SAĞLIK VE SOSYAL HİZMET EMEKÇİLERİ SENDİKASI Kasım 2012

Transkript

1 SAĞLIK VE SOSYAL HİZMET EMEKÇİLERİ SENDİKASI Kasım 2012

2 SUNUŞ 1980 lerde başlayan, 2002 yılından beri hızlandırılan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile birinci basamaktan başlayarak sağlık piyasalaştırılırken, sağlık emekçilerinin istihdam biçimi başta olmak üzere, özlük hakları ve ücret rejiminde de radikal değişiklikler getirilmiştir yılı itibariyle sadece sağlık işkolunda taşeron çalışan sayısı e çıktı. Bu gün işkolumuzda güvencesiz ve düşük ücretle çalıştırılma anlamına gelen taşeronlaştırma giderek yaygınlaşmaktadır. İkinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi anlamına gelen Kamu Hastane Birlikleri uygulamasının başlaması sürecindeyken, çalışanların tamamen performans baskısı altına alınacağı ve iş güvencesinin giderek ortadan kalkacağı gerçeği unutulmamalıdır. Sağlıkta Dönüşüm Programı ile geldiğimiz noktada hizmet özelleştirilirken, çalışanlar güvencesiz, esnek-kuralsız bir çalışma biçimine mahkûm edilmektedir. Ama biliyoruz ki Eşit, Ücretsiz, Ulaşılabilir, Kamusal, Nitelikli ve Anadilinde bir Sağlık Hizmeti ve çalışanların Kadrolu-Güvenceli istihdamı, gelecek güvencesi içerisinde insanca 1

3 yaşanacak ücreti, emekliliğe yansıyacak şekilde, alması mümkündür. Bu çalışmada, uygulanmakta olan sisteme alternatif oluşturacak bir ücret rejiminin mümkün olduğu gösterilmekte, her meslek ve kademedeki sağlık çalışanlarının ücretlerine ilişkin somutsayısal belirlemeler yapılmaktadır. Performans sistemi yerine, emekliliğe yansıyacak ücretlerle ilgili oluşturacağımız talepler aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. Örgütlenme, Kadrolu-Güvenceli istihdam başta olmak üzere; iş güvencesi, gelecek güvencesi ve mesleki bağımsızlık için verilecek mücadelede somut taleplerimizi dillendirmeye yarar sağlayacağı ve mücadelemize katkı sağlayacağına olan inancımızla KASIM 2012 Merkez Yönetim Kurulu 2

4 GİRİŞ: Kamusal alanın tasfiyesi diye adlandırabileceğimiz neo-liberal dönüşümü en çok biz hissediyoruz. Sağlık emekçileri olarak son on yılda hiç olmadığı kadar ağır saldırılarla karşı karşıyayız. Dönüşüm adı altında büyük bir yıkım yaşıyoruz. Her gün haklarımız elimizden birer birer alınıyor. Sağlık Ocaklarımız kapatılarak birinci basamak sağlık kurumlarımız aile hekimliği adı altında ticarileştirildi. Kamu hastaneler birliği yasası ile hastanelerimiz, tek amacı karlılık olan birer ticarethaneye/şirkete dönüştürülüyor. Şimdilerde çok konusu geçen kamu özel ortaklığı ve sağlık kampusleri uygulamalarının da sağlıkta yıkımın son perdesi olduğu çok açık. Peki, ne kaldı geriye, kısmi iş güvencemiz Mi? İş güvencemizin de hükümetin gündeminde olduğunu öğreniyoruz gazetelerden Oysa onlar bir avuç işbirlikçi yöneten ve yandaşları iken biz milyonlarca emekçiyiz. Bir araya geldiğimizde ne işbirlikçiler ne onların yandaşları kalır. 3

5 Ne Yapmalı? Aynı ekipte, aynı işyerinde çalışan emekçiler olarak ortak mücadelemizi örebilmemiz için birliğimizi sağlamalı, her türlü yapay ayrıma (kadrolu, sözleşmeli, taşeron) son vermeliyiz. Sadece savunan bir pozisyonda durarak değil; haklarımızı, kazanımlarımızı büyütmek için talep eden durumuna geçmeli ve mücadeleyi büyütmeliyiz. Öncelikle hepimizin baş belası performans sistemine karşı tüm emekçiler ortak bir mücadele yürütmeliyiz. Hedefimiz; performans siteminin kaldırılarak, temel maaşların ve tazminatların yükseltilmesi, emekliliğe yansıtılacak bir ücret talebidir. Performans Sistemi Nedir? Performans sistemi; sağlık ekibinin parçalanması ve hepimizin bireysel başarı (para) uğruna bir birimizle rekabet eder duruma getirilmemizdir. Yıllardır uygulanan performans uygulaması bize çok iyi öğretti ki; bir birimizle rekabet etmemiz sadece ve sadece bizim kaybımızla sonuçlanıyor. Ve ne kadar yoğun çalışırsak çalışalım, alabileceğimiz ücret insanca yaşamamıza yetmiyor. Üstüne üstlük sağlık çalışanları arasında dayanışmayı da kaldırıyor bu uygulama... 4

6 O halde yapmamız gereken birleşerek mücadeleyi yükseltmek; insanca yaşam ve ücret koşullarına kavuşmak için bir araya gelmenin yollarını aramak olmalıdır. Unutmayalım ki sağlık hizmeti bir ekip hizmetidir. Dolayısıyla ekip anlayışı içerisinde davranılmalıdır. Performans sitemi ekip anlayışını da parçalayan bir sistemdir. Performans sistemi ile nitelikli sağlık hizmeti vermek olanaklı değildir. Performans, sağlık çalışanları için sağlıksızlık demektir. Biz SES olarak, yan yana durarak baş edemeyeceğimiz hiçbir sorunumuzun olmadığına inanıyoruz. Bu broşürde ön görülen ekonomik ve sosyal talepler, sağlık emekçilerinin en makul ve haklı taleplerdir. Bu inançla elinizde bulunan bu broşürü hazırladık. Broşürde bütün sağlık emekçilerinin kadrolu çalışması, yani taşeron sisteminin kaldırılması öngörülüyor. Performans sistemini tümüyle çöpe atıyoruz. Yerine emekliliğe yansıyacak ve insanca yaşamamıza yetecek bir temel ücreti öne çıkarıyoruz. 5

7 Bu taleplerin gerçekleşmesi için aşağıda sunulan ve gerekçeleri ile birlikte toplam 14 (on dört) maddeden oluşan Sağlık Personelinin Tam Süre Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Önerisi ni hazırladık. Taleplerimizin gerçekleşmesi, birleşerek büyümemize ve örgütlü mücadelemize bağlıdır. Tüm sağlık emekçilerine SES leniyoruz. Gücümüz birliğimizdir. Ancak birleşerek ve mücadele ederek kazanabiliriz Çok SES Tek Yürek Kazanmak için haydi mücadeleye! 6

8 SAĞLIK PERSONELİNİN TAM SÜRE ÇALIŞMASINA VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI ÖNERİSİ KASIM 2012 AMAÇ: SES, nitelikli sağlık eğitimi ve bilimsel çalışmalar için öncelikli olarak; İş güvencesini, Tek işte çalışarak insanca yaşama yetecek ve emekliliğe yansıyan bir ücreti, Mesleki gelişimi özendirici ve destekleyici bir sistemi, Makul çalışma saatlerini içeren bir çalışma düzenini, Sosyal ve ekonomik hakları demokratik bir biçimde güvence altına alacak toplu sözleşme ve grev hakkını içeren sendikal hakları, Her türlü şiddetten arınmış, sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarını, 7

9 Güvene dayanan insani ilişki ortamını tesis eden, sağlık emekçilerini cezalandırmayı değil, hataları önlemeyi ve hizmet alanların zararlarını derhal karşılamayı amaç edinen kamusal zarar karşılama kurumunu içeren, tam süre çalışma yasasını önermektedir. SES, bütün sağlık emekçilerinin ekonomik ve sosyal haklarında iyileştirme sağlanması gerektiğini savunur. Bunun için de; İş güvencesini ortadan kaldıran tüm sözleşmeli çalışma biçimlerine, Sağlık hizmet sunumunu parçalamaya ilişkin hizmet satın alma ve taşeronlaştırma yöntemlerine, Hizmet alan kişi başına, hizmet başına pay vererek çalıştırmaya, Zorla çalıştırmaya, Performansa dayalı ücretli çalıştırmaya yönelik yasa ve alt düzenlemelerin ortadan kaldırılması gerektiğini belirtmektedir. SES in önerisi, Sağlık Bakanlığı, Tıp Fakülteleri ve sağlık hizmeti sunulan bütün kurumlarda, bütün hizmet 8

10 üretim alanlarını kapsayıcı bir biçimde; ek gösterge, özel hizmet tazminatı vb. ilişkin düzenlemelerde ücret artışlarını sağlayacak değişikliklerdir. Tüm bunların yanı sıra SES; sağlık hizmet tazminatı ve sağlık personeli mahrumiyet yeri ikramiyesi adı altında yeni düzenleme önerileri ile sağlık emekçilerinin ücretlerinin arttırılmasına yönelik öneriler getirmektedir. İlaveten sağlık emekçilerinin toplam ücretlerinin yüzde %20 si oranında ek ödeme yapılmasına yönelik düzenleme önerisi, bu günkü performansa dayalı ücret ödemesinden gerek kullanılan ölçütler gerekse oran olarak farklı, pozitif hükümler içermektedir. Sağlık emekçilerinin nöbet saat ücretlerinde ise normal mesainin üzerine fazla çalışma olduğundan hareketle üç beş lira gibi kabul edilemez rakamlar yerine emeklerini gerçekçi bir biçimde karşılayan artışlar önerilmektedir. Sağlık emekçilerinin dinlenme haklarını, makul sürelerde çalışma haklarını ihlal eden ve aynı zamanda verilen hizmetin niteliğini riske atan uzun çalışma saatlerine sınırlama getirilmekte, 40 saatlik haftalık normal mesai süresinin yanında icap, nöbet vb. yollarla fazla çalışma dâhil haftada en fazla 56 saat çalıştırılabileceklerine ilişkin düzenleme yapılması önerilmektedir. 9

11 SES, özelde sağlık emekçilerinin genelde ise bütün kamu emekçilerinin ekonomik ve sosyal haklarını gerçekleştirebilmesi için sendikal hakların tam olarak kullanılmasının olmazsa olmaz olduğunun bilinciyle Anayasa nın 53. maddesindeki düzenlemenin toplu sözleşme, toplu pazarlık ve grev hakkını da içerecek bir biçimde yapılmasını talep etmektedir. Ayrıca sağlık emekçilerinin her türlü taciz ve şiddetten arınmış, sağlıklı, dengeli bir atmosfer ve çevrede çalışma hakkının güvence altına alınmasını talep etmektedir. Sağlık hizmetinin alanlara ve hizmeti sunan emekçilere verdiği zararlar konusunda, pek çok dünya ülkesinde olduğu gibi kamusal bir zarar karşılama sistemi ve bunun için de bir kamu kurumu kurulması önerilmektedir. SES in önerisindeki değişikliklerin yapılması halinde sağlık emekçilerinin eline geçecek ücretler tasarının sonunda tablo halinde gösterilmektedir. (bkz. sayfa 39) 10

12 EK GÖSTERGE Madde 1: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun, Göstergeler başlıklı 43. maddesinin (B) bendi uyarınca tarih ve 527 sayılı KHK nin 3. maddesi ile düzenlenmiş olan Hizmet Sınıfları İtibariyle Unvan ve Aylık Alınan Derecelere Göre Ek Göstergeler başlıklı EK-I sayılı cetvelin III-Sağlık Hizmetleri Sınıfı bölümünde gösterilen ek göstergeler arttırılmalı ve aşağıdaki düzenleme yapılmalıdır. 11

13 EK GÖSTERGE: UNVAN DERECE MEVCUT EK GÖSTERGE (*) Tutar sütunu bilgilendirmek amacıyla eklenmiştir. ÖNERİLEN EK GÖSTERGE TUTAR (*) Uzman Tabip, Tabip ,66 Diş Hekimi, Eczacı ,06 Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lisansiyerleri (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Biyolog-Sosyal Hizmet Uzmanı- Psikolog-Memur vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Önlisans (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Memur- Tekniker vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lise (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Ortaokul (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) , , , ,82 12

14 ÖZEL HİZMET TAZMİNATI MADDE 2: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Zam ve Tazminatlar başlıklı 152. maddesinin II-Tazminatlar bölümünün A-Özel Hizmet Tazminatı başlıklı fıkrasının b bendindeki özel hizmet tazminat oranları aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir. 13

15 UNVAN ÖZEL HİZMET TAZMİNATI DERECE MEVCUT ÖZEL HİZMET TAZMİNATI *) Tutar sütunu bilgilendirmek amacıyla eklenmiştir. 14 ÖNERİLEN ÖZEL HİZMET TAZMİNATI TUTAR (*) Uzman Tabip, Tabip ,794 Tabip ,436 Diş Hekimi, Eczacı ,863 Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lisansiyerleri (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Biyolog- Psikolog ,505 Sosyal Hizmet Uzmanı- Memur vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Önlisans (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru ,147 Memur- Tekniker vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lise (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru ,789 Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Ortaokul (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) ,431

16 SAĞLIK HİZMETİ TAZMİNATI Madde 3: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu na Ek 39. maddeden sonra gelmek üzere aşağıdaki Ek Madde 40 eklenmelidir. EK MADDE 40: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olarak görev yapan sağlık işkolunda çalışanlara aşağıda belirtilen oranları geçmemek üzere en yüksek Devlet Memuru aylığının (ek gösterge dâhil) brüt tutarı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda sağlık hizmetleri tazminatı ayrıca ödenir. Bu madde hükmü, üniversitelerin yataklı tedavi diğer sağlık kurumlarında çalışan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 3/l hükmüne tabi personelden 50. maddesinin (e) bendi kapsamında bulunanlar hakkında da uygulanır. 15

17 UNVAN SAĞLIK HİZMETİ TAZMİNATI DERECE MEVCUT SAĞLIK HİZMETİ TAZMİNATI (*) Tutar sütunu bilgilendirmek amacıyla eklenmiştir. 16 ÖNERİLEN SAĞLIK HİZMETİ TAZMİNATII TUTAR (*) Uzman Tabip, Tabip ,577 Diş Hekimi, Eczacı ,219 Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lisansiyerleri (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Biyolog- Psikolog ,789 Sosyal Hizmet Uzmanı-Memur vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Önlisans (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru ,574 Memur- Tekniker vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lise (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru ,431 Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Ortaokul (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) ,288

18 NÖBET ÜCRETİ Madde 4: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun tarih ve 547 sayılı KHK nin 10. maddesi ile eklenmiş olan Ek Madde 33 aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir. Sağlık işkolundaki tüm kurumlarda normal mesai saatleri dışında, genel tatil günlerinde veya hafta sonu tatillerinde normal, acil, icap veya branş nöbeti tutarak bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanılmasına müsaade edilmeyen personele; her bir izin suretiyle karşılanamayan nöbet saati için (icap nöbetlerinde çağrı üzerine fiilen çalışılan saatin dışında, çağrının beklendiği nöbet süresinin üçte biri dikkate alınarak) aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayı ile çarpılması sonucu bulunacak tutarda nöbet ücreti ödenir. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. 17

19 UNVAN NÖBET ÜCRETİ: MEVCUT NÖBET KATSAYISI MEVCUT 1 SAATLİK NÖBET ÜCRETİ 18 ÖNERİLEN KATSAYI ÖNERİLEN 1 SAATLİK NÖBET ÜCRETİ Uzman Tabip 100 7, ,89 Tabip 90 6, ,22 Diş Hekimi, Eczacı 80 5, ,14 Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lisansiyerleri (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- 60 4, Biyolog- Psikolog- Sosyal Hizmet Uzamanı-Memur vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Önlisans (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru- 60 4, Memur- Tekniker vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lise (Hemşire- Ebe-Sağlık Memuru-Memur- Teknisyen- Hizmetli vb.) 50 3, ,89 Sağlık Hizmetleri Sınıfı Ortaokul (Hemşire- Ebe-Sağlık Memuru-Memur- Teknisyen- Hizmetli vb.) 35 2, ,35

20 SAĞLIK PERSONELİ MAHRUMİYET YERİ İKRAMİYESİ Madde 5: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 195. maddesi Sağlık Personeli Mahrumiyet Yeri İkramiyesi adı altında aşağıdaki şekilde düzenlenmelidir. Sağlık çalışanlarına çalıştıkları yerin, ekonomik, sosyal, iklim ve ulaştırma durumları ile kültür ve sağlık durumları ve bunlara benzer yer ve bölge şartları göz önüne alınarak tespit edilecek mahrumiyet derecesine göre, her türlü aylık, ek gösterge ve tazminatlar dâhil almakta oldukları aylıkların iki ile altı katı tutarında mahrumiyet yeri ikramiyesi ödenmelidir. Yukarıdaki esaslar dâhilinde bölgelerin mahrumiyet derecesi ve ödenecek ikramiyeler Sağlık Bakanlığı nca hazırlanacak yönetmelikte düzenlenmelidir. 19

21 EK ÖDEME Madde 6: 209 Sayılı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları İle Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkında Kanun un 5. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir. Personelin katkısıyla elde edilen döner sermaye gelirlerinden personele ilgili personelin bir ayda alacağı aylık (ek gösterge dâhil), yan ödeme ve her türlü tazminat toplamının yüzde yirmisine kadar ek ödeme yapılmalıdır. Personele yapılacak ek ödemenin usul ve esasları, sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmeti sırasında ortaya çıkan komplikasyon oranı, kurumun mortalite hızı, hastalık dağılımı, yoğun bakım enfeksiyon hızı, meslek örgütü, sendika ve sağlık bakanlığı veya uzmanlık derneklerinin yaptığı bilimsel toplantılara katılma, bildiri sunma, konuşma yapma, bilimsel makale yayınlama düzeyi, toplum sağlığı hizmetlerine katılma ya da sağlık hizmeti ve sağlık çalışanlarının hakları ile ilgili kurum ve kuruluşlarda çalışma, eğitici olarak görev alma vb. ölçütler ışığında üretilen hizmet ve bu hizmetin niteliğine katkıları ve görevin iyi bir biçimde yerine getirilmesine ilişkin unsurlar dikkate alınarak Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılacak Yönetmelikle düzenlenir. 20

22 EK ÖDEME Madde 7: Yükseköğretim Kanunun 58. maddesinin 4. fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir. Her eğitim-öğretim, araştırma veya uygulama birimi veya bölümü ile ilgili personelin katkısıyla toplanan döner sermaye gelirlerinden o birimde görev yapan; öğretim üyesi ve öğretim görevlileri ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personele bir ayda alacağı aylık (ek gösterge dâhil), yan ödeme ve her türlü tazminat toplamının yüzde yirmisine kadar ek ödeme yapılır. Personele yapılacak ek ödemenin usul ve esasları, sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmeti sırasında ortaya çıkan komplikasyon oranı, kurumun mortalite hızı, hastalık dağılımı, yoğun bakım enfeksiyon hızı, üniversiteler, meslek örgütleri, sendikalar, Sağlık Bakanlığı veya uzmanlık derneklerinin yaptığı bilimsel toplantılara katılma, bildiri sunma, konuşma yapma, bilimsel makale yayınlama düzeyi, toplum sağlığı hizmetlerine katılma ya da sağlık hizmeti ve sağlık çalışanlarının hakları ile ilgili kurum ve kuruluşlarda çalışma, eğitici olarak görev alma, bilimsel araştırmalar, eğitim faaliyetlerine katılım düzeyleri vb. ve görevin iyi bir biçimde yerine getirilmesine ilişkin unsurlar dikkate alınarak Yükseköğretim Kurumu tarafından çıkarılacak Yönetmelikle düzenlenir. 21

23 YILLIK İZİN Madde 8: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Yıllık İzin başlıklı 102. maddesine aşağıdaki cümle eklenmelidir. Sağlık çalışanları için bu süreler 25 ve 35 gün olarak uygulanır. MESLEKİ GELİŞİM İZNİ Madde 9: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Mazeret İzni başlıklı 104. maddesine aşağıdaki bent eklenmelidir. D) Sağlık çalışanlarına, sendikaları ve meslek birlikleri tarafından kredilendirilen yurtiçi ve yurtdışındaki bilimsel toplantılara katılabilmeleri için yılda toplam bir ayı geçmemek üzere mesleki gelişim izni verilir. Bu iznin verilebilmesi için katılımcılığın belgelenmesi şarttır. 22

24 MESLEKİ GELİŞİMİN ÖZENDİRİLMESİ Madde 10: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Kurumların Memurlarını Hizmet İçinde Yetiştirme Esasları başlıklı 214. maddesine aşağıdaki fıkra eklenmelidir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının düzenlediği veya bu kurumlarca kredilendirilen bilimsel/mesleki etkinliklere ilgili personelin katılımı özendirilir. Maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ilgili Bakanlıklar tarafından sendika ve meslek kuruluşlarının görüşü alınarak hazırlanacak bir yönetmelikte belirlenir. 23

25 GÜVENLİ VE SAĞLIKLI KOŞULLARDA ÇALIŞMA HAKKI Madde 11: 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunun üçüncü maddesine (n) fıkrası olarak aşağıdaki fıkra eklenmelidir. Sağlık hizmetlerinde çalışanların güvenli ve sağlıklı koşullarda çalışmaları için gerekli önlemler Sağlık Bakanlığı tarafından alınır. Çalışma koşullarının ve ortamının bu hakları güvence altına alacak bir biçimde düzenlenmesine, gözetim ve denetimine ilişkin hizmetlerin yürütülmesine çalışanların etkin katılımı sağlanır. Bunun için çalışanların, işyeri düzeyinde seçtikleri temsilciler aracılığı ile karar alma ve uygulama süreçlerine demokratik olarak etki edecek biçimde katılımları sağlanır. Ülke genelinde yürütülecek çalışmalar, çalışanların seçtikleri temsilcilerin yanı sıra sendika, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları temsilcileriyle işbirliği yapılarak yürütülür. Sağlık hizmetlerinde çalışanların güvenli ve sağlıklı koşullarda çalışmaları için gerekli önlemler ile bunun için yürütülecek çalışmalar ve hizmet organizasyona ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. 24

26 TIBBİ ZARARLARIN KARŞILANMASI VE TIBBİ ZARARLARI KARŞILAMA KURUMU Madde 12: 1219 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmelidir. Sağlık hizmetinin gereği gibi verilmemesi, hiç verilmemesi veya kötü verilmesi nedeniyle ya da sağlık hizmetinin verilişi esnasında ortaya çıkan maddi ve manevi zararları karşılamak üzere Tıbbi Zararları Karşılama Kurumu kurulur. Kurumun en üst karar organı olan Yönetim Kurulu: Sağlık Bakanlığı, Tıp Fakülteleri, Sendika Temsilcileri, Türk Tabipleri Birliği, Danıştay, Yargıtay, Barolar Birliği, Hasta Hakları Temsilcilerinden olmak üzere 12 kişiden oluşur. Tıbbi Zararları Karşılama Kurumu; üniversiteler bünyesindeki Tıp Fakülteleri Hastaneleri ile Uygulama ve Araştırma Merkezleri dahil kamu sağlık kuruluşlarında sağlık hizmetlerinin yürütümü nedeniyle ortaya çıkan maddi ve manevi zararları karşılar. 25

27 Kurumun gelirleri her yıl genel bütçeden aktarılan tıbbi zararları karşılama ödeneğinden oluşur. Kamu sağlık kuruluşlarının verdikleri sağlık hizmetleri sırasında maddi ve manevi zarara uğrayan hak sahipleri zararlarının tespiti ve karşılanması için Tıbbi Zararları Karşılama Kurumuna başvururlar. Kurum başvuruya konu olayın niteliğine göre gerekli araştırma ve incelemeyi en geç üç ay içinde tamamlar. Yapılan inceleme sonucunda talep edilen zararın, sağlık hizmetinin gereği gibi verilmemesi, hiç verilmemesi veya kötü verilmesi nedeniyle ortaya çıkıp çıkmadığını karara bağlar. Zararın sağlık hizmetinin sunumundan kaynaklandığı sonucuna varılır ise; maddi ve manevi zarar için yapılacak ödeme miktarı tespit edilir. Başvuru tarihinden itibaren en geç altı ay içinde ilgililere Kurum bütçesinden ödenir. Tıbbi Zararları Karşılama Kurumunun kararlarına karşı ilgililer İdari Yargıya başvurabilirler. Kamu sağlık hizmetlerinden kaynaklanan her türlü maddi ve manevi tazminat davası Tıbbi Zararları Karşılama Kurumuna karşı açılır. Kamu sağlık personeline kamu kuruluşlarında verdikleri sağlık 26

28 hizmetlerinden dolayı tazminat davası açılamaz. Tıbbi Zararları Karşılama Kurumu, ilgililere ödediği tazminat tutarını zararın doğmasına kasıtlı davranışları ile neden olan kamu personeline rücu eder. Kurum, sağlık hizmetleri sunumu sırasında ortaya çıkan zararların nedenlerinin tespiti ve önlenmesine yönelik çalışmalar yapar, ilgili kamu kuruluşları ile işbirliği yapar, yapılan çalışmaları kamuoyunun bilgisine sunar. Kurumda görevlendirilecek personel, oluşturulacak birimler ile çalışmasına ilişkin usul ve esaslar kurum Yönetim Kurulu nun uygun görüşü alınarak Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. 27

29 SENDİKAL HAKLAR Madde 13: Anayasada, kamu görevlileri dahil bütün çalışanların sendika, toplu iş sözleşmeli, toplu pazarlık ve grevi de kapsayan toplu eylem hakkı güvence altına alınmalı Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununda Toplu Sözleşme ve Grev Hakkı na ilişkin kısıtlayıcı maddeleri başta olmak üzere yeniden ele alınarak uluslararası sözleşmelere uygun şekilde tekrar düzenlenmelidir. YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN KANUNLAR Madde 14: Sağlık çalışanlarının, Sağlık Bakanlığı ve diğer kurumlara bağlı sağlık kuruluşlarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu dışında sözleşmeli olarak çalıştırılması düzenleyen 10 Temmuz 2003 tarih ve 4924 sayılı Kanun, Sağlık emekçilerinin iş güvencesine sahip, kadrolu personel olarak istihdamı yerine, hizmetinin satın alınması ve bedelinin ise döner 28

30 sermayeden ödenmesine ilişkin 10 Temmuz 2003 gün ve 4924 Sayılı Kanunun ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 36. maddesine eklenen Bu sınıfa dahil personel tarafından yerine getirilmesi gereken hizmetler, lüzumu halinde bedeli döner sermaye gelirlerinden ödenmek kaydıyla, Bakanlıkça tespit edilecek esas ve usullere göre hizmet satın alınması yoluyla gördürülebilir hükmü, Aile Hekimliği personelinin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın, iş güvencesinden ve devlet memurlarının diğer özlük haklarından yoksun olarak çalıştırılmasını öngören 24 Kasım 2004 tarih ve 5258 sayılı Aile Hekimliği Uygulaması Hakkında Kanun, Sağlık emekçilerinin, iş güvencesinden yoksun, kadrosuz bir biçimde ücretleri döner sermayeden karşılanmak üzere, 657 sayılı Kanunun 4. Maddesinin B fıkrası ile 663 sayılı KHK uyarınca sözleşmeli çalıştırılmasıyla ilgili hükümleri, 29

31 Kamu İktisadi Teşebbüslerinde kamu personelini sözleşmeli olarak çalıştırılmasını öngören 399 sayılı KHK nin 3 ve devamı maddelerinde yer alan hükümler, Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan hekimlere asli görevlerine ek olarak ve herhangi bir ilave ücret almaksızın kuruma ait işyerlerinde işyeri hekimliği yapma zorunluluğu getiren 1 Temmuz 2006 tarih ve 5538 sayılı Kanun ile değişik İş Kanunun 81. maddesinde yer alan hükümler, Hekimlere devlet hizmeti yükümlülüğü getirilmesine ilişkin 21 Haziran 2005 tarih ve 5371 sayılı Kanun ile değişik 3359 Sayılı Kanunun Ek madde 3,4,5 ve 6, tarihli ve 2368 sayılı Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun, 657 sayılı kanunun 152. maddesinin II-Tazminatlar Bölümünün A-Özel Hizmet Tazminatı Kısmının b bendinin 1. fıkrası, Yürürlükten kaldırılmalıdır. 30

32 MADDE 1 GEREKÇESİ: Ek göstergelere ilişkin mevzuatta sağlık işkolunda çalışan meslek mensuplarının tümünün unvanlarına göre orantılanmış ve ücretlerinde gerekli artışı sağlayacak bir değişiklik önerilmektedir. MADDE 2 GEREKÇESİ: Özel hizmet tazminatlarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi çalışan sağlık işkolu çalışanları ile eğitim ve araştırma hastanelerindeki eğiticilerin de unvanlarına göre orantılanmış ve ücretlerinde gerekli artışı sağlayacak bir değişiklik önerilmektedir. MADDE 3 GEREKÇESİ: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu kapsamında çalışan öğretim üyeleri ve eğitim sorumluları dahil bütün sağlık işkolu çalışanlarına belirtilen oranlarda sağlık hizmeti tazminatı ödenmesi önerilmektedir. MADDE 4 GEREKÇESİ: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu kapsamında olan bütün sağlık işkolu çalışanları için nöbet saat ücretleri, fazla çalışma 31

33 niteliğine uygun olarak belirlenmekte ve 40 saatlik haftalık normal çalışma süresine ilaveten 16 saat fazla çalışma süresi sınırı getirilerek toplam çalışma süresi haftada en fazla 56 saat ile sınırlandırılmaktadır. Böylece sağlık emekçilerinin, makul sürelerle çalışma ve dinlenme hakları, hizmet alanların güvenli ve nitelikli sağlık alma hakları güvence altına alınmaktadır. MADDE 5 GEREKÇESİ: Bu madde ile sağlık işkolu çalışanlarının gelişmişlik düzeyi düşük mahrumiyet bölgesi olarak adlandırılan yerlerde çalışmalarını özendirilmesi ve dengeli dağılıma zemin hazırlanması amaçlanmakta ve bu nedenle önerilmektedir. MADDE 6-7 GEREKÇELERİ: Gerek tıp fakültelerinde gerekse kamu sağlık kuruluşlarında çalışanlara yönelik ek ödeme düzenlemelerinde, verilen hizmetin niceliğine değil niteliğine ilişkin ölçütleri, bilimsel çalışmaları, toplum sağlığı ile ilgili çalışmaları, sağlık hizmetini sunan ekibin bir bütün olarak verdiği sağlık hizmetinin kurumsal düzeydeki çıktılarını esas alarak çalışmaların özendirilmesi amaçlanmaktadır. Özendirme amacıyla 32

34 verilecek ek ödemenin toplam ücretin en fazla %20 si ile sınırlı olması gözetilerek, çalışmaların özendirilmesinde maddi yöntemlerden çok insancıl değerleri esas alan yöntemlerin kullanılması önerilmektedir. MADDE 8 GEREKÇESİ: Çalışırken aldıkları ücret düzeyine uygun ücretlerini alarak dinlenme haklarını kullanmaları amacıyla maddede değişiklik önerilmektedir. Mesleki iş riski ve iş güçlüğü nedeniyle yaşam ve sağlık haklarının korunabilmesi için dinlenme sürelerinin daha uzun olması gerekli olduğundan maddede değişiklik önerilmektedir. MADDE 9-10 GEREKÇELERİ: Sağlık işkolu çalışanlarının, meslekleri ile ilgili alanda gerçekleşen gelişmeleri izleyebilmeleri, bilgi ve becerilerini güncel bilgilere erişerek yenileyebilmeleri için yıllık izinden bağımsız olarak mesleki gelişim iznine ilişkin düzenleme önerildiği gibi mesleki gelişimin özendirilmesi amacıyla düzenleme yapılması önerilmektedir. 33

35 MADDE 11 GEREKÇESİ: Sağlık çalışanlarının, çalışma ortamında biyolojik, kimyasal, fiziksel ve ergonomik riskleri önemli bir sağlık sorunu olarak durmaktadır. Bunun yanı sıra iş organizasyonu, güvencesiz çalışma biçimleri, uzun ve stresli çalışma koşulları çalışanların sağlığını ciddi bir biçimde etkilemektedir. Uygulanan sağlık politikaları nedeniyle sağlık çalışanları görevleri başında gittikçe artan oranda şiddete uğramaktadır. Sağlık hizmeti üreten çalışanların sağlıklı ve güvenli koşullarda çalışma haklarını güvence altına alacak organizasyon ve düzenlemelere acil gereksinim bulunmaktadır. Bu nedenle düzenleme yapılması önerilmektedir. MADDE 12 GEREKÇESİ: 5947 Sayılı Yasa ile 1219 Sayılı Yasaya eklenen Ek 12. maddede tıbbi hatalardan kaynaklanan tazminat taleplerini karşılamak üzere bütün sağlık emekçilerinin özel mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunluluğu getirilmiştir. Kamu sağlık kuruluşlarında çalışan hekimlerin yaptırmakla zorunlu tutulduğu sigorta primlerinin yarısını hekim, diğer yarısını ise kurumlarının ödemesi gerektiği belirtilmiştir. Madde 34

36 ile tıbbi hatalar nedeniyle zarar gören hastaların dava açıp 5-7 yıl arasında süren davaların sonuçlanmasını bekleyip kazanırsa, zararının tazmin edilmesi dışında bir yol önerilmemiştir. Getirilen bu sistem ABD nde uzun yıllardır uygulanan sistemdir. Bu sistemin sonuçları üzerine çok sayıda bilimsel araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalarda özel sigortacılık sisteminin; Sağlık hizmeti sunumu sırasında zarar gören hastaların %99 unun zararlarını karşılamadığı, Malpraktisle suçlanan hekimlerin %83 ünün tıbbi ihmali olmadığı, hekimlerin kusursuz olduğu halde sık sık davalarla yüz yüze kaldığı, Mesleki sorumluluk sigortasına ödenen primlerin %50 sinin hastalara ödenen tazminatlar için yeterli olduğu, diğer yarısının avukatlara, mahkeme masraflarına ve sigorta şirketlerine gittiği, Dar gelirli kişilerin varsıl kişilere kıyasla malpraktisle tazmin edilme ihtimalinin çok düşük olduğu, Hekim ve hasta ilişkisini adeta hasım ilişkisine dönüştürdüğü tespit edilmiştir. 35

37 Oysaki; dünyadaki pek çok ülkede ve Avrupa ülkelerinde kamuda çalışan hekimler tıbbi hatalar nedeniyle hükmedilecek tazminatlara karşı kamusal olarak korunmakta, hükmedilen tazminatların ödenmesi kamu tarafından güvence altına alınmaktadır. Hekimlere sigorta primini ödeme ya da tazmin yükümlülüğü yüklenmemektedir. Ayrıca hastaların sağlık hizmeti sunumu sırasında gördükleri zararları, kusur karşılığı olmaksızın dava yoluna gerek kalmaksızın karşılayacak kurumsal mekanizmalar oluşturulmakta, tıbbi hataların nedenlerinin araştırılarak ortadan kaldırılması için çalışmalar yapılmaktadır. Günümüzde yapılan pek çok çalışmada; sağlık hizmeti sunumu sırasında ortaya çıkan tıbbi hataların büyük bir oranının sağlık sistemindeki sorunlardan kaynaklandığı, sağlık personelinin doğrudan hatasından kaynaklanan tıbbi hataların oldukça düşük bir oran olduğu ortaya konmuştur. 36

38 Tüm bu nedenlerle SES; Sağlık sisteminin organizasyonundan sorumlu olmayan sağlık emekçilerini hataların asıl ve tek sorumlusu olarak gösteren; Hata nedenlerini ortadan kaldırmaya dönük bir yaklaşım içermeyen, hastaların zararlarını kısa sürede karşılamak üzere bir kurum tanımlamayan, Hastalardan parası olanları dava açmaya, yoksulları ise zararları ile baş başa bırakan, Daha düşük kaynaklarla bütün tıbbi zararları karşılamak olanaklı iken sağlık emekçilerinin ücretlerini ve toplumsal kaynakları özel sigorta şirketlerine transfer eden, özel sigortacılık sistemini kabul edilemez bulmaktadır. Bu sakıncaları göz önünde bulundurarak; tıbbi zararların karşılanması, önlenmesi ile ilgili kamusal bir kurumun kurulmasını ve işleyişine ilişkin düzenleme yapılmasını önermektedir. 37

39 MADDE 13 GEREKÇESİ: Sağlık emekçilerinin ekonomik ve sosyal haklarına yönelik yasal düzenleme önerileri kabul edilip yürürlüğe konulsa da bilinmektedir ki; hakların güvence altına alınması, korunması ve geliştirilmesi toplu sözleşme, toplu pazarlık ve grev hakkının tanınması ile olanaklı olacaktır. Bu nedenle, Devletin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca bu alandaki yükümlülüklerini yerine getirmesi ve Anayasada kamu çalışanlarının haklarını güvence altına alınması talep edilmektedir. MADDE 14 GEREKÇESİ: Maddede kaldırılması önerilen düzenlemeler, kamu sağlık kurumlarında sağlık çalışanlarına, değişik sözleşmeli çalışma biçimlerini dayatmış, onları iş güvencesinden, aile birliklerinin korunması haklarından, ailevi, sağlık ya da sosyal nedenlerle verimli olabileceği hizmet bölgesine atanma haklarından yoksun bırakmıştır. Kamu sağlık hizmetlerinin satın alma yolu ile gördürülmesine ilişkin düzenlemelerle, hizmetin bütünselliği ortadan kaldırılmış, aynı işte çalışan ve aynı işi yapan personelin farklı statüde, farklı ücret ve sosyal eşitsizlikler üzerinden çalıştırılmasına neden olunmuş, çalışma barışı bozulmuştur. Çalışanların hizmetin niteliğine etki eden mesleki bağımsızlıkları yok edilmiştir. Hizmet alanlara verilen hizmetin niteliğini yükseltecek ekip çalışması, hizmetin parçalanması nedeniyle ortadan kaldırılmıştır. 38

40 Özendirici yollarla personelin dengeli dağılımını sağlamak yerine zorla çalıştırmaya ilişkin hükümlerle, son derece verimsiz bir hizmet verilmesine ve çalışanların aile birliğinin sağlanması dahil en temel haklarının ihlal edilmesine zemin hazırlanmıştır. Bireyin sağlık hakkının en üst düzeyde hayata geçirilmesi için başta koruyucu ve geliştirici hizmetleri önceleyen, sağlığın bozulması halinde sağlığın düzeltilmesini odağa alan ve hastaya verilecek sağlık hizmetinin niteliğini düşünen bir çalışma biçimi yerine, hasta başına tedavi edici sağlık hizmetlerinden pay verilmesi sistemi ile para üzerinden bireylere yaklaşımı teşvik eden çalışma sistemleri, hem toplumu hem de hekimleri olumsuz etkilemektedir. Sağlık emekçileri mesleği ile alakalı olmayan yüksek öğrenimleri (önlisans veya lisans) bitirdiklerinde, sağlıkla ilgi değil gerekçesi ile intibakları yapılmıyor. Ancak diğer kamu çalışanlarında aynı şart aranmamaktadır. Bu durum sağlık emekçileri aleyhine mağduriyet doğurduğundan eğitim intibakının her koşulda yapılması istenmektedir. Bu nedenlerle; tam süre çalışmaya yönelik düzenlemelerden önce sağlık çalışanlarının sağlıklı, verimli çalışma ortamını olanaksız kılan, sayılan yasal düzenlemelerin yürürlükten kaldırılması bir zorunluluk olarak önerilmektedir. 39

41 ÖNERİLEN DEĞİŞİKLİKLER SONRASI SAĞLIK EMEKÇİLERİNİN ELİNE GEÇECEK ÜCRETLER TABLOSU UNVAN DERECE MAAŞ (*) Uzman Tabip, Tabip 1 7,448 Tabip 1 7,113 Diş Hekimi, Eczacı 1 6,242 Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lisansiyerleri (Hemşire-Ebe-Sağlık Memuru-Biyolog- Psikolog-Sosyal Hizmet Uzmanı-Memur vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Önlisans (Hemşire- Ebe-Sağlık Memuru-Memur- Tekniker vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Lise (Hemşire-Ebe- Sağlık Memuru-Memur-Teknisyen-Hizmetli vb.) Sağlık Hizmetleri Sınıfı Ortaokul (Hemşire- Ebe-Sağlık Memuru-Memur-Teknisyen- Hizmetli vb.) 1 5, , , ,549 (*) Tutar sütunu fikir vermesi açısından ortalama olarak hesaplanmıştır. Diğer meslek mensupları emsalleri ile birlikte değerlendirilmelidir. 40

42 PER FOR MANS ÇöPE! SES Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri SendikasıAdına Sahibi: Çetin ERDOLU Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Zülfikar KARTALAKÇAY Yönetim ve Yazışma Adresi: Necatibey Cad. No: 82/13-14 Kızılay - ANKARA Tel : (0312) pbx - Faks: (0312) web: ses@ses.ogr.tr SES'miz Dergisi Ücretsiz Ekidir. Baskı : Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti. - Büyük Sanayi 1. Cad. No: 105 İskitler / ANKARA Tel: BasımAdedi: Basım Tarihi: