun ayrı açıklaması var ama sonuçta birlikte bir bütünü oluşturuyor. GOETHE

3 Şimşek Niye Çakar?

4 Şimşek çakması olarak adlandırdığımız olay, gezegenlerin atmosferlerinde oluşan, son derece sık görülen ve bilim adamlarınca yüz yıllardır incelenmesine karşın ayrıntıları henüz tamamen anlaşılmamış bir doğa olayıdır. Yaşamın yapı taşları olan amino asitler, azot moleküllerinin parçalanması ve yeni moleküllerini parçalamak için gerekli olan enerjiyi sağlayan şimşek çakmalarıyla başlamıştır. İnsanlığa ilk ateşi armağan eden de atmosferin yeryüzüne çok yakın olan yüksekliklerde oluşan yıldırım düşmesi olarak bilinen ve yangınlara neden olabilen şimşek çakmasıdır. Şimşek çakması, doğadaki en güzel görüntülerden ve aynı zamanda insanlar tarafından bilinen en ölümcül doğa olaylarından biridir. Şimşek hakkındaki yaygın kanı, elektrikle yüklü fırtına bulutlarından oluştuğudur, fakat bulutların elektrikle nasıl yüklendiği hala pek belirgin değildir. Şimşek çakmasının oluşumunun temelinde yeryüzü ve atmosfer arasındaki su dolaşımı yatmaktadır.

5 Su dolaşımının nasıl gerçekleştiğini tamamen anlamak için öncelikle buharlaşma ve yoğunlaşmanın prensiplerini anlamak gerekir. Buharlaşma olayında sıvılar ısı soğurarak buhar haline dönüşürler. Bu olaya iyi bir örnek yağmur yağdıktan sonra oluşan su birikintileridir. Neden bu su birikintileri kurur? Göletteki su, Güneş ve ortamdan ısıyı soğurur. Sıvı ısıya maruz kaldığı zaman, sıvı içerisindeki moleküller sıvının yüzeyinden kopmak için yeterince hızlı hareket edebilirler ve ısıyı bir gaz ya da buhar şeklinde taşırlar. Sıvıdan kurtulan moleküller atmosferde yükselmeye başlarlar.

6 Yoğunlaşma ise buhar ya da gazın ısı kaybetmesi sonucunda tekrar sıvı haline dönmesidir. Bir buzdolabı içecekleri ve yiyecekleri soğutmak için bu prensibi kullanır. Buzdolabı, yiyeceklerin ısısını soğurur ve fazla ısıyı çevreye vererek içerisindeki sıcaklığı düşük olan bir ortam yaratır. Bu ortamda yiyecekler soğur ve hatta donar. Atmosfer de su buhar için büyük bir buzdolabıymış gibi davranır. Buharın atmosferde yükselmesiyle ortamın sıcaklığı gitgide azalır. Kısa süre sonra ısıyı yeryüzünde sıvıdan alıp taşıyan buhar, atmosferde ısı kaybetmeye başlar. Daha yükseğe ve daha düşük sıcaklıklara ulaştığında kaybettiği ısı öylesine artar ki artık buhar halinden su damlacıkları haline gelmek için gerekli koşullar sağlanmış olur. Eğer buhar çevreleyen havanın sıcaklığı yeterince düşükse buhar sıvı hale değil katı hale dönüşebilir.

7 Yerçekimi, oluşan su damlacıklarını ve buz parçacıklarını yağmur, kar, sulu kar ya da dolu şeklinde tekrar yeryüzüne düşmesine neden olarak suyun devrinin (döngü) tamamlanmasını sağlar. Şekilde bir su döngüsü gösterilmektedir. (1) Güneş denizi ısıtır. (2) Deniz suyu buharlaşır ve yükselmeye başlar. (3) Su buharı soğur ve su damlacıklarını oluşturmak için yoğunlaşarak bulut haline gelir. (4) Yeterince su buharlaşırsa, su damlacıkları yağmur ya da kar olarak yere düşmek için yeterli ağırlığa sahip olurlar. (5) Yağışın bir kısmı göletlerde toplanır, diğer kısmı ise akarsulara karışarak yeniden denizle döner.

8 Yeterince ısı verildiğinde katı maddeler sıvıya, sıvı maddeler gaz haline dönüşebilir. Bu dönüşüm sırasında madde, ortamdan enerji alır. Aynı şekilde gaz halindeki bir madde ortama enerji vererek sıvı hale geçer. Bu sıvı, ortama enerji vermeye devam ederse katı hale geçer. Kısaca enerji değişimi maddenin halini değiştirir. Bu hal değişimi Su döngüsü gibi yağmurun oluşumu ile benzerlik gösterir.

9 Süblimleşme: Bir maddenin katı halden doğrudan gaz hale veya tersine, sıvı hali atlayarak geçmesi. Karbondioksit, iyot ve kükürt süblimleşen maddelere örnek olarak verilebilir. Şekilde 0 o C sıcaklığın altında olan bir buz parçasına sürekli ısı verildiğinde sıcaklığın nasıl değiştiğini göstermektedir.

10 Suyu belirli basınçta katı, sıvı ve buhar hallerinde tutmak mümkündür. Suyun basınç karşısındaki hal değişim diyagramı: Su 0,006 atm basınçta ve 0,01 0 C de üç hali (katı + sıvı + gaz) bir arada bulunur. Bu noktaya üçlü nokta denir.

11 Kritik Nokta: Gaz ve sıvı hallerin kesin olarak ayrılmadığı noktaya denir. Suyun kritik sıcaklığı C, kritik basıncı ise 218 atm dir.

12 Soru: C de su buhar olabilir mi? Açıklayınız. Cevap: Olabilir. Fakat bu durum ancak suyun üçlü noktası basınçlarının (0,006 atm =0,6113 kpa) altındaki basınçlarda olur. Bu basınçlarda su sıvı fazında bulunamaz.

13 Soru: Suyu buharlaştırırken basıncı yükseltilirse, sıcaklık artar mı, yoksa sabit mi kalır? Neden? Cevap: Sıcaklık artar. Çünkü saf bir maddenin (Su) doyma ve kaynama sıcaklığı basınca bağlıdır. T=f(P) Doyma Sıcaklık Doyma Basınç

14 Soru: Donan su boruları niçin patlatır? Açıklayınız. Cevap: Suyun hacmi, bilinen tüm sıvıların aksine, +4 0 C düşene kadar azalır, daha sonra tekrar artmaya başlar. Donduğunda ise hacmi sıvı hale göre daha fazladır. Bundan dolayı içinde bulunduğu boruyu patlatabilir.

15 Soru: Buz neden su üzerinde yüzer? Cevap: Buzun yoğunluğu suyunkinden azdır ve bu nedenle buz su üzerinde yüzer. Isı iletim konusunda kötü bir iletken olan buz, aşağıdaki suyu yalıtır ve bu suyun sıcaklığının donma noktasının altında kalmasını sağlar. Suyun bu özelliği yaşamın kış aylarında ya da her zaman soğuk olan bölgelerde sudaki yaşamın devam etmesine olanak tanır. Deniz, nehir ve göllerin üst kısmı donar, buz üst kısımda kaldığı için su içindeki canlılar yaşamlarını sürdürmeye devam edebilirler.

16 Soru: Yağmur bir anda boşalmak yerine niye damla damla yağar? Açıklayınız. Cevap: Bunun nedeni su damlacıklarının bulutlardan oluşmasıdır. Bu bulut, buharın toz zerrecikleri ve elektrik yüklü parçacıklar üzerinde yoğunlaşmasıyla oluşur. Bu damlacıkların çapları genellikle 1 ile10 mikron arasındadır. Bulutlar yukarı doğru belirli hızla ( genellikle 1 m/s ile 10 m/s) hareket ederlerken su damlacıklarını da doğal olarak beraberinde götürürler. Damlacıklar yükseldikçe yoğunluklarının artması sonucunda büyürler. İki veya daha fazla damlacığa çarpışarak birleşmesiyle damlalar oluşur. Damlalar havanın artık onları yukarı doğru taşımayacağı kadar büyüdükleri zaman (yani damlaların ağırlıkları, yükselen hava tarafından uygulanan itme kuvvetini aştığında), yağmur olarak aşağı düşmeye başlarlar. Bu kesintisiz bir süreç olduğundan bir bulutun yağmur olup tamamen aşağı indiğini çok nadir olarak yaşanan sağanaklar dışında görmeyiz.

17 Elektrikli bir fırtınada, fırtına bulutları gökyüzünde bulunan dev kapasitörlermiş gibi yükler. Kapasitör iki iletken yüzeyin bir yalıtkan ile ayrılmış olduğu elektriksel aygıttır. Bu yüzeyler arasına bir voltaj uygulandığında yüzeylerde yük birikmesi olur ve bu yük birikmesi sonucunda elektrik enerjisi depolanır.

18 Bulutun üst ve alt kısmını iki iletken plaka gibidir. Elektriğin büyük bir kısmı bu bulut kapasitöründe depolanır. Bulutun alt kısmı eksi, üst kısmı artı yüklüdür. Bulutun bu yükü nasıl elde ettiği hakkında bilimsel olarak tam bir ortak kanı olmasa da vereceğimiz tanımlama akla en yatkın olanıdır. Suyun dönüşüm aşamalarında atmosferde biriken nem gökyüzünde bulut olarak gördüğümüz görüntüdür. Havada sanki asılıymış gibi duran bulutlar milyonlarca su damlacıkları ve buz kristalleri içerebilirler. Buharlaşma ve yoğunlaşmanın sürmesiyle bu damlacıklar, yükselerek yoğunlaşan aşamasında olan diğer nem damlacıklarıyla sürekli olarak çarpışmaya maruz kalırlar. Yükselen nem, bulutun alt kısımlarında bulunan ya da yeryüzünü düşmek üzere olan buz kristalleri ya da sulu kar taneleri ile de çarpışabilir. Bu çarpışmalar sırasında elektronlar nemden ayrılır. Serbest kalan elektronlar bulutun alt kısmında toplanarak eksi yüklü bölgenin oluşmasına neden olurlar. Elektronlarını kaybederek yükselen nem, bulutun yukarısına artı yük taşır.

19 Yükselen nemin, bulutun üst kısımlarında daha soğuk sıcaklıklara maruz kalması ve donmaya başlamasıyla, donmuş kısım eksi ve donmamış damlacıklar artı olarak yüklü olur. Bu aşamada yükselen hava akımları nemin donmuş kısmındaki artı yüklü damlacıkları bulutun tepesine taşır. Kalan donmuş kısımda ya bulutun daha aşağılarına düşer ya da yere doğru hareketine devam eder. Böylece donma ve çarpışmalar sonucunda bulutun alt ve üst kısmı arasında büyük bir yük ayrımı olur. Bu yük ayrımı şimşeğin oluşumu için gereklidir. Bulutta oluşan yük ayrımına paralel olarak bir elektrik alan oluşur. Elektrik alanın şiddeti buluttaki yük miktarına bağlıdır. Elektrik alan şiddetinin artmasıyla yeryüzündeki elektronlar, bulutun alt kısımlarındaki güçlü eksi yüklerin etkisiyle yerin içine yani daha derinlere itilirler. Elektronların bu itilimi yerkürenin yüzeyinde güçlü bir artı yük oluşmasına neden olur. Bu aşamada gerekli olan tek şey, bulutun eksi yüklü bölgesinin, yerkürenin artı yüklü yüzeyine temas etmesi için bir iletken yoldur.

20 Güçlü elektrik alan, ayrıca bulutun çevresindeki havanın artı iyon ve eksi elektronlara ayrılması, yani havanın iyonlaşmasına da neden olur. İyonlaşmış hava (plazma) iyonlaşmamış havadan çok daha fazla iletkendir. İyonlaşma başladığı ve plazma oluştuğu zaman gökyüzünden yeryüzüne hemen iletken bir yol yaratılmaz. Aslında genellikle buluttan ayrılan birçok ayrı iyonize olmuş yol vardır. Bu yollar ilerleme öncüleri olarak adlandırılır. Bu ilerleme öncüleri yeryüzüne doğru dümdüz bir yol izlemek zorunda değildir. Hava bütün doğrultularda eşit iyonize olmaz. Havadaki tozlar ya da katkılar havanın farklı doğrultularda iyonlaşmasına neden olur. Elektrik alanının şeklide iyonlaşma yoluna büyük ölçüde etki edebilir. Elektrik alan her zaman direncin az olduğu yoldan gitmeyi tercih eder.

21 İlerleme öncüleri morumsu renkli bir zayıf ışımaya sahiptirler ve büyüyen bir plazma içinde ilerlemeyi ya da yer aldıkları plazma içinde diğer bir öncü hedefe ulaşıncaya kadar beklemeyi sürdürürler. Öncü, bir şimşek çakması değil şimşeğin izleyeceği yoldur. Öncüler yeryüzüne yaklaştıkça, yeryüzündeki nesnelerle güçlü elektrik alana, buluta doğru ilerleyen bir ışık demetinin oluşmasını sağlayarak tepki göstermeye başlarlar.

22 Öncü ve ışık demeti buluştuktan sonra, iyonlaşmış hava (plazma) buluttan yeryüzüne doğru ardında iletken bir yol bırakarak yolcuğunu tamamlar. Bu yolun tamamlanması ile yeryüzü ve bulut arasında akım akışı başlar. Akımın boşalması, doğanın bu yük ayrışmasını nötr hale getirmeye çabalamasıdır. Boşalma yeryüzüne değdiği anda, buluta kadar çıkan iletken yol elde edilmiş olur. Bu sayede buluttaki negatif yük boşalır ve bu sırada aşağıda oluşan artı iyonlar da aynı yolu kullanarak buluta doğru çıkarlar. Bu sırada yollarına çıkan havadaki moleküllerin de iyonlaşmasıyla, çok parlak bir ışık oluşur. Şimşeğin topraktan yukarı doğru çıkıyor olarak görmemizin nedeni de işte budur. Şimşek çaktığı sırada ortaya çıkan ısı, ortamdaki havanın aniden genleşmesine neden olur; bunun sonucunda da gök gürültüsü olarak adlandırdığımız ses oluşur. Ses buluttan buluta yansıyarak tekrarlanır ve bizim kulağımıza patlamalı ve çatırdamalı bir biçimde ulaşır.

23 Soru: Neden şimşek çaktıktan sonra gök gürültüsünü duyarız? Açıklayınız. Cevap: Havada ses dalgaları saniyede 0,3 km yol alırlar. Buna karşın ışık dalgaları saniyede 3 x 10 5 km yol alırlar. Ses hızı ışık hızından çok daha yavaş ilerler, bu nedenle gök gürültüsünü duymadan önce şimşek çakmasını görürüz.

24 Hortum: Oldukça ürkütücü ve tehlikeli bir diğer atmosferik olaydır.

25 Fırtına bulutu hortumun oluşum nedenidir. Bir fırtına bulutu çok büyük bir miktarda enerji biriktirebilir. Bulutlar hava içinde su buharının yoğunlaşması ile oluşurlar. Bu fiziksel durum değişimi ısının serbest bırakılmasını sağlar. Yoğunlaşmış her gram buhar yaklaşık 600 kalorilik bir ısıyı serbest bırakır. Bulutun üst kısımlarında su donduğu zaman ise bir gram su başına diğer bir 80 kalori ısı daha açığa çıkar. Bu ısı enerjisi, kinetik enerjiye dönüştürülerek havanın hızla hareket etmesine (fırtınaya) neden olabilir. Ortalama olarak bir fırtına sırasında kilovattsaat enerji açığa çıkar. Eğer fırtına yeterince güçlüyse bir hava girdabı oluşabilir. Bir fırtına bulutunun altındaki hava girdabı hortum olarak adlandırılır. Hortum oldukça hızlı bir şekilde havanın döndüğü bir oluşumdur. Eğer hava girdabı yere dokunursa, hızla dönen rüzgar korkunç zararlara yol açar. Hortum, fırtına bulutunun yoluyla kontrol edilen bir yol izler ve sıçrar. Bu sıçramalar girdap zarar gördüğü zaman oluşur. Hortum ilerlediği yol boyunca önüne çıkan şeyleri içine alır ve sürükler.

26 Soru: Gökyüzü neden mavi görünür? Cevap: Güneş ten çıkan ışık uzayda suya bir taş atıldığında oluşan dalgacıklara benzer şekilde yayılır. Dalgalar kendilerinden çok daha küçük olan hava molekülleri üzerine düştüklerinde (atmosferde), kendilerine has biçimde saçılırlar. Saçılıma uğrayan bu dalgalar da bizim gözlerimize erişir ve böylece gökyüzünün rengi oluşmuş olur. Atmosferde parçacıklar tarafından saçılıma uğratılan ışığın şiddeti, dalga boyu kısaldıkça artar (Rayleigh Saçılım Yasası). Mavi ışığın dalga boyu kırmızınınkinden daha kısa olduğundan, mavi ışık kırmızıya göre daha fazla saçılıma uğrar ve dolayısıyla gökyüzü mavi görünür.

27 Soru: Mor ışığın dalga boyu mavininkinden daha kısadır. Peki o zaman gökyüzü niye mor değildir? Cevap: Güneş ışığının görünür renk tayfında en kısa dalga boyu mora aittir. Bu durumda mor ışığın mavi, yeşil veya kırmızı ışıktan daha çok saçılıma uğratılması gerektiği söylenebilir. Gökyüzünün mor görülmemesinin iki nedeni vardır. Birincisi, Güneş ten gelen ışınlarda mavi ışığın mordan daha çok olmasıdır. İkincisi ise, gözlerimizin mor ışığa maviden çok daha az duyarlı olmasıdır. (Evrim boyunca, insan gözü Güneş ten gelen ışınlarda en bol olarak bulunan renge yani sarıya en duyarlı hale gelmiştir). İşte bu faktörler sonucunda gökyüzünün mavi ağırlıklı olarak algılıyoruz.

SU HALDEN HALE GİRER. Nazife ALTIN. Fen ve Teknoloji

SU HALDEN HALE GİRER. Nazife ALTIN. Fen ve Teknoloji SU HALDEN HALE GİRER SU DÖNGÜSÜ Güneş, yeryüzündeki karaları ve suları ısıtır. Havayı ise yeterince ısıtamaz. Havanın bir kısmı dolaylı yoldan ısınır. Karalar ve suların ısınması sırasında bunlarla temas

Detaylı

MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ

MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ ISINMA-SOĞUMA Isı enerjisi alan maddenin sıcaklığı artar. Maddenin sıcaklığının artması ısınma sonucunda gerçekleşir Özel karışımlı toprakların pişmesi ile seramik,porselen,kiremit,tuğla

Detaylı

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI 5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI Yeryüzündeki sular küçük damlacıklar halinde havaya karışır. Bu damlacıklara su buharı diyoruz. Suyun küçük damlacıklar halinde havaya

Detaylı

MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI

MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI SU HALDEN HALE GİRER Su 3 halde bulunur: Katı, sıvı ve gaz. * Gaz halindeki bir maddenin sıvı hale geçmesine YOĞUŞMA denir. * Kar kışın yağar. Yağmur ise daha çok ilkbahar mevsiminde yağar. * Yeryüzündeki

Detaylı

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ. Nazife ALTIN Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ. Nazife ALTIN Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi www.nazifealtin.wordpress.com MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Bir maddeyi diğerlerinden ayırmamıza ve ayırdığımız maddeyi tanımamıza

Detaylı

Maddenin Isı Etkisi İle Değişimi a)isınma-soğuma

Maddenin Isı Etkisi İle Değişimi a)isınma-soğuma MADDE VE ISI Maddenin Isı Etkisi İle Değişimi a)isınma-soğuma Isı enerjisi alan maddenin sıcaklığı artar. Maddenin sıcaklığının artması ısınma sonucunda gerçekleşir. Örneğin;Yanmakta olan ocağın üzerinde

Detaylı

SU, HALDEN HALE GİRER

SU, HALDEN HALE GİRER Atmosferde yükselen buhar soğuk hava tabakasıyla karşılaştığında yoğuşur. Gaz halindeki bir madde dışarıya ısı verdiğinde sıvı hale geçiriyorsa bu olaya yoğuşma denir. Sıcak Hava Yükselir ve Soğuyup Yağış

Detaylı

1 SU HALDEN HALE GİRER

1 SU HALDEN HALE GİRER 1 SU HALDEN HALE GİRER Atmosferde yükselen buhar soğuk hava tabakasıyla karşılaştığında yoğuşur. Gaz halindeki madde dışarıya ısı verdiğinde sıvı hale geçiyorsa bu olaya yoğuşma denir. Deniz, göl, nehir

Detaylı

Su, yaşam kaynağıdır. Bütün canlıların ağırlıklarının önemli bir kısmını su oluşturur.yeryüzündeki su miktarının yaklaşık % 5 i tatlı sulardır.

Su, yaşam kaynağıdır. Bütün canlıların ağırlıklarının önemli bir kısmını su oluşturur.yeryüzündeki su miktarının yaklaşık % 5 i tatlı sulardır. DOĞADA SU DÖNGÜSÜ Yaşama birliklerinde ve onun büyütülmüşü olan tabiatta canlılığın aksamadan devam edebilmesi için bazı önemli maddelerin kullanılan kadar da üretilmesi gerekmektedir.doğada ekolojik önemi

Detaylı

4.SINIF KİMYA KONULARI

4.SINIF KİMYA KONULARI K A İ M Y 4.SINIF KİMYA KONULARI MADDEYİ TANIYALIM MADDE NEDİR? Çevremizde dokunduğumuz,kokladığımız,gördü ğümüz birbirinden farklı birçok varlık vardır.az veya çok yer kaplayan her varlık madde olarak

Detaylı

ERİME DONMA KAYNAMA YOĞUNLAŞMA SÜBLİNLEŞME

ERİME DONMA KAYNAMA YOĞUNLAŞMA SÜBLİNLEŞME ERİME DONMA KAYNAMA YOĞUNLAŞMA SÜBLİNLEŞME HAL DEĞİŞİMİ Katı eriyerek sıvıya, süblimleşerek gaza dönüşür. Sıvı buharlaşarak gaza, donarak katıya dönüşür. Gaz yoğunlaşarak sıvıya, depozisyon ile ise katıya

Detaylı

Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su

Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su döngüsü denir. Su döngüsünü harekete geçiren güneş, okyanuslardaki

Detaylı

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin titreşim hızı artar. Tanecikleri bir arada tutan kuvvetler

Detaylı

SU HALDEN HALE G İ RER

SU HALDEN HALE G İ RER SU HALDEN HALE GİRER Doğada Su Döngüsü Enerji Kaynağı Güneş Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine

Detaylı

MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI

MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI YAĞMURUN OLUŞUMU VE SUYUN UĞRADIĞI DEĞİŞİKLİKLER GÜNEŞ ENERJİSİ VE YERYÜZÜNE ETKİSİ ISI VE SICAKLIK KAVRAMLARI ISINMAK İÇİN KULLANILAN YAKITLAR ISININ MADDE ÜERİNDEKİ ETKİSİ

Detaylı

Isı Cisimleri Hareket Ettirir

Isı Cisimleri Hareket Ettirir Isı Cisimleri Hareket Ettirir Yakıtların oksijenle birleşerek yanması sonucunda oluşan ısı enerjisi harekete dönüşebilir. Yediğimiz besinler enerji verir. Besinlerden sağladığımız bu enerji ısı enerjisidir.

Detaylı

Havacılık Meteorolojisi Ders Notları. 7. Yağış

Havacılık Meteorolojisi Ders Notları. 7. Yağış Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 7. Yağış Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü isonmez@omu.edu.tr

Detaylı

1 - S u H a l d e n H a l e G i r e r Doğada su halden hale girer.yeryüzündeki sular birçok hava olayı ile yeryüzüne geri döner.

1 - S u H a l d e n H a l e G i r e r Doğada su halden hale girer.yeryüzündeki sular birçok hava olayı ile yeryüzüne geri döner. 1 - S u H a l d e n H a l e G i r e r Doğada su halden hale girer.yeryüzündeki sular birçok hava olayı ile yeryüzüne geri döner.yeryüzündeki sular Güneş in etkisiyle buharlaşır.buharlaşan su buharı havaya

Detaylı

Maddenin yapıca ve biçimce değişimi 2 yolla olur. 1)İnsan eli ile 2)Doğa olayları ile

Maddenin yapıca ve biçimce değişimi 2 yolla olur. 1)İnsan eli ile 2)Doğa olayları ile Maddenin değişimi biçim ya da yapı yönünden gerçekleşebilir. Basınç,ısı gibi etkenler maddenin değişimine etkili olabilir. Birbiri içine katılan maddelerle farklı özellikte yeni maddeler elde edilebilir

Detaylı

YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK

YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK DURGUN ELEKTRİK Atomda proton ve nötrondan oluşan bir çekirdek ve çekirdeğin çevresinde yörüngelerde hareket eden elektronlar bulunur. Elektrik yüklerinin kaynağı atomun yapısında

Detaylı

YANLIŞ METEOROLOJİ (2): Bulutların Oluşum Nedeni: Soğuk havanın sıcak hava kadar su buharı tutamaması değildir* Nemli hava soğuyunca bulut oluşabilir. Evet, bu doğru. Değişik soğuma işlemleri, aşağıda

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK C IŞIĞIN KIRILMASI (4 SAAT) 1 Kırılma 2 Kırılma Kanunları 3 Ortamların Yoğunlukları 4 Işık Işınlarının Az Yoğun Ortamdan Çok Yoğun Ortama Geçişi 5 Işık Işınlarının

Detaylı

TERMODİNAMİK / HAL DEĞİŞİMİ

TERMODİNAMİK / HAL DEĞİŞİMİ TRMOİNMİK / HL ĞİŞİMİ Maddenin Isı İletkenliği / Isı Sıcaklık Farkı / asıncın rime Noktasına tkisi / Nem Sorular TRMOİNMİK Isıl denge; sıcaklıkları farklı cisimler birbirine değerek ortak bir sıcaklığa

Detaylı

Sıvılar ve Katılar. Maddenin Halleri. Sıvıların Özellikleri. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN

Sıvılar ve Katılar. Maddenin Halleri. Sıvıların Özellikleri. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sıvılar ve Katılar MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sıcaklık düşürülürse gaz moleküllerinin kinetik enerjileri azalır. Bu nedenle, bir gaz yeteri kadar soğutulursa moleküllerarası

Detaylı

5.SINIF FEN TEKNOLOJİ ISI MADDEYİ ETKİLER

5.SINIF FEN TEKNOLOJİ ISI MADDEYİ ETKİLER ISI MADDEYİ ETKİLER MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ Maddelerin her hangi bir şekilde dışarıdan ısı alarak yapısında meydana gelen kimyasal ya da fiziksel yapısında ki değişikliğe denir. Maddelerin ısı

Detaylı

MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ

MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ Maddenin 3 hali vardır. örnek 1.KATI HALİ buz Maddenin hal değiştirmesinin sebebi ısı alışverişi yapmasıdır. 2.SIVI HALİ 3.GAZ HALİ su su buharı Maddenin ısı alarak katı halden

Detaylı

Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular.

Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular. Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular. 1- Şekilde Dünya nın uzaydan görünümü gösterilmiştir. Güneş ışınları Dünya bu konumda iken gündüzlerin en uzun olduğu

Detaylı

Isı ve sıcaklık arasındaki fark : Isı ve sıcaklık birbiriyle bağlantılı fakat aynı olmayan iki kavramdır.

Isı ve sıcaklık arasındaki fark : Isı ve sıcaklık birbiriyle bağlantılı fakat aynı olmayan iki kavramdır. MADDE VE ISI Madde : Belli bir kütlesi, hacmi ve tanecikli yapısı olan her şeye madde denir. Maddeler ısıtıldıkları zaman tanecikleri arasındaki mesafe, hacmi ve hareket enerjisi artar, soğutulduklarında

Detaylı

ĠNSANLAR ĠġLEYEREK MADDEYĠ DEĞĠġTĠREBĠLĠR

ĠNSANLAR ĠġLEYEREK MADDEYĠ DEĞĠġTĠREBĠLĠR MADDENĠN DEĞĠġĠMĠ Maddenin değişimi biçim ya da yapı yönünden gerçekleşebilir. * Basınç,ısı gibi etkenler maddenin değişimine etkili olabilir. * Birbiri içine katılan maddelerle farklı özellikte yeni maddeler

Detaylı

MADDENİN HALLERİ KATI SIVI GAZ SEZEN DEMİR

MADDENİN HALLERİ KATI SIVI GAZ SEZEN DEMİR KATI SIVI GAZ Maddenin halleri, katı, sıvı, gaz ve plazma olmak üzere dört tanedir. Gündelik hayatta maddeler genel olarak katı, sıvı ya da gaz halinde bulunur, ancak Dünya dışında, evrendeki maddenin

Detaylı

CİSİMLERİN ELEKTRİKLENMESİ VE ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ

CİSİMLERİN ELEKTRİKLENMESİ VE ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ CİSİMLERİN ELEKTRİKLENMESİ VE ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ Çoğu kez yünlü kazağımızı ya da naylon iplikten yapılmış tişörtümüzü çıkartırken çıtırtılar duyarız. Eğer karanlık bir odada kazağımızı çıkartırsak,

Detaylı

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ SU SU HALDEN HALDEN HALE HALE GİRER GİRER 5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ KİMYA KONULARI SUYUN SERÜVENİ Su; katı, sıvı, gaz olmak üzere üç halde bulunur. Bulutta suyun gaz hali olan su buharı bulunmaktadır.

Detaylı

Isı enerjisi iletim, konveksiyon (taşıma = sıvı ve hava akımı) ve ışıma (radyasyon) yolu ile yayılır.

Isı enerjisi iletim, konveksiyon (taşıma = sıvı ve hava akımı) ve ışıma (radyasyon) yolu ile yayılır. 2) Isının Yayılımı Bulunduğu ortama göre sıcaklığı fazla (yüksek) olan her madde çevresine ısı aktarır, yayar. Masa, insan, ateş, buz, su kendisinden daha soğuk bir ortamda bulunduğunda çevresine ısı aktarır,

Detaylı

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu

Detaylı

METEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık

METEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık METEOROLOJİ III Hafta: Sıcaklık SICAKLIK Doğada 2 tip denge var 1 Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen enerji = Giden enerji) 2 Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin molekülleri titreşir, ancak 273 o C

Detaylı

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı

Fotovoltaik Teknoloji

Fotovoltaik Teknoloji Fotovoltaik Teknoloji Bölüm 3: Güneş Enerjisi Güneşin Yapısı Güneş Işınımı Güneş Spektrumu Toplam Güneş Işınımı Güneş Işınımının Ölçülmesi Dr. Osman Turan Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali

Detaylı

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri DENEY 3 MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri AMAÇ: Maddelerin üç halinin nitel ve nicel gözlemlerle incelenerek maddenin sıcaklık ile davranımını incelemek. TEORİ Hal değişimi,

Detaylı

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1 KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1 Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız, tartışmalarımız, durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI F- HAL DEĞĐŞĐM ISILARI (ERĐME DONMA VE BUHARLAŞMA YOĞUŞMA ISISI) 1- Hal Değişim Sıcaklıkları (Noktaları) 2- Hal Değişim Isısı 3- Hal Değişim

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI G- ISINMA SOĞUMA EĞRĐLERĐ (2 SAAT) 1- Suyun Isınma (Buzun Hal Değişim) Grafiği (Buzun Su Buharı Haline Geçmesi) 2- Suyun Soğuma (Su Buharının

Detaylı

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI REAKSĐYON HIZINA ETKĐ EDEN FAKTÖRLER YASEMĐN KONMAZ 20338575 Çalışma Yaprağı Ders Anlatımı: REAKSĐYON HIZINA ETKĐ EDEN FAKTÖRLER: 1.Reaktif Maddelerin

Detaylı

MADDENiN HÂLLERi ve ISI ALISVERiSi

MADDENiN HÂLLERi ve ISI ALISVERiSi MADDENiN HÂLLERi ve ISI ALISVERiSi Maddenin en küçük yapı taşının atom olduğunu biliyoruz. Maddeler, atomlardan ya da atomların bir araya gelmesiyle oluşan moleküllerden meydana gelmiştir. Şimdiye kadar

Detaylı

MEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ,

MEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ, MEVSİMLERİN OLUŞUMU DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ, GÜNEŞ ETRAFINDAKİ HAREKETİ SONUCU İSE MEVSİMLER OLUŞUR. DÜNYANIN EKSEN EĞİKLİĞİ (23 27 ) SONUCU GÜNEŞ IŞINLARINI DİK OLARAK

Detaylı

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle

Detaylı

ISININ YAYILMA YOLLARI

ISININ YAYILMA YOLLARI ISININ YAYILMA YOLLARI Isının yayılma yolları ve yayıldıkları ortamlar Isının yayılma yollarını ve yayıldıkları ortamı aşağıda verilen tablodaki gibi özetleyebiliriz. İletim Konveksiyon Işıma İletim Nasıl

Detaylı

a) saf su b) şekerli su c) tuzlu su d) alkollü su a) teneke b) tel c) bilye d) bardak a) doğal gaz b) kömür c) petrol d) linyit

a) saf su b) şekerli su c) tuzlu su d) alkollü su a) teneke b) tel c) bilye d) bardak a) doğal gaz b) kömür c) petrol d) linyit 1) Hangi seçenekteki su, diğerlerinden daha önce donar? a) saf su b) şekerli su c) tuzlu su d) alkollü su 2) Hangi seçenekteki cismin genleşmesi boyuna doğru olur? a) teneke b) tel c) bilye d) bardak 3)

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA MOLEKÜLLER ARASI KUVVETLER Moleküller Arası Kuvvetler Yüksek basınç ve düşük sıcaklıklarda moleküller arası kuvvetler gazları ideallikten saptırır. Moleküller arası kuvvetler molekülde kalıcı

Detaylı

Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu

Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu Su ve çevrenin canlılar için uygunluğu Yeryüzündeki yaşam su içinde ortaya çıkmış ve canlıların karalar üzerine yayılışından önceki 3 milyar yıl boyunca su içinde

Detaylı

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ 1 Amaçlar Amaçlar Saf madde kavramının tanıtılması Faz değişimi işleminin fizik ilkelerinin incelenmesi Saf maddenin P-v-T yüzeylerinin ve P-v, T-v ve P-T özelik diyagramlarının

Detaylı

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer

Detaylı

Maddelerin ortak özellikleri

Maddelerin ortak özellikleri On5yirmi5.com Maddelerin ortak özellikleri Maddelerin ortak özellikleri, ayırt edici özelliklerinin incelenip hallerine göre sınıflandırılmasının yapılması... Yayın Tarihi : 30 Ekim 2012 Salı (oluşturma

Detaylı

Yandaki SOS oyununda toplam 100 tane kutu vardır. Bu oyunda en fazla 100 tane harf kullanabiliriz. MAKSİMUM NEM

Yandaki SOS oyununda toplam 100 tane kutu vardır. Bu oyunda en fazla 100 tane harf kullanabiliriz. MAKSİMUM NEM NEMLİLİK VE YAĞIŞ Su buharına nem denir. Miktarı bazen azalan bazen çoğalan ve yağışları oluşturan nem atmosferin en alt katmanı olan troposferde en çok bulunur. Nem le ilgili olarak nem konusunu, yoğunlaşma

Detaylı

1) Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür

1) Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür 1) Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür Bir bardak suyun içine buz parçaları koyduğumuzda suyun sıcaklığının azaldığını gözlemleriz. Sonuç olarak ısının maddeler üzerindeki en belirgin etkisi sıcaklık

Detaylı

DERS ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ÇALIŞMA YAPRAĞI HAZIRLAMA (MADDELERĐN AYIRT EDĐCĐ ÖZELLĐKLERĐ)

DERS ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ÇALIŞMA YAPRAĞI HAZIRLAMA (MADDELERĐN AYIRT EDĐCĐ ÖZELLĐKLERĐ) DERS ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ÇALIŞMA YAPRAĞI HAZIRLAMA (MADDELERĐN AYIRT EDĐCĐ ÖZELLĐKLERĐ) DERS SORUMLUSU : PROF. DR. Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN Mustafa HORUŞ 20040023 ANKARA/2008

Detaylı

Bir malzemenin kırılma indisi n, ışığın boşluktaki hızının (c) ışığın o malzemedeki

Bir malzemenin kırılma indisi n, ışığın boşluktaki hızının (c) ışığın o malzemedeki Doğa Olayları II Işık ve özellikleri: Işık elektromanyetik bir dalgadır. Yayıldığı veya soğrulduğunda parçacık özelliği gösterir; ivmelenen elektrik yükleri tarafından yayılır. Işık hızı temel bir sabittir.

Detaylı

SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ

SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ Sıcaklık düşürüldükçe kinetik enerjileri azalan gaz molekülleri sıvı hale geçer. Sıvı haldeki tanecikler birbirine temas edecek kadar yakın olduğundan aralarındaki çekim kuvvetleri

Detaylı

Moleküllerarası Etkileşimler, Sıvılar ve Katılar - 11

Moleküllerarası Etkileşimler, Sıvılar ve Katılar - 11 Moleküllerarası Etkileşimler, Chemistry, The Central Science, 10th edition Theodore L. Brown; H. Eugene LeMay, Jr.; and Bruce E. Bursten Sıvılar ve Katılar - 11 Maddenin Halleri Maddenin halleri arasındaki

Detaylı

Dünya ve Uzay Test Çözmüleri. Test 1'in Çözümleri. 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur. Verilen diğer bilgiler doğrudur.

Dünya ve Uzay Test Çözmüleri. Test 1'in Çözümleri. 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur. Verilen diğer bilgiler doğrudur. 5 ve Uzay Test Çözmüleri Test 'in Çözümleri 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur.. Gezegenlerin Güneş'e olan uzaklıkları sırasıyla; Merkür, Venüs,, Mars, Jupiter, Sütarn, Uranıs ve

Detaylı

MOLEKÜL HAREKETİ SICAKLIĞIN DEĞİŞMESİNE YOL AÇAR.

MOLEKÜL HAREKETİ SICAKLIĞIN DEĞİŞMESİNE YOL AÇAR. I S I ENERJİSİ MOLEKÜL HAREKETİ SICAKLIĞIN DEĞİŞMESİNE YOL AÇAR. BÜTÜN MOLEKÜLLER HAREKETLİDİR MOLEKÜLLERİN ISINDIKÇA HIZLARI ARTAR. KATI CİSİMLERİN MOLEKÜLLERİ ÇOK AZ HAREKET EDERLER. SIVILARIN MOLEKÜLLERİ

Detaylı

Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER. Elektriksel Kutuplaşma. Dielektrik malzemeler. Kutuplaşma Türleri 15.4.2015. Elektronik kutuplaşma

Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER. Elektriksel Kutuplaşma. Dielektrik malzemeler. Kutuplaşma Türleri 15.4.2015. Elektronik kutuplaşma Dielektrik malzeme DİELEKTRİK ÖZELLİKLER Dielektrik malzemeler; serbest elektron yoktur, yalıtkan malzemelerdir, uygulanan elektriksel alandan etkilenebilirler. 1 2 Dielektrik malzemeler Elektriksel alan

Detaylı

Bilgi İletişim ve Teknoloji

Bilgi İletişim ve Teknoloji MADDENİN HALLERİ Genel olarak madde ya katı ya sıvı ya da gaz hâlinde bulunur. İstenildiğinde ortam şartları elverişli hâle getirilerek bir hâlden diğerine dönüştürülebilir. Maddenin katı, sıvı ve gaz

Detaylı

MADDE VE IŞIK saydam maddeler yarı saydam maddeler saydam olmayan

MADDE VE IŞIK saydam maddeler yarı saydam maddeler saydam olmayan IŞIK Görme olayı ışıkla gerçekleşir. Cisme gelen ışık, cisimden yansıyarak göze gelirse cisim görünür. Ama bu cisim bir ışık kaynağı ise, hangi ortamda olursa olsun, çevresine ışık verdiğinden karanlıkta

Detaylı

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yvzkymkc@gmail.com 2 Atmosferi hangi coğrafya dalı inceler? Klimatoloji 4 Asal Gazlar 0,96% Oksijen 20,95% Azot 78,07% ASAL GAZLAR

Detaylı

Serüveni 4.ÜNİTE MADDENİN HALLERİ ORTAK VE AYIRDEDİCİ ÖZELLİKLER

Serüveni 4.ÜNİTE MADDENİN HALLERİ ORTAK VE AYIRDEDİCİ ÖZELLİKLER Serüveni 4.ÜNİTE MADDENİN HALLERİ ORTAK VE AYIRDEDİCİ ÖZELLİKLER MADDENİN HALLERİ MADDE MİKTARINA BAĞLI ÖZELLİKLER:(ORTAK ÖZELLİKLER) :Madde miktarının ölçüsüdür. :Maddenin boşlukta kapladığı yerdir Eylemsizlik:Maddenin

Detaylı

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ MADDE Madde kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şeydir. Maddenin aynı zamanda kütlesi hacmi vardır. Maddenin üç fiziksel hali vardır: Katı, sıvı, gaz. HACİM Her maddenin

Detaylı

NEMLİLİK VE YAĞIŞ Su Döngüsü: döngüsü NEMLİLİK nem

NEMLİLİK VE YAĞIŞ Su Döngüsü: döngüsü NEMLİLİK nem NEMLİLİK VE YAĞIŞ Yeryüzünde yaşamın en önemli öğelerinden biri olan su, atmosferde katı, sıvı ve gaz halinde bulunur. Su, her derecede gaz haline geçebilir. Sıcaklık 0 C nin altına düşünce donarak, katı

Detaylı

5. SINIF KİMYA KONULARI

5. SINIF KİMYA KONULARI 5. SINIF KİMYA KONULARI ISI VE SICAKLIK ISI Sıcaklıkları farklı olan maddeler bir araya konulduğunda aralarında enerji alış verişi olur. Alınan ya da verilen enerji ısı enerjisi denir. Isı ve sıcaklık

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 3 : YAŞAMIMIZDAKĐ ELEKTRĐK (MEB)

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 3 : YAŞAMIMIZDAKĐ ELEKTRĐK (MEB) ÖĞENME ALANI : FZKSEL OLAYLA ÜNTE 3 : YAŞAMIMIZDAK ELEKTK (MEB) B ELEKTK AKIMI (5 SAAT) (ELEKTK AKIMI NED?) 1 Elektrik Akımının Oluşması 2 Elektrik Yüklerinin Hareketi ve Yönü 3 ler ve Özellikleri 4 Basit

Detaylı

SU HALDEN HALE GĠRER

SU HALDEN HALE GĠRER SU HALDEN HALE GĠRER SU DÖNGÜSÜ Yeryüzündeki suyun buharlaģıp havaya karıģması, bulutları oluģturması ve yağıģ olarak yeryüzüne dönmesi sürecinde izlediği yola su döngüsü denir. Su buharı soğuduğunda ise

Detaylı

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 ATMOSFER Atmosfer, yerçekimi ile dünyanın çevresinde duran ve dünyayı çepeçevre saran gazlar topluluğudur. Bu gazlar dünya ile

Detaylı

Gökyüzünde Işık Oyunları

Gökyüzünde Işık Oyunları Gökyüzünde Işık Oyunları Serdar Evren Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü serdar.evren@ege.edu.tr IŞINLAR ve GÖLGELER Alacakaranlık Işınları Perspektif Işıklar ve Gölgeler Perspektif Zıt yönde alacakaranlık

Detaylı

ISI,MADDELERİ ETKİLER

ISI,MADDELERİ ETKİLER ISI,MADDELERİ ETKİLER Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür Maddelere verilen ısı,sıcaklığı artırırken maddelerin boyutlarında da değişime neden olur.isının etkisiyle maddelerin boyutlarındaki bu değişime

Detaylı

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi 2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik

Detaylı

Yıldızların: Farklı renkleri vardır. Bu, onların farklı sıcaklıklarda olduklarını gösterir. Daha sıcak yıldızlar, ömürlerini daha hızlı tüketirler.

Yıldızların: Farklı renkleri vardır. Bu, onların farklı sıcaklıklarda olduklarını gösterir. Daha sıcak yıldızlar, ömürlerini daha hızlı tüketirler. Yıldızların Hayatı Yıldızların: Farklı renkleri vardır Bu, onların farklı sıcaklıklarda olduklarını gösterir Daha sıcak yıldızlar, ömürlerini daha hızlı tüketirler. Yıldız Oluşum Bölgeleri Evren, yıldız

Detaylı

Uzaktan Algılama Teknolojileri

Uzaktan Algılama Teknolojileri Uzaktan Algılama Teknolojileri Ders 3 Uzaktan Algılama Temelleri Alp Ertürk alp.erturk@kocaeli.edu.tr Elektromanyetik Spektrum Elektromanyetik Spektrum Görünür Işık (Visible Light) Mavi: (400 500 nm) Yeşil:

Detaylı

YAVRU TEMA EĞİTİM PROGRAMI

YAVRU TEMA EĞİTİM PROGRAMI YAVRU TEMA EĞİTİM PROGRAMI etkinlik rehberi YAŞAMI KEŞFEDİYORUM RENGARENK DOĞAM ETKİNLİK 15 AMAÇ Suyun yeryüzündeki yolculuğu konusunda farkındalık sağlamak ETKİNLİK SÜRESİ: 2 Ders Saati KAZANIMLAR: Fen

Detaylı

METEOROLOJİ SICAKLIK. Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü. İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi

METEOROLOJİ SICAKLIK. Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü. İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi METEOROLOJİ SICAKLIK İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü Sıcaklık havacılıkta büyük bir öneme sahiptir çünkü pek çok hava aracının performans parametrelerinin hesaplanmasına

Detaylı

Sıcaklık (Temperature):

Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.

Detaylı

c harfi ile gösterilir. Birimi J/g C dir. 1 g suyun sıcaklığını 1 C arttırmak için 4,18J ısı vermek gerekir

c harfi ile gösterilir. Birimi J/g C dir. 1 g suyun sıcaklığını 1 C arttırmak için 4,18J ısı vermek gerekir Saf bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 C değiştirmek için alınması gereken ya da verilmesi gereken ısı miktarına ÖZ ISI denir. Öz ısı saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Birimi J/g C dir.

Detaylı

Bölüm 7. Mavi Bilye: YER

Bölüm 7. Mavi Bilye: YER Bölüm 7 Mavi Bilye: YER Japon uzay ajansının (JAXA) AY yörüngesinde bulunan aracı KAGUYA dan Yer in doğuşu ilk defa yüksek çözünürlüklü olarak görüntülendi. 14 Kasım 2007 Yeryüzü: Okyanus tabanındaki büyük

Detaylı

MADDENİN HALLERİ VE ISI ALIŞ-VERİŞİ

MADDENİN HALLERİ VE ISI ALIŞ-VERİŞİ MADDENİN HALLERİ VE ISI ALIŞ-VERİŞİ Maddeler doğada katı - sıvı - gaz olmak üzere 3 halde bulunurlar. Maddenin halini tanecikleri arasındaki çekim kuvveti belirler. Tanecikler arası çekim kuvveti maddeler

Detaylı

ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATMOSFER ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Athmo Nefes Sphere Küre 13000 km. 200 km. Denizler 4 km. ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Atmosfer: Yerkürenin etrafını çevreleyen yoğunluğu yükseklikle azalan,

Detaylı

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.

Detaylı

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-2. İnstagram:kimyaci_glcn_hoca

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-2. İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-2 GERÇEK GAZLAR Gazların davranışlarını açıklayan kinetik teoriye göre; 1. Gaz tanecikleri çok küçük hacme sahip olduklarından kabın hacmine göre gaz taneciklerinin hacmi ihmal edilebilir. 2. Gaz

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü

Ayxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü Azot döngüsü Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar Azot döngüsü 1. Azot bitkiler tarafından organik moleküllerin (A.asit,organik baz vb.)yapısına katılır. 2. Bitkiler azotu sadece NO3-

Detaylı

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü A Grubu Bahar Yarıyılı Bölüm-5 Özeti Ankara Aysuhan OZANSOY

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü A Grubu Bahar Yarıyılı Bölüm-5 Özeti Ankara Aysuhan OZANSOY FİZ FİZİK-II Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü A Grubu 6-7 Bahar Yarıyılı Bölüm-5 Özeti 7.4.7 Ankara Aysuhan OZANSOY Bölüm 5: Sığa ve Dielektrikler. Kondansatörler ve Sığanın Tanımı. Sığanın

Detaylı

MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ A. Isınma ve soğuma

MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ A. Isınma ve soğuma MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ A. Isınma ve soğuma B. Hal değişimi A. Bozunma A. ISINMA VE SOĞUMA Maddeler bulundukları ortamlara bağlı olarak sıcak yada soğuk olabilirler. Isının en önemli özelliklerinden

Detaylı

SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ

SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ Oluşturacağı her 1 g organik madde için bitkinin 500 g kadar suyu kökleriyle alması ve tepe (uç) noktasına kadar taşıyarak atmosfere aktarması gerekir. Normal su düzeyinde hayvan hücrelerinin

Detaylı

4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI

4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 1. Dünya mızın şekli neye benzer? Dünyamızın şekli küreye benzer. 2. Dünya mızın şekli ile ilgili örnekler veriniz.

Detaylı

Yıldızlara gidemeyiz; sadece onlardan gelen ışınımı teleskopların yardımıyla gözleyebilir ve çözümleyebiliriz.

Yıldızlara gidemeyiz; sadece onlardan gelen ışınımı teleskopların yardımıyla gözleyebilir ve çözümleyebiliriz. Yıldızlara gidemeyiz; sadece onlardan gelen ışınımı teleskopların yardımıyla gözleyebilir ve çözümleyebiliriz. Işık genellikle titreşen elektromanyetik dalga olarak düşünülür; bu suda ilerleyen dalgaya

Detaylı

Elektriklenme. Mustafa ÇELİK

Elektriklenme. Mustafa ÇELİK Elektriklenme Mustafa ÇELİK 1. Elektriklenme Yün kumaşa sürtülen ebonit çubuk ve ipek kumaşa sürtülen cam çubuk ile asılı durumda bulunan alüminyum folyo arasında bir çekim etkisi gözlenir. Yün kumaşa

Detaylı

SU ve ÇEVRENİN CANLILAR İÇİN UYGUNLUĞU

SU ve ÇEVRENİN CANLILAR İÇİN UYGUNLUĞU SU ve ÇEVRENİN CANLILAR İÇİN UYGUNLUĞU Suyun polaritesinin etkileri Su molekülünün polar olması hidrojen bağlarının oluşmasına neden olur. 2 Su molekülü Oldukça basit yapılıdır. Tekli bağla bağlı olup

Detaylı

GÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU

GÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU GÜNEŞİN ELEKTROMANYETİK SPEKTRUMU Güneş ışınımı değişik dalga boylarında yayılır. Yayılan bu dalga boylarının sıralı görünümü de güneş spektrumu olarak isimlendirilir. Tam olarak ifade edilecek olursa;

Detaylı

PERİYODİK CETVEL

PERİYODİK CETVEL BÖLÜM4 W Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları esas alınarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, kimyasal özellikleri benzer olan (değerlik elektron sayıları aynı) elementler aynı düşey sütunda yer

Detaylı

Ses Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Ses Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri 3 Ses Dalgaları Testlerinin Çözümleri 1 Test 1 in Çözümleri 1. Ses dalgalarının hızı ortamı oluşturan moleküllerin birbirine yakın olmasına ve moleküllerin kinetik enerjisine bağlıdır. Yani ses dalgalarının

Detaylı

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü Bahar Yarıyılı Bölüm Ankara Aysuhan OZANSOY

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü Bahar Yarıyılı Bölüm Ankara Aysuhan OZANSOY FİZ FİZİK-II Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü 4-5 Bahar Yarıyılı Bölüm-5 8.4.5 Ankara Aysuhan OZANSOY Bölüm 5: Sığa ve Dielektrikler. Kondansatörler ve Sığanın Tanımı. Sığanın Hesaplanması

Detaylı

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç Kaldırma Kuvveti - Dünya, üzerinde bulunan bütün cisimlere kendi merkezine doğru çekim kuvveti uygular. Bu kuvvete yer çekimi kuvveti

Detaylı

HOŞGELDİNİZ MIG-MAG GAZALTI KAYNAKNAĞINDA ARK TÜRLERİ. K ayna K. Sakarya Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi. Teknolojisi.

HOŞGELDİNİZ MIG-MAG GAZALTI KAYNAKNAĞINDA ARK TÜRLERİ. K ayna K. Sakarya Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi. Teknolojisi. MIG-MAG GAZALTI KAYNAKNAĞINDA ARK TÜRLERİ K ayna K K ayna K Teknolojisi Teknolojisi HOŞGELDİNİZ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 1 /47 ELEKTRİK ARKI NASIL OLUŞUR MIG-MAG gazaltı

Detaylı