ÜNİTE 10 Sindirim Sistemi İlaçları

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜNİTE 10 Sindirim Sistemi İlaçları"

Pinar Mustafa
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÜNİTE 10 Sindirim Sistemi İlaçları Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Sindirim sistemini etkileyen ilaçların sınıflandırılmalarını, Etki yerlerini ve etki şekillerini öğreneceksiniz. İçindekiler Giriş Peptik Ülsere Etkili İlaçlar Laksatif ve Purgatifler Antidiyareik İlaçlar Emetik İlaçlar Antiemetik İlaçlar Özet Değerlendirme Soruları Öneriler Kitabınızda parasempatolitikler konusunu tekrarladıktan sonra bu konuyu çalışınız.

2 1. GİRİŞ Gastrointestinal (mide-barsak) kanalını etkileyen ilaçlara sindirim sistemi ilaçları adı verilir. Sindirim sistemini etkileyen ilaçlar etki yerlerine ve kullanım amaçlarına göre sınıflandırılırlar. Peptik Ülsere Etkili İlaçlar Asit salgılanmasını azaltanlar Antasidler Koruyucu tabaka oluşturanlar Sitoprotektif İlaçlar Sindirim Laksatif ve Purgatifler Yumuşatıcı Laksatifler Sistemi Kitle oluşturan laksatifler İlaçları Tuz Laksatif-purgatifler Stimülan laksatif purgatifler Antidiyareik İlaçlar Opioidler Adsorbanlar Parasempatolitikler Oral rehidratasyon sıvısı Emetik İlaçlar Apomorfin İpeka Antiemetik İlaçlar Skopolamin Antihistaminikler Nöroleptikler Trimetobenzamid Metoklopramid Şekil 10.1 : Sindirim Sistemi İlaçlarının Sınıflandırılması

3 2. PEPTİK ÜLSERE ETKİLİ İLAÇLAR 2.1. Asid Salgılanmasını Azaltan İlaçlar Histamin H 2 Reseptör Blokörleri : Simetidin (Tagamet) ve ranitidin (Ranitab) Parasempatolitik İlaçlar: Antikolinerjikler. Proton (H + ) pompası inhibitörü: Omeprazol 3.2. Antasid İlaçlar Lokal etkilidirler.mide mukozasının salgıladığı hidroklorik asidi nötralize ederek mide suyunun asidliğini azaltırlar. Amaç, mide suyunun ph 'sını 3-5 arasında olacak şekilde yükseltmektir. Antasid olarak kullanılan ilaçlar, Al bileşikleri, Mg bileşikleri, Ca bileşikleri ve NaHCO 3 dır Koruyucu Tabaka Oluşturanlar Bunlar, ülser yüzeyinde proteinli eksüda ile birleşerek koruyucu bir tabaka oluştururlar. Sukralfat (Antepsin) Kolloidal bizmut bileşikleri (De-Nol) Karbenoksolon Na (Biogas) 2.4. Sitoprotektif İlaçlar Ağızdan etkili olan metillenmiş PGE serisi maddeler ve dayanıklı prostaglandin analoglarıdır. Henüz ülkemizde pazarlanmamıştır. 3. LAKSATİF VE PÜRGATİFLER Feçesin yumuşamasını sağlayarak defekasyon sırasında atılmasını kolaylaştıran ilaçlara laksatif, feçesin sulu kalmasını sağlayan ve istem dışı olarak hızlı bir şekilde atılmasına neden olan ilaçlara da pürgatif (müshil, katartik) adı verilir Yumuşatıcı Laksatifler: Sıvı vazelin, Bitkisel sıvı yağlar: Zeytin yağı, pamuk yağı, Dioktil sodyum sülfosüksinat

4 3.2. Kitle Oluşturan Laksatifler: Metilselüloz, Agar, Kepek Tuz Laksatif Pürgatifler: Mg SO 4 Mg-Sitrat. Na 2 SO Stimülan Laksatif Pürgatifler: Bisakodil (Dulcolax). Fenolftalein (Alin, Laksafenol). Hint yağı (Ricinol). Dantron (Normolaks). Senozid A ve B (Pursenid). Bu ilaçlardan başka izotonik tuzlu su kısa sürede alınırsa pürgatif etki yapar.? Laksatif ve pürgatif ne demektir, tuz laksatif- pürgatifleri say n z. Laksatiflerin uzun süre kullanılmaları, kalın barsak fonksiyonunda ve rektal reflekste devamlı depresyona neden olur. Konstipasyon (kronik kabızlık), çoğu kez hareketsiz yaşam, posası az diyetle beslenme ve yeteri kadar su içmeme gibi alışkanlıklara bağlı olduğundan, önce bunların düzeltilmesi yararlı olur. Pürgatif ilaçlar, genellikle bir kez kullanılırlar. Acil durumlar dışında gece yatarken alınmalıdırlar. Laksatif ve purgatiflerin uzun süre kullanılması devamlı ishale bağlı su kaybı nedeniyle dehidratasyon, hipokalemi, hiponatremi ve hiperaldosteronizme yol açar. Vitamin eksikliği belirtilerinin ortaya çıkmasını kolaylaştırır. Gebeliğin sonuna doğru pürgatif ilaçların kullanılması erken doğum veya düşüğe neden olabilir. 4. ANTİDİYAREİK İLAÇLAR Feçesin belirgin şekilde sıvılaşması ve defekasyon sıklığının artması durumuna diyare adı verilir. Diyareye yol açan etkenler; çeşitli bakteriler, besinler içinde oluşan zehirler, ilaçlar,

5 barsakta sindirim enzimlerinin azalması ve safra asidlerinin çoğalması olabilir. Diyareye karşı nedene yönelik tedavi uygulanır. Bu imkan bulunmayan durumlarda ise antidiyareik ilaç kullanılır Opioidler Opyum tentürü. Kodein. Difenoksilat (Lomotil). Loperamid (İmodium) Adsorbanlar Kaolin. Bizmut bileşikleri Parasempatolitik İlaçlar Atropin v.b. parasempatolitik ilaçlar zayıf antidiyareik, fakat güçlü antispazmodik etki yaparak diyareye eşlik eden spazm ve kolik hallerinin giderilmesi için kullanılırlar Oral Rehidratasyon Sıvısı Uzun süre devam eden diyare, vücutta elektrolit ve su kaybına neden olur ve dehidratasyon, metabolik asidoz ve K + eksikliği gelişir. Bu bozuklukların düzeltilmesi için i.v. veya oral elektrolit solüsyonları verilerek rehidratasyon yapılmalıdır. DSÖ'nün tavsiye ettiği oral rehidratasyon sıvısı şu şekildedir: 3,5 g NaCl 2,5 g NaHCO 3 1,5 g KCl 20 g glukoz 1 l su Hazırlanan oral rehidratasyon sıvısı 50 ml/kg dozunda 4 saat içinde hastaya içirilmelidir. 5. EMETİK İLAÇLAR Ağızdan alınan maddelerle oluşan akut zehirlenmelerin tedavisinde hastayı kusturmak için kullanılan ilaçlardır

6 5.1. Apomorfin Kusma merkezini uyararak 5-10 dakika içinde kusmaya neden olur. S.K. 0,1 mg/kg dozunda kullanılır. Morfin gibi SSS'ni deprese ettiğinden alkol ve uyku ilaçları gibi SSS depresanları ile olan zehirlenmelerde kullanılmamalıdır İpeka Şurubu Ağızdan 20 ml dozda verilir.bu doz 1-1,5 bardak su ile alınmalıdır. 20 dakika içinde kusma meydana gelir. 6. ANTİEMETİK İLAÇLAR Taşıt tutması, bazı hastalıklar ve gebelik sırasında oluşan devamlı emezis (kusma) hallerinin önlenmesi için kullanılırlar Skopolamin Vestibüler sistemin uyarılmasına bağlı olarak gelişen taşıt tutmasına karşı kullanılır. Parasempatolitik etkili bir alkaloiddir Antihistaminikler Taşıt tutması, gebelik kusmaları ve vestibüler kaynaklı bazı hastalıklarda oluşan kusmalarda kullanılırlar Nöroleptik İlaçlar Klorpromazin (Largactil), Haloperidol (Haldol), Tietilperazin (Torecan), özellikle metabolik veya ekzojen toksinlerin yaptığı emeziste, radyasyon hastalığında, antineoplastik ilaçlarla veya postoperatif dönemde ortaya çıkan bulantı ve kusmalara karşı kullanılırlar. Kusma merkezini inhibe ederek etki gösterirler Trimetobenzamid (Emedur) Antiemetik etkisi ve yan tesirleri nisbeten zayıftır. Gebelikte güvenilirliği kesinleşmediğinden kullanılmamalıdır

7 6.5. Metoklopramid (Metpamid) Bir dopamin antagonistidir. Kusma merkezini inhibe ederek güçlü antiemetik etki gösterir.? Akut zehirlenme durumunda hastay kusturmak için hangi ilaçlar kullanabilirsiniz? Özet Gastrointestinal kanalı etkileyen sindirim sistemi ilaçları 5 gruba ayrılabilir. Peptik ülsere etkili ilaçlar, laksatif ve purgatifler, antidiyareik ilaçlar, emetik ilaçlar ve antiemetik ilaçlar. Bu ilaçlar yeterli süre ve etkili en küçük dozda kullanılmalıdır. Gereksiz kullanım çeşitli yan etkilere yol açar. Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi koruyucu tabaka oluşturarak peptik ülser tedavisinde kullanılır? A) Simetidin B) Sukralfat C) NaHCO 3 D) Atropin E) Omeprazol 2. Hangisi proton pompası inhibitörü olarak etki gösteren peptik ülserde kullanılan ilaçtır? A) Karbenoksolon Na B) MgSO 4 C) Omeprazol D) Ranitidin E) Al bileşikleri 3. Hangisi kitle oluşturan laksatiflerdendir? A) Metilselüloz B) Hint yağı C) Fenolftalein D) Dantron E) MgSO 4 4. Hangisi parenteral kullanılan emetik ilaçtır? A) İpeka şurubu B) Apomorfin C) Skopolamin D) Difenhidramin E) Trometamin 5. Hangisi antidiyareik olarak kullanılır? A) Skopolamin B) Trimetobenzamid C) Apomorfin D) Difenoksilat E) Fenolftalein 6. Hangisi stimülan laksatif pürgetiftir? A) Hint yağı B) Metilselüloz C) Bitkisel sıvı yağlar D) Sukralfat E) Simetidin 7. Hangisi antiemetik etkili değildir? A) Skopolamin B) Klorpromazin C) Trimetobenzamid D) Tietilperazin E) Furosemid

Benzer belgeler

ACĠL SAĞLIK HĠZETLERĠ

T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ACĠL SAĞLIK HĠZETLERĠ SĠNDĠRĠM SĠSTEMĠ ĠLAÇLARI 421BB0007 Ankara, 2011 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan