Fide dikim makinaları Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1

Transkript

1 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1

2 Dikim Domates gibi bazı bitkiler tohumları çimlendirildikten sonra fide şekline getirilir ve fide olarak tarlaya dikilirler. Fidelerin tarlaya dikilmesinde kullanılan makinalara ise dikim veya fideleme makinaları denir. Bitkilerin ilk çimlenme ve gelişme döneminde kontrollu koşullarda çimlenerek yetiştirilmesi ve daha sonra yetişeceği bölgeye şaşırtılıp dikilmesi bitkiyi daha dayanıklı kılar ve bitkilerin baharın ilk aylarındaki olumsuz hava koşullarından etkilenmesinin önüne geçer. Fide dikimi iki türlüdür : 1-Elle dikim 2-Makinalı dikim Prof.Dr.Rasim OKURSOY 2

3 Küçük alanlarda uygulanan elle dikimde, dakikada ortalama 6 adet fide dikilebilmekte ve bu ise oldukça yorucu olup sürekli eğilerek çalışmayı gerektirmektedir. Elle dikimde, toprakta fide çukuru açmak için konik uçlu bir fide kazığı kullanılır. Fide kazığının sivri ucu toprağa saplanır ve sağa sola sallanarak çukur açılır. 1-Fide kazığı ile açılan konik fide çukuru 2-Fide dikim makinası ile yapılan dikim. Fide ile dikimi yapılabilen bitkiler : domates,soğan, biber, patlıcan pırasa.. Fide kazığı ile açılan çukur konik olup dikim sırasında, fide köklerini yukarı doğru kıvrılmaya zorlar. Fide kazığı ile açılan çukurun genişletilmesi sırasında üst tarafta bulunan kuru toprakların tekrar çukura dolması nedeniyle, fide için uygun olmayan ortamlar oluşabilmektedir Prof.Dr.Rasim OKURSOY 3

4 El ile dikimin sakıncaları bilindiğinden makinalı dikim son yıllarda büyük önem kazanmıştır.böylece dikimde iş gücü ve masraflar azaltılmakta ve geniş alanlarda fide dikimi yapılabilmektedir. Makinalı fide dikimimde elle dikime göre 5-6 kat daha fazla fide dikilebilmektedir. Bu ise dakikada adet fidenin dikimine karşılık gelmektedir. Fide dikim makinalarının arkasında insan oturduğundan, el ile dikime göre daha verimli ve daha az yorgunlukta çalışabilmektedir. Günümüzde kullanılan fide dikim makinalarında fideler dikim düzenine el ile verildiğinden yarı otomatiktir Prof.Dr.Rasim OKURSOY 4

5 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 5

6 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 6

7 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 7

8 Sıra sayısı 2-6 arasında değişen fide dikim makinalarından beklentiler Makine, fideleri hiçbir zaman mekanik olarak zedelememelidir. Fidelerdeki maksimum zedelenme oranı %1 i geçmemelidir. Fide dikim makinası fideyi bükmeden, köklerini kıvırmadan, fide gövdesini toprağa dik olacak şekilde yerleştirmelidir. Çukura yerleştirilecek bitkinin sapının, düşeyle yaptığı açı 30 den büyük olmamalıdır. Bitki çeşidi ve büyüklüğüne göre fideler en fazla 20 cm derine dikebilmelidir. Dikim derinliğinde sapmalar ±2 cm yi aşmamalıdır. Sıra üzeri uzaklıklar cm arasında değiştirilebilmeli ve uzaklıklara arasındaki fark %10 u geçmemelidir. Açılan ve fidelerin bırakıldığı derinlik her bitkinin isteğine uygun olmalıdır.dikim sırasında kök bölgesinde boşluk kalmayacak şekilde dikim yapmalıdır. Kökleri uygun bir şekilde sıkıştırarak fidenin yatmasını engellemelidir. Fidenin gelişmesini kolaylaştıracak bir miktar can suyu (0.1 litre) verme sistemi bulunmalı ve her dikim sırasında can suyunu bitkinin kök bölgesine verebilmelidir Prof.Dr.Rasim OKURSOY 8

9 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 9

10 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 10

11 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 11

12 Fide dikim makinalarının çalışma şekli el beslemeli patates ekim makinalarına benzer.ne var ki en önemli farklılığı bir çift baskı tekeri ile can suyu verme düzenidir. Bir fide dikim makinasının ana parçaları şunlardır : Dikim düzeni Çizi açıcı ayak Baskı tekerlekleri Can suyu verme düzenleri Şekle göre : 1-Fideler 2-İnsan eli ile fidelerin dikim düzenine aktarılması 3-Dikim diski ve kıskaçlar Prof.Dr.Rasim OKURSOY 12

13 Fide dikim makinalarının en önemli organı dikim diskidir.uygulamada iki tür dikim diski görülmektir : 1-kıskaçlı dikim düzeni 2-diskli dikim düzeni Kıskaçlı dikim düzenlerinde kıskaçlar bulunur. Fideleri zedelememesi bakımından kıskaçların iç yüzeyleri sünger ile kaplanmıştır. Fideler, her kıskaca baş aşağı gelecek şekilde kıstırılır ve fide toprağa en yakın noktaya geldiğim kıskaç açılır ve kökler aşağı gelecek şekilde fide çukuruna bırakılır. Diskli dikim sistemine sahip makinalar daha kıskaçlı düzenlere göre daha basit yapıdadır. Dikim disklerinin kalınlığı, 0.3 mm, çapları ise 40 cm civarındadır. Disklerin aynı zamanda yön açıları 10, durum açıları ise 7 civarındadır. Diskli dikim düzenlerinde patates ekim makinalarında olduğu gibi sinyal zilinden yararlanılır. Fidenin toprağa erken ya da çok geç bırakılması onları dik yada yatık olarak toprağa bırakılması demektir. Kıskaçlar arası uzaklık değiştirilerek sıra üzeri ayarlanır Prof.Dr.Rasim OKURSOY 13

14 Fide dikim makinaları ile açılan çukurun şekli dikdörtgendir. Dik dörtgen şeklinde çukur açan bu ayaklar en fazla 20 cm derinliğe kadar çukur açabilir Baskı tekerleri fidenin kök boğazina iki yandan baskı yaparak fidenin sağlam dikilmesini sağlar. Tekerlekler arasında 32 açı bulnmaktadır. Teker çapları 45 cm dir. Tekerlerin arkasına sıyırıcı dediğimiz bir parça bulunmaktadır. Can suyu verme düzeni sadece fide dikim makinalarında bulunur. Fidenin dikiminden hemen sonra fide başına 1/10 L su, can suyu olarak fideye verilir ve fidenin böylece canlı kalması sağlanır. Can suyu depolarının hacmi 75 L dir. Ancak sıra sayısı arttıkça küçük depolar, yerini büyük depolara bırakır Prof.Dr.Rasim OKURSOY 14