Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri

Transkript

1 Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri DOI NO: /JSS.6178 Osman Metin 1 Öznur Koyuncu 2 Özet S n r kap lar n n bulunduklar bölgeye hayat n çok alan nda etkileri söz konusudur. s n r kap lar ndan isi de Gürcistan/Sarp S n r Kap s d r. Gürcistan la karş l kl vizelerin kald r lmas yla likte Sarp s n r kap s karş l kl serbest geçişlere aç lm şt r. Hopa da yaşayanlar bu durumdan olumlu/olumsuz etkilenmişlerdir. çal şmada Gürcistan/Sarp s n r kap s n n karş l kl serbest geçişlere aç lmas n n Hopa daki ler üzerine etkileri araşt r lm şt r. etkilerin ekonomi, eğitim, sağl k turizm sektörleri ile nas l şekillendiği ele al nm şt r. Çal şmada önce ye dair teorik bilgiler rildikten sonra araşt rma bulgular na geçilecektir. çal şma sosyolojik araşt rmad r. Nitel araşt rma tasarlanan bu çal şmada derinlemesine mülakat tekniği kullan lm şt r. Anahtar Kelimeler: Hopa,, s n r kap s. The Effects of Sarp Border Crossing, on The Families Living in Hopa Abstract Border crossing impact many different areas of life in the regions in which they are found. One such border crossing is the Georgia/Sarp Border Crossing. In addition to the lifting of visa requirements for Georgia, the Sarp border corssing has also been opened. Residents of Hopa ha been positily and negatily affected by this change. This study will look at the effect on the families of Hopa of free bilateral crossings with the opening of the Georgia/Sarp border crossing. The ways in which the economy, education, health and tourism sectors ha been shaped by it will be discussed. This study will present theoretical information aboot the family before presenting the findings of the research. This study is a sociological study. An in-depth interview technique has been devised for use in this study as qualitati research. Key Words: Hopa, family, border crossing. 1 2 Öğretim Görevlisi, Afyon Kocatepe Ünirsitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü. ometin@aku.edu.tr Sosyolog. Aile Dan şman. 1

2 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Giriş Sosyoloji disiplini için kurumu, toplumsal yap y ortaya ç karmas aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki eylerin arada bulunmalar n sağlayan incil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda gelmektedir. Toplumu oluşturan, günün koşullar na göre yaşad ğ değişim, Giriş geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktad r. Sosyoloji disiplini noktada, için bu çal şma kurumu, ile Hopa da toplumsal yaşanan yap y değişim ortaya ç karmas dönüşümün aç s ndan sosyal önemlidir. kurumu ile ilişkisi Aile, toplumdaki ele al nmaktad r. eylerin arada bulunmalar n Sovyet sağlayan Sosyalist incil Cumhuriyetler etkiye Birliği nin sahip sosyal dağ lmas n n gruplar n ard ndan baş nda gelmektedir. her anlamda Toplumu zor koşullar oluşturan yaşayan, Gürcistan günün için koşullar na Sarp s n r göre kap s yaşad ğ adeta değişim, kurtuluş geçirdiği olmuştur. dönüşüm Sarp s n r toplumun kap s n n yeni durumlara aç lmas yla göre hem şekillenmesini daha önce sağlamaktad r. inden ayr lmak noktada, zorunda bu kalan çal şma akrabalar ile Hopa da buluşmuş yaşanan hem değişim Doğu dönüşümün Karadeniz halk sosyal komşusuyla kurumu ile tan şm şt r. ilişkisi ele al nmaktad r. Kap n n aç lmas olumlu olumsuz Sovyet pek çok Sosyalist durumu Cumhuriyetler beraberinde getirmiştir. Birliği nin Başta dağ lmas n n kurumu ard ndan olmak her üzere anlamda ile ilişkili zor koşullar ekonomi, yaşayan eğitim, Gürcistan sağl k gibi için pek Sarp çok s n r alan kap s bu kap dan adeta kurtuluş olumlu ya olmuştur. da olumsuz Sarp etkilenmiştir. s n r kap s n n aç lmas yla hem daha önce inden Kap n n ayr lmak etkileri zorunda kişilere kalan göre değişmektedir. akrabalar buluşmuş İnsanlar n hem sahip de olduğu Doğu Karadeniz sosyal statüler halk roller, komşusuyla bu değişikliğin tan şm şt r. en büyük Kap n n faktörüdür. aç lmas Bir olumlu pansiyon olumsuz işletmecisi pek için çok çok durumu olumlu beraberinde etkilerden getirmiştir. bahsedilebilirken, Başta kurumu içerisinde olmak eş üzere konumunda ile olan ilişkili kad nlar ekonomi, için eğitim, böyle sağl k olmayabilmektedir. gibi pek çok Ayr ca alan bu çocuk kap dan olumlu gençlerde ya etkilenmişlerdir. da olumsuz etkilenmiştir. Kap n n S n r kap s ndan etkileri kişilere geçişler göre 2011 değişmektedir. y l na kadar İnsanlar n pasaportla sahip yap l yordu. olduğu sosyal Ancak statüler 2011 y l nda roller, sadece bu değişikliğin lira en rip büyük nüfus faktörüdür. cüzdan n Bir pansiyon gösterip işletmecisi Gürcistan a için geçiş çok yapmak olumlu etkilerden mümkün olmuştur. bahsedilebilirken, S n r kap s n n içerisinde özellikle eş konumunda serbest geçişe olan aç lmas ndan kad nlar için böyle sonra olmayabilmektedir. Hopa n n sosyo-ekonomik Ayr ca çocuk yap s gençlerde değişmiştir. etkilenmişlerdir. Araşt rma bu değişimi sosyolojik inceleyerek var olan n ortaya ç kar lmas S n r kap s ndan ya anlaş lmas nda geçişler 2011 etkili y l na olacakt r. kadar pasaportla yap l yordu. Ancak 2011 y l nda sadece lira rip nüfus cüzdan n gösterip Gürcistan a 1. geçiş Teorik yapmak Çerçe mümkün olmuştur. S n r kap s n n özellikle serbest 1.1. geçişe Aile aç lmas ndan sonra Hopa n n sosyo-ekonomik yap s değişmiştir. Araşt rma bu değişimi sosyolojik inceleyerek var olan n ortaya ç kar lmas çal şmada ya anlaş lmas nda kurumu önemli etkili olacakt r. yer tutmas ndan dolay ye dair k sa teorik bilgilere yer rilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik imlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n 1. en önemlisidir. Teorik Çerçe Aile ayn zamanda toplumda insanlar n arada bulunmalar na 1.1. yard mc Aile olan kurumdur. Dolay s yla toplumun temelinde yer çal şmada al r. kurumu önemli yer tutmas ndan dolay ye dair k sa Sosyal teorik bilimciler bilgilere yer rilmiştir. tan m n n Toplumlar yap labilmesi sosyal s n rlar n n gruplardan meydana çizilebilmesi gelmiş için sosyolojik farkl ölçütler imlerdir. kullanm şlard r. Aile de toplumu Kimisi ayn oluşturan çat alt nda sosyal gruplar n oturanlar, en kimisi önemlisidir. kan bağ Aile ile ayn ine zamanda bağl toplumda olanlar insanlar n kimisi ise çocuk arada bulunmalar na yard mc olan kurumdur. Dolay s yla toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 2 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

3 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri yetiştirilen ortam nitelemiştir. K saca, zaman mekan boyutlar nda nicel nitel değişiklikler gösteren imdir. Günümüzde, çoğu kez anne, baba çocuklardan oluşan im yetiştirilen tan mlanmaktad r. ortam nitelemiştir. tan m, evrensel K saca anlamda, zaman yi değil, mekan boyutlar nda sadece belirli nicel nitel biçimi değişiklikler olan çekirdek gösteren yi imdir. tan mlamaktad r. Çekirdek kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan a (2011: 59) göre bu kavram, Günümüzde ilk kez, 1949 çoğu kez y l nda anne, antropolog baba çocuklardan Robert Murdock oluşan kullanm şt r. im Murdock, tan mlanmaktad r. dünya çap nda 250 tan m, toplumdan evrensel derlediği anlamda rilerden yi değil, hareketle sadece evrensel belirli kurum biçimi olduğu olan sonucuna çekirdek ulaşm şt r. yi tan mlamaktad r. Çekirdek kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan a (2011: 59) göre bu çerçede kavram, ilk baz kez 1949 tan mlamalar na y l nda antropolog bak lacak Robert olursa, Murdock Hollanda n n kullanm şt r. resmi Murdock, tan m na dünya çap nda göre, 250 ya toplumdan den derlediği fazla çocuğun rilerden yetiştirildiği hareketle her yaşam evrensel ünitesine kurum denir olduğu (Canatan, sonucuna 2011: ulaşm şt r. 61). Anthony Giddens, evliliği iki yetişkin ey aras nda sosyal etkileşim görmektedir (Giddens, çerçede 2000: baz 140). Say n a tan mlamalar na (1990: 2) göre, bak lacak biyolojik olursa, ilişkiler Hollanda n n sonucu insan resmi türünün devam n tan m na sağlayan, göre, toplumsallaşma ya den fazla sürecinin çocuğun ilk ortaya yetiştirildiği ç kt ğ, her karş l kl yaşam ilişkilerin ünitesine belirli kurallara denir (Canatan, bağland ğ, 2011: o güne 61). Anthony dek toplumda Giddens, oluşturulmuş evliliği iki özdeksel yetişkin ey tinsel zenginlikleri aras nda sosyal kuşaktan etkileşim kuşağa aktaran, görmektedir biyolojik, (Giddens, psikolojik, 2000: ekonomik, 140). Say n a toplumsal, (1990: hukuksal 2) göre vb., yönleri biyolojik bulunan ilişkiler toplumsal sonucu insan imdir. türünün Erkal devam n (1985: sağlayan, 92) ise toplumsallaşma yi genel sürecinin nüfusu ilk yenileme, ortaya ç kt ğ, milli karş l kl kültürü taş ma, ilişkilerin çocuklar belirli kurallara sosyalleştirme, bağland ğ, ekonomik, o güne dek psikolojik toplumda biyolojik oluşturulmuş tatmin özdeksel fonksiyonlar n n tinsel yerine zenginlikleri getirildiği kuşaktan kurum kuşağa aktaran, görmektedir. biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri bulunan toplumsal imdir. Erkal (1985: 92) ise yi genel nüfusu Aileye yenileme, ilişkin daha milli kültürü çok taş ma, farkl tan m çocuklar vard r. sosyalleştirme, bunun ekonomik, gibi tan mlar n psikolojik hepsine biyolojik burada yer tatmin rmek fonksiyonlar n n çal şman n boyutlar n yerine getirildiği aşar. Yap lan kurum bütün bu görmektedir. tan mlamalarda ayn zamanda toplumsal hayattaki işlevlerine yer rilmektedir. işlevler, zaman mekan içerisindeki farkl Aileye tan mlamalar na ilişkin daha bağl çok farkl tan m değişmektedir. vard r. tür bunun gibi değişime tan mlar n örnek hepsine rmek burada gerekirse, yer geleneksel rmek çal şman n tan mlamalar nda, boyutlar n aşar. Yap lan işlevleri bütün ile bu modern tan mlamalarda zamanlara dair ayn olan zamanda çekirdek tan mlamalar ndaki toplumsal hayattaki işlevlerine işlevi yer farkl laşacakt r. rilmektedir. Ama işlevler, genel günümüz zaman mekan tan mlamalar n içerisindeki kapsayacak farkl tan mlamalar na işlevlerini bağl s ralmak değişmektedir. gerekirse aşağ daki tür tasnif değişime kullan labilir örnek (Çağan, rmek 2011: gerekirse, 85). geleneksel tan mlamalar nda, işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek tan mlamalar ndaki işlevi farkl laşacakt r. Biyolojik (üreme) Ama işlevi genel günümüz tan mlamalar n kapsayacak Psikolojik doyum işlevlerini sağlama işlevi s ralmak gerekirse aşağ daki tasnif kullan labilir Ekonomik (Çağan, 2011: işlevi 85). Eğitim Biyolojik işlevi (üreme) işlevi Dini Psikolojik işlevi doyum sağlama işlevi Boş Ekonomik zamanlar değerlendirme işlevi işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) Eğitim işlevi Dini işlevi Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 3

4 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Araşt rmada bu işlevlerinin etkilenip etkilenmediği özelinde riler toplanm şt r. Hangi işlevin ne derece etkilendiği analizi yap lmaya çal ş lm ş olup var olan olumlu/olumsuz etkiler ortaya ç kar lmaya çal ş lm şt r. Giriş Sosyoloji 1.2. Diğer disiplini Tan mlar için kurumu, toplumsal yap y ortaya ç karmas S n r: aç s ndan çal şmada önemlidir. kullan lan Aile, anlam yla toplumdaki şu şekilde eylerin tan mlanabilir; arada bulunmalar n iki komşu devletin sağlayan topraklar n incil inden etkiye ay ran sahip hat, sosyal hudut. gruplar n baş nda gelmektedir. Toplumu oluşturan, günün koşullar na göre yaşad ğ S n r Kap s : İki komşu devletin topraklar na geçişin yap ld ğ yer değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktad r. anlam na kullan lmaktad r. noktada, Türkiye deki bu çal şma baz ile Hopa da s n r kap lar : yaşanan Türkgözü değişim S n r dönüşümün Kap s, Sarp S n r sosyal Kap s, kurumu Akyaka ile ilişkisi S n r ele al nmaktad r. Kap s, Dilucu S n r Kap s, Gürbulak S n r Kap s. Sözlüklerde gümrük kap s ile eş anlaml ele al nsa da Sovyet burada Sosyalist bu çal şma Cumhuriyetler kapsam nda Birliği nin ayr ca tan mlanmas ndan dağ lmas n n ard ndan yarar her görülmüştür. anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta kurtuluş olmuştur. Sarp s n r kap s n n aç lmas yla hem daha önce inden Gümrük ayr lmak Kap s : zorunda Yurt d ş na kalan gidiş akrabalar ya yurt buluşmuş d ş ndan dönüş hem de s ras nda Doğu Karadeniz gümrük işlemlerinin halk komşusuyla yap ld ğ alan. tan şm şt r. Kara, hava Kap n n denizyolu aç lmas olumlu ile ülkeye olumsuz girecek ya pek çok ülkeden durumu ç kacak beraberinde yolcular getirmiştir. ile eşyan n Başta giriş kurumu ç k şlar n n olmak yap lmas için belirlenen yerler. Gümrük kap s ülkeye giren ç kan her üzere ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağl k gibi pek çok alan bu kap dan türlü ticaret eşyas n n mal n n kontrol edildiği incelendiği yerdir. olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. raya gelen mallar n rgilerinin ödenip ödenmediği, gümrüğe beyan edilen malla Kap n n gelen etkileri mal n kişilere ayn olup göre olmad ğ değişmektedir. incelenmektedir. İnsanlar n sahip olduğu sosyal statüler roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş konumunda 1.3. olan Çeşitli kad nlar Yönleriyle için böyle Hopa olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk gençlerde Hopa etkilenmişlerdir. Artvin iline bağl, Türkiye - Gürcistan s n r olan Sarp S n r Kap s 'na S n r yaklaş k kap s ndan 25 kilometre geçişler uzakl kta 2011 y l na kadar sahil ilçesidir. pasaportla Kuzeydoğuda yap l yordu. Ancak Acara, Doğuda 2011 y l nda Borçka, sadece Güneybat da lira Arhavi rip nüfus Kuzeybat da cüzdan n Karadeniz gösterip ile Gürcistan a çevrilidir. geçiş yapmak mümkün olmuştur. S n r kap s n n özellikle serbest Deniz geçişe seviyesinden aç lmas ndan 10 metre sonra yükseklikte Hopa n n olup, sosyo-ekonomik en yüksek noktas yap s değişmiştir metre Araşt rma ile Yavuz bu Sultan değişimi Selim sosyolojik Tepesi'dir. İlçenin inceleyerek toplam yüzölçümü var olan n ortaya 289 kilometrekaredir. ç kar lmas ya anlaş lmas nda Hemen deniz etkili k y s ndan olacakt r. başlayan Sultan Selim Dağlar, Borçka dan sonra Kaçkar Dağlar 'na dönüşür. 1. Il k Teorik yağ şl Çerçe iklim hüküm sürer. Y lda m²'ye 2,5 kg yağmur düşmekte olup, yaz aylar Temmuz, Ağustos aylar ile s n rl d r. Y lda Aile mevsim bütünüyle yaşanmaktad r. Kar yağ ş ise genellikle şubat aylar na rastlar. Yörede çal şmada nemi ortadan kurumu kald ran, önemli ilçenin havas n yer tutmas ndan değiştiren dolay kalaş ye ad rilen dair k sa rüzgâr teorik eser. bilgilere yer rilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik imlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n Artvin en önemlisidir. il merkezine Aile 68 ayn km, zamanda Rize il toplumda merkezine insanlar n 98 km, Arhavi arada ilçesine bulunmalar na 9 km, Borçka yard mc ilçesine olan 35 km kurumdur. uzakl ktad r. Dolay s yla İlçede hava yolu toplumun yoktur. Fakat Gürcistan' n Batum ilçesi üzerinden İstanbul'a vizesiz uçuşlar temelinde yer al r. gerçekleşmektedir. Limanda yolcu taş mas yap lmamaktad r. İlçe, Rize- Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 4 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

5 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri Trabzon-Artvin-Erzurum-Ardahan-Posof-Kars Gürcistan Cumhuriyetini ine bağlayan uluslararas karayolunun üzerinde kavşak noktas durumundad r (Yerel Net, 2012). yetiştirilen İlçenin nüfusu ortam 2012 genel nüfus nitelemiştir. say m rilerine K saca, göre zaman 'dur. mekan nun boyutlar nda 's nicel ilçe merkezinde, nitel değişiklikler geri kalan gösteren ise kasaba imdir. köylerde yaşamaktad r (Türkiye İstatistik Kurumu, 2012). Günümüzde, çoğu kez anne, baba çocuklardan oluşan im tan mlanmaktad r. tan m, evrensel anlamda yi değil, 1.4. sadece Sarp belirli Köyü Sarp biçimi S n r olan Kap s n n çekirdek Tarihçesi yi tan mlamaktad r. Çekirdek Türkiye kavram Gürcistan ise modern s n r nda, zamanlara Karadeniz özgüdür. k y s nda Canatan a köydür. (2011: 59) Türkiye-Sovyetler göre bu kavram, Birliği ilk s n r n n kez 1949 belirlendiği y l nda 1921'de antropolog tek Robert köyün ikiye Murdock bölünmesi kullanm şt r. sonucunda Murdock, iki köy dünya ortaya çap nda ç km şt r. 250 toplumdan köyün Türkiye'de derlediği kalan rilerden bölümü hareketle Sarp köyüdür. evrensel kurum olduğu sonucuna ulaşm şt r. Sarp S n r çerçede Kap s bu iki baz köyün ortas nda tan mlamalar na yer al r. Türkiye'de bak lacak ise Sarp olursa, köyü, Hollanda n n Artvin iline bağl resmi Hopa ilçesinde tan m na yer göre, al r. Gürcistan ya taraf ndaki den fazla köyün çocuğun ad Sarpi dir. yetiştirildiği Acara her yaşam Özerk ünitesine Cumhuriyeti nin denir en (Canatan, güney köşesidir. 2011: 61). Köy, Anthony Osmanl Giddens, döneminde evliliği Lazistan iki yetişkin sancağ s n rlar nda ey aras nda kal yordu. sosyal etkileşim s n r köyleri Batum'a görmektedir 20 km, Hopa'ya (Giddens, 12 km 2000: uzakl ktad r. 140). Say n a köyde (1990: yaşayanlar n 2) göre, tamam biyolojik Lazd r ilişkiler Lazcay sonucu anadil insan türünün konuşurlar. devam n Ancak, sağlayan, d ş toplumsallaşma evliliklerin artmas sürecinin Sovyet ilk ortaya sonras ç kt ğ, dönemde karş l kl Gürcüce ilişkilerin de belirli günlük kurallara yaşam n bağland ğ, içine girmeye o güne dek başlam şt r. toplumda Ayr ca, oluşturulmuş Sarpili özdeksel Lazlar s n r tinsel kap s n n zenginlikleri aç lmas ndan kuşaktan sonra kuşağa Türkçeyi aktaran, de öğrenmeye biyolojik, başlam şlard r. psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri bulunan Karadeniz toplumsal k y s ndaki imdir. Sarp s n r Erkal kap s, (1985: ad n, 92) Sarp ise yi köyünden genel al r. s n r nüfusu kap s, yenileme, ilk milli kültürü 1988 taş ma, y l nda çocuklar aç lm şt r. sosyalleştirme, Hopa n n 15 ekonomik, km doğusunda psikolojik yer alan biyolojik Sarp S n r tatmin Kap s fonksiyonlar n n Gürcistan'a aç lan yerine getirildiği kap olman n kurum yan nda, bütün görmektedir. Kafkasya'ya Orta Asya ülkelerine aç lan karayolu üzerindeki s n r Aileye kap s ilişkin daha önemlidir. çok farkl 10 Aral k tan m 2011'den vard r. beri Türk bunun gibi Gürcistan tan mlar n vatandaşlar hepsine pasaporta burada yer ihtiyaç rmek duymadan çal şman n sadece boyutlar n nüfus cüzdan aşar. Yap lan ile Türkiye bütün bu Gürcistan'a tan mlamalarda geçebilmektedir. ayn zamanda raya kadar toplumsal olan bilgilerin hayattaki derlenmesinde işlevlerine ayr ca, yer rilmektedir. belediye kaymakaml k işlevler, rilerinden zaman istifade mekan edilmiştir içerisindeki (Hopa Belediyesi, farkl tan mlamalar na 2011), (Hopa bağl Kaymakaml ğ, değişmektedir. 2012). tür değişime Türkiye örnek Gürcistan rmek gerekirse, s n r 1921 geleneksel y l nda çizilmiştir. tan mlamalar nda, S n r, bölgede yaşayanlar n işlevleri sosyal, ile modern kültürel zamanlara akrabal k dair olan bağlar çekirdek hiç dikkate tan mlamalar ndaki al nmadan çizilir. Tamamen işlevi doğal farkl laşacakt r. şartlar göz önüne Ama al narak, genel köyün ortas nda günümüz geçen dere tan mlamalar n s n r kabul edilerek, kapsayacak oluşturulan bu işlevlerini s n rla sarp s ralmak köyü gerekirse ortadan ikiye aşağ daki bölünmüştür. tasnif kullan labilir İkiye bölünen (Çağan, köyün 2011: camisi 85). tarafta, imam tarafta kal r. Köylülerin evleri tarafta, Biyolojik tarlalar (üreme) tarafta işlevi kal r. Böylece ler, akrabalar lerinden s n rla Psikolojik ayr lm ş doyum topraklar sağlama ikiye işlevi bölünmüştür y l na kadar topraklar karş da kalan köylüler günü lik geçişlerle Ekonomik işlevi topraklar n işlemişler, hasatlar n toplam şlar. Akraba, eş dost ziyaretleri yine günü lik geçişlerle Eğitim yap lm ş. işlevi Pasavan ad rilen belge ile sağlanan bu geçişlerden köyün Dini işlevi imam da istifade etmiş, Cuma günleri Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 5

6 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 ibadetlerini yapabilmek için karş ya geçmiştir. durum, 1937 y l ndaki Türkiye Sovyetler Birliği ilişkilerindeki gerginliklerin ortaya ç kmas na kadar devam eder s n r gecede tüm geçişlere tamamen kapat l r. S n r n her iki taraf ndaki akraba, eş dostlar n leri ile ilişkileri kesilir. Giriş Öyle ki s n r n karş s ndakilere bakmak, el kol hareketi yaparak iletişim kurmaya çal şmak bile yasaklan r. durum Türkiye ile Sovyetler Sosyoloji disiplini için kurumu, toplumsal yap y ortaya liği aras nda imzalanan uluslararas kara taş mac l ğ anlaşmas gereğince ç karmas aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki eylerin arada tarihinde tekrar trafiğe aç lmas na kadar sürmüştür (Akyüz, bulunmalar n sağlayan incil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda 2012: ). gelmektedir. Toplumu oluşturan, günün koşullar na göre yaşad ğ değişim, S n r n geçirdiği kapal, dönüşüm yasaklar n toplumun olduğu yeni zamanlara durumlara dair göre şekillenmesini başka bilgiye sağlamaktad r. göre ise, köyde tüm noktada, bu yasaklara bu çal şma rağmen ile h zl Hopa da hareketli yaşanan yaşam değişim devam dönüşümün etmiştir. Sarp n sosyal geleni kurumu gideni ile ilişkisi hiç eksik ele al nmaktad r. olmazd ; yerlisi, yabanc s, merakl s, özel arabalar yla ak n ak n köye gelirlerdi. Özellikle cumartesi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği nin dağ lmas n n ard ndan pazar günleri köy ziyaretçilerle dolup taşard. En çok iki ülkeyi inden her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta ay ran tahta köprü merak edilirdi (Şahin, 2009: 21). kurtuluş olmuştur. Sarp s n r kap s n n aç lmas yla hem daha önce inden Kap n n ayr lmak aç lmas zorunda üç aşamal kalan akrabalar süreç buluşmuş değerlendirilebilir. hem Doğu İlki Karadeniz Sovyetler Birliği halk döneminde komşusuyla kara tan şm şt r. taş mac l ğ Kap n n için aç lmas d r. olumlu aşamada olumsuz ticari geçişlerin pek çok ötesinde durumu derin beraberinde sosyal getirmiştir. etkiler henüz Başta yoktur. kurumu İkinci aşama, olmak üzere Sovyetler ile Birliğinin ilişkili ekonomi, dağ lmas ndan eğitim, sonraki sağl k süreçtir. gibi pek Sovyetler çok alan bu Birliğinin kap dan olumlu dağ lmas ya da ile olumsuz ortaya etkilenmiştir. ç kan karmaşa hali, insanlar n kap y adeta soluk alabilecekleri yol kullanmalar ile sonuçlanm şt r. aşamadan Kap n n etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlar n sahip olduğu sonra karş l kl sosyal etkiden bahsedilmektedir. Üçüncü aşama karş l kl sosyal statüler roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon geçişlerin serbest olmas d r. İkinci aşama ile likte başlayan karş l kl işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş sosyal etkileşim ticaretle likte son noktas na ulaşm şt r. konumunda olan kad nlar için böyle olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk gençlerde etkilenmişlerdir. S n r 2. kap s ndan Araşt rman n geçişler Özellikleri 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak y l nda Araşt rman n sadece Amac lira Önemi rip nüfus cüzdan n gösterip Gürcistan a Araşt rman n geçiş yapmak temel amac, mümkün s n r olmuştur. kap s n n S n r varl ğ n n kap s n n yöre özellikle halk n n serbest yaşant s geçişe üzerinde aç lmas ndan etkileri olup sonra olmad ğ n Hopa n n bilimsel sosyo-ekonomik rilere ulaşarak yap s değişmiştir. araşt rmakt r. Araşt rma Özellikle bu değişimi yaşant s sosyolojik üzerinde değişiklikler inceleyerek var oluşturup olan n ortaya oluşturmad ğ ç kar lmas eğer ya oluşturduysa anlaş lmas nda bunlar n etkili olacakt r. ne tür değişiklikler olduğu, lerin s n r kap s na bak ş aç lar, bak ş aç lar n n kad n erkeklere göre değişiklik 1. gösterip Teorik göstermediği Çerçe araşt r lacakt r. Sarp S n r Kap s n n ler üzerindeki etkilerini belirlemek bu çal şman n amaçlar ndan idir. Ayr ca 1.1. Aile elde edilen bulgular n bölgede al nan stratejik kararlara yol gösterici olacağ düşünülmektedir. çal şmada kurumu önemli yer tutmas ndan dolay ye dair k sa teorik bilgilere yer rilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan Çal şman n, Sarp S n r Kap s n n Hopa daki ler üzerinde etkisi meydana gelmiş sosyolojik imlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal olduğuna dair bulgular ortaya koymas, çal şman n önemini göstermektedir. gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n arada Çal şman n evreni Hopa ilçesidir, ancak elde edilen bulgular Doğu bulunmalar na yard mc olan kurumdur. Dolay s yla toplumun Karadeniz bölgesi leri hakk nda genel bilgi de recektir. Çünkü bu temelinde yer al r. kap n n varl ğ tüm bölgeyi etkilemektedir. çal şma ile literatürde benzer Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 6 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

7 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri alandaki eksikliğe dair katk sağlama çabas, çal şmay ayr ca önemli k lmaktad r. yetiştirilen 2.2. ortam Araşt rman n S n rl l klar nitelemiştir. K saca, zaman mekan boyutlar nda Çal şmada nicel elde edilen nitel değişiklikler riler Hopa gösteren ilçesinde görüşülen imdir. eylerle s n rl d r. Dört Günümüzde haftal k süre, içerisinde çoğu kez çeşitli anne, meslek baba gruplar çocuklardan eyleri oluşan ile görüşülmüştür. im Genelde tan mlanmaktad r. s n r kap lar yla tan m, ilgili evrensel yap lan araşt rmalar n anlamda yi çok değil, az olmas, sadece bu s n r belirli kap lar n n biçimi bölgenin olan sosyal çekirdek hayat na yi etkileri tan mlamaktad r. konulu çal şmalar n Çekirdek gerekliliği, kavram s n rl l klar n ise modern zamanlara başka boyutudur. özgüdür. Özelde Canatan a ise (2011: Hopa 59) leriyle göre bu ilgili kavram, araşt rmalar n ilk kez yap lmam ş 1949 y l nda olmas antropolog bu çal şman n Robert Murdock ana s n rl l klar ndan kullanm şt r. isini Murdock, oluşturmuştur. dünya çap nda 250 toplumdan derlediği rilerden hareketle 2.3. Araşt rman n evrensel Yöntemi kurum olduğu sonucuna ulaşm şt r. çal şma çerçede nitel baz araşt rmad r. tan mlamalar na Nitel araşt rman n bak lacak temel olursa, karakteristiği, Hollanda n n araşt rma resmi öznelerinin tan m na bak ş göre, aç lar n, anlam ya dünyalar n den fazla ortaya çocuğun koyma, yetiştirildiği dünyay her araşt rma yaşam ünitesine öznelerinin gözleriyle denir (Canatan, görmeye 2011: çal şmakt r 61). Anthony (Kuş, Giddens, 2007: 87). evliliği iki yetişkin ey aras nda sosyal etkileşim görmektedir Çal şmada (Giddens, nitel araşt rmalarda 2000: 140). s kl kla Say n a kullan lan (1990: 2) tekniklerden göre, isi biyolojik olan ilişkiler derinlemesine sonucu görüşme/mülakat insan türünün devam n ri toplama sağlayan, tekniği toplumsallaşma kullan lm şt r. sürecinin bağlamda ilk ortaya nitel ç kt ğ, araşt rmalarda karş l kl ilişkilerin kullan lan belirli görüşme kurallara tekniğinin bağland ğ, belirleyici o güne dek özelliği toplumda görüşülen oluşturulmuş kişilerin bak ş özdeksel aç lar n n tinsel ortaya zenginlikleri ç karmakt r kuşaktan (Kuş, 2007: kuşağa 87). aktaran, Nitel araşt rmalarda, biyolojik, psikolojik, araşt rma ekonomik, sürecinin en toplumsal, önemli ad m, hukuksal araşt rman n vb. yönleri hangi bulunan sorulara toplumsal cevap arad ğ imdir. bu cevab n Erkal (1985: niteliğinin 92) ise ortaya yi konmas d r genel (Kümbetoğlu, nüfusu yenileme, 2012: 34). milli kültürü noktada taş ma, araşt rman n çocuklar en sosyalleştirme, önemli sorusu ekonomik, s n r kap s n n psikolojik Hopa n n biyolojik sosyal yaşant s na tatmin fonksiyonlar n n etkisinin olup yerine olmad ğ d r. getirildiği kurum görmektedir. Araşt rman n evrenini Hopa ilçesinin merkezinde yaşayanlar oluşturmaktad r. Aileye Tesadüfî ilişkin daha örnekleme çok farkl kartopu tan m örnekleme vard r. teknikleri bunun gibi likte tan mlar n kullan larak hepsine bu burada evreni yer temsil rmek edebilecek çal şman n boyutlar n araşt rma aşar. konusu Yap lan kapsam nda bütün bu 33 tan mlamalarda kişi ile derinlemesine ayn zamanda görüşmeler toplumsal yap lm şt r. hayattaki Görüşülenlerden işlevlerine yer 21 i rilmektedir. erkek, 12 si kad nd r. işlevler, Görüşülenler zaman fertleri, mekan gümrük içerisindeki müşaviri, farkl avukat, tan mlamalar na memur, otobüs bağl şoförü, değişmektedir. esnaf, otel sahibi, tür öğretmen, değişime teknisyen, örnek rmek polis gerekirse, memuru geleneksel gibi kimselerden tan mlamalar nda, oluşmaktad r. Görüşülen işlevleri kişilerden, ile modern bilimsel zamanlara etiğe uygun dair olan ön bilgilendirmeler çekirdek tan mlamalar ndaki yap larak işlevi farkl laşacakt r. Ama genel günümüz gerekli izinler al nm şt r. Mülakat yapma isteğini kimse geri çevirmemiştir. Ancak tan mlamalar n baz kişilerde, kapsayacak belli konularda ayr nt lara işlevlerini girmeme s ralmak gerekirse eğilimi ortaya aşağ daki ç km şt r. tasnif kullan labilir konular, genellikle (Çağan, 2011: kad nlarla 85). yap lan görüşmelerde leri özelde de eşlerine karş memnuniyetsizlikleri Biyolojik (üreme) işlevi ile ilgili konularda ortaya ç km şt r. Psikolojik doyum sağlama işlevi Nitel araşt rmalarda Ekonomik kullan lan işlevi görüşme tekniği genelde, yap land r lm ş, yar yap land r lm ş yap land r lmam ş üç şekilde Eğitim işlevi kategorize edilmektedir (Punch, 2011: 166). Yar yap land r lm ş görüşmelerin en önemli özelliği, Dini işlevi görüşme öncesinde konu ile ilgili sorular Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 7

8 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 /ya görüşme başl klar oluşturulur. Daha sonra olabildiğince bu forma bağl kal nmaya çal ş larak görüşme gerçekleştirilmeye çal ş l r. Fakat bu formun d ş nda, gelişen duruma göre sorular başl klarda ortaya ç kabilir, görüşme s ras nda bunlarda dikkate al n r. doğrultuda araşt rmada görüşmelerden önce konu ile ilgili yar yap land r lm ş, aç k uçlu sorulardan oluşan görüşme Giriş formu düzenlenmiştir. Görüşmelerde, oluşturulan bu formda yer alan Sosyoloji sorular disiplini sorulmuştur. için Sorular n kurumu, aç k toplumsal uçlu olmas ndan yap y ortaya dolay ç karmas cevaplara müdahale aç s ndan edilmemiş önemlidir. Aile, araşt rmac toplumdaki taraf ndan eylerin duygusal tepkiler arada bulunmalar n rilmemiştir. Görüşmeler, sağlayan incil bu görüşme etkiye formunun sahip sosyal çerçesinde gruplar n kalmaya baş nda gelmektedir. çal ş larak gerçekleştirilmiştir. Toplumu oluşturan Görüşmeler, günün yap l rken koşullar na ses kaydedici göre yaşad ğ cihazla değişim, kay t alt na geçirdiği al nm ş dönüşüm gerekli toplumun yerlerde yeni notlar durumlara al narak görüşme göre şekillenmesini kay tlar n n sağlamaktad r. olabildiğince durumu noktada, yans tmas na bu çal şma çaba sarf ile edilmiştir. Hopa da yaşanan değişim dönüşümün Nitel araşt rmalarda sosyal kurumu riler, ile ilişkisi belirli ele al nmaktad r. olaylar n betimlemeleri ya al nt larda Sovyet dahil Sosyalist olmak üzere Cumhuriyetler kelimeler biçimindedir Birliği nin dağ lmas n n (Neuman, 2012: ard ndan 236). her Dolay s yla anlamda bu zor nitel koşullar riler yaşayan topland ktan Gürcistan sonra, için Sarp ekonomi, s n r eğitim, kap s sağl k adeta kurtuluş turizm olmuştur. kategorilerinde Sarp s n r tasnifler kap s n n yap larak aç lmas yla görüşmelerin hem daha analizleri önce inden yap lm şt r. Analizler, ayr lmak ilgili zorunda başl klar kalan alt nda akrabalar toplanarak, buluşmuş konularla hem ilgili de Doğu genel Karadeniz yaklaş mlar, halk semboller, komşusuyla ilgili kavramlar tan şm şt r. ortaya Kap n n ç kar lm şt r. aç lmas Elde olumlu edilen bu olumsuz bulgular eşliğinde pek çok durumu yorumlamaya beraberinde geçilmiştir. getirmiştir. Neuman, Başta (2012: kurumu 237) rilerin olmak üzere yorumlan rken ile ilişkili anlam ekonomi, rmeye, eğitim, anlaş l r sağl k k lmaya gibi pek çok çal ş lmas ndan alan bu kap dan olumlu görüşülen ya insanlar n da olumsuz bak ş etkilenmiştir. aç lar ile başlan p, durumun onlar n aç s ndan ne anlam ifade Kap n n ettiğini etkileri dikkate kişilere alarak göre yap lmas ndan değişmektedir. bahsetmektedir. İnsanlar n sahip Çal şmada olduğu sosyal yorumlamalar n statüler bu roller, yol üzerinden bu değişikliğin yap lmas na en büyük dikkat faktörüdür. edilmiştir. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş konumunda 3. olan Elde kad nlar Edilen için lgular böyle olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk gençlerde etkilenmişlerdir Sosyal Yap Aile S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak Sarp 2011 S n r y l nda Kap s n n sadece etkileri lira en rip çok nüfus lerde cüzdan n hissedilmektedir. gösterip Gürcistan a Sosyal hayat n geçiş ekonomi, yapmak eğitim, mümkün eğlence olmuştur. gibi S n r diğer kap s n n kurumlar özellikle da bu serbest durumdan geçişe etkilenip, aç lmas ndan yine sonuçlar sonra itibari Hopa n n ile ye sosyo-ekonomik yans malar olmaktad r. yap s değişmiştir. Yani s n r kap s n n Araşt rma bu üzerindeki değişimi sosyolojik etkilerinin yan s ra, inceleyerek kap dan var etkilenen olan n ortaya diğer sosyal ç kar lmas kurumlar ya da anlaş lmas nda dolayl etkili yi olacakt r. etkilemektedir. anlamda görüşmelere Sarp S n r Kap s n n getirdikleri götürdüklerini, alg s n değiştirip değiştirmediğine dair sorularla başlanm şt r. Al nan cevaplar, kap dan 1. kaynaklanan Teorik Çerçe etkilerden dolay alg s n n, insanlar n ye bak ş n n, 1.1. yaşant lar n n Aile değiştiği yönündedir. Bölgede yaşayanlar, kap ile beraber çal şmada karş laşt klar kurumu her yeni önemli durumda yer kendi tutmas ndan sosyal yaşant lar na, dolay ye toplumsal dair k sa teorik dinamiklerine bilgilere yabanc laşmaktad rlar. yer rilmiştir. Toplumlar Hatta sosyal görüşülenlerden gruplardan baz lar meydana kap n n gelmiş sosyolojik serbest geçişlere imlerdir. aç lmas n Aile de toplumu her türlü oluşturan yozlaşman n sosyal yaşanmas na gruplar n en neden önemlisidir. Aile görmektedir. ayn zamanda toplumda insanlar n arada bulunmalar na Kültür yard mc olan üzerinde kurumdur. çok olumsuz Dolay s yla etkisi olmuştur. toplumun temelinde Hangi yer soruyu al r. sorarsan sor sana receğim cevap budur: Kültür Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 8 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

9 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri yozlaşmas. Yozlaşma çok fazla. Ana konu bu zaten. Ne sorarsan sor, kültür yaşam n n değişmesi. Giyim kuşamdan tutun küçüklerin büyüklere sayg s na kadar, kimse kimseyi takm yor. nu oraya gidince gördük. Orada rahatl k var. Yurtd ş na ç k nca buras yetiştirilen Türkiye değil ortam diye rahat hareket ediyorlar nitelemiştir. (Vefa, K saca 33)., zaman mekan boyutlar nda Vefa, nicel nitel içindeki değişiklikler ilişki gösteren ağlar n n değişmesini imdir. kültürel yozlaşma Günümüzde görmektedir., çoğu Karş ya kez gidenlerin anne, baba yabanc çocuklardan yerde oluşan olma hislerinden im kendilerini tan mlanmaktad r. s n rland racak tan m, evrensel durumun anlamda olmad ğ n yi değil, düşündüklerinden sadece dolay belirli sergiledikleri biçimi olan rahat çekirdek tav rlar, yozlaşmay yi tan mlamaktad r. oluşturan durumun Çekirdek kendisi kavram görülmekte. ise modern Kap dan zamanlara geçenler özgüdür. karş Canatan a tarafta (2011: kendi 59) sosyal göre yap lar ndan bu kavram, farkl ilk ilişki kez ağlar, 1949 davran ş y l nda biçimleri antropolog ile elde Robert ettikleri Murdock bu tecrübeyi kullanm şt r. kendi yaşad klar Murdock, yere dünya taş maktad rlar. çap nda 250 Ailenin toplumdan derlediği yaşant s n n rilerden değiştiğini hareketle düşünen Vefa, evrensel bunun kurum sosyal olduğu hayat n sonucuna her alan na ulaşm şt r. yans d ğ n düşünüyor. çerçede baz tan mlamalar na bak lacak olursa, Hollanda n n kap n n resmi aç lmas n n tan m na olumsuz göre, taraflar ndan ya den i ahlak fazla çocuğun yetiştirildiği bozuldu, erkekler her yaşam sap tt. ünitesine Aile alg s n yüzde denir yüz (Canatan, değiştirdi. Kesinlikle 2011: 61). Anthony değiştirdi. Biz iki sefer gittik daha da gitmeyiz. Ama erkekler hep Giddens, evliliği iki yetişkin ey aras nda sosyal etkileşim gidiyorlar Aa o var bunlar var diye. Hopa ya en büyük etkisi ticaret. görmektedir En büyük olumsuz (Giddens, etkisi 2000: nataşalar. 140). Nataşa Say n a diye (1990: yaz özellikle. 2) göre Hemen, biyolojik ilişkiler onlar kabullendik. sonucu insan Yaşl lara türünün bak yorlar, devam n çay sağlayan, toplat yoruz toplumsallaşma (Sevgi, 41). sürecinin ilk ortaya ç kt ğ, karş l kl ilişkilerin belirli kurallara bağland ğ, o güne dek Sevgi, ye dair bak ş n ahlak n bozulmas ile likte değiştiğini toplumda oluşturulmuş özdeksel tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa düşünmektedir. Özellikle erkeklerin alg s n n değiştiğini bunun da aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri temelinde erkeklerin Gürcistan da kurduklar ilişkilerine bağlamaktad r. bulunan toplumsal imdir. Erkal (1985: 92) ise yi genel Erkeklerin bu durumda ileri gittiğini, karş tarafta kad n kendilerini nüfusu yenileme, milli kültürü taş ma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, cezb edecek durum olmad ğ düşünmektedir. Türkiye ye çal şmaya gelen psikolojik biyolojik tatmin fonksiyonlar n n yerine getirildiği kurum Gürcü kad nlara örtük de olsa karş duruş sergilemektedir. Zorunlu görmektedir. kabullenişle likte hayat n her aşamas nda likte yer almalar na karş durmaktad r. Aileye ilişkin daha çok farkl tan m vard r. bunun gibi tan mlar n hepsine burada yer rmek çal şman n boyutlar n aşar. Yap lan Fuhuşla likte ahlaki bozulmalar gözlenmiştir. Pek çok dram bütün bu tan mlamalarda ayn zamanda toplumsal hayattaki yaşanm ş ama insanlar genellikle bu durumu d şar ya aç klayamam şlar. işlevlerine yer rilmektedir. işlevler, zaman mekan Çevre, eş dost bask s ndan, çocuklar için evlilikler sürdürülmüştür. Bir süre içerisindeki farkl tan mlamalar na bağl değişmektedir. tür sonra bu olaylar normal karş lanmaya başlanm ş art k al ş lm ş, değişime örnek rmek gerekirse, geleneksel tan mlamalar nda, s radanlaşm şt r. işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek tan mlamalar ndaki Ahlaki işlevi farkl laşacakt r. anlamda bozulmaya Ama neden genel oldular. Daha rahat günümüz olduk. Hopa halk onlara baka baka giyinmeyi öğrendi, onlar gibi tav r tan mlamalar n kapsayacak işlevlerini s ralmak gerekirse aşağ daki almaya başlad. Yaşl lar bile biz yaşam yormuşuz şimdi gördük kad n tasnif dediler. kullan labilir Yuvalar y k ld, (Çağan, sonra 2011: bu dramlara 85). normal bak ld. Aldatma oldu, kad n öğrendi göz Biyolojik yumdu sonra (üreme) çocuk işlevi oldu onu da kabullendi art k s radanlaşt yani. Art k al şt k bunlara. İlk ç kt ğ zamanlarda Psikolojik doyum sağlama işlevi daha çoktu. Şimdi yasakland emniyet el att. Ne gördüm delisi oldular. Önce Aauu oldu Ekonomik sonra al şt lar işlevi doydular. Şu an Hopa da fuhuş yapan kad nlar yok Eğitim hepsi sürüldü işlevi (Gonca, 36). Dini işlevi Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 9

10 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Gonca daha rahat olduk derken, sosyal ilişkilerde geleneksel kodlar n zay flamas n kastetmektedir. Kad n erkek ilişkilerinde toplumsal bask mekanizmalar özelliğini yitirmesiyle likte özellikle erkekler çevrelerini dikkate almadan davranabilmektedirler. durum aşağ da Tülin nin Giriş aktard klar nda da analiz edilebilmektedir. Sosyoloji Benim disiplini hayata için bak ş aç m kurumu, değişmiştir. toplumsal Kap aç lmadan yap y ortaya önce insanlara bak ş aç m çok değişikti. gayri meşru olaylara hiç ç karmas aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki eylerin arada s cak bakmazd m. Art k göz aşinal ğ oldu. Ailelerin parçalanmas n bulunmalar n yak n komşular mda sağlayan incil görerek etkiye çok normalmiş sahip sosyal gibi gruplar n görüyoruz, baş nda gelmektedir. gazetelerde Toplumu gördüğümüz oluşturan şeyleri, yaşar günün olduk olumlu koşullar na yan göre ticaret, yaşad ğ değişim, olumsuz geçirdiği yan dönüşüm ise lerin toplumun dağ lmas, yeni boşanmalara durumlara kadar göre gitmesi, şekillenmesini sağlamaktad r. bağlar n n çözülmesi. noktada, Hopa da bu çal şma çok büyük ile Hopa da değişiklikler yaşanan yaratt ğ n değişim dönüşümün düşünüyorum. sosyal Kap kurumu aç ld ktan ile ilişkisi sonra ele al nmaktad r. aç lmadan öncesi aras nda büyük Sovyet farkl l klar Sosyalist var. Cumhuriyetler İnsanlar n hayata Birliği nin bak ş aç s dağ lmas n n bile değişti. ard ndan her anlamda Önceden zor koşullar sokaktan yaşayan 2. kez Gürcistan geçemezdiniz için ama Sarp şimdi s n r 20 kap s kere adeta geçseniz kimse dönüp bakmaz (Tülin, 50). kurtuluş olmuştur. Sarp s n r kap s n n aç lmas yla hem daha önce inden Tülin, ayr lmak kap n n zorunda aç lmas n n kalan boşanmalara akrabalar buluşmuş kadar giderek hem de Doğu dağ lmas nda Karadeniz halk etkili komşusuyla görmektedir. tan şm şt r. durum sadece Kap n n aç lmas bağlar n n olumlu çözülmesi ile olumsuz kalmay p, pek sokaktaki çok durumu hayat beraberinde da belirlemiştir. getirmiştir. Serbest Başta geçiş öncesi kurumu daha olmak s k bağlar üzere olan ile sosyal ilişkili yap n n ekonomi, çözülmesi, eğitim, sağl k insanlar n gibi ini pek çok önemsememesini alan bu kap dan ortaya olumlu ç karmaktad r. ya da olumsuz Hopa da etkilenmiştir. kad nlara bak ş kad nlar n sosyal hayattaki konumlar, kap öncesi sonras nda köklü değişmiştir. Kap n n etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlar n sahip olduğu sosyal statüler Ayr ca roller, liğinin bu değişikliğin temelinin kurulduğu en büyük evlilik faktörüdür. bile bu Bir durumdan pansiyon etkilenmiştir. işletmecisi için Evlilik çok yaş olumlu yükselmiştir. etkilerden Görüşülenlerden bahsedilebilirken, al nan bilgilere içerisinde göre eş eskiden konumunda Hopa da olan evlilik kad nlar yaş için böyle yaş olmayabilmektedir. aras ndayd. Fakat bugün Ayr ca evlilik çocuk yaş yükselmiştir. gençlerde etkilenmişlerdir. Evlilik yaş n n yükselmesinde diğer faktörlerde etkilidir. yüzden tek nedenli kap ya bağlamak doğru olmasa da, Hopa da S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. evlilik yaş n n yükselmesinde h zland r c etkisinin olduğu ifade Ancak 2011 y l nda sadece lira rip nüfus cüzdan n gösterip edilmiştir. Gürcistan a geçiş yapmak mümkün olmuştur. S n r kap s n n özellikle serbest geçişe Hopa aç lmas ndan evlilikler sonra kap Hopa n n aç lmadan önce sosyo-ekonomik daha kapal yap s toplumsal yap olduğu için daha erken evlilikler oluyordu. K zlar en değişmiştir. Araşt rma bu değişimi sosyolojik inceleyerek var olan n geç 20 sine kadar, erkekler ise 25 ine kadar evlenmek zorundayd. ortaya Bak ş ç kar lmas aç s buydu. ya Kap n n anlaş lmas nda aç lmas yla etkili beraber olacakt r. yaşam şekilleri değişti, erkekler art k çok erken evlenmeyi çok doğru bulmad lar. Çünkü cinsel 1. ihtiyaçlar n Teorik Çerçe karş layabilecekleri bundan sonraki noktada yaşam şekli geldi. da geriye doğru gidişe neden oldu erkekler aç s ndan Kad nlarda Aile da buna bağl yaş konusu değişti. Mant kl çal şmada evlilik yapmak kurumu istedikleri önemli için de yaşlar yer tutmas ndan geç olmaya başlad dolay ye dair k sa (Orhan, teorik 40). bilgilere yer rilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana Orhan n gelmiş sosyolojik anlatt klar na imlerdir. göre Aile evlilik de toplumu yolu ile oluşturan likte ortaya sosyal ç kmas gruplar n en önemlisidir. ancak evlilik Aile yolu ayn ile zamanda meşru toplumda görülen insanlar n cinsel ihtiyaçlar n arada giderilmesi bulunmalar na işlevi yard mc kap n n olan aç lmas ndan kurumdur. sonra Dolay s yla değişmiştir. Evlenmeden toplumun tatmin temelinde edilen yer al r. cinsel ihtiyaçlar evliliklerin azalmas na ya daha geç Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 10 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

11 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri olmas na neden olmaktad r. Orhan n n mant kl evlilikten kastettiği şudur; insanlar n evlenirken daha rasyonel tercihlerde bulunarak, duygusall ğ geleneksel refleksleri ikinci plana almalar d r. Böylelikle evlenilecek kişiyi belli ekonomik, eğitim ya diğer özelliklerine bakarak seçmek, önceliklidir. Mant k yetiştirilen evliliklerinin ortam daha çok tercih nitelemiştir. edilmesi ile K saca likte, kurulan zaman mekan daha boyutlar nda çok diğer işlevlerine nicel (ekonomi nitel değişiklikler gibi) ağ rl k gösteren rildiğini imdir. göstermektedir. Günümüzde İlk zamanlarda, çoğu fuhuş kez konusu anne, baba yap s na çocuklardan çok olumsuz oluşan im etkide bulundu. tan mlanmaktad r. Şimdi de k s m insanlara tan m, evrensel etkisi var. anlamda En büyük yi değil, etkisi fuhuş sadece sektörünün belirli buraya biçimi gelmesi olan normal çekirdek karş lanmas yd. yi tan mlamaktad r. Eşi Çekirdek gitmiş başka isine kavram kad n n ise modern yapacak zamanlara şeyi yok. özgüdür. Evinde Canatan a çocuklar (2011: 59) göre var, ekonomik bu kavram, özgürlüğü ilk kez yok 1949 ayr lam yor, y l nda kabul antropolog ediyor, reddetme Robert Murdock kullanm şt r. lüksü yok. Adam Murdock, kar s n n dünya elindeki çap nda paras n 250 da al yor. toplumdan Veya psikolojik derlediği rilerden hareketle sorunlu geliyor. evrensel...diyor kurum ki eşim olduğu orada sonucuna başkas yla ulaşm şt r. evlenmiş, çocuğu varm ş. Duyuyor şekilde. Zengin işadam. Hem buray hem oray idare çerçede ediyor. nlar baz duyuluyor tan mlamalar na yani (Mevlüt, 38). bak lacak olursa, Hollanda n n resmi tan m na göre, ya den fazla çocuğun Kap n n aşamal aç lmas sürecinde özellikle Sovyetlerin yetiştirildiği her yaşam ünitesine denir (Canatan, 2011: 61). Anthony dağ lmas serbest geçişlerin başlad ğ ilk zamanlarda fuhuş adeta Giddens, evliliği iki yetişkin ey aras nda sosyal etkileşim sektörleşmiş sonras nda s radanlaşm şt r. Erkeklerin yabanc kad nlarla eş görmektedir (Giddens, 2000: 140). Say n a (1990: 2) göre, biyolojik olmalar, lere en önemli etkinin bu aşamada olduğu analiz edilmiştir. ilişkiler sonucu insan türünün devam n sağlayan, toplumsallaşma sürecinin Kad n n sosyo-ekonomik statüsü yeni durumlar karş s nda karş duruş ilk ortaya ç kt ğ, karş l kl ilişkilerin belirli kurallara bağland ğ, o güne dek sergilemesini engellemiştir. duruma çocuk gelecek kayg s da toplumda oluşturulmuş özdeksel tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa eklenebilir. aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal, hukuksal vb. yönleri bulunan Görüşülenlere toplumsal göre kap n n imdir. varl ğ n n Erkal (1985: etkisi 92) de ise ensest yi ilişkileri genel tecavüz nüfusu olaylar n yenileme, azaltm ş milli kültürü olmas d r. taş ma, Görüşülenlerin çocuklar sosyalleştirme, bildirdiğine ekonomik, göre insanlar n psikolojik ihtiyaçlar n biyolojik giderebilecekleri tatmin fonksiyonlar n n yeni alan yerine doğmuştur. getirildiği Gerçi yine kurum anlat lanlara görmektedir. göre zaman zaman nataşalara da tecavüz edildiği söylenmektedir. Aileye ilişkin daha çok farkl tan m vard r. bunun gibi tan mlar n gece hepsine sektörünün burada yer olmad ğ rmek yerlerde çal şman n tecavüz boyutlar n olaylar çok aşar. Yap lan oluyor. Hayvanlara tecavüz ediyorlar. Doğu da falan tecavüz etmenin bütün bu tan mlamalarda ayn zamanda toplumsal hayattaki cezas ölüm olduğu için buna cesaret edemediklerinden salaklar işlevlerine hayvanlarla yer ilişkilere rilmektedir. giriyorlar. kap işlevler, aç lmadan önce zaman şekilde mekan içerisindeki insanlar ihtiyaçlar n farkl tan mlamalar na ensest ilişkilerle bağl karş l yorlard. değişmektedir. Gece sektörü tür değişime olunca bu örnek olaylar rmek Hopa dan gerekirse, kalkt. Hep geleneksel olumsuz taraflar na tan mlamalar nda, bak l yor işlevleri ama böyle ile olumlu modern yanlar zamanlara da var. dair Kap dan olan sonra çekirdek tecavüz olaylar tan mlamalar ndaki hiç duyulmad. işlevi Gece farkl laşacakt r. hayat olmasa millet Ama başkas n n genel kar s na, k z na, günümüz tan mlamalar n çocuğuna bak yordu. kapsayacak sadece Hopa da işlevlerini olan s ralmak şey değil yani. gerekirse Her aşağ daki tasnif yerde kullan labilir ayn d r. Gece (Çağan, hayat 2011: işlerinde 85). rahat olan insanlarda ensest ilişkiler olmaz. Çok olumsuz da görülmemeli yani alan raz satan raz. rada zorla al n p sat lmayla Biyolojik (üreme) gerçekleştirilen işlevi fuhuş yok. Televizyonlarda gösterilen Psikolojik işte zorla doyum getirildiler, sağlama zorla işlevi çal şt r l yorlar diye durum yok burada. Tek çekindikleri nokta emniyet in Ekonomik işlevi üzerinde yabanc uyruklu kad n vard. gün toplasan 100 tane yok. Emniyet bu olay s k tutmadan Eğitim işlevi önce tane vard. gün tane olabilir Dini ama işlevi küçük yer olduğu için, emniyetten Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 11

12 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 rahat olmad klar için, korktuklar için Batum a gidiyorlar. Orada rahatl k olduğu için gidiyorlar. rada emniyete günmiyorlar (Engin, 37). Engin fuhuş yeni eğlence sektörünün Hopa için olumlu say labilecek Giriş yönlerinin de olduğu düşüncesindedir. Çünkü ona göre kap n n aç lmas ndan Sosyoloji önce disiplini ensest için tecavüz vakalar kurumu, olmaktayd. toplumsal Kap n n yap y aç lmas ortaya ç karmas sonras nda bu aç s ndan gibi vakalar n önemlidir. azalmas Aile, ya toplumdaki yaşanmamas n eylerin kendi tezine arada delil bulunmalar n göstermektedir. sağlayan incil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda gelmektedir. Kap aç lmadan Toplumu oluşturan önce toplumdaki, değerler günün koşullar na sistemi ile kap göre aç ld ktan yaşad ğ değişim, sonra dönüşüme geçirdiği uğrayan dönüşüm değerler toplumun sistemi yeni durumlara için aşağ daki göre örnek şekillenmesini dikkate sağlamaktad r. değerdir. noktada, bu çal şma ile Hopa da yaşanan değişim dönüşümün Ama sosyal o kurumu insanlarda ile paraya ilişkisi karş ele al nmaktad r. olan tamahtan kaynakl ya da Sovyet bizim yöremizdeki Sosyalist Cumhuriyetler iyi niyetli olmayan Birliği nin insanlara dağ lmas n n belki daha fazla ard ndan her anlamda para kazanmak zor koşullar ad na yaşayan beyaz kad n Gürcistan ticaretinden, için Sarp eroinden, s n r esrardan kap s adeta ötürü anormallikler de beraberinde geldi. Ben çok net hat rl yorum. kurtuluş olmuştur. Sarp s n r kap s n n aç lmas yla hem daha önce Kap aç lana kadar namus için insanlar lerini vuruyorlard. inden ayr lmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Maalesef üzülerek söylüyorum bugün namussuzluk için vuruyorlar, Karadeniz söylüyorum halk utanan komşusuyla yok, s k lan tan şm şt r. yok, rezil Kap n n dünya yaş yoruz. aç lmas Akp ye olumlu olumsuz fuhuşun pek çok buradan durumu silinip, beraberinde tamamen getirmiştir. temizlenmesi Başta yönünde yapt klar kurumu olmak üzere uygulamadan ile ilişkili dolay ekonomi, teşekkür eğitim, ediyorum sağl k Allah gibi raz pek olsun çok alan (Gökçen, bu kap dan olumlu 40). ya da olumsuz etkilenmiştir. Gökçen Kap n n etkileri diğerlerinin kişilere göre anlatt klar değişmektedir. analiz edildiğinde, İnsanlar n sahip yaşanan olduğu her yeni sosyal olayla statüler özellikle roller, gayri bu meşru değişikliğin ilişkilerle en büyük likte faktörüdür. bölge halk n n Bir pansiyon olaylar değerlendirme işletmecisi için çok yorumlama olumlu etkilerden yetileri bahsedilebilirken, dönüşüme uğrad ğ içerisinde görülmüştür. eş Kişisel konumunda ilişkilerde olan kad nlar k skançl k için böyle namus olmayabilmektedir. değerlendirmeleri Ayr ca eskiye çocuk göre dönüşmüştür. gençlerde etkilenmişlerdir. Kap S n r kap s ndan ile likte geçişler liğini 2011 y l na huzurunu kadar pasaportla etkileyen faktörlerden yap l yordu. iside Ancak 2011 yeni ortaya y l nda ç kan sadece eğlence hayat d r. lira rip Kap nüfus öncesi cüzdan n eğlence gösterip hayat genellikle Gürcistan a bölge geçiş toplumunun yapmak mümkün kabul gördüğü olmuştur. tarzda S n r (Hopa daki kap s n n özellikle eğlence yerleri serbest ile) geçişe süregitmektedir. aç lmas ndan Karş l kl sonra geçişlerin Hopa n n serbest sosyo-ekonomik olmas sonras nda yap s yeni değişmiştir. eğlence Araşt rma hayat na kendini bu değişimi kapt ran sosyolojik erkekler eşlerini inceleyerek çocuklar n var olan n ihmal etmeye ortaya ç kar lmas başlam şlard r. ya anlaş lmas nda Eşler evde sorun etkili yaşamakta, olacakt r. sürekli tart şmakta, sonras nda genellikle erkekler kad nlara şiddet uygulamaktad rlar. Erkeğin evine gelmemesi ya seyrek gelmesi, geldiğinde içkili olmas, başka 1. Teorik Çerçe kad nlarla likte olduğunun bilinmesi, çocuklar başta olmak üzere liğini 1.1. derinden Aile etkilemektedir. durumlardan dolay boşanma da gerçekleşmişse çal şmada çocuk, parçalanm ş kurumu önemli eyi yer tutmas ndan olmaktad r. dolay ye dair k sa Eşlerin teorik lerine bilgilere uygulad klar yer rilmiştir. şiddet Toplumlar yoğun sosyal erkeğin gruplardan kad na uygulamas meydana gelmiş şeklinde sosyolojik olmaktad r. imlerdir. Uygulanan Aile şiddet de toplumu türleri, gündelik oluşturan hayatta sosyal gözlenen gruplar n haliyle en önemlisidir. genellikle Aile beş ayn başl kta zamanda toplanabilir. toplumda Duygusal insanlar n şiddet, arada sözel şiddet, bulunmalar na ekonomik yard mc şiddet, cinsel olan şiddet, kurumdur. fiziksel şiddet Dolay s yla (Vatandaş, 2003: toplumun 23- temelinde yer al r. Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 12 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

13 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri 29). araşt rmada eşlerin yoğun fiziksel, ekonomik, duygusal sözel şiddet uygulad klar bulgusuna ulaş lm şt r. Kumar hat safhada şu an. Dedik ya genç nüfusumuz var. Aileler art k çocuklara laf geçiremiyor, gençlere sahip ç kam yor. yetiştirilen Gençlik büyük ortam tehdit alt nda. nitelemiştir. Yak n zamanda K saca ölümlü, zaman kaza mekan boyutlar nda gerçekleşti Arhavi nicel yolunda. nitel değişiklikler nu ufak gösteren detay na imdir. indiğin zaman şöyle Günümüzde gerçekle karş, karş ya çoğu kal yorsun. kez anne, Gençler baba karş da çocuklardan içki içiyor, oluşan im eğleniyor. Gecenin tan mlanmaktad r. çok geç vakitlerinde tan m, evrensel hatta sabaha anlamda doğru yi değil, Türkiye ye sadece giriş belirli yap yor. Aileler biçimi buna olan engel çekirdek olam yor. yi Uyuşturucu tan mlamaktad r. da bunun cabas. Gürcistan da uyuşturucu da hat safhada. Yani gençlik Çekirdek kavram ise modern zamanlara özgüdür. Canatan a (2011: 59) şu anda bayağ s k nt da. çok çok yaz k olacak çocuklara. En göre bu kavram, ilk kez 1949 y l nda antropolog Robert Murdock büyük korkumuz o (Yavuz, 38). kullanm şt r. Murdock, dünya çap nda 250 toplumdan derlediği rilerden hareketle Yavuz, eğlence evrensel hayat n n kurum diğer olduğu boyutuna sonucuna da ulaşm şt r. değinmektedir. Henüz evli olmayanlar n, eğlence hayat, kendi geleceklerini de tehdit etmektedir. Çünkü çerçede edindikleri baz bu yeni yaşam tan mlamalar na biçimi sağl kl bak lacak kurma olursa, ikimlerini Hollanda n n bozmaktad r. resmi Ayr ca tan m na gençlerin göre, baş na ya buyruk den hallerinden fazla çocuğun oldukça yetiştirildiği şikâyetçidir. her Ailelerin yaşam ünitesine çocuklar n baş boş denir (Canatan, b rakt klar, 2011: yeterince 61). Anthony ilgi göstermedikleri Giddens, evliliği görüşmelerde iki yetişkin ortaya ey ç kan aras nda diğer önemli sosyal etkileşim durumdur. Ailenin, görmektedir kendisini (Giddens, de günce 2000: alt na 140). alacak Say n a gelecek (1990: nesilleri 2) yetiştirme göre, işlevi biyolojik burada ilişkiler k smen sonucu de olsa insan y pranm şt r. türünün devam n sağlayan, toplumsallaşma sürecinin ilk ortaya ç kt ğ, karş l kl ilişkilerin belirli kurallara bağland ğ, o güne dek toplumda Çocuklar oluşturulmuş gençler özdeksel bu durumdan tinsel oldukça zenginlikleri fazla etkilenen kuşaktan kesim kuşağa olmaktad r. aktaran, Çünkü biyolojik, Hopa da psikolojik, gençlerin ekonomik, çocuklar n toplumsal, sosyal hukuksal aktivitede vb. yönleri bulunabilecekleri bulunan toplumsal alanlar bulunmamaktad r. imdir. Erkal (1985: Batum da 92) ise gençlerin yi genel ilgisini çeken nüfusu eğlence yenileme, yerleri olduğu milli kültürü için, gençleri taş ma, daha çocuklar çok çekmektedir. sosyalleştirme, Aileler ekonomik, bu durumdan psikolojik rahats zl k biyolojik duymaktad r. tatmin fonksiyonlar n n Kap n n gençliği yerine getirildiği tehdit ettiğini kurum düşünmektedirler. görmektedir. Geçen akşam bankan n önünde muhabbete denk Aileye ilişkin daha çok farkl tan m vard r. bunun gibi geldim. beş lira bul da bu akşam Batum a geçelim diyor arkadaş na. tan mlar n Yani bu hepsine zihniyete burada sahip. yer Ben rmek çocuğumun çal şman n hangi boyutlar n saatte nerede aşar. Yap lan bütün olduğunu bu bileceğim. tan mlamalarda Çocuklar ayn kontrol zamanda edeceksin (Zeki, 38). toplumsal hayattaki işlevlerine yer rilmektedir. işlevler, zaman mekan Zeki çocuklar n daha s k denetim alt nda olmalar gerektiğini içerisindeki farkl tan mlamalar na bağl değişmektedir. tür düşünüyor. Çünkü kap resmi reşit kabul edilen eyi, k s tlama değişime örnek rmek gerekirse, geleneksel tan mlamalar nda, olmaks z n her türlü eğlenceye adeta çağ rmaktad r. Cebinde beş liras olan n işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek tan mlamalar ndaki bile eğlence etkinliği karş ya geçmesi, durumun hangi aşamaya işlevi farkl laşacakt r. Ama genel günümüz geldiğini göstermektedir. Lütfü nün aşağ daki aktard klar da bu durumu tan mlamalar n kapsayacak işlevlerini s ralmak gerekirse aşağ daki destekler niteliktedir. tasnif kullan labilir (Çağan, 2011: 85). 18 ine gelmiş genç ne yap yor ya arkadaşlar yla sahilde şeyler içiyor, ya h z tutkusu Biyolojik var. (üreme) Bir bak yor işlevi oradaki hayata ulan ben bu yaş ma kadar Psikolojik şey yaşamam ş m doyum diyor. sağlama Ulan işlevi 18 yaş ndas n. Aileye sayg kalm yor, kendine sayg kalm yor, uyuşturucuya, içkiye Ekonomik işlevi başl yor. E bitti hayat (Lütfü, 37). Eğitim işlevi Dini işlevi Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 13

14 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Çocuklar na bilgisi dahilinde karş ya geçmeleri için özellikle izin renlerde vard r. Onlara göre karş ya geçen çocuklar daha bilgili görgülü olacaklar böylelikle kendilerini kontrol edebileceklerdir. Benim çocuklar m da gidiyor takip ediyorum, gözüm onlar n Giriş üzerinde. Ama gitme demek de doğru değil. Görsünler, kendilerini Sosyoloji kontrol disiplini etsinler için aç olmas nlar kurumu, diye toplumsal ben izin riyorum. yap y ortaya Ama ben kontrol ediyorum. Bir sorun da olacağ n zannetmiyorum, ç karmas aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki eylerin arada görmeleri laz m (Çetin, 54). bulunmalar n sağlayan incil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda gelmektedir. Kap n n Toplumu ikinci oluşturan üçüncü aşamadaki, günün aç lmas n n koşullar na görüşülenlere göre yaşad ğ göre olumlu değişim, geçirdiği nitelendirilen dönüşüm toplumun yönleri de yeni vard r. durumlara Kap n n göre aç lmas n n şekillenmesini bölge sağlamaktad r. kad n n n giyim kuşam, noktada, makyaj bu çal şma davran şlar nda ile Hopa da dönüşümlere yaşanan değişim öncülük dönüşümün ettiği düşünülmektedir. sosyal kurumu Yine görüşülenlere ile ilişkisi ele göre al nmaktad r. kad nlar anlamda olumlu etkilenmişlerdir. Örneğin, boylu poslu, makyajl, süslü Rus Gürcü kad nlar n Sovyet gören Sosyalist Karadeniz Cumhuriyetler kad n adeta erkeğini Birliği nin elinde dağ lmas n n tutmak için ard ndan kendine her bakmaya anlamda başlam şt r. zor koşullar Karadeniz yaşayan kad n Gürcistan saç n için boyatm ş, Sarp s n r makyaj kap s yapmaya adeta kurtuluş başlam şt r. olmuştur. Hatta o Sarp dönemlerde s n r kap s n n Hopa da aç lmas yla çok say da kuaförün hem daha aç ld ğ önce söylenmektedir. inden ayr lmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz halk komşusuyla tan şm şt r. Kap n n aç lmas olumlu Hopa da çok ciddi dönüşüm yaşand. Şöyle de olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta kurumu olmak bakmak laz m. Bizim kad n m z da kad n olduğunu anlad. Önceden üzere ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağl k gibi pek çok alan bu kap dan daha bak ms zd, dikkatsizdi, alternatifsizdi çok hassas değildi. Bizde olumlu zaten ya da okumak olumsuz yok etkilenmiştir. görerek, bakarak o etkileşimle değişim yaşad lar. Bizim Kap n n neyimiz etkileri eksik kişilere mant ğ yla göre değişmektedir. hareket edenler, İnsanlar n freni patlayanlar sahip olduğu sosyal bazen statüler ölçüyü roller, de kaç rd lar. bu değişikliğin Ama en oturup büyük yemek faktörüdür. yeme, Bir zaman pansiyon işletmecisi değerlendirme, için çok k l k olumlu k yafet etkilerden konusunda bahsedilebilirken, ciddi dönüşümlerde yaratt lar içerisinde eş konumunda (Çetin, olan 54). kad nlar için böyle olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk gençlerde Engin etkilenmişlerdir. aşağ daki aç klamalar nda bunun sosyalleşme ile ilgisinin olmad ğ n S n r söylese kap s ndan de asl nda geçişler doğrudan 2011 y l na bağlant s kadar pasaportla vard r. Bireyi yap l yordu. toplum hayat na Ancak 2011 haz rlama y l nda süreci sadece olan sosyalleşme lira rip nüfus ömür cüzdan n boyu devam gösterip eder. Dolay s yla Gürcistan a yeni geçiş durumlara yapmak göre mümkün yeni kararlar olmuştur. almak, S n r stratejiler kap s n n geliştirmek özellikle sosyalleşmenin serbest geçişe kendisidir. aç lmas ndan na sonra kap sile Hopa n n olsa sosyo-ekonomik bile sonuçta bu durum yap s sosyalleşme değişmiştir. Araşt rma araçlar içerisinde bu değişimi yer almaktad r. sosyolojik Ayr ca inceleyerek sosyalleşme var sürecinde olan n yaşanan ortaya ç kar lmas dönüşümü ya de göstermektedir. anlaş lmas nda etkili olacakt r. Daha önce kimse saç n sar ya boyatm yordu, kimse uzun topuklu ayakkab giymiyordu, d şarda rahatça gezemiyordu. Giyim tarz n 1. bilmiyorlard. Teorik Çerçe Kad nlar eşim niye d şar ya gidiyor diye düşündü 1.1. bakt Aile onlar kendilerine bak yor, makyaj yap yorlar. O bak ml bak m m yapay m, saç m boyatay m. Ben bak ml olmazsam, saç m çal şmada kurumu önemli yer tutmas ndan dolay ye baş m yapmazsam kocam da bana bakmaz diye düşündü kendine dair k sa bakmaya teorik başlad. bilgilere Böyle yer rilmiştir. şeyi de oldu Toplumlar yani. Kap n n sosyal ilk aç ld ğ gruplardan meydana dönemde gelmiş 1-2 sosyolojik tane kuaför imlerdir. vard şimdi her Aile yerde de toplumu var. Mini oluşturan etek kimse sosyal gruplar n giyinemiyordu, en önemlisidir. parkta Aile kimse ayn gezinemiyordu zamanda toplumda ama şimdi insanlar n geziyor. arada bulunmalar na nun sosyalleşmeyle yard mc olan alakas kurumdur. olduğunu Dolay s yla düşünmüyorum direk toplumun temelinde kap yla yer alakas al r. var bence (Engin, 37). Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 14 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

15 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri Kap, insanlar n ye, lerine, hayata bak şlar n değiştirdiği gibi Hopa ya, Hopa insan na bak ş aç s n da değiştirmiştir. Görüşülenler Hopal bu durumdan rahats zl k duymaktad rlar. Yine görüşülenlere göre Türkiye nin başka bölgelerinde, şehirlerinde Hopa dendiğinde ; yetiştirilen ortam nitelemiştir. K saca, zaman mekan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan n Hopa da yaşad ğ olaylar, iki; eğlence boyutlar nda nicel nitel değişiklikler gösteren imdir. sektörü gelmektedir. Görüşülenler bu iki durumdan da rahats zl k duymaktad rlar. Günümüzde, çoğu kez anne, baba çocuklardan oluşan im rada tan mlanmaktad r. bu tarz şeyler yaşan rken tan m, evrensel farkl bölgelerden anlamda yi değil, insanlar n sadece buraya belirli eğlenmek biçimi ad na olan geldiklerini, çekirdek yi iyi paralar tan mlamaktad r. Çekirdek b rakt klar n kavram duyduk. Adam ise modern cebine zamanlara özgüdür. TL koyup Canatan a geliyor (2011: 59) göre hepsini bu burada kavram, hafta ilk sonu kez eğlencesi 1949 y l nda diskolarda, antropolog restoranlarda, Robert Murdock kullanm şt r. otellerde harc yordu. Murdock, Ben dünya hala sözümün çap nda arkas nday m 250 toplumdan vars n derlediği olmas n rilerden hareketle o para. O paran n evrensel olmamas n kurum yemin olduğu ederek sonucuna söylüyorum ulaşm şt r. bin defa tercih ederim. Zaman içerisinde duyuyorduk Antalya ya gidiyorsun çerçede baz tan mlamalar na bak lacak olursa, vatandaş diyorki Aa Hopa m?. Ankara ya gidiyorsun vatandaş Hollanda n n resmi tan m na göre, ya den fazla çocuğun diyorki Aa Hopa m? diyorlar. Ben bunlar duymak istemiyorum. yetiştirildiği Özür dileyerek her söylüyorum yaşam ünitesine ben kerhanede denir yaşayan (Canatan, insan 2011: gibi 61). Anthony Giddens, muamele görmek evliliği istemiyorum. iki yetişkin Ben ey ilerde aras nda çocuğumu sosyal evlendireceğim etkileşim görmektedir zaman temiz (Giddens, k z 2000: olsun 140). isterim, Say n a k z m (1990: da düzgün 2) göre ye, biyolojik ilişkiler rmek sonucu isterim. insan Oradan türünün gelecek devam n paraya lanet sağlayan, olsun toplumsallaşma diyorum. Onu sürecinin ilk atal m. ortaya Ondan ç kt ğ, dolay karş l kl zarar m ilişkilerin göreceğiz belirli görelim, kurallara ölmeyiz. bağland ğ, Batakl ğ o güne dek toplumda buradan al p oluşturulmuş öteye götürmek özdeksel zorunda tinsel kald lar. zenginlikleri O sektörün burada kuşaktan kuşağa aktaran, çökertilmiş biyolojik, olmas demek psikolojik, o zümrenin ekonomik, kendine toplumsal, yeni alan hukuksal bulmas n vb. yönleri bulunan gerek k ld. toplumsal Muhtemelen imdir. o diğer Erkal tarafta (1985: konuşland lar. 92) ise yi Batakl k genel nüfusu gidince yenileme, sinekler de milli gitti kültürü (Gökçen, taş ma, 40). çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, psikolojik Hopa biyolojik dediğin tatmin zaman fonksiyonlar n n insanlar n akl na yerine başbakan n getirildiği kurum taşlanmas, görmektedir. iki gece hayat. Ben o yüzden d şardaki insana Hopal y m demiyorum, Sarpl y m diyorum. Sarp neresi diye sorduklar nda başbakan n Aileye taşland ğ ilişkin Hopa daha ilçesine çok bağl farkl köy tan m diyorum vard r. (Çağatay, bunun gibi tan mlar n 36). hepsine burada yer rmek çal şman n boyutlar n aşar. Yap lan bütün S n r bu kap s tan mlamalarda Karadeniz e ayn yen zamanda olgu kazand rm şt r: toplumsal Yabanc hayattaki gelinler. işlevlerine Bölge halk yer şu rilmektedir. durumunda fark ndad r; işlevler, Türkiye ye zaman gelen yabanc mekan kad nlar n içerisindeki hepsi fuhuş farkl amaçl tan mlamalar na gelmemişlerdir. bağl Türklerden değişmektedir. yabanc uyruklu tür kad nlarla değişime evlilik örnek yapanlar rmek çoktur. gerekirse, gelinler geleneksel erkeklerin tan mlamalar nda, leri taraf ndan başta işlevleri pek ile istenmeseler modern zamanlara de d şar daki dair olan çekirdek insanlar taraf ndan tan mlamalar ndaki hoş karş lanmaktad rlar, işlevi yabanc farkl laşacakt r. gelinlerden Ama memnuniyet genel duyulmaktad r. günümüz Yabanc tan mlamalar n gelinlerden kapsayacak olan Deniz in söyledikleri işlevlerini s ralmak yabanc gerekirse gelinlerin aşağ daki de duyduklar tasnif kullan labilir memnuniyeti (Çağan, göstermektedir. 2011: 85) dan beri Biyolojik likteyiz. (üreme) 10 işlevi senedir Hopa day m. Kay nvalidem beni istemiyordu. Psikolojik O doyum yüzden sağlama az geç işlevi geldik. Bende onu anl yorum. Ben de gitsin oğlum Kazakistanl yla evlensin istemem. Sonuçta tan m yorsun. Ekonomik Her işlevi kay nvalide ister düğün yaps n falan ama ben geldiğimde Eğitim 3.5 işlevi ayl k çocuğum vard ben de düğün olsun istemedim. Benim Türk çevrem çok. Bana yanl ş gözle bakan Dini işlevi Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 15

16 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 yok. Ben insanlar serim. Memlekette şimdi o kadar çevrem yok. Benim çevrem burada. Ben Hopa y, Türkiye yi hiç yere değiştirmem. Eşim dese Almanya ya gidelim, Samsun a gidelim gitmem. Ben Hopa dan gitmem, mümkün değil. Hopa y b rakamam ben, Hopa gibisi var m mümkün değil b rakamam. Gürcü insanlar az Giriş pis insanlar. Pis nas l h rs z çok. Neden, fakirlikten. Ülke durumundan. Sosyoloji Orada disiplini ya tamamen için fakirsin kurumu, ya tamamen toplumsal zenginsin yap y orta ortaya ç karmas yok. rada aç s ndan mesela önemlidir. araba var, ev Aile, var ortadas n toplumdaki (Deniz, eylerin 34). arada bulunmalar n Deniz sağlayan Türkiye de incil evlenmekten etkiye sahip oldukça sosyal memnundur. gruplar n baş nda Hatta memleketine gelmektedir. Toplumu geri dönmek oluşturan istemeyecek, kadar. günün Geldiği koşullar na yerdeki göre sosyal yaşad ğ yap hakk nda değişim, geçirdiği da bilgi dönüşüm rmektedir. toplumun Orta s n f n yeni durumlara yokluğu, fakirlik göre şekillenmesini bunlarla bağlant l sağlamaktad r. h rs zl ğ n noktada, bu yoğun çal şma ile Hopa da yaşand ğ n yaşanan bildirmektedir. değişim dönüşümün Türkiye de ikinci sosyal evliliğini kurumu yapm ş ile ilişkisi olmas na ele al nmaktad r. rağmen Hopa da genel kabul gördüğünü Sovyet Sosyalist söylemektedir. Cumhuriyetler şekilde Birliği nin d ş evliliklerle dağ lmas n n kurulan ard ndan lere bölgede her anlamda s kça zor rastlan lmaktad r. koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta kurtuluş Nihai olmuştur. Hopa da Sarp s n r yaşayanlar n kap s n n aç lmas yla alg lar n n hem kap arac l ğ daha önce ile belli inden etkiye ayr lmak maruz zorunda kald ğ kalan anlaş lmaktad r. akrabalar Bireyin buluşmuş içinde hem bulunduğu de Doğu Karadeniz sosyal yap ya halk dair komşusuyla alg s, yine tan şm şt r. içerisinde Kap n n bulunduğu aç lmas yap n n olumlu karş l kl etkileşimleri olumsuz pek çok ile durumu oluşmaktad r. beraberinde Kişinin getirmiştir. içinde Başta doğduğu kurumu ortam, olmak değer üzere yarg lar n n ile oluşmas nda, ilişkili ekonomi, insana, eğitim, topluma sağl k gibi hayata pek çok dair alan tepkilerinin bu kap dan kal plaşmas nda, olumlu ya olumsuz al şkanl klar n n etkilenmiştir. pekişerek yaşant lar n n gerçekleşmesinde belirleyici Kap n n etkiye etkileri sahiptir kişilere göre (Karakaş, değişmektedir. Konuk, & İnsanlar n Çağan, sahip Bolvadin'de olduğu Toplumsal sosyal statüler Yap roller, Değişim, bu değişikliğin 2007: 6). en noktada büyük faktörüdür. özellikle toplumsallaşma Bir pansiyon sürecinde işletmecisi eylerin için çok olumlu belli davran ş etkilerden tarzlar bahsedilebilirken, al şkanl klar n n içerisinde dönüşüme eş uğramas konumunda ile olan bölgenin kad nlar için sosyal böyle yap s nda olmayabilmektedir. değişim Ayr ca dönüşümler çocuk gözlenmektedir. gençlerde etkilenmişlerdir. S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak y l nda Ekonomi sadece Ticaret lira rip nüfus cüzdan n gösterip Gürcistan a Hopa da geçiş çay, yapmak f nd k, m s r, mümkün kivi, olmuştur. sebze, turunçgil S n r üretiminin kap s n n yan özellikle s ra bal kç l k serbest geçişe yap lmaktad r. aç lmas ndan Büyükbaş sonra küçükbaş Hopa n n hayvanc l k, sosyo-ekonomik ar c l k, kümes yap s hayvanc l ğ değişmiştir. Araşt rma genellikle bu değişimi ihtiyac n sosyolojik karş lama amac yla inceleyerek yap lmaktad r. var olan n ortaya Bölge ç kar lmas şartlar büyükbaş ya anlaş lmas nda hayvanc l ğa etkili pek olacakt r. fazla olanak sağlamamaktad r. İlçede ticari anlamda halk n istihdam edilebileceği alanlar; üç tane çay fabrikas, 1. Hopa Teorik liman, Çerçe un fabrikas, termik santral Sarp s n r kap s d r. anlamda Sarp s n r kap s ilçe halk için önemli istihdam alan d r Aile Özellikle s n r kap s ndan geçişin lira olmas ile ilgili düzenlemelerin yap lmas çok çal şmada say da insan n kurumu istihdam n önemli sağlam şt r. yer tutmas ndan Al na bilgilere dolay ye göre bugün dair k sa bu kap da teorik say lar bilgilere 180 i yer bulan rilmiştir. kişi çal şmaktad r. Toplumlar Aileleriyle sosyal gruplardan likte dikkate meydana al nacak gelmiş sosyolojik olursa önemli imlerdir. gelir Aile kaynağ d r. de toplumu S n r oluşturan kap s hem sosyal iş istihdam gruplar n en anlam nda önemlisidir. hem Aile de Gürcistan ayn zamanda diğer toplumda doğu insanlar n ülkeleriyle yap lan arada ticaret bulunmalar na aç s ndan yard mc yöre halk olan için kurumdur. hayli önemlidir. Dolay s yla Hopa da ekonomik toplumun hareketliliği temelinde yer sağlayan, al r. pek çok insana iş imkan sağlayan s n r kap s d r. Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 16 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

17 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri Hopa y ayakta tutan doğu ülkeleriyle yap lan ticarettir. İlçe halk n n büyük çoğunluğuna göre ticaret, bal kç l k, f nd k çay yetiştiriciliğinden önce gelmektedir say m na göre Hopa nüfusu kasaba köyleriyle beraber tür. say mda Hopa kent merkezi nüfusu ise d r. Fakat yetiştirilen ortam nitelemiştir. K saca, zaman mekan Hopa n n giriş tabelas nda yazmaktad r. yüzden mülakatlarda boyutlar nda nicel nitel değişiklikler gösteren imdir. görüşülen kişiler nüfuslu ilçe ibaresini s kça kullanm şlard r. İlçede iki tane Günümüzde t r park n n, bulunmas çoğu kez yap lan anne, ticarette baba önemli çocuklardan yeri vard r. oluşan t r im parklar nda tan mlanmaktad r. şoförler rahatça kalabilmekte, tan m, evrensel her türlü anlamda ihtiyaçlar n yi değil, kolayl kla sağlayabilmektedir. sadece belirli Yol biçimi kenarlar nda, olan çekirdek mahalle yi aralar nda tan mlamaktad r. çok fazla t r görülmesi Çekirdek t rc l k kavram sektörünün ise modern oldukça zamanlara büyük özgüdür. hacme Canatan a sahip olduğunun (2011: 59) göstergesi göre bu kavram, ele ilk al nabilir. kez 1949 Ayr ca y l nda edinilen antropolog bilgilere Robert göre bugün Murdock Hopa da kullanm şt r tane Murdock, t r şirketi dünya bulunmaktad r. çap nda 250 Yine toplumdan bu bilgilere derlediği göre rilerden 2000 hareketle aras nda da Hopa ya evrensel kay tl kurum t r vard r. olduğu sonucuna say lar ticaretin ulaşm şt r. ne kadar büyük önemli olduğunu çerçede göstermektedir. baz tan mlamalar na bak lacak olursa, Hollanda n n S n r resmi kap s n n tan m na bu bölgede göre, olmas her ya şeyden den önce fazla çok çocuğun yetiştirildiği büyük avantaj. her yaşam Artvin in ünitesine yedi tane daha denir ilçesi (Canatan, var. 2011: yedi ilçe 61). Anthony Giddens, ekonomik evliliği s k nt lar iki içerisinde. yetişkin İlçeye ey nazaran aras nda köy konumunda. sosyal etkileşim Ama görmektedir Hopa hem Artvin (Giddens, ilini hem 2000: diğer 140). ilçeleri Say n a kalk nd racak (1990: ekonomik 2) göre güce, biyolojik ilişkiler sahip. nun sonucu avantaj insan s n r türünün kap s devam n olmas d r sağlayan, (Turan, 31). toplumsallaşma sürecinin ilk ortaya Ticaret ç kt ğ, karş l kl anlam nda ilişkilerin kap güzel belirli oldu. kurallara Bir tane bağland ğ, t r şirketi o güne dek toplumda vard bugün oluşturulmuş vard r. özdeksel Artvin ilini kimse tinsel bilmiyor zenginlikleri ama Hopa y kuşaktan kuşağa aktaran, herkes biliyor. biyolojik, Bayramda psikolojik, kuyruk ekonomik, vard toplumsal, böyle kuyruk hukuksal olamaz. vb. yönleri bulunan Kap dan toplumsal girişlerde herkes imdir. kendi kağ d n Erkal doldurdu (1985: 92) bayramda. ise yi Ticaret genel aç s ndan çok iyi oldu, güzel oldu. Hopa da 2 tane t r park var. nüfusu yenileme, milli kültürü taş ma, çocuklar sosyalleştirme, ekonomik, Kaymakaml k için iyi oldu. Banyo yapacağ, yemek yiyeceği yer var psikolojik işini halledip hiç biyolojik beklemeden tatmin devam fonksiyonlar n n ediyor. Herşey yerine temiz, getirildiği düzenli t r kurum park görmektedir. var. Her aç dan güzel oldu. T r n o tarafa gitmesi para geleceği anlam na Aileye geliyor. ilişkin Ufak daha arabalar o tarafa çok farkl para götürüyor tan m vard r. (Yücel, 38). bunun gibi tan mlar n Büyük ticaret hepsine hacmiyle burada yer Hopa, rmek hem Artvin çal şman n hem boyutlar n de Artvin nin aşar. diğer Yap lan ilçelerine bütün göre bu tan mlamalarda farkl l k göstermektedir. ayn zamanda Artvin in diğer toplumsal ilçelerinde hayattaki demografik işlevlerine yoğunluk yer rilmektedir. hem bu kadar fazla değil işlevler, hem de ekonomik zaman anlamda mekan güçlü içerisindeki değildirler. farkl tan mlamalar na bağl değişmektedir. tür değişime Bölgede örnek rmek dönem gerekirse, bavul ticareti geleneksel yayg nd. tan mlamalar nda, Gürcistan dan gelen işlevleri ile modern zamanlara dair olan çekirdek tan mlamalar ndaki ürünlerin sat lmas na bavul ticareti denmektedir. Bavul ticaretiyle ucuz işlevi farkl laşacakt r. Ama genel günümüz mal gelmesi yerli üreticiyi daha uygun üretim yapmaya sevk etmiştir. Yeni tan mlamalar n kapsayacak işlevlerini s ralmak gerekirse aşağ daki dükkanlar aç lm ş özellikle deri üzerine imalat yap lmaya başlanm şt r. tasnif kullan labilir (Çağan, 2011: 85). Çünkü Türkiye ye gelenler sadece para kazanm yorlard. Kazand klar n n k sm n yine Türkiye de harc yorlard. Biyolojik (üreme) Onlar n işlevi ihtiyaçlar n karş lamak için yeni alanlar açt lar. Psikolojik doyum sağlama işlevi Bavul ticareti Ekonomik o zamanlarda işlevi benim kanaatim çok fazla darbe vurmad. Son tüketici vatandaş n da çok büyük kâr oldu bu işten. Oradan ucuz mal n Eğitim gelmesi işlevi Türkiye deki üreticiyi de düşünmeye sevk etti. Oradan Dini ucuza işlevi geliyorsa biz de bunu yapal m. Bir Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 17

18 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 dönemde bavul ticareti yerini ithalata b rakt. daha çok darbe vurdu. Şu aşamada Sarp s n r kap s nda ithalat değil de ihracat yap l yor. Şu anda ithalat yok oradan çünkü cazip şey yok (Yavuz, 38). Bavul Giriş ticaretinin yayg n olduğu günlerde bugün de Gürcüler sayesinde Sosyoloji para kazananlar disiplini çoktur. için T rc s ndan kurumu, bakkal na toplumsal kadar yap y herkes ortaya ç karmas şekilde para aç s ndan kazanmaktad r. önemlidir. En küçük Aile, esnaf n toplumdaki bile eylerin kazanc vard r. arada Kap bulunmalar n serbest geçişe aç l nca sağlayan giriş incil ç k şlar etkiye daha çok sahip olmuştur. sosyal Günde gruplar n 100 kişi baş nda bile gelmektedir. Hopa ya geçip Toplumu şişe oluşturan su alsa, maddi günün kazançt r koşullar na gözüyle göre bakanlar yaşad ğ değişim, çoğunluktad r. geçirdiği Görüşülenlere dönüşüm toplumun göre maddi yeni durumlara anlamda götürüleri göre şekillenmesini olsa bile sağlamaktad r. getirilerinin yan nda noktada, küçük kal r. bu çal şma Götürüsü ile de Hopa da kumarhanelere yaşanan değişim eğlence merkezlerine dönüşümün akan sosyal parad r. kurumu ile ilişkisi ele al nmaktad r. Bavul ticaretinin ekonomiye çok s k nt yaşatt ğ n Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği nin dağ lmas n n ard ndan düşünmüyorum. İnsanlar paray tan yana kadar tabi s k nt lar oldu her anlamda ama çok zor büyük koşullar şeyler yaşayan olmad. Onlar n Gürcistan getirdiği için Sarp s f r değildi s n r kap s zaten adeta kurtuluş ikinci olmuştur. el getiriyorlard. Sarp Ucuz s n r fotoğraf kap s n n makineleri aç lmas yla vard. Bizde hem daha önce inden tl ayr lmak olan makineler zorunda onlarda kalan akrabalar lirayd. Vatandaş n buluşmuş cebine hem de kâr Doğu Karadeniz oldu, halk ekonomiye komşusuyla zarar olmad. tan şm şt r. Zaten Kap n n biz onlar aç lmas Türkiye de olumlu olumsuz üretmiyoruz pek çok durumu ki niye beraberinde zarar olsun. getirmiştir. Mesela siz Başta bunu kurumu liradan olmak üzere sat yorsunuz ile ilişkili adam ekonomi, 50 liraya eğitim, sat yor. sağl k fiyattan gibi pek al p çok satarsam alan senin bu kap dan olumlu için ya daha olumsuz kârl olur etkilenmiştir. (Zeki, 38). gün Kap n n Hopa da etkileri kişilere çok yoğun göre değişmektedir. şekilde ticaret İnsanlar n yap lmaktad r. sahip olduğu T r parklar n n sosyal statüler olmas, roller, gümrük bu değişikliğin şirketlerinin en çokluğu, büyük faktörüdür. çok fazla Bir say da pansiyon t r n Hopa da işletmecisi bulunmas n n için çok olumlu yan s ra etkilerden çok fazla bahsedilebilirken, bankan n olmas bunun içerisinde en önemli eş göstergelerinden konumunda olan idir. kad nlar Hopa da için böyle bugün olmayabilmektedir. 11 tane banka bulunmaktad r. Ayr ca çocuk 2 tane bankan n gençlerde etkilenmişlerdir. daha aç lmas planlanmaktad r. Ne Artvin merkezde ne de Artvin in diğer ilçelerinde bu kadar çok banka bulunmamaktad r. S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak 2011 Ak ll y l nda sadece olan, kafas n lira kullanan rip kazand. nüfus 10 cüzdan n tane banka gösterip Gürcistan a Hopa için geçiş li yapmak nimet. Ticaret mümkün hareketli. olmuştur. Niye Artvin de S n r yok kap s n n da burada özellikle var. Ticaret gümrükten dolay çok hareketli (Bülent, 38). serbest geçişe aç lmas ndan sonra Hopa n n sosyo-ekonomik yap s değişmiştir. Hopa Araşt rma halk n n bu deyimiyle değişimi 17 sosyolojik bin nüfuslu inceleyerek ilçede bu kadar var olan n çok bankan n ortaya ç kar lmas bulunmas ya ne anlaş lmas nda kadar büyük etkili paralar n olacakt r. döndüğünü gösterir. Bankalar n say s her geçen gün artmaktad r. Akbank, Halk Bank, İş Bankas, Türk Ekonomi Bankas, Şekerbank, Yap Kredi Bankas, Ziraat Bankas n n 1. er Teorik şubeleri, Çerçe Deniz Bank Garanti Bankas n n ikişer şubeleri 1.1. bulunmaktad r. Aile Deniz Bank Garanti Bankas n n ikinci şubeleri Sarp s n r kap s n n çal şmada bulunduğu kurumu Hopa n n önemli Kemalpaşa yer tutmas ndan beldesindedir. dolay İnsanlar ye bu dair bankalardan k sa teorik kredi bilgilere çekerek yer borçlanmaktad rlar. rilmiştir. Toplumlar Görüşülenlerden sosyal gruplardan edinilen bilgilere meydana göre gelmiş Hopa da sosyolojik bankaya imlerdir. kredi Aile borcu de toplumu olan çok oluşturan say da sosyal insan bulunmaktad r. gruplar n en önemlisidir. Ya kredi çekip Aile ayn ev, araba zamanda almaktad rlar toplumda insanlar n ya yere yat r m arada yapmaktad rlar bulunmalar na yard mc da kumar olan oynamaktad rlar. kurumdur. Dolay s yla toplumun temelinde yer al r. gün 2000 tane t r var. Bir yi 4 kişi sayarsak 8 bin kişi Sosyal bu işten bilimciler rahat ekmek yiyor. tan m n n Yan kollar yla yap labilmesi beraber on bin kişiden s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 18 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk

19 O. Metin vd. / Sarp S n r Kap s n n Hopa da Yaşayan Ailelere Etkileri fazlad r bence. Sadece nakliyecilikten bahsediyorum. sadece nakliyecilik değil. Birçok ili gezen pazarlamac lar var. Arhavi değil, f nd kl değil, Artvin değil Hopa ilçesi çok 500 binle 1 milyon nüfusa sahip illerden daha fazla s cak para hareketi olan, daha fazla yetiştirilen ticareti olan ortam s cak paraya sahip nitelemiştir. olan yer. Hopa da K saca, şimdi zaman 11 tane mekan boyutlar nda banka var. Birkaç nicel banka nitel daha değişiklikler gelecekmiş. gösteren Benim bildiğim imdir. 2 tane daha gelecekmiş. Bankalar niye geldi buraya? Bankalar iki şey için geldiler. Günümüzde, çoğu kez anne, baba çocuklardan oluşan s cak para için geldiler. Bir de bankac l k sistemi orada olmad ğ im için (Muammer, tan mlanmaktad r. 49). tan m, evrensel anlamda yi değil, sadece belirli biçimi olan çekirdek yi tan mlamaktad r. Çekirdek S n r n karş kavram taraf nda ise yer modern alan zamanlara Gürcistan özgüdür. sonras ndaki Canatan a ülkelerle (2011: 59) yap lan göre ticarette bu kavram, elde edilen ilk kazançlar, kez 1949 bankac l k y l nda antropolog sisteminin olmamas nda Robert Murdock dolay kullanm şt r. şoförler taraf ndan Murdock, getirilmektedir. dünya çap nda Hopa da 250 toplumdan bankalar n derlediği çok olmas n n rilerden nedeni hareketle de budur. Hatta evrensel Türkiye de kurum cari olduğu aç kta sonucuna kaynağ belirsiz ulaşm şt r. para girişi olmas n n nedeninin de Türkiye den ihracat yapanlardan gelen para olduğu söylenmektedir. çerçede baz tan mlamalar na bak lacak olursa, Hollanda n n resmi tan m na göre, ya den fazla çocuğun Biz ihracat yap yoruz ama bankac l k sistemi çal şmad ğ yetiştirildiği her yaşam ünitesine denir (Canatan, 2011: 61). Anthony için onlarda gelen şoförler getiriyorlar. Araç şoförleri gelirken de Giddens, paralar n evliliği getiriyorlar iki buraya. yetişkin Gürcistan la ey aras nda şimdi şimdi sosyal başlad etkileşim para görmektedir transferi. (Giddens, gelenler de 2000: günde ). t ra Say n a yak n. 300 (1990: t r giriyor, 2) göre 300, t r biyolojik ilişkiler ç k yor sonucu yani. insan çok büyük türünün devam n rakamd r. Bölgeye sağlayan, katk s toplumsallaşma Ben 5 bin sürecinin ilk kişi ortaya diyorum ç kt ğ, ama karş l kl o 15 binle ilişkilerin ölçülmez yani belirli (Muammer, kurallara 49). bağland ğ, o güne dek toplumda Mesela oluşturulmuş şimdi özdeksel inşaat sektöründe tinsel zenginlikleri yeni yeni bloklar kuşaktan kuşağa aktaran, yap l yor. biyolojik, nlar satma psikolojik, derdi yok. ekonomik, Blok blok apartmanlar toplumsal, yap l yor hukuksal vb. yönleri bulunan bunlar hemen toplumsal sat l yor. Ben imdir. satam yorum Erkal (1985: diyen yok. 92) Daha ise yi bitmeden genel nüfusu evler sat l yor. yenileme, İnsanlar milli kültürü nas l alabilirim taş ma, diye çocuklar düşünüyorlar. sosyalleştirme, El alt nda, ekonomik, psikolojik yast k alt nda biyolojik para var. tatmin Nakliyecilik fonksiyonlar n n sektöründen yerine kaynaklan yor. getirildiği kurum Gürcistan görmektedir. kap s aç lmadan önce İran sayesinde kamyonculuk vard. Kap yla likte t rc l k başlad. İnsanlar yeni banka geldiği zaman bendeki Aileye krediyi ilişkin kapat yor daha gidip çok senden farkl kredi tan m çekiyor. vard r. bölgede bunun gibi tan mlar n insanlar çok hepsine fazla burada kredi yer kullan yorlar. rmek çal şman n Artvin de, boyutlar n Borçka da, aşar. Yap lan bütün Arhavi de bu bu tan mlamalarda kadar banka yoktur. ayn Para zamanda geliyor buradan sisteme toplumsal giriyor hayattaki işlevlerine Türkiye nin yer her yerine rilmektedir. dağ l yor. Nakliyecilik işlevler, sektöründeki zaman insanlar mekan içerisindeki Hopa n n en farkl zenginleridir tan mlamalar na (Muammer, bağl 49). değişmektedir. tür değişime Hopa da örnek pazar rmek kurulduğunda gerekirse, geleneksel Gürcüler de yer tan mlamalar nda, al yorlar. Kendi ülkelerinden işlevleri yiyecek ile modern giyecek zamanlara getirerek dair olan pazarlarda çekirdek sat yorlar. tan mlamalar ndaki Özellikle Gürcüler in mesken işlevi farkl laşacakt r. tuttuğu yerler Ama var. Rus genel pazar ndan ald m günümüz diyen insanlarla tan mlamalar n çok karş laş lmaktad r. kapsayacak Çünkü işlevlerini Gürcüler s ralmak organik gerekirse mey, sebze aşağ daki getirmektedirler tasnif kullan labilir ucuzdur. (Çağan, Doğal 2011: olduğu 85). için mey, sebzeyi onlardan almay tercih eden çok insan Biyolojik vard r. Gürcüler (üreme) işlevi pazarda sat şlar n yapt ktan sonra dönerken ihtiyaçlar n Psikolojik karş lay p doyum sağlama öyle gitmektedirler. işlevi Yani kazand klar paran n k sm n yine Hopa ya b rakmaktad rlar. Ekonomik işlevi Önceden Gürcü nün yapt ğ iş belliydi. Şimdi sadece ticaret yap yor. Meysini Eğitim sebzesini işlevi getiriyor sat yor giderken de Dini işlevi Boş zamanlar değerlendirme işlevi (eğlendirme dinlendirme işlevi) 19

20 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Bim den alacaklar n al yor gidiyor. Bizde yok kimse satm yor. Onlarda mandalina, üzüm had safhada (Yücel, 38). Geçişler rahat olduğu için Batum da çal şan Türkler de vard r. Özellikle liral k geçişten sonra eğlence sektörünün Batum a kaymas üzerine Hopa daki Giriş pek çok otel ya kapanm ş ya da eleman ç karmak zorunda kalm şt r. Sosyoloji nun üzerine disiplini insanlar için Batum da kurumu, kendilerine toplumsal istihdam yap y ortaya alan ç karmas bulmuşlard r. aç s ndan Ayn önemlidir. zamanda buradan Aile, toplumdaki giden Türklerin eylerin ihtiyaçlar n arada karş lamak bulunmalar n için sağlayan de Batum da incil Türk etkiye restoranlar, sahip sosyal barlar, gruplar n kasaplar baş nda falan açm şlard r. gelmektedir. Batum da Toplumu etin oluşturan daha ucuz, olmas ndan günün koşullar na dolay Batum a göre geçenlere yaşad ğ sipariş değişim, rip geçirdiği Türk kasab ndan dönüşüm toplumun et ald rmak yeni oldukça durumlara yayg nd r. göre şekillenmesini sağlamaktad r. Hopa da Gürcüler noktada, çayda, bu çal şma bahçede, ile Hopa da temizlikte, yaşanan hasta değişim bak m nda k sacas dönüşümün her türlü sosyal işte kurumu çal şmaktad rlar. ile ilişkisi ele Emek al nmaktad r. harcayarak para kazanmak isteyene Sovyet Hopa da Sosyalist iş vard r. Cumhuriyetler durumun da Birliği nin ekonomik dağ lmas n n anlamdaki etkileri, ard ndan işçi çal şt rmak her anlamda isteyen zor koşullar için yaşayan olumlu, Gürcistan iş arayan için Hopal Sarp için s n r kap s olumsuzdur. adeta Görüşülenlere kurtuluş olmuştur. göre Hopal Sarp s n r her işte kap s n n çal şmak aç lmas yla istemez, iş hem beğenmez, daha ald ğ önce ücreti inden beğenmez. ayr lmak Hopa zorunda halk baz kalan işleri akrabalar kendine yak şt rmamaktad r. buluşmuş hem de Örneğin Doğu yazlar Karadeniz çay, halk f nd k komşusuyla toplan r. Çaylar n tan şm şt r. yar c Kap n n denilen aç lmas işçilere olumlu toplatanlar vard r. olumsuz pek çok yar c lar durumu Lazlar, beraberinde Hemşinliler getirmiştir. ya Başta da doğudan kurumu gelenler olmak olabilmektedir. üzere ile ilişkili Yar c lar ekonomi, genellikle eğitim, tüm sağl k y l gibi bütün pek çok bağ yla, alan bu bahçesiyle kap dan ilgilenirler. olumlu ya da nun olumsuz d ş nda etkilenmiştir. de baz kişiler sadece günlük yevmiyeyle çay, f nd k toplatmak Kap n n etkileri için işçi kişilere tutarlar. göre Günlük değişmektedir. yevmiyeyle İnsanlar n Gürcü işçi sahip çal şt rmak olduğu daha sosyal çok statüler tercih edilendir. roller, bu Çünkü değişikliğin Türklerden en büyük daha faktörüdür. az ücret isteyerek Bir pansiyon daha güzel işletmecisi iş yapmaktad rlar. için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş konumunda olan Gürcü kad nlar dururken için böyle Türk ü olmayabilmektedir. çayda çal şt ramazs n. Ayr ca Gürcü de çocuk iş gençlerde seçmeye etkilenmişlerdir. başlad. Art k iş beğenmiyor. Karn doyunca iş beğenmemeye başlad. Karn n da biz doyurduk. Karadeniz de aç kalma S n r diye kap s ndan şey söz geçişler konusu 2011 olmaz. y l na Gürcü kadar gelip topluyor pasaportla 60 liraya. yap l yordu. Ancak Sen 2011 topla y l nda e. sadece Ama bizim yerli lira ücretli rip çay nüfus toplamaya cüzdan n gitmez gösterip Gürcistan a kendimize geçiş yak şt rmay z. yapmak mümkün Özellikle olmuştur. Lazlar hademe, S n r kap s n n odac özellikle serbest çal şmaz. geçişe Çöpçü aç lmas ndan olmaz kesinlikle. sonra Hopa n n Çöp arabas n sosyo-ekonomik kullanmak bile yap s değişmiştir. istemez. Araşt rma bölgenin bu insan değişimi hemşirelik sosyolojik bile yapmazd inceleyerek (Yücel, 38). var olan n ortaya ç kar lmas Hopa ya havayolu ya anlaş lmas nda ile gitmek etkili isteyenler olacakt r. Batum da 2007 y l nda aç lan havaalan n iki y ld r çok rahat şekilde kullanabilmektedirler. Hopa daki 1. havaalan Teorik terminalinden Çerçe servisle Batum a giden yolcular iç hatlar seferi yapar gibi rahatça d ş hatlardan uçarak istedikleri yere gitmektedirler. Kap n n 1.1. serbest Aile geçişe aç lmas hem masraf azaltm ş hem de ulaş m kolaylaşt rm şt r. çal şmada yüzden kurumu son iki önemli y ld r çok yer aktif tutmas ndan şekilde dolay bu havaalan ye kullan lmaktad r. dair k sa teorik Hopa da bilgilere binilen yer rilmiştir. havaalan servisi Toplumlar ile gümrükten sosyal gruplardan doğrudan geçilip, meydana Batum gelmiş havaalan sosyolojik d ş imlerdir. hatlar kap s nda Aile de inilmektedir. toplumu oluşturan Serbest geçişle sosyal likte gruplar n en saate önemlisidir. Hopa ya Aile varmak ayn art k zamanda insanlara toplumda daha insanlar n cazip gelmektedir. arada Ayr ca bulunmalar na Batum havaalan na yard mc olan uçuş seferleri kurumdur. genellikle Dolay s yla Trabzon'dan daha toplumun uygun olmaktad r. temelinde yer al r. Sosyal bilimciler tan m n n yap labilmesi s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 20 oturanlar, kimisi kan bağ ile ine bağl olanlar kimisi ise çocuk