. -~~--Fi.. ; ~~- -->:-:::_:/~:--''''<,.'::.:\:/. j :.:~: ~\f_~,>;-:~::;\~:; ' -_y-). -,'"::- _- '. -':' I~ANBUl ~U URUNl~RI HAU

Transkript

1 . -~~--Fi.. ; ~~- -->:-:::_:/~:--''''<,.'::.:\:/. j :.:~: ~\f_~,>;-:~::;\~:; ' -_y-). -,'"::- _- '. -':' 1 11 I~ABUl ~U URUl~RI HAU

2 İstanbul Ticaret Odası Su Ürünleri Hali Müzayede Salnu İstanbul Balık Hali ve İskelesinin Uydu Görünümü E k n m i k ve S s y a ı A r a ş t ı r m a ı a r Ş u b e s i

3 İstanbul Ticaret Odası İÇİDEKİLER Sayfa 1 Tanımlar Ülkemizde Balık Halleri Su Ürünleri ile İlgili Mevzuat Su Ürünleri Sektörünün Durumu ve Gelişimi Üretim Dış Ticaret İstanbul Balık Hali Hakkında Bilgiler: Halin Knumu İstanbul Balık Halinin Kuruluş Amacı ve Görevleri İstanbul Balık Halinde Yönetim ve Balıkçılık Organizasynu Balık Halinde Balıkçılık Organizasynları İstanbul Balık Halinde Pazarianan Su Ürünleri ve% Değerleri Su Ürünleri Sektörünün Gayri Safi Milli Hasıla İçindeki Yeri İstanbul Balık Halinin Avrupa Birliği'ne Uyum Srunları ve Çözüm Önerileri Balıkçıların ve Su Ürünleri Hali Kmisyncularının Srunları ve Beklentileri Su Ürünleri Halinin Taşınması Snuç, Öneri ve Beklentiler Kaynakça E k n m i k ve S s y a ı A r a ş t ı r m a ı a r Ş u b e s i 2

4 İstanbul Tic aret Odası 1.Tanımlar Balık Hali : tarih sayılı Su Ürünleri Tptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği'nde ''Belediyeler yada gerçek veya tüzel kişiler tarafından bu yönetmelikte yer alan hususlara ve prjesine uygun larak kurulan, su ürünlerinin açık arttırma ve tptan satışının, muhafazasının, kalite, hijyen ve sağlık kntrlünün ve dağıtımının yapıldığı, kapasitesi 10 tn/gün ve üzeri lan yerler, balık hali" larak tanımlanmaktadır. Su Ürünleri: Denizler, iç sular ve suni larak yapılmış havuz, baraj, gölet, dalyan ve çiftlik gibi tesislerden tabii veya suni larak istihsal edilen, yetiştirilen su bitkileri, balık, sünger, yumuşakça, kabuklu, memeli, sürüngen gibi canlılarla bunlardan üretilen ürünlerdir sayılı Su Ürünleri Kanunu ile belediyelerin yanı sıra balık hallerinin gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulması da mümkün lmaktadır. Ancak tptan satışların gerçekleştirildiği işlem hacmi yüksek su ürünleri hallerinin tamamı ülkemizde Belediyeler tarafından kurulmuştur ve işletilmektedir. Bu durum belediyelerin tptancı halleri tesis ve idare görevlerinin bulunması ve hal kurmak isteyenlerin belediyelerden izin alması gerekliliğinin Belediye Kanunu ve Büyükşehir Belediye Kanunlarında yer alması sebebiyle rtaya çıkmaktadır. Buna bağlı larak, gerçek ve tüzel kişiler yeni hallerin kurulmasında yeterince etkin lamamaktadırlar. 2. Ülkemizde Balık Halleri: Yaklaşık bir ifadeyle ülkemizde tplam su ürünleri üretiminin %9,8'i değerlendirme tesislerinde, %10,6'sı balık satış mağazalarında ve %33,8'i balıkhanelerde satılmaktadır. Snuç larak rganize edilmiş yerlerde satılan su ürünlerimiz tplam su ürünleri üretimimizin ancak % 54,2'sini luşturmaktadır. Organize edilmemiş yerlerdeki balık satışı; yerel pazarlarda, iskelede, deniz kenarında ve seyyar arabalarda yapılan satışlardır. Sn yıllarda güvenilir su ürünlerinin tüketimine yönelik larak, özellikle Avrupa Birliği mevzuatına uygun çalışmalar yapılmış lmasına karşın, henüz ülkemizdeki su ürünleri hallerinin hiç birisi fiziksel ve alt yapı şartlan açısından Avrupa Birliği standartlarında bulunmamaktadır. 3. Su Ürünleri ile İlgili Mevzuat: 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu: Üretimden pazarlamaya kadar balıkçılıkla ilgili tüm etkinlikler 1971 'de yürürlüğe giren ve 1986 yılında 3288 Sayılı Kanunla değiştirilen Su Ürünleri Kanununa dayanmaktadır tarihinde mevcut kanunda bir kez daha E k n m i k ve S s y a I A r a ş t ı r m a l a r Ş u b e s i 3

5 İstanbul Ticaret Odası değişikliğe gidilmiştir. Su Ürünleri Kanunu'na dayanılarak, Su Ürünleri Yönetmeliği, Su ürünleri Avcılığını Düzenleyen Sirkülerler, Su Ürünleri Tptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği, Balıkçı Barınaklan Yönetmeliği çıkartılmıştır. Söz knusu yasa ve yönetmelikler dğrultusunda genelge ve talimatlar da ayrıca uygulanmaktadır. 19 Haziran 2002 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Su Ürünleri Tptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği" ile su ürünlerinin tptan ve perakende satışlarının disipline edilmesi, daha sağlıklı ve kaliteli su ürünleri tüketiminin sağlanması, harnınaddeden yani üretimden başlayarak, tüketime kadar her aşamadaki satış şartlannın kntrl altına alınınası amaçlanmıştır. Bu yönetmelikte; su ürünleri hallerinde bulunması gereken üniteler, uyulması gereken asgari genel teknik, hijyenik, fıziksel ve altyapı şartlan ile bu yerlerin kurulma, çalışma, yönetim ve işleyişine yönelik hususlar ve düzenlemeler yer almaktadır. 4. Su Ürünleri Sektörünün Durumu ve Gelişimi 4.1.Üretim Türkiye'nin Sn 20 Yılda Tplam Su Ürünleri Üretimi (Tn) E ; ':::ı Illi tl ll Iili ' ı-- ı-- ı-- ı-- ı-- c c c c c O> O> O> O> = O> O> = = = = = = O> O> O> O> O> O> O> O> O> O> = ı-- O> ~ <:<) LO ı-- O> ~ <:<) LO ı-- O> ~ c:<:ı LO ı-- O> ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ Yıllar c:<:ı LO Ülkemiz Avrupa'da 6. büyük balık üreticisidir yılı verilerine göre ülkemizin yıllık tplam balık üretimi O tndur. Ülkemizin su ürünleri yetiştiriciliğinin 2013 yılında 195 milyn dlarlık bir ihracat değerine ulaşması beklenmektedir Su ürünleri ithalat edilmesi beklenen yavru balık miktarı 40 milyn adettir. E k n m i k ve S s y a I A r a ş t ı r m a 1 a r Ş u b e s i 4

6 Istanbul Ticaret Odası 4.2. Dış Ticaret Türkiye Su Ürünleri Üretimi, ithalatı ve Tüketimi Üretim İhracat İthalat İç Tüketim Yıllar (tn) (Tn) (Tn) (Tn) Kaynak:tuik.gv. tr (201 O) Yıllar İtibariyle Türkiye'nin Üretim, İç Tüketim, İhracat ve İthalat Miktarları ~ lii s: 1'11 Üretim!ç Tüketim D Ihracat D ithalat.,- (V) "<t Yıllar L!) (() t c Ülkemizin su ürünleri üretimi yıllan arasında 544 bin ile 772 bin tn arasında yer almıştır. Su ürünleri ihracatında ise 2000 yılından 2008 yılına kadar istikrarlı bir artış yaşanmıştır yılında yaklaşık 14 bin tn lan ihracat miktan 2008 yılında 54 bin tna ulaşmıştır. Su ürünleri ithalatında ise istikrarlı bir değişim yaşanmamıştır yılından 2008 yılına kadar su ürünleri ithalatında istikarlı bir artış yaşandığı görülmüştür. Ülkemizin su ürünleri iç tüketim miktan ise yıllan arasında 466 bin ile 604 bin tn arasında gerçekleşmiştir. E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a l a r Ş u b e s i 5

7 İ st an b u I Tic ar et Oda s ı Türkiye'nin Yıllara Göre Su Ürünleri Üretim Miktarı (tn) c ,--, ,--,.--, '---' '--c-----' ' ~---'c--,--'---l ~---~---,----~----'-.---'c---~--:----'---'--:7 ~ i: '-====--- ~ :::ie :E ~ :::ı llliiiüretim 1 Yıllar Kaynak:tuik.gv.tr (2010) Ülkemizin su ürünleri üretimi seneler itibariyle dalgalı bir seyir izlemektedir. Ülkemizin su ürünleri üretim miktannın 2002, 2004, 2006, 2007 ve 2008 yıllarında tnu aştığı görülmektedir. Türkiye'nin Yıllara Göre Su Ürünleri İç Tüketim Miktarı (tn) ,-.-..,.,..-,.,.~.,...,-~..,..-;-~_,.,...,~~,_.,...=-_,.,...,..~..,.,...,-~-,--,...,-~...,...,.~--,-, ,-,~ -ı::,g '-~~~~~~S+~~'-'+"~'+-"-"'-'-~~~ -i: cu ;;; :E. E :;:: ~ ::;, ı iç TüketimJ..- 0 CV) <D """ Yıllar LO c,.._ r Kaynak:tuik.gv.tr (2010) Ülkemizin su ürünleri iç tüketim miktarı 2002 ve 2003 yılları dışında tnun üzerinde gerçekleşmiştir.2007 yılında ise tnu aşmıştır. E k n m i k ve S s y a I A r a ş t ı r m a ı a r Ş u b e s i 6

8 İstanbul Ticaret Odası Türkiye'nin Yıllara Göre Su Ürünleri İhracat Miktan (tn) , g '------~~-----' ; ' '---,---, c ;g '-----,... :2 -c u... c = lli1il ihracat 1.,...- (") -q l() <D ı-- c Yıllar Kaynak:tuik.gv.tr (2010) Ülkemizin su ürünleri ihracatı her geçen yıl daha da artmaktadır yılından 2008 yılına kadar su ürünleri ihracatında periydik bir artış yaşandığı görülmektedir yılında tn lan su ürünleri ihracatı, 2006 yılında tnu, 2008 yılında tnu aşmıştır. Türkiye'nin Yıllara Göre Su Ürünleri İthalat Miktarı (tn) ' ~ ;: c :E -~ J!! c ı:.:ı:: ,...- C'? "<~" LO <D 1'-- 0 c 1 JjJ ithalat 1 Yıllar Kaynak:tuik.gv.tr (2010) Ülkemizin su ürünleri ithalatı yıllar itibariyle dalgalı bir seyir izlemiştir.2000 yılında tn civarında lan ithalat miktarı 2002 yılında tn civanna düşmüş, 2004 yılında tna yaklaşmıştır yılından snra ise su ürünleri ithalatında belirgin lmayan bir artış yaşanmıştır. E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a l a r Ş u b e s i 7

9 İ s t a n b u i T i c a r e t O d a s ı S u Ürünleri Halleri Kapasite (Tn/Yıl) İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kcaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı Hali Çanakkale Belediye Başkanlığı Trabzn Belediye Başkanlığı Ordu Belediye Başkanlığı Bandırma Belediye Başkanlığı, Su Ürünleri Hali Ülkemizdeki su ürünleri halleri kapasite/yıl açısından İstanbul ( ), Samsun (20.000), Bandırma (15.000), Ankara (10.000), Bursa (10.000), Trabzn (10.000), Ordu( I 0.000), İzmir (8.000), Kcaeli(8000), Çanakkale (5.000) larak sıralanmaktadır. 5. İstanbul Balık Hali Hakkında Bilgiler: 5.1. Halin Knumu: Kumkapı Balık Hali Eminönü-Bakırköy sahil ylu ile Marmara denizi arasında yer almaktadır. Hal, 4800 m 2 kapalı mezat alanı lmak üzere tplam metrekare alana sahip bir balık alım-satım merkezidir. Bu kmplekste 1350 m 2 iki katlı idari bina, 4800 m 2.lik müzayede salnu, 1 17 kmisyncu yazıhanesi, 5 paketierne tesisi, 690 m 2 buzhane, 12 sğuk hava depsu, 1 adet mdem şklama ve 460 m 2 kalrifer dairesi, 2 2' dep, 2 lkanta, 1 kahvehane, m açık tpark alanı ve 3 kazıklı iskele bulunmaktadır. Hal, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığınca işletilmektedir. 1994'den snramezat alanı 4800 m 2.ye çıkanlmış, üzeri kaplanmış, ssyal amaçlı bir bina yapılmıştır. Yılda rtalama bin tn balığın satışı yapılmaktadır İstanbul Balık Halinin Kuruluş Amacı ve Görevleri: Hale gelen su ürünlerinin İstanbul Büyük Şehir Belediyesi nezaret ve denetiminde müzayede ile satışını sağlamak ve günlük fıyatını belirlemek, İstanbul'a gelen her türlü su ürününün alım-satım ticaretini düzenlemek, Hale giren su ürünlerinin insan gıdası larak tüketilebilirliğini tespit için gerekli muayene ve kntrllerini yapmak, Üretici (müstahsil) ve aracı kişi (kabzımal/kmisyncu) ile balıkçı esnafı arasındaki ilişkileri klaylaştıncı kurallan kymak, uygulamak ve denetlemek, E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i 8

10 İ s t a n b u ı T i c a r e t O d a s ı Hale gelen su ürünlerinin cins, miktar ve fıyatlarını istatistiksel larak değerlendirmek ve kayıt altına almak, Hal kmpleksinin temizlik, güvenlik ve sanitasyndan srumlu lmak, Aylık ve yıllık çalışma raprları hazırlamak, Belediye ve Maliye açısından alım-satım ve halde sunulan hizmetlere karşılık% 3 ranında rüsum ve vergileri ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde tplamak İstanbul Balık Halinde Yönetim ve Balıkçılık Organizasynu Yönetim : İstanbul Büyükşehir Belediyesi Balık Hali, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Gelirler Daire Başkanlığına bağlı Balık Hali Müdürlüğünce yönetilmektedir. Bu yönetim altında ı Su Ürünleri Mühendisi, 8 Su Ürünleri Teknikeri, 7 Veteriner Hekim, 3 Uzman Su Ürünleri Mühendisi, ı Biylg, ı Dktr, 42 Memur, 43 Kadrlu İşçi, 40 Özel Güvenlik Persneli ve 35 Özel Temizlik Persneli lmak üzere ı 90 kişi vardiyalı larak görev yapmakta.dır. Teknik Hizmetler: Müdür ve Müdür Yardımcilanna bağlı; Muhasebe Şefliği, Kntrl Şefliği, Tespit Şefliği, Yazı İşleri Şefliği, Satış Şefliği ve İstatistik Şefliği'nden luşmaktadır. Yardımcı Hizmetler: öbetçi Amirliği, Daire Amirliği, Zabıta Amirliği, Dktr, Temizlik Hizmetleri ve Güvenlik Hizmetleri'nden luşmaktadır. Hale Mal Kabulü: Kumkapı Balık Halinde sabahın erken saatlerinden itibaren ( saatleri arasında) balıkçı tekneleri hale ait limana yanaşarak, teknelerdeki yükü bşaltıdar ve ürünün el değiştirmesini gerçekleştirirler. Bu el değiştirmede, günde rtalama tn arasında ürün işlem görmektedir. Halde Ürünlerin Değerlendirilmesi (Tür ve Miktar Tespiti): Hale gelen su ürünlerinin öncelikle cins ve miktarlan tespit edilerek ürünün satışını yapacak kınisyncular (kabzımal) belirlenmektedir. Cins ve miktan belirlenen ürünler veteriner hekimler tarafından insan sağlığı yönünden tazelik muayenesinden geçirilerek, ürünün satış sevkleri yapılmaktadır. Balıkların Pazarlanması: Mezat yerıne kmisyncularca getirilen üründe fıyat tespiti ve satışı arz ve talep içerisinde gerçekleştirilmektedir Kmisyncu satışını gerçekleştirdiği ürünün satış beyannamesini ve %3 'lük belediye rüsumunu muhasebeye yatırarak ürünün halden çıkış işlemleri tamamlanmaktadır. İstanbul Balık Hali'nde pazarianan su ürünlerini öncelikle deniz balıkları, tatlısu balıkları, diğer deniz ürünleri ve E k n m i k ve S s y a i A r a ş t ı r m a l a r Ş u b e s i 9

11 İ s t a n b u l T i c a r e t O d a s ı kültür balıkları luşturmaktadır Balık Halinde Balıkçılık Organizasynları: Su Ürünleri Hali'nde aşağıdaki demek ve kuruluşlar sektörde yer alanlar için çaba harcamaktadırlar. İstanbul Balık Müstahsilleri Derneği Türkiye Balıkçılık Araştırma Geliştirme Kalkındırma Vakfı S.S. Marmara Bölgesi Su Ürünleri Kperatifler Birliği İstanbul Su Ürünleri Kmisyncuları Derneği Deniz Ticaret Odası Balıkçılık Meslek Kmitesi İstanbul Semt Pazarları ve Balık Satıcıları Derneği İstanbul Balık Satıcıları Esnaf Odası S.S. İstanbul Bölgesi Su Ürünleri Kperatifler Birliği İstanbul Balık Taşıyıcıları ve akliyecileri Derneği Su Ürünleri Mühendisleri Derneği İstanbul Ticaret Odası Su Ürünleri Meslek Kmitesi 5.5. İstanbul Balık Halinde Pazarianan Su Ürünleri ve% Değerleri. Su Ürünleri Tplam Satış % Türleri (Kg.) Değerleri Deniz Balıkları Tatlı Su Balıkları Diğer Deniz Ürünleri Kültür Balıklan Tplam Balık halinde tn lmak üzere % 87.3 ranla deniz balıklan satışı yapılmaktadır. Bu ranı %10.9 ranla kültür balıklan satışı %1.6 ranla( 622 tn) ise diğer deniz ürünleri izlemektedir. (4.276 tn), %0.2 ranla (72 tn), Yılları Arasında İstanbul Su Ürünleri Hali'nde 100 Tn ve Üzeri Satılan Balık Tür ve Miktarı (Kaynak: İ.B.B. Su Ürünleri Hali istatistikleri) İstanbul Su Ürünleri Halinde 100 tn üzerinde satışı yapılan balık türleri 2006 yılı için hamsi ( tn), istavrit ( tn), lüfer ve çinekp ( tn), kalkan (2.670 tn), kefal (2.273 tn) iken 2007 yılı için hamsi ( tn), istavrit (8.071 tn), mezgit(l.989 tn), levrek (1.978 tn) ve lüfer-çinekp (1.931 tn)larak gerçekleşmiştir. E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i lo

12 I s t a n b u l T i c a r e t O d a s ı Balık Türleri Alabalık 2.ı Çi pura 1.22ı Ham si ı İstavrit ı Kalkan K e fal Klys Klrit Levrek Lüfer -Çinekp ı M ez git ı Sardal ya 400 ı98 Tekir Tirsi Tmbik Trik 138 ı64 Uskumru 124 ı2 6. Su Ürünleri Sektörünün Gayri Safi Milli Hasıla İçindeki Yeri: Ülkemiz eknmisinde tarım sektörünün payı ldukça önemlidir. Çünkü, ülke genelinde tplam istihdamın %28'lik bölümü tarım kesiminde çalışmakta ve bu pay, gayri safi milli hasılanın luşumunda %1 1 ranında katkıda bulunmaktadır. Su ürünlerinin gayri safi milli hasıladaki payı ise %0,2 ranınında lup; su ürünlerine verilen önemin giderek artması sebebiyle bu ranın önümüzdeki senelerde daha da artacağı düşünülmektedir. 7. İstanbul Balık Hali'nin Avrupa Birliği'ne Uyum Srunları ve Çözüm Önerileri Bugüne kadar AB'nin balıkçılık müktesebatına uyumda önemli bir ilerleme kaydedilmemiştir. Ortak Balıkçılık Plitikasının tutarlı bir şekilde uygulanması için gerekli lan idari yapıların yeniden yapılandırılmasında ilerleme lmamıştır. Balıkçılık knusundaki srumluluk hala çeşitli Bakanlıklar ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı içindeki değişik daireler arasında dağılmış durumdadır. Kaynak ve fil yönetimi knusunda bir miktar ilerleme kaydedilmiştir. Balıkçılık Bilgi Sistemi (FIS) ilerletilmiştir, ancak tamamen işlevsel halde değildir; yakalama ve bşaltma verilerinin tplanmasında daha fazla ilerlemeye ihtiyaç bulunmaktadır. Her bir tekneye fil kayıt numarası tahsis edilmiştir. Tüm tekneler FIS 'le kayıt altına alınmış ve teknelere ilişkin tüm prsedürler bu sistem aracılığıyla yürütülmüştür. FIS içinde seyir defterlerinin kayıtları başlamıştır. Deniz tarağı yavrularına ilişkin kta E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a l a r Ş u b e s i ll

13 Istanbul Tic.aret Odası uygulamalan pilt düzeyde FIS tarafından izlenmiştir. 15 metre ile 24 metre arası uzunluktaki tekneler ile 15 metreden küçük teknelerin tnaj ölçümüne ilişkin mevzuata uyum tamamlanmıştır. Ancak, uygulama için 15 metre ile 24 metre arası uzunluktaki tekneler için dört yıllık geçiş süresi tanınmıştır. Stkların değerlendirilmesi alanında ilerleme lmamıştır. Karadeniz'deki belli başlı balık stklarına ilişkin veri tplaması ise hala yetersiz ve eksiktir. Yapısal eylemler, denetleme ve kntrl, piyasa plitikası ve devlet yardımıanna ilişkin ilerleme lmamıştır. Genel larak, kaynak ve fıl yönetimi ile uluslararası anlaşmalann uygulanması alanında bir miktar ilerleme kaydedilmiştir. Bununla birlikte, bu fasıldaki mevzuat uyumunda ilerleme lmamıştır. Türkiye, rtak balıkçılık plitikasının uygulanınası için idari yapıları henüz kurmamıştır. Akdeniz ülkelerinin balıkçılık mevzuatı incelendiğinde, mevzuatının kapsamının balıkçılık kaynaklanna giriş, av çabası ve balıkçılık kapasitesinin yönetimi ile ilgili faaliyetlerinden luştuğu görülmekt~dir. Tüm Akdeniz ülkeleri mevcut tedbirlerinin yanı sıra Srumlu Balıkçılık Uygulama Kuralları'na uymak yönünde hareket etmişlerdir. Sn yıllarda Akdeniz dahil tüm sularda azalan balık stklan tüm ülkeleri yeni tedbirler almaya zrlamaktadır. Bunun en önemli adımlan AB'de görülmektedir. Avrupa Birliği'nin Ortak Balıkçılık Plitikası 1983'de luşturulmuştur. AB ülkeleri, Birlik'in Akdeniz'e yönelik yapmış lduğu balıkçılık refrmlannda; 1624/94 sayılı Tüzük'ün gözden geçirilmesi, balıkçılık faaliyetlerinin kntrlünün artırılması ile işbirliğinin güçlendirilmesi, av çabasının azaltılması, rkins dışında diğer yeni türlere kta getirilmesi, kruma hedeflerine yönelik balıkçılık mettlannın ve bilimsel işbirliğinin geliştirilmesi knulan yer almaktadır. AB Akdeniz ülkeleri ile srunlara ve çözümlere yönelik Bakanlar düzeyinde knferanslar düzenlemeyi taahhüt etmiş ve 2008 itibari ile bunu hayata geçirmeye başlamıştır. Türkiye'de, balıkçılık yönetimi knusunda sözü edilen eksikliklerin başında bilimsel verilerin eksikliği ve yetersizliği gelmektedir. Ayrıca sektör paydaşlan (balıkçılar, üreticiler, işlemeciler) rtak bilinç içerisinde, ulusal balıkçılık plitikasıyla uzlaşır biçimde çıkarlarını gözeterek örgütlenmeli, dğal kaynakların kullanımı ve işletilmesine yönelik stratejiler belirleyebilmelidir. Ülkemizin AB 'nin rtak balıkçılık mevzuatına uyum ile ilgili; Kısa vadede; Balık kaynaklarının geliştirilmesi ve bunun için, gerekli idari yapıların luşturulması, Balıkçılık sektöründe pazarlama ve mevcut yapısal srunların yönetim plitikası yluyla iyileştirilmesi E k n m i k ve S s y a I A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i 12

14 İstanbul Ticaret Odası Orta vadede ise; Ortak balıkçılık plitikası mevzuatına uyum, Balıkçılık sektöründe kapasite artışının sürdürülmesi, Balık ve su ürünlerinde kalite standardı ve güvenilirliğin sağlanması gereklidir. Türkiye'nin AB plitikasının aksine aşırı avianma ve aşırı fil kapasitesi, yetersiz çevre planlaması ve düzenlenınemiş balıkçılık faaliyetlerinin varlığı, Ortak Balıkçılık Plitikası'na uyum knusunda birer tehdit luşturmaktadır. Ülkemizin AB'ne dahil edilmesine yönelik Ulusal Prgramın ve bu dğrultuda acil eylem planlannın hazırlandığı, AB'ye ilişkin çalışmalann yğunlaştırıldığı ve bu knuların sürekli larak gündemde bulunduğu günümüzde, mevzuat ve teknik yönden gerekli uyumların sağlanması ve uygulanması büyük önem taşımaktadır. Avrupa Birliği Balıkçılık Müktesebatı düzenlemeleri ile ilgili rtaya knan temel ilkeler, ilgili kesimlerin uymaları gereken kurallar, sahip ldukları haklar ve yararlanılabilecek destekler tüm detayları ile Bandırma Ticaret Odası tarafından yayınlanan "Avrupa Birliği Balıkçılık Müktesebat Rehberi"isimli yayından öğrenilebilir. 8. Balıkçıların ve Su Ürünleri Hali Kmisyncularının Srunları ve Beklentileri İstanbul' da Bizans ve Osmanlı İmparatrluğu dönemlerinden beri varlığını sürdüregelen ve 1983 yılında, Kurnkapı'ya taşınan İstanbul Büyükşehir Balık Hali, aradan geçen çeyrek asırlık süreçte, hem nüfus artışının, hem de gelişen teknljinin beklentilerine cevap veremez hale gelmiştir. Balık halindeki srunlar, nakliye, satış ve deplama sürecinde görevli persnelin eğitimi, fiziki knum ve ulaşım, iskele, giriş ve çıkış trafiği, yönetmelik srunlan ile tecrübeli persnel istihdamı zrunluluğu, üniversite ve sivil tplum kuruluşlarının işbirliği eksikliği larak özetlenebilir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Balık Hali, yüzölçümü, mezat yerinin büyüklüğü, iskele lanakları ve diğer fiziki imkanları itibariyle incelendiğinde, bugünkü İstanbul mega kentinin srunlarına cevap verebilecek düzeyde lmadığı görülür. Trafik yğunluğunun önemli düzeyde lduğu İstanbul ilimizde, halde pazarianan balığın uluslararası taşımacılık standartlarına uygun, sğuk zincir içerisinde akıcı lmayan şehir trafiğinde tüketiciye zamanmda ulaştırılması başlı başına çözülmesi gereken önemli bir srundur. E k n m i k ve S s y a I A r a ş t ı r m a l a r Ş u b e s i 13

15 Istanbul Tica ret Odası Balık halinden balık yükleyen ve bunun şehir içi dağıtımını yapan araçlar için balık halindeki m 2 'lik açık tpark ihtiyacına cevap vermemektedir. Su ürünleri halinin nasıl bir hal haline getirilmesi knusu eğitim, fiziki knum, yönetmelik, uzman persnel,!l çalışma şekli, örnek üzerinden rnüzayede, internet kullanımı ve internet üzerinden satış, sağlık ve ternizlik knuları üzerinden değerlendirilmelidir. Ayrıca, su ürünü hali krnisyncusu üyelerimizden gelen şikayetlerde ürünü nihai tüketiciye ulaştıran pazar ve seyyar satıcı esnafının çğunun götürü usulde vergiye tabii ldukları, balıkhanelerde ödedikleri KDV'yi teknik larak mahsup etmekte çk zrlandıkları, KDV'yi sadece ek bir maliyet larak gören bazı kesimlerin KDV ödernekten irntina ettiği, İstanbul Balık Hali'nde satış yapan ve % 8 KDV kesrnek zrunda lan krnisyncuların fatura kesecek kişi bulamadıkları için çk zr dururnda ldukları yönünde şikayetler alınmaktadır. Knuyla ilgili larak hal girişinde rnüstahsil makbuzları ile malın giriş miktarı tespit edildiği, satış snrasında işlemi sniandırmak için alım satım rüsurnu gerektiği, satılan ürünün alıcısının %8'lik KDV içeren faturayı almadan halden ayrılınası sebebiyle tespit ile kesilen fatura arasında fark luştuğu, aradaki farkı satış yapan krnisyncuların ödernek zrunda kaldığı yönünde duyurnlar alınmaktadır. Bu yönde haldeki işletmelerin kendi bünyelerinde luşturmaya çalıştıkları çözüm ylları ise işe yararnarnakta, kayıtdışılık uygularnada kargaşa ya dönmektedir. Ayrıca TBMM tarafından tarihinde yasalaşan 5957 Sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunn Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenınesi Hakkında Kanun'da su ürünleri hallerinin açıklıkla ifade edilmesi, su ürünleri hallerinin statüsünün yaş meyve ve sebze hallerine parelel larak kesinleştirilmesi ve T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yerine T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na bağlı lunması yönünde talepler alınmaktadır. Ayrıca, Kumkapı Balık Hali'nin mevcut srunlar nedeniyle bir başka yere ( Gürpınar) taşınması gündemdedir Su Ürünleri Halinin Taşınması: İstanbul Su Ürünleri Hali, 1955'te Eminönü'nde bugünkü Ticaret Odası ile Unkapanı Köprüsü arasında bulunuyrdu. İş hacminin büyümesiyle 1965 yılında Azapkapı'ya, 1983 yılında da bugünkü yerine, yani Kumkapı'ya taşınmıştır. Yaklaşık 25 yıldır Kumkapı'da faaliyet gösteren balık hali, aradan geçen süreçte hem nüfus artışının hem de gelişen teknljinin beklentilerine cevap veremez hale gelmiştir. Kumkapı'daki balık halinin ihtiyaca E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i 14

16 ı Istanbul Ticaret Odası cevap verememesi karşısında Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan plan çalışmaları ile Su Ürünleri Hali'nin Gürpınar'a taşınması hedeflenmektedir. ı 2008 yılının Temmuz ayında Belediye "Gürpınar Su Ürünleri Hali ÇED Rapru ve Analitik Çalışmaları" işini ihale etmiştir. Belediye rapru Bakanlığa sunmuş ve nay aldığını açıklamıştır. İstanbul' da sğuk hava depsuna sahip dört barınaktan biri lan ve 2, 7 hektarlık alana kurulu Kumkapı yerine Beylikdüzü'nde inşa edilecek yeni halin büyüklüğü 24 hektar larak belirlenmiştir. Bayındırlık Bakanlığı'nın da nayladığı belirtilen yeni hale, ihaleyle balıkçı barınağı, su ürünleri tesisi, ınendirek, çekek yeri, iskele, yanaşına yeri, dalgakıran, kayıkhane, dep, tpark inşa edileceği açıklanınıştır.2 İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin ı 8. ı tarih ve 2679 sayılı kararıyla İınar ve Bayındırlık Kmisynu Rapru aynen ve ybirliği ile kabul edilmiştir. T.C. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık ve Ssyal Hizmetler Daire Başkanlığı Su Ürünleri Hali Müdürlüğü'nden alınan bilgiye göre İstanbul Metrpliten Planlama Merkezinde ilgili paydaş kurumların katılıını ile (İBB, Üniversite, İl Tarım Müdürlüğü, Sektör STK'ları) mevzuat çerçevesinde yürütülen yer tespit çalışınaları neticesinde; Beylikdüzü ilçesi Gürpınar Dereağzı Mevkii'nde, AB nrmlarını haiz elli yıllık ihtiyacı karşılayabilecek; ın 2 'si karada, ı ın 2 'si ise deniz dlgusu ile kazanılacak tplam m 2 alan üzerinde ı tn kapasiteli Su Ürünleri Hali yapılınasına karar verilmiş lup, bu karar İBB Meclisince y birliği ile naylanmıştır. Sözknusu yerin ÇED Rapru ve Analitik Ölçüm işlemleri tamamlanmış lup, Bayındırlık Bakanlığı izni snrasında mimari prje hazırlanacaktır tn ürün kapasitesine göre tasarlanan üniteler ve büyüklükleri (Mezat alanı, Otpark, İskelelerin sayısı, ölçütleri ve yerleşimleri) mimari prje tamamlandıktan snra kesinlik kazanacaktır. 9. Snuç, Öneri ve Beklentiler Su Ürünleri Halleri ile ilgili larak bahsedilen srunların çözümlenebilmesi için, i) 5957 Sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun' da su ürünleri hallerinin açıklıkla ifade edilerek anılan Kanun'un Su Ürünleri Halleri için de geçerli lması, ii) Bu yönde su ürünleri hallerinin mevcut statüsünün yaş meyve ve sebze hallerine parelel larak kesinleştirilmesi, _ kumkap i_ daki _su_ urunleri_ hali_ni_gurpinar _ a _ tasiniyar E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i ı5

17 , İstanbul Ticaret Odası iii) Su Ürünleri Hallerinin T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yerine T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na bağlanarak Balıkçılık knusundaki srumluluğun çeşitli Bakanlıklar ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı içindeki değişik daireler arasında dağılmasımn engellenmesi, iv) Hal bünyesinde satış ve deplama sürecinde görevli persnelierin mevzuat, temizlik, hijyen vemali denetim knularında eğitilmesi ve periydik larak denetlemnesi, v) Su Ürünleri Hali taşınmadan önce nakliye, fiziki knum ve ulaşım, iskele, giriş ve çıkış trafiği knularının detaylan ile tüm sektör paydaşlanmn görüşleri alınarak planlanması, vi) Su Ürünleri Halinin bir an önce taşınması, vii) Su ürünleri ile ilgili tüm mevzuatın knuyla ilgili sivil tplum kuruluşları ile ilgili kurum ve kuruluşlar lmak üzere tüm sektör paydaşlarının görüşleri alınmadan hazırlanmamas ı, viii) Balıkçılık sektöründe pazarlama ve mevcut yapısal srunların yönetim plitikası yluyla iyileştirilmesinin sağlanması, sağlanması, ıx) İlgili sivil tplum kuruluşlarının işbirliği ile birlikte hareket etmelerinin x)ortak Balıkçılık Plitikası referans alınarak balıkçılık sektöründe AB'ye uyum çalışmalannın hızlandınlarak sürdürülmesi gereklidir. E k n m i k ve S s y a I A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i 16

18 İstanbul Ticaret Odası Kaynakça: "İstanbul Balık Hali'nin Pazarlama ve Satış Durumu", "Prf. Dr. Metin Timur, Kadir Dğan", İstanbul Ticaret Odası Yayın : , ISB AB'ye Uyum Sürecinde Türkiye'de Büyükbaş Hayvancılık (Mevcut Durum, Srunlar ve Geliştirme Stratejileri) isimli Basılma Sürecinde Oaln Oda Yayını. "Avrupa Birliği Balıkçılık Müktesebat Rehberi" Bandırma Ticaret Odası Yayını, İstanbul, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Dkuzuncu Kalkınma Planı, Yayın : asiniyr. T.C. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık ve Ssyal Hizmetler Daire Başkanlığı Su Ürünleri Hali Müdürlüğü'nden alınan tarihli yazı. E k n m i k ve S s y a l A r a ş t ı r m a I a r Ş u b e s i 17