AVRUPA BİRLİĞİ TEMSİLCİLİĞİ BRÜKSEL A V R U P A P A R L A M E N T O S U T Ü R K İ Y E R A P O R U B İ L G İ N O T U. 1 4 M a r t

Transkript

1 AVRUPA BİRLİĞİ TEMSİLCİLİĞİ BRÜKSEL A V R U P A P A R L A M E N T O S U T Ü R K İ Y E R A P O R U B İ L G İ N O T U 1 4 M a r t T S / B X L / Avrupa Parlamentosu (AP) Dış İlişkiler Komisyonu üyesi Hollandalı Hıristiyan Demokrat Parlamenter Ria Oomen-Ruitjen tarafından kaleme alınan ve 2013 yılında Türkiye deki gelişmelerin değerlendirildiği rapor 3 Mart tarihinde AP Dış İlişkiler Komisyonu nda kabul edilmiş, 12 Mart ta ise AP Genel Kurulu nda onaylanmıştır. Raporda ön plana çıkan konular şunlardır: AB, Türkiye deki reformların bir çıpası olmaya devam etmelidir. Aralık 2006 Avrupa Konseyi sonuç kararları uyarınca Kopenhag kriterlerinin tam olarak karşılanması ve AB nin entegrasyon kapasitesi AB ye üyeliğin esası olmaya devam etmektedir. 11 Aralık 2012 tarihli Konsey kararında da belirtildiği gibi Komisyon un yeni aday ülkelere yönelik müzakere çerçevesi ile ilgili yaklaşımında göre hukukun üstünlüğü AB Genişleme Politikası nın temelini oluşturmaktadır. Bu bağlamda gerekli kurumsal ve yasal reformların yapılması ve uygulamada ilerleme sağlanması için gereken süreyi tanımak amacıyla 23 (yargı ve temel haklar) ve 24 (adalet, özgürlük ve güvenlik) numaralı müzakere başlıkları müzakere sürecinin ilk döneminde ele alınmalıdır. AB Komisyonu Genişleme Stratejisi belgesinde ekonomisi, stratejik konumu ve bölgesindeki önemli rolünün Türkiye yi AB için stratejik bir ortak ve AB nin rekabetçiliği için önemli bir bileşen konumuna getirdiğini belirtmektedir. Türkiye AB ile Ortaklık Anlaşması na Ek Protokol den kaynaklanan yükümlülüğünü sekiz yıldır yerine getirmemektedir. İstikrarın yaygınlaştırılması ve iyi komşuluk ilişkilerinin geliştirilmesi için Türkiye ikili sorunlarını çözme yönündeki çabalarını artırmalıdır. Yakın komşuları ile sürmekte olan ikili anlaşmazlıklarını, kara ve deniz sınırları ile hava sahası konularında çözüme kavuşturulmamış yasal yükümlülüklerini Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve uluslararası hukuka göre çözüme kavuşturmalıdır. Türkiye enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, petrol, gaz ve elektriğin komşu ülkelerden AB ye ulaştırılmasında önemli bir rota konumundadır. Bunlara ek olarak Türkiye nin yenilenebilir enerji kaynakları hem Türkiye hem de AB nin sürdürülebilir ve düşük karbonlu ekonomiye geçişi için önemli potansiyel sunmaktadır. Hukuk sisteminin işlemesi için yolsuzluğun her kademede önlenmesi gereklidir. T Ü S İ A D B U S I N E S S E U R O P E Ü Y E S İ D İ R - A V R U P A Ö Z E L S E K T Ö R K O N F E D E R A S Y O N U bxloffice@tusiad.org

2 İnandırıcı bir bağlılık ve güçlü demokratik temeller Avrupa Parlamentosu, AB Komisyonu Türkiye İlerleme Raporu nun sonuçlarında belirtilen Türkiye nin stratejik bir ortak olduğu ve raporun öncesindeki on iki aylık süre içerisinde reformlarda önemli ilerlemeler sağlandığı görüşünü paylaşmaktadır. Türkiye de yönetimde saydamlık ve hesap verebilirliğin güvence altına alınması için daha fazla reforma ihtiyaç bulunmaktadır. Toplumda ve özellikle siyasi partiler arasında diyalog teşvik edilmeli, sivil toplumun güçlendirilmesi sürecine devam edilmelidir. Temel haklara saygı, hukukun üstünlüğü ve güçler ayrılığı ilkesi demokrasinin temelidir. Gerçek demokratik bir ülke için tarafsız ve bağımsız yargının önemi vurgulanmaktadır. AB ve Türkiye arasındaki müzakerelerin dönüştürücü gücü olduğu da not edilerek, iki taraf arasındaki yakın diyalog ve işbirliğinin reform süreci açısından önemli olduğu vurgulanarak, 22 numaralı müzakere başlığının açılmasının olumlu bir gelişme olduğu belirtilmektedir. AB ile Türkiye arasında, geri kabul anlaşmasının imzalanması ve 16 Aralık ta vize muafiyeti diyalogunun başlatılması olumlu gelişmelerdir. Geri kabul anlaşmasının uygulamaya konulması kapsamında AB Türkiye ye tüm teknik ve mali yardımı sağlamalıdır. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü nün kurulması ve Yabancılar ve Uluslararası Koruma Yasası nın uygulamaya konulması Türkiye nin sığınmacılara uluslararası koruma sağlaması ve mülteciler için insan haklarının güvence altına alınması yolunda olumlu gelişmelerdir. AB ye doğru yasadışı göçte bir geçiş ülkesi durumunda olan Türkiye ile geri kabul anlaşmasının bir an önce kabul edilmesi ve tüm AB üye ülkelerinde yürürlüğe girmesi önemlidir. Türkiye ve AB Komisyonu vize serbestîsi ile ilgili ilerleme sağlamak üzere çalışmalarını sürdürmelidir. Kopenhag Kriterlerinin Karşılanması Türkiye de yüksek düzeyde yolsuzluk iddiaları ile ilgili son dönemde ortaya çıkan gelişmeler derin endişe kaynağıdır. Soruşturmaları yürüten savcı ve emniyet görevlilerinin görevlerinden alınmaları yargı bağımsızlığına aykırı oluşu ve soruşturmaların saygınlığını olumsuz etkileyecek olması nedeniyle üzüntüyle karşılanmaktadır. Hükümet, yargı, polis ve medya arasındaki güvenin ortadan kalkması üzüntü vericidir. Hükümet, demokratik ilkelere tam olarak bağlı olmalı ve yolsuzluklarla ilgili soruşturma ve takibata müdahaleden kaçınmalıdır. Hükümete yolsuzlukla mücadele konusunda vermiş olduğu taahhütler hatırlatılmakta, bu kapsamda Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO) tarafından 2005 yılında oluşturulan raporlarda belirtilen tavsiyelerin uygulanmasının önemi vurgulanmaktadır. Türk hükümetine Sayıştay ın ilgili uluslararası standartlara uygun bir biçimde etkin çalışmasını sağlaması yönünde çağrıda bulunulmaktadır. Bu çerçevede Sayıştay ın kolluk güçleriyle ilgili - 2 -

3 raporları dâhil tüm raporlarına kamuoyunun ve TBMM nin erişimi sağlanmalıdır. Tüm bakanlıklar Sayıştay ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır. Yargı makamına bağlı bir adli polis gücü oluşturulması ihtiyacı bulunmaktadır. Çağdaş demokratik devletlerde kuvvetler ayrılığının hayati önemline dikkat çekilmekte ve TBMM nin Türkiye nin siyasi siteminde siyasi yelpazenin tümünü kapsayacak biçimde diyalog ve oydaşma yaratma için oynaması gerektiği önemli role dikkat çekilmektedir. Türkiye de siyasi kutuplaşma ve hükümet ile muhalefetin ana reformların ve yeni anayasa taslağının hazırlanmasında isteklilik görülmemesi kaygı yaratmaktadır. Hükümet ve muhalefet başta olmak üzere tüm siyasi aktörler kamu kurumları içerisinde çoğulcu bir vizyonun geliştirilmesi ve devlet ile toplumun çağdaşlaşması ve demokratikleşmesi için birlikte çalışmalıdır. Sivil toplum örgütlerinin toplumdaki rolü son derece önemlidir, bu çerçevede reform süreciyle ilgili kamuoyuna gerekli düzeyde bilgilendirme yapılması gerekmektedir. Siyasi çoğunluğa ilgili reformların tasarlanmasında diğer siyasi güçlerin ve sivil toplum örgütlerinin etkin bir şekilde dâhil edilmesi ve reform tasarlama süreçlerinde farklı çıkar ve görüşlerin kapsayıcı bir şekilde dikkate alınması çağrısı yapılmaktadır. Anayasa reformu Türkiye de çağdaşlaşma ve demokratikleşme sürecinde en öncelikli konumda yer almalıdır. Memurların, polis ve kolluk güçlerinin dini, etnik ve siyasi bağlılıkları temelinde sistematik olarak fişlenmesi iddialarından kaygı duyulmaktadır Anayasa değişiklik paketinin uygulanmasında, özellikle kişisel verilerin güvenliği, askeri yargı ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için pozitif ayrımcılık kanunlarının kabulünde acilen ilerleme kaydedilmeli ve kabul edilen yasalar etkin bir biçimde uygulanmalıdır. Anayasa Uzlaşma Komisyonu nun 60 anayasa değişikliği üzerinde uzlaşma sağlamış olması memnuniyet verici olmakla birlikte, komisyonun çalışmalarının askıya alınması ve bu alanda ilerlemenin durmuş olması kaygı verici bulunmaktadır. Türkiye de yeni bir anayasa yapım çalışmalarının devam etmesinin, bu çalışmalar çerçevesinde etkin bir kuvvetler ayrılığı sistemi ve tüm bireylerin eşit haklarını teminat altına alan bir vatandaşlık tanımı konusunda oydaşmaya varılmasının önemine dikkat çekilmektedir. Avrupa Konseyi üyesi olan Türkiye bu çalışmalar kapsamında Venedik Komisyonu ile etkin bir diyalog oluşturmaya teşvik edilmekte, anayasal reform sürecinin saydam ve kapsayıcı bir şekilde, sivil toplumu tüm etaplarda tam olarak sürece dâhil eden bir biçimde gerçekleşmesinin önemine vurgu yapılmaktadır. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Komisyonu (HSYK) na ilişkin yeni yasal düzenlemeden duyulan derin kaygı dile getirilmektedir. Bu düzenleme ile Adalet Bakanı na verilen güçlü ve merkezi rolün demokratik sistemlerde kuvvetler ayrılığının tam işlerliğinin bir ön koşulu olan bağımsız yargı ilkesine uygun olmadığı vurgulanmaktadır. HSYK üyelerinin seçimi, HSYK nın yapısı ve çalışmasıyla ilgili kurallar AB standartlarına uygun olmalıdır. Hükümet yeni HSYK yasal düzenlemesi konusunda AB Komisyonu ve Venedik Komisyonu ile yakın istişare içinde olmalı, yasal düzenleme bu kurumların tavsiyeleri yönünde gözden geçirilmelidir

4 30 Eylül 2013 tarihinde hükümet tarafından sunulan demokratikleşme paketi memnuniyet vericidir. Bu paketin en hızlı ve tam biçimde uygulanması, bu kapsamda uygulayıcı yasal düzenlemelerin hazırlanmasında muhalefet ve ilgili sivil toplum örgütleriyle istişare içinde olunması için çağrıda bulunulmaktadır. %10 seviyesinde bulunan seçim barajının indirilmesini de kapsayan seçim sisteminin gözden geçirilmesi sürecinde demokrasinin güçlendirilmesi ve toplumda mevcut çoğulculuğun daha iyi yansıtılması için Türk toplumunun tüm kesimlerinin temsil edilmesi sağlanmalıdır. Kapsayıcı bir ayrımcılıkla mücadele yasal düzenlemesinin yapılması ve bir ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik idaresinin kurulması acil bir ihtiyaçtır. Ayrımcılıkla mücadele kapsamında nefret suçları konusundaki yasal çerçevenin LGBTI bireyleri de kapsayacak şekilde tüm vatandaş ve toplulukları koruma altına alması sağlanmalıdır. Alevi toplumunun haklarının iyileştirilmesi için ivedilikle adımlar atılmalı, Roman vatandaşların karşı karşıya kaldıkları ayrımcılığın önlenmesi için ek adımlar atılmalı ve bu vatandaşların iş gücüne kazandırılması ve okul bırakma oranlarının azaltılması için çalışmalar yapılmalıdır te işlerlik kazanan ve bireylere temel hak ve özgürlüklerinin korunması için ek mekanizmalar sunan Ombudsman Kurumu ve Türkiye İnsan Hakları Kurumu nun kurulması memnuniyet vericidir. Gezi Parkı protestolarında göstericiler ve polis memurları arasında hayatını kaybedenler olmasından, polis tarafından aşırı güç kullanımından ve bazı marjinal grupların şiddet eylemlerinden duyulan derin üzüntü belirtilmiştir. Gezi Parkı protestoları Türkiye de canlı bir sivil toplum bulunduğuna ve acil bir biçimde temel ilkelerin desteklenmesi için daha yoğun diyalog ve reform ihtiyacına dikkat çeken bir işaret olarak yorumlanmaktadır. Gezi Parkı protestolarına katılan vatandaşlara karşı aşırı şiddet kullanımı, can kaybı ve ciddi yaralanmalardan sorumlu devlet yetkilileri ve polis memurlarının mahkemelerce cezalandırılmaması esefle karşılanmaktadır. İçişleri Bakanlığı tarafından açılan idari soruşturmalar, adli soruşturmalar ve Ombudsman kurumu tarafından Gezi Parkı ile ilgili başvurular sonucu açılan soruşturmalar hukukun üstünlüğüne tam bağlılık gösterilmesi ve sorumluların adalete teslim edilmesi için yeni bir olanak olarak memnuniyetle karşılanmaktadır. Bu soruşturmalar sonucunda gerekli iç denetim mekanizmalarının kurulması ve polis tarafından işlenen suçlar konusunda bağımsız bir denetim kurumu oluşturulması çağrısı yapılmaktadır. Toplantı özgürlüğüne saygı için geniş kapsamlı reformlar yapılmalıdır. İçişleri Bakanlığı ve polis gücüne toplumsal gösterilere daha kısıtlı müdahale yöntemleri oluşturması, özellikle tıbbi personel, avukatlar ve protestocuların temel haklarını teminat altına alan diğer profesyoneller gözaltına alınmaması ya da çalışmalarının engellenmemesi çağrısında bulunulmaktadır. Daha önce görülmemiş çaptaki bu protestoların birçok Türk vatandaşının daha derin demokrasi yönündeki meşru özlemlerini yansıttığı değerlendirilmekte, demokratik toplumlarda hükümetlerin tüm vatandaşların din ve inanç özgürlüğüne karşı hoşgörülü olması ve bu özgürlükleri teminat altına alması gerektiği hatırlatılmaktadır. Bu çerçevede, hükümete Türk toplumunun çoğulculuğuna ve zenginliğine saygı duyulması çağrısı yapılmaktadır. Türk medyasında Gezi Parkı olaylarının son derece kısıtlı bir biçimde verilmesi ve hükümetin olaylara tepkisini eleştiren gazetecilerin işten çıkarılması son derece kaygı vericidir. İfade - 4 -

5 özgürlüğü ve dijital ve sosyal medya için de geçerli olan çoğulcu medya ilkeleri AB nin önemli değerleridir. Bağımsız bir basın vatandaşların toplu karar verme mekanizmalarına bilinçli biçimde katılımını sağladığı için demokratik bir toplum için elzemdir. İnternete erişime aşırı denetim getiren yeni internet yasasının ifade özgürlüğü, araştırmacı gazetecilik, demokratik denetim ve siyasi yönden çeşitli bilgiye internet üzerinden erişimi ciddi anlamda etkileme olasılığı bulunmaktadır. Bu yasa AB ve AGİT tarafından belirtilen kaygılar ışığında medya bağımsızlığı ve ifade özgürlüğü alanındaki AB standartlarına uygun biçimde gözden geçirilmelidir. Türkiye de medya ağlarının çoğunun çeşitli sektörlerde çıkarları olan büyük holdinglerin elinde bulunması nedeniyle duyulan kaygı bir kez daha dile getirilmektedir. Medya organı sahipleri ve gazetecilerin otosansür uygulaması kaygı verici ve yaygın bir uygulamadır. Hükümeti eleştiren gazetecilerin görevine son verilmesinden ve özellikle önemli muhalif medya organlarının sahiplerini cezalandırmak için kullanılan yöntemlerden ciddi endişe duyulmaktadır. Yargılama öncesi ve süresince tutuklu bulunan gazetecilerin sayısının çokluğunun ifade ve basın özgürlüğünü temelinden sarstığı değerlendirilmekte, adli makamlara bu davaları bir an evvel değerlendirme ve karara bağlama çağrısı yapılmaktadır. Kamu hizmeti amaçlı medyanın demokrasi için önemi vurgulanmakta, Türk hükümetinden kamu hizmeti amaçlı medyanın AB standartlarına uygun olarak bağımsızlık ve sürdürülebilirlik ilkelerine uygun çalışmasının sağlanması istenmektedir. Yeni internet ve HSYK yasal düzenlemelerinin yapım süreçlerinde gerçek anlamda bir diyalog ve danışma gerçekleşmemiş olması derin kaygı ve memnuniyetsizlik yaratmıştır. İnternet ve HSYK alanındaki yeni düzenlemelerin Türkiye yi Kopenhag Kriterleri ni yerine getirme yolunda bir ülke olmaktan uzaklaştırmakta olduğu değerlendirilmektedir. Hükümete bu iki yasa ve gelecekte özellikle medya ve yargı konusunda yapılacak yasal düzenlemelerde AB ile yapıcı bir diyaloga girilmesi tavsiye edilmektedir. Bu kapsamda Türkiye müzakere sürecine yeniden ivme kazandırmak ve AB perspektifine bağlılığını göstermek için bu iki yasanın yeniden düzenlenmesi de dâhil olmak üzere adımlar atmaya davet edilmektedir de AP tarafından kurulan Türkiye de Gazetecilerin sanık oldukları davaları İzleme Geçici Heyeti ara dönem raporunu 2013 te sunmuştur. Nihai rapor 1 Nisan 2014 tarihinde sunulacaktır. Ergenekon Davası nın aşırı geniş kapsamı ve yargı sürecindeki noksanlıklar, Balyoz Davası nda tutarsız deliller kullanıldığına dair iddialar bu davaların kararlarını toplumda tartışılır hale getirmektedir. Diğer davalardaki noksanlıklar göz önünde bulundurarak, KCK davası Türkiye nin demokratik kurumlarının ve yargınsın gücünü ve düzgün, bağımsız, tarafsız ve saydam işleyişi ile temel haklara saygıya sıkı ve koşulsuz bağlılığını göstermelidir. Ankara daki AB Delegasyonu Ergenekon, Balyoz ve KCK davalarındaki gelişmeleri, olası temyiz süreçlerini ve tutukluluk koşullarını yakından takip etmeye ve AB Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu na geri bildirim yapmaya davet edilmektedir. Füsun Erdoğan ve Pınar Selek davalarına özellikle dikkat çekilmekte, bu davaların Türkiye nin yargı sistemindeki noksanlıkları ortaya çıkaran örnekler olduğu görüşü benimsenmektedir. Pınar Selek e karşı açılan davaların 16 yıl sürmüş olması kaygı vericidir. Tüm davalar hukukun - 5 -

6 üstünlüğüne saygı çerçevesinde ve uygun koşullar sağlanarak saydam bir biçimde sürdürülmelidir. 3. Yargı Reform Paketi nin uygulanması birçok tutuklunun salıverilmesini sağlamıştır. 4. Yargı Reform Paketi de Türk yargısını AB standartları ve ilkelerine yaklaştırmak yolunda önemli bir adım olarak memnuniyetle karşılanmaktadır. Bu kapsamda ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü ve toplantı özgürlüğü ile halkı şiddete ve terör eylemlerine kışkırtma ayrımının yapılması önemlidir. Yine suçu ya da suçluyu övme suçunun kamu düzenine açık ve muhtemel tehlike yarattığı durumlara indirgenmesi önemlidir. Son olarak bir örgüt adına örgüt üyesi olmadan suç işleme suçunun sadece silahlı örgütleri kapsayacak şekilde daraltılması da olumlu bir gelişmedir. HSYK tarafından çok sayıda hâkim ve savcının insan hakları alanında eğitilmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadının işlevsel olarak anlaşılması için gerçekleştirilen girişimler memnuniyetle karşılanmaktadır. Hükümet Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı temelinde bir İnsan Hakları Eylem Planı kabul etmeye teşvik edilmektedir. Bu eylem planı ışığında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin Türkiye tarafından ihlal edildiğinin belirlendiği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında yer verilen sorunlar ele alınmalıdır. Hükümet temel hakların korunması ve desteklenmesi için yargı reformlarını devam ettirmeye teşvik edilmektedir. Bu çerçevede terörle mücadele yasasının gözden geçirilmesi önceliklidir. Türkiye suçların cezasız kalmasıyla mücadele etmeye ve Uluslararası Ceza Mahkemesi nin Roma Statüsü ne taraf olmak için çabalarını artırmaya davet edilmektedir. Yargı ve Temel Haklar konulu 23. Başlık ve Adalet, Özgürlük ve Güvenlik konulu 24. Başlık ın müzakere sürecinin erken safhalarında açılarak, müzakerelerin sonuna doğru kapatılmasının önemi tekrar vurgulanmaktadır. Bu uygulama AB Komisyonu nun yeni aday ülkeler için geliştirdiği yeni yaklaşımla uyum içerisindedir. Söz konusu başlıkların açılması resmi açılış kriterleri çerçevesinde tanımlanan şartların yerine getirilmesi ile mümkün olacağından 23. ve 24. Başlıkların resmi açılış kriterlerinin Türkiye ye bildirilmesi Türkiye ye net bir yol haritası oluşturacaktır. Böylece özellikle adli sistem olmak üzere Türkiye deki reform sürecinin AB standartlarıyla uyum içerisinde ilerlemesi için net bir hedef belirlenecektir. AB Konseyi, resmi açılış kriterleriyle belirlenen şartların yerine getirilmesi kaydıyla 23. ve 24. Başlıkların müzakerelerini başlatmaya davet edilmektedir. Bu bağlamda Türkiye mümkün olan en iyi düzeyde işbirliği içinde olmaya davet edilmektedir. AB Komisyonu gecikme olmadan Pozitif Gündem çerçevesinde yargı ve temel haklar ve adalet, özgürlük ve güvenlik alanında Türkiye ile daha fazla diyalog geliştirmeye ve işbirliğini desteklemeye davet edilmektedir. Vakıflar Meclisi nin Hükümetin demokratikleşme paketi çerçevesindeki vaadine uygun olarak tarihi Mor Gabriel Manastırı Vakfı'na ait arazilerin iadesi yönünde aldığı karar memnuniyetle karşılanmaktadır. Tüm dini cemaatlerin mülkiyet haklarının yeniden sağlanmasına yönelik uygun yasal çerçevenin oluşturulması için yapılan çalışmaların devamlılığının önemi vurgulanmaktadır. Düşünce, din ve vicdan özgürlüğüne yönelik reform çalışmalarının devam etmesinin öneminin altı çizilmektedir. Bu yönde dini cemaatlere tüzel kişilik elde etme hakkının sağlanması, rahiplerin eğitimi, atamaları ve halef olmalarının önündeki tüm engellerin kaldırılması, bu alanda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin tüm ilgili kararları ve Venedik Komisyonu nun önerileriyle - 6 -

7 uyum içerisinde olunması ve dine dayalı tüm ayrımcılık çeşitlerinin ve engellerin giderilmesi gerekmektedir. Türk Hükümeti Alevi cemaatinin cemevlerinin ibadet yeri olarak tanınmasına yönelik taleplerini değerlendirmeye davet edilmektedir. Heybeliada Ruhban Okulu nun hızla yeniden açılmasının ve Fener Rum Patriği nin "Ekümenik Patrik" sıfatıyla anılmasının önündeki tüm engellerin kaldırılmasının öneminin altı çizilmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yürütülen kadına karşı şiddete ilişkin veri tabanı oluşturulması çalışmaları desteklenmektedir. Aile içi şiddete maruz kalan kadınlar için sığınma evlerinin oluşturulmasına yönelik mevcut müktesebatın, yerel yönetimlerin sığınma evi açmadıkları bölgelerde uygun bir takip mekanizmasıyla desteklenmesi istenmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı nın tamamen ortadan kaldırılması gereken erken yaşta zorunlu evlilikler üzerine cezaların artırılmasına yönelik çalışmaları desteklenmekte ve Bakanlık bu yönde devam etmeye teşvik edilmektedir. Bakanlık aynı zamanda kan davasının tamamen ortadan kaldırılması için daha fazla çaba göstermeye davet edilmektedir. Kadınlara yönelik sosyal ve ekonomik kapsayıcılığın yetersizliğine ve kadınların siyaset ve idari işlerde yüksek seviyelerde işgücüne katılımının düşük seviyelerde takip etmeye devam etmesine yönelik endişeler yeniden ifade edilmektedir. Bu bağlamda Türk Hükümeti kadınların Türkiye nin ekonomik ve siyasi dokusunda daha merkezi bir rol almasını destekleyecek tedbirleri benimsemeye teşvik edilmektedir. Tüm siyasi partiler kadınların siyasete aktif olarak katılımını teşvik etmeye yönelik somut adımlar atmaya davet edilmektedir. Kadınlara yönelik sosyal ve ekonomik kapsayıcılığın desteklenmesi çerçevesinde eğitim ve profesyonel eğitimin yanı sıra cinsiyet eşitliğinin tüm yasama ve yasaların uygulanması süreçlerinde odak noktası olarak alınmasının önemi vurgulanmaktadır. Kürt sorununun PKK ile müzakereler temelinde terör eylemlerine tamamıyla son verilmesi hedefiyle çözüme ulaştırılmasına yönelik hükümet girişimi kuvvetle desteklenmektedir. Tüm Türk vatandaşlarının temel haklarının gerçek anlamda sağlanmasına yönelik talepleri yerine getirme genel hedefiyle Hükümet devlet okullarında Kürtçe eğitim dâhil olmak üzere Kürt topluluğunun sosyal, kültürel ve ekonomik haklarının desteklenmesine yönelik reform çalışmalarını gerçekleştirmeye teşvik edilmektedir. Bu yöndeki çalışmalar tüm ilgili paydaşlarla uygun düzeyde istişareye dayanmalıdır. Kürt sorunu üzerine çalışan gazeteci ve yazarlara karşı açılan çok sayıda dava ve KCK davalarıyla bağlantılı olarak birçok Kürt siyasetçi, belediye başkanı, yerel meclis üyeleri, sendika üyeleri, avukatlar, protestocular ve insan hakkı savunucularının tutuklanmasına yönelik endişeler ifade edilmektedir. Muhalefet müzakere sürecini ve reform çalışmalarını tüm Türk toplumunun faydası için önemli bir adım olarak değerlendirerek aktif destek sağlamaya davet edilmektedir. Türk yetkililer ve AB Komisyonu 22. Başlık müzakereleri kapsamında güneydoğu bölgesinde sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi için hangi Katılım Öncesi Yardım Aracı programının kullanılabileceğinin değerlendirilmesine yönelik yakın işbirliği yapmaya davet edilmektedir. Türk Hükümeti tarafından Gökçeada da bulunan Rum azınlık okulunun yeniden açılmasına yönelik niyet açıklamasının beklendiği şekilde hızla uygulamasına geçilmesi memnuniyetle - 7 -

8 karşılanmıştır. Bu durum Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi nin 1625(2008) sayılı kararıyla uyum içerisinde Gökçeada ve Bozcaada nın iki kültürlü karakterinin korunmasına yönelik olumlu bir adımdır. Öte yandan özellikle mülkiyet hakları olmak üzere Rum azınlıkların karşılaştığı sorunların ele alınması için daha fazla çaba gerekmektedir. Bu bağlamda bu azınlık grubuna mensup olan kişi sayısındaki azalma göz önünde bulundurularak, Türk Hükümeti adaya dönmek isteyen azınlık ailelerini teşvik etmeye ve desteklemeye davet edilmektedir. Sosyal diyalog ve sosyal ortakların katılımı çoğulcu bir refah toplumu geliştirilmesinde ve sosyal ve ekonomik kapsayıcılık sağlanmasında hayati öneme sahiptir. Sosyal politika ve istihdam alanlarında daha fazla ilerleme sağlamanın önemi vurgulanmaktadır. Bu bağlamda özellikle işçi sendikalarının tam ve etkin işleyişinin önündeki tüm engellerin kaldırılması, ulusal bir istihdam stratejisinin belirlenmesi, kayıtsız çalışmanın ele alınması, sosyal koruma mekanizmalarının kapsamının genişletilmesi, kadınlar ve engelliler arasında istihdam oranlarının artırılması konuları öne çıkarılmaktadır. Kamu sektöründe ve özellikle KOBİ ler olmak üzere özel sektörde işçi sendikalarının hakları üzerine yeni yasanın uygulaması not edilmektedir. Türkiye ilgili yasanın Uluslararası Çalışma Örgütü standartlarıyla tam uyum içerisinde olması için gerekli değişiklikleri yapmaya davet edilmektedir. Sosyal politika ve İstihdam konulu 19. Başlık ın açılmasının önemi vurgulanmaktadır. İyi komşuluk ilişkileri geliştirilmesi Türkiye ve Yunanistan ın ikili toplantılar dâhil olmak üzere ikili ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik sürmekte olan çabaları not edilmektedir. Yunan karasularının genişletilmesi olasılığına karşı 1995 yılında TBMM de kabul edilen ve böyle bir hareketin savaş sebebi (casus belli) sayılacağını belirten karar önergesinin halen yürürlükte olması üzücüdür. Türk Hükümeti Yunanistan ın hava sahası ve karasularının ihlali ile Yunan adaları üzerinde Türk Ordusu tarafından gerçekleştirilen askeri uçuşlara son vermeye davet edilmektedir. Türk Hükümeti AB müktesebatı kapsamında olan BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ni vakit kaybetmeden imzalamaya ve onaylamaya davet edilmektedir. Bu bağlamda G. Kıbrıs ın münhasır ekonomik bölgesinin meşruiyeti tekrar edilmekte ve Türkiye tüm AB üye ülkelerinin kendi egemenlikleri altındaki kara veya su sahasında doğal enerji kaynakları aramaları dâhil olmak üzere tüm egemenlik haklarına saygı göstermeye davet edilmektedir. Adadaki her iki toplum için de adil ve kalıcı bir çözüm yoluyla Kıbrıs ta birleşme sağlanmasına olan kuvvetli destek tekrarlanmaktadır. Bu bağlamda her iki toplumun liderlerinin Kıbrıs ın birleşmesine yönelik müzakere sürecinin yeniden başlayacağına ilişkin ortak duyuruları memnuniyetle karşılanmıştır. Aynı şekilde tarafların iki toplumlu ve siyasi eşitliğe sahip iki bölgeli federasyonu içeren ve birleşmiş Kıbrıs ın BM ve AB üyesi olarak tek bir uluslararası tüzel kişiliği, tek bir egemenliği ve tek bir birleşmiş Kıbrıs vatandaşlığına dayalı olacağı bir çözüme bağlılıkları memnuniyetle karşılanmaktadır. Görüşmelerin başarıyla sonuçlanması için her iki tarafın da olumlu bir atmosfer yaratması ve müzakere sürecini güven inşa edecek tedbirlerle desteklemesi övgüyle karşılanmaktadır

9 Adil, kapsamlı ve kalıcı bir çözüme ulaşılması için ilgili BM Güvenlik Konseyi kararıyla uyum içerisinde Türkiye, BM Türkiye askeri güçlerini K.Kıbrıs tan çekmeye başlamaya ve BM Güvenlik Konseyi nin 550 (1984) sayılı kararıyla uyum içerisinde Magosa daki yasak bölge sınırları içinde olan BM kampına transfer etmeye davet edilmektedir. G. Kıbrıs sürmekte olan müzakere sürecini destekleyecek olumlu atmosfere katkı sağlayacak şekilde ve AB gümrük denetiminde Magosa Limanı nı açmaya ve Kıbrıs Türklerinin herkes tarafından kabul görecek şekilde yasal olarak ticaret yapmalarına izin vermeye davet edilmektedir. G. Kıbrıs Hükümeti tarafından tüm bu konuları ele alan öneriler not edilmektedir. Belediye Başkanı Alexis Galanos ve Belediye Başkanı Oktay Kayalp ın 10 Aralık 2013 de birleşmiş Magosa ya olan kuvvetli desteklerini dile getirdikleri ortak açıklama memnuniyet yaratmıştır. Türkiye, Kayıp Şahıslar Komitesi nin K.Kıbrıs taki askeri bölgelere erişimini kolaylaştırmıştır. Bu adım olumlu karşılanmaktadır ve önümüzdeki dönemde Komite nin kayıp kişilerin bulunması için yürüttüğü çalışmalarda arşiv ve askeri bölgelere erişim ihtiyaçlarının daha iyi karşılanması beklenmektedir. Doğu Akdeniz de tutarlı ve kapsamlı bir güvenlik yaklaşımının önemi vurgulanmaktadır. Türkiye Kıbrıs dâhil olmak üzere AB - NATO işbirliğine karşı olan vetosunu kaldırarak AB ve NATO arasındaki diyaloga izin vermeye davet edilmektedir. Aynı zamanda G. Kıbrıs Türkiye nin Avrupa Savunma Ajansı na katılımına karşı vetosunu kaldırmaya davet edilmektedir. Türkiye ve Ermenistan hiçbir ön koşul olmadan diplomatik ilişkilerin oluşturulması üzerine gerekli protokolleri onaylayarak, sınırları açarak ve özellikle sınırlararası işbirliği ve ekonomik bütünleşme konuları olmak üzere aktif olarak ilişkileri iyileştirerek ilişkilerin normalleşmesi yönünde acilen ilerlemelidir. AB-Türkiye işbirliğinin güçlendirilmesi Türkiye nin AB - Türkiye Ortaklık Anlaşması Ek Protokolü nü tam olarak ve ayırım gözetmeden tüm AB üye ülkelerine karşı uygulamayarak sorumluluklarını yerine getirmeyi reddetmesinden üzüntü duyulmaktadır. Bu durumun müzakere sürecine derin etkileri geçerliliğini korumaya devam etmektedir. Türkiye AB nin altıncı büyük ticaret ortağı olma özelliğini korumaktadır. AB ise Türkiye nin en büyük ticaret ortağıdır. Türkiye nin toplam ihracatının %38 i AB ile gerçekleşmektedir ve %71 oranıyla AB, Türkiye ye gelen doğrudan yabancı yatırımların en büyük kaynağıdır. AB Komisyonu tarafından yürütülen AB - Türkiye Gümrük Birliği Anlaşması nın taraflar üzerindeki etkilerine ve anlaşmanın güncellenmesi için yöntemlere ilişkin değerlendirme memnuniyetle karşılanmaktadır. Türkiye malların serbest dolaşımına engel oluşturan tüm kısıtlamaları acilen kaldırmaya davet edilmektedir. Türkiye nin enerji terminali olarak stratejik konumu ve yenilenebilir enerji kaynaklarının zenginliği düşünülerek AB ve Türkiye arasında enerji alanında yakın işbirliğinin geliştirilmesi ve bu bağlamda uygun bir yasal düzenleme çerçevesi sağlayacak olan Enerji konulu 15. Başlık ın müzakerelere açılması değerlendirilmelidir

10 AB enerji politikasının belirlenme sürecine Türkiye nin dâhil edilmesi önemlidir. İklim değişikliği, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanındaki önceliklerin ve yeşil enerji alanında olası AB Türkiye işbirliği modellerinin ele alınması gerektiğinin altı çizilmektedir. AB Komisyonu Türkiye deki yenilenebilir enerji, enerji şebekesi ve enerji ağlarının bağlantısallığına yönelik projelerin finansmanına öncelik vermeye davet edilmektedir. Türkiye, projelerin büyüklüğü temelinde ayırım yapılmadan tüm projelerde çevresel etki değerlendirmesine tam olarak uymalıdır. Türkiye nin Bosna-Hersek başta olmak üzere Güneydoğu Avrupa ya yönelik artan çalışmaları not edilmektedir. Bu bağlamda Türk makamları AB Ortak Dış ve Güvenlik Politikası ile uyum içerisinde pozisyon belirlemeye ve diplomatik faaliyetlerin AB Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisiyle eşgüdümlü olarak yürütülmesinin yanı sıra AB üye ülkeleriyle bu alandaki işbirliğinin güçlendirilmesine teşvik edilmektedir. Türkiye tarafından yaklaşık 1 milyon Suriyeliye sağlanan destek memnuniyetle karşılanmaktadır. Suriye nin demokratik dönüşümüne destek sağlamayacak ve insan hakları ihlalleri gerçekleştirmiş grupların ve bu gruplara fayda sağlayabilecek silahların sınırlardan geçişine izin verilmemesi için sınırların yakından denetlenmesi istenmektedir. Suriye de siyasi bir çözümün desteklenmesi ve özellikle Ürdün, Lübnan, Iran ve Irak a vurgu yaparak bölgedeki siyasi ve ekonomik istikrarın desteklenmesi için AB, Türkiye ve diğer uluslararası paydaşların ortak bir stratejik vizyon geliştirmesi gerekmektedir. Suriyeli Alevilerin zor şartlar altında olduğuna ve büyük şehirlerin sınırlarında sığınma arayışında olduklarına dikkat çekilerek, Türkiye yardımların etkin olarak bu topluluğa ulaşmasını sağlamaya davet edilmektedir. Mültecilerin özellikle eğitim ve istihdama erişimi güvence altına alınmalıdır. Aynı zamanda mülteci topluluklarının mülteci kamplarına yakın olan şehir ve kasabalar üzerindeki sosyoekonomik etkileri de değerlendirilmelidir. AB Komisyonu, AB üye ülkeleri ve uluslararası toplum mülteci topluluğuna yardım sağlanmasına yönelik Türkiye ile yakın işbirliği içinde olmaya davet edilmektedir. * * *