Vatandaşların Kamu Yönetiminde ve Hizmetinde Hesap Sorabilme Gücü ve AB Örnekleri

Transkript

1 Vatandaşların Kamu Yönetiminde ve Hizmetinde Hesap Sorabilme Gücü ve AB Örnekleri Rachel Holloway, Kıdemli Danışman, SIGMA Şubat 2014

2 Sunumun Ana Hatları 1) SIGMA kimdir? 2) Müktesebatın yazılmamış bölümü- 3) kamu yönetimi mi? 4) Hesap sorabilirlik ve halkın katılımını sağlamak için bir mekanizma olarak politika oluşturma araçlarının rolü 5) Vatandaşların farkındalığını artırmak ve karar almada katılımı teşvik etmek

3 1. SIGMA Kimdir? SIGMA kamu yönetişim sistemlerini ve bu yönetimlerde çalışan kişilerin kapasitelerini güçlendirmede ülkelere yardım eden, OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) ile Avrupa Birliği nin (AB) ortak bir girişimidir. Serbest piyasa ekonomisi, istikrarlı bir demokrasi ve hukukun üstünlüğü arzularını gerçekleştirmeleri için geçiş dönemindeki ülkelere destek oluyoruz ve ya AB ye katılmaya ya da serbest dolaşım ve ticaret yoluyla AB ile daha yakın bir ilişki kurmaya hazır olduklarını göstermelerine yardımcı oluyoruz. SIGMA OECD nin Yönetişim ve Bölgesel Kalkınma Müdürlüğünün bir bölümüdür. Avrupa Birliği ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü tarafından finanse edilmekteyiz. 6

4 SIGMA nın Uzmanlık Alanları Politika Oluşturma Kamu Alımları Kamu Maliyesi ve Denetimi Strateji ve Reform Kamu Hizmeti ve Kamu Yönetimi Örgütlenmesi ve İşleyişi 8

5 SIGMA Kimdir? Beş alanda destek sağlıyoruz: (1) kamu hizmeti ve kamu yönetimi örgütlenmesi ve işleyişi; (2) politika oluşturma; (3) kamu maliyesi ve denetimi; (4) kamu alımları; (5) strateji ve reform. İki grup ülkeyle çalışıyoruz: Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) ile finansman sağlanan Türkiye ve 7 Batı Balkan ülkesi. Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Aracı (ENPI) ile finanse edilen Avrupa Komşuluk Politikası nın 11 ülkesi. 10

6 2) AB Bağlamında Kamu Yönetimi Nedir? Muhtelif tanımlar: Politikanın hükümet politikalarına aktarımı Kamu programlarının yönetimi Hükümet politikasının uygulanması Hükümetin karar alma yapısının incelenmesi, politikaların analiz edilmesi, onları üreten çeşitli girdiler. Kamu yönetimi AB ye Üye Devletlerin iç meselesidir. Ulusal kamu yönetimleri AB direktiflerini ve tavsiyelerini, Avrupalı vatandaşların, yaşadıkları ülke neresi olursa olsun, kendilerine AB Antlaşmaları tarafından tanınan haklara sahip olabilecekleri şekilde uygulamak zorundadır. AB nin her bir ulusal yönetimin ve buna bağlı olarak Üye Devletlerin idari kapasitelerinde benzer kalite ve profesyonelliğe sahip olmasını sağlamaya çalışmasının sebebi budur. 12

7 AB üyeliği gerekliliklerini karşılamak Bu müktesebat tır bu kurallar ulaşım, enerji, çevre vs. gibi her biri ayrı ayrı müzakere edilen 35 farklı politika alanına (bölümlere) ayrılır. AB yeni üyelerin yalnızca üye olarak rollerini tam olarak oynayabileceklerini gösterebildiklerinde kabul edilmelerini temin eden kapsamlı onay prosedürleri uygular : AB nin tüm standartlarına ve kurallarına uymak AB kurumlarının ve AB üye devletlerinin rızasını almak Vatandaşlarının -ulusal parlamentolarında onaylanarak veya referandumla ifade edilen- rızasını almak. Kamu yönetimine dair hiçbir resmi bölüm yoktur yataydır ve tüm bölümlerle ilgilidir: hükümetin stratejik niyetini gerçekleştirmek için bir ülkeyi yönetmek ör.: yönetim kuralları, bakanlıkların koordinasyonu. 14

8 Kamu Yönetimi/İdaresi AB bağlamında nedir? Avrupa Birliği Konseyi tarafından tanımlanan AB ye katılım kriteri başlıca dört unsuru kapsar: Kopenhag 1993: demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan haklarını garanti altına alan kurumların istikrarı; Madrid 1995: idari ve adli yapıların AB yasalarını aktarabilecek ve etkin bir şekilde uygulayabilecek şekilde düzenlenmesi; Lüksemburg 1997: güçlendirilmiş, iyileştirilmiş ve daha güvenilir kurumlar Helsinki 1999: aday ülkelerin Antlaşmalarda düzenlendiği şekliyle Avrupa Birliği nin değerlerini ve amaçlarını paylaşma yükümlülüğü. 16

9 3) Bunu Bağlama Yerleştirmek Hükümet Eylemi = Davranış Değişimi Suçu azaltmak Emeklilik tasarruflarını teşvik etmek Güvenlik ağları sağlamak (ör.: işsizlik ödeneği, sağlık hizmeti) Çevresel etkiyi azaltmak Eğitimde başarıyı desteklemek Daha sağlıklı bir toplum yaratmak Bir tür davranış değişikliği gerektiren hükümet eylemi Bazı kamusal yararlar sağlamak Geliri artırmak Genel idare 18

10 Bunu politika oluşturmaya entegre etmek İyi politika oluşturmak kamusal, özel veya sivil toplum örgütlenmesine, çevreye ve uzun vadede toplumun daha geniş kesimine olası maliyetleri ve faydaları ve ilgili riskleri değerlendirmeyi gerektirir. Politika oluşturanlar önerilen politika müdahalelerini enine boyuna düşünmelerine ve duyulan ihtiyacı ve sonuçları anlamalarına yardımcı olması ve bu tür müdahalelerin olası etkilerine dair ilgili bulguları tartmakta hükümete yardımcı olmak ve etkilenenlerle görüşmede bulunmak için çok çeşitli araçlardan faydalanmalıdır. (Düzenleyici) Etki Analizi (DEA) bunu başarmak için kullanılabilecek araçlardan biridir. Farklı seçeneklerin, bütçeye etkilerinin analizi ve Avrupa entegrasyonu açısından sonuçlarının düşünülmesi gibi konular üzerinde sistematik bir şekilde çalışmak için çerçeve sağlar. Önemi sebebiyle bir etki analiz sisteminin geliştirilmesi, kendisini AB ye katılıma ve üyeliğe hazırlayan bir ülke açısından önemli görülmektedir. 20

11 Danışma ve DEA Danışma: İncelenen tekliften (doğrudan veya dolaylı olarak) etkilenecek kişilerden alakalı bilgi istemenin veya etkileri hakkında bilgi sahibi olup olmadıklarını sormanın yapısal bir yoludur. Nicel veriler ve fikirler toplamak için bir araştırma yöntemidir Şeffaflığı ve halkın katılımını teşvik etmenin bir yöntemidir 22 22

12 Neden Danışılır? Teklifin bilgi temelini güçlendirir Fiili sonuçların ve etkilerin saptanmasına yardımcı olur Verilerin ve diğer bilgilerin tartışılmasına aktif bir şekilde dâhil olunmasını amaçlar Vatandaşların katılımını artırır Potansiyel sorunları ve muhalefeti vurgular Gelecekteki düzenleme konusunda farkındalığı artırır Nihai tekliflerin meşruluğunu artırır Güven tesis eder Sahiplik yaratır ve uyumu destekler Karar almanın şeffaflığını artırır Net karar alma süreçleri sağlar Vatandaşlara kararın neden alındığını anlatır İstenmeyen sonuçlar riskini azaltır Uygulamayı iyileştirir Teklifler uygulamada işe yarayacak mı? 24

13 Politika oluşturmak için danışmak Kimler dâhil olmalı? Hangi bakanlıklar, hangi STK? Vatandaş panelleri? Şirketler? Etki analizine bilgi sağlamak için bilgi toplamak üzere farklı gruplarla birlikte çalışmalısınız. Değerlendir me Geliştirme Seçenekler - Veri boşluğu var mı? - Bunları doldurmaya kim yardımcı olabilir? - Beklenen etkiyi yaratmakta seçeneklerin ne kadar muhtemel olduğunu tartışmak için kiminle konuşmalısınız? Vatandaşlarla iletişime geçmek, danışılarak elde edilen bulguları açıkça ortaya koymak Yürürlüğe Girme Nihai Teklif Danışma - Ne düzeyde bir danışma gereklidir? - Orantılı mı? - Kim yardımcı olabilir? - Nasıl danışmalıyız? Tepkiyi yansıtmak için seçenekleri nasıl değiştirdik? DEA ya geri bildirim sağlamak için elde edilen verileri nasıl kullandık? Yapılan değişiklikleri bakanların yanı sıra vatandaşlara tam olarak ilettik mi? 26 26

14 Hesap sorabilirliği iyileştirmek için danışmayı kullanmak İş için iyi: Tüm restoranlarımızın aynı standartta çalışmasını etkin bir şekilde temin eden bir otoriteye sahip olabilmemiz harika Brasserie Blanc Müdürü John Lederer. Kamu çalışanları için iyi: Bu ortaklığın pek çok faydasını görebiliriz -özellikle işletmelerle yakından çalışabilmek, ekonomik refahı desteklemek ve kamu sağlığı ve güvenliğini temin ederek toplumlarımızı korumak olması gerektiği kadar iyi. -Wakefield Konsey Lideri Peter Box. 28

15 Hesap sorabilirlik döngüsü: vatandaşlar > politikacılar > politika yapıcılar > parlamento > vatandaşlar En iyi Etki Analizleri, parlamento ve kamuoyunun, tekliflerin yararlılığını değerlendirmesine yardım etmek için değerli bilgiler sağlıyor. Ulusal Teftiş Ofisi 2010 [Etki Analizleri] Bunlar parlamentonun inceleme sürecinin hayati bir parçası. Avrupa Birliği Komitesi: Dördüncü Rapor. AB de EA: iyileşme payı var mı? Mart 2010 EA lar teklif geliştirilirken farklı safhalardan geçer, teklif oluşturulurken bir ilk EA ile sonuçlanır, kısmi bir EA parlamento ile istişare sürecinin bir kısmını oluşturur. Düzenlemenin bakanlık ve parlamento düzeyindeki incelemesini ve düzenlemenin amacına ulaşıp ulaşmadığında dair sonraki değerlendirmesini kolaylaştırarak EA lar politika ve yasama yapma süreci için hesap sorulabilirliğin tesis edilmesine yardımcı olur. 30

16 Birleşik Krallık ta (BK) Politika Oluşturma Eğilimi Sorun: Whitehall (BK Hükümeti) politika geliştirmekte fiilen bir tekele sahip ve bu politikanın genellikle çok dar bir girdi yelpazesi temelinde belirlendiği ve açıklanmadan önce özenli bir harici tartışmaya tabi olmadığı anlamına geliyor Çözüm: Açık politika yapma yükümlülük haline gelecektir. Whitehall politika oluşturma uzmanlığında bir tekele sahip değildir. BK Kamu Hizmeti Reform Planı,

17 [BK de] politika oluşturmanın geleceği İki kilit unsur: Vatandaşlar mevcut düzenlemeye karşı çıkabilir: Red Tape Challenge de hükümeti halka açık hale getirmek için başlatıldı. Mevcut düzenlemenin amaçlarının en az külfet yaratacak şekilde gerçekleştirilebileceği yolların açıkça tartışılmasını teşvik etmek için tasarlandı. İnsanların hayatlarını etkileyen şeyler hakkında verilerin paylaşılması: açık veriler ekonomik büyümeyi, kapsayıcı kalkınmayı ve vatandaşların dahiliyetinin iyileşmesini ve yetkilendirmeyi teşvik eder. 34

18 Cutting red tape RED TAPE CHALLENGE 3,000 den Fazla Düzenleme ya rafa kaldıracak ya da iyileştirilecek 850 Milyondan Fazla Red Tape Challenge reformları sayesinde iş dünyasının yıllık tasarrufu 30,000 den Fazla Doğrudan iş dünyası ve halktan gelen önerilerin sayısı 64m Gereksiz standartlar ve bürokrasinin kaldırılmasıyla konut üreticilerinin sağlayacağı tahmin edilen yıllık tasarruf 1 yıl 2 yıl Haksız işten çıkarma için bekleme süresinin 2 yıla katlanması iş dünyasına yılda 4,7 milyon tasarruf sağladı 12,5 Milyon Perakendecilerin artık TV ruhsatlandırmaya yıllık olarak göndermek zorunda olmadığı TV satış bildirilerinin sayısı En az 1 36 milyon araç artık kâğıt vergi diskine ihtiyaç duymayacak milyon 100,000 serbest çalışan Sağlık ve Güvenlik düzenlemesinden çıkarılacak Düzenlemelerin Kaldırılması Tasarısıyla lerce düşük riskli işletme gereksiz Sağlık ve Güvenlik denetimlerinden çıkarıldı 21m Şirket giderleri için basitleştirilmiş kayıt sistemiyle iş dünyasının sağladığı yıllık tasarruf 23 milyon Kâğıt Atık Transfer Notuna elektronik sisteme geçilmesinin ardından her yıl ihtiyaç duyulmayacak 20+ Planlama izni için nasıl başvurduğunuzu, veya ihtiyacınız olup olmadığını özetleyen düzenleme birleştirilerek 2 ye düştü Her Yıl 66m Kolektif işsizlik kurallarının değişmesiyle işletmelerde sağlanacak tasarruf 100lerce canlı müzik ve topluluk aktiviteleri artık sabah 8 akşam 11 arasında eğlence ruhsatından muaf 100 milyon Tarım, Gıda ve Köy işleri Bakanlığının çevresel rehberliği yüzde 80 den fazla kesmesiyle işletmelerin edeceği yıllık tahmini tasarruf

19 Açık Veriler BK BAKANLIK HARCAMA RAPORLARI 8 OCAK 2014 İTİBARIYLA BK merkezi hükümetinin her organı ayda bir işleme dayalı harcamalarını rapor etmek zorundadır. Bu liste tüm başlıca bakanlıkları listelemekte ve data.gov.uk de harcama raporlarını nasıl güncellediklerini göstermektedir. Bu raporların ilk amacı hükümet yayıncılarının data.gov.uk de girişlerini denetlemelerini ve tüm harcama işlemleri verilerinin rapora dahil edildiğinden emin olmalarını sağlamaktır. Genel İstatistikler 23 ana bakanlık 4 (%17) güncel 19 (%82) eski veri 0 (%0) veri yok Ana bakanlıklar (aylık harcamaları rapor etmek zorundadır) Yayıncı Durum Klasör İşlemler En Son Toplam ( ) Başsavcılık (yayıncı sayfası) Kabine Ofisi (yayıncı sayfası) İş, Yenilik ve Beceriler Bakanlığı (yayıncı sayfası) Topluluklar ve Yerel Yönetim Bakanlığı (yayıncı sayfası) Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı (yayıncı sayfası) Eğitim Bakanlığı (yayıncı sayfası) Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı (yayıncı sayfası) Uluslararası Kalkınma Bakanlığı (yayıncı sayfası) Ulaştırma Bakanlığı (yayıncı sayfası) İş ve Emeklilik Bakanlığı (yayıncı sayfası) Enerji ve İklim Değişikliği (yayıncı sayfası) Eski veri Eski veri Eski veri Eski veri Eski veri Eski veri Eski veri Güncel veri Eski veri Güncel veri Eski veri Hazine Kurumu Avukatının Bakanlığı tarafından yayımlandı

20 Verilerin yorumlanması 40

21 Bilginin çerçevesi karar almayı etkileyebilir Türkiye nin 600 bin kişiyi öldürmesi beklenen olağandışı bir hastalığa hazırlandığını düşünün. Hastalıkla mücadele etmek üzere iki alternatif program geliştirildi. Hangisini seçersiniz? 2 program Sonuçlar Eğer A programı benimsenirse 200 bin kişi kurtarılacak 72% Eğer B programı benimsenirse 600 bin kişinin kurtarılması olasılığı 1/3 ve hiç kimsenin kurtarılamaması olasılığı 2/3 28% Eğer A programı benimsenirse 400 bin kişi ölecek 22% Eğer B programı benimsenirse hiç kimsenin ölmemesi olasılığı 1/3 ve 600 bin kişinin ölmesi olasılığı 2/3 78% Kaynak: Kahneman ve Tversky (1981) the framing of decisions and the psychology of choice Science 42

22 Ortalama Politika müdahalelerinin istenmeyen sonuçları olabilir Ceza bir bedeldir... Tutuma göre geç kalanların ortalama sayısı Ceza kaldırıldı Kaynak: Gneezy ve Rustichini (2005) The Second Day-Care Center Study Hafta Sayısı Cezalı Cezasız 44

23 Sonuçlar Müktesebatın yazılmamış bölümü olarak kamu yönetimi Politika oluşturma araçları hesap sorabilirliği mümkün kılmak ve halkın katılımını sağlamak için etkili mekanizmalardır Danışma Etki Analizi sürecinin içinde yer alır (D)EA lar tekliflerin parlamentoda ele alınması açısından faydalı girdiler sağlar Hükümetleri sorumlu tutmak ve halka hizmet sağlamasında seçimleri ve iyileşmeleri belirlemek için teknolojiler başarılı bir şekilde kullanılmaktadır Eposta: