TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ DERSİ NOTLARI

Transkript

1 TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ DERSİ NOTLARI Eğitim Sisteminin Tanımı Eğitim sistemi; eğitim kurumunun gerektirdiği görevleri gerçekleştirmek üzere kurulmuş toplumsal birimler olarak tanımlanabilir. Eğitim Sisteminin Özellikleri Eğitim sisteminin kendine özgü özellikleri üç düzeyde açıklanabilir: 1. ÜST SİSTEMLER: Bakanlık merkez örgütünü, Yükseköğretim Kurumunu ve Üniversiteler arası kurulu kapsar. 2. ARACI ÜST SİSTEMLER: İl ve ilçe eğitim örgütlerini, yurtdışı temsilciliklerini ve üniversite rektörlüklerini kapsar. 3. TEMEL SİSTEMLER: Okulöncesi, ilköğretim, ortaöğretim okullarını, yaygın eğitim ve hizmet içi eğitim merkezlerini, fakülteleri, enstitüleri, yüksekokulları ve bunlara benzer eğitim kuruluşlarını kapsar. Eğitim Sisteminin Amacı Eğitim sisteminin amacı, etkili (verimli, dirik, sağlıklı ve eğiticilerin işten doyumunu sağlamış) olarak yaşamını sürdürmektir. Eğitim sistemi yaşamını sürdürebilmek için eğitime ilişkin hizmet, düşünce (bilgi) ve mal üretir. a) Üst sistemlerin amacı, ülke düzeyinde eğitim sisteminin etkili işlemesi için yönetim kararları üretmektir. b) Aracı üst sistemlerin amacı, üst sistemlerin gönderdiği yönetim kararlarını temel sistemlere ulaştırmak için etkin bir aracılık ve güçlendirme hizmeti ile kendi sınırları içinde yönetim kararları üretmektir. c) Temel sistemlerin amacı ise eğitime gereken hizmetleri, malı ve düşünceyi (bilimsel bilgiyi) üretmektir. Eğitim sistemini yaşatan ürün, temel sistemlerde üretilir. Eğitim Sisteminin Öğeleri 1. GİRDİ (input): Sistemin yaşamını sürdürebilmesi için çevreden aldıkları. Eğitim sisteminin girdileri: a) Sermaye girdisi: Bina, arazi, derslik, laboratuvar, araç ve gereçler gibi. b) Emek girdisi: Öğrenciler, yöneticiler, öğretmenler, rehberlik elemanları. c) Teknoloji girdisi: İlk iki girdinin kalitesini iyileştiren etkenler. 2. İŞLEME: Sistem, öğrencileri aldığı diğer girdiler yardımıyla eğitir/öğrenmiş kılar.

2 3. ÇIKTI (output): Sistemin çevreye verdiği ürün. Eğitim sisteminin çıktıları: a) belli davranışlarla donanmış mezunlar b) konferanslar c) yayınlar d) expertiz (bilirkişi) hizmetleri e) sağlık hizmetleri (üni. hastaneleri) 6. FEED-BACK (geribildirim): Sistem, çıktılarının niteliği konusunda sürekli bilgi edinmek ister. 7. AYIKLAMA: Sistem, girdilerini seçerek alır. 8. DENGELEME-DURULMA SARMALI: sorunları çözme gayreti sorunların çözümü sorunlarla yeniden karşılaşma denge ve durulmaya geçiş 9. ÇEVRE: Sistemin çıktılarını gönderdiği ortam / komşu sistemler Eğitim Sisteminin Çevresi Eğitim sisteminin çevresi tüm ülkedir. Eğer bir eğitim sistemi öğrenci, teknoloji, araç-gereç alışverişi içindeyse başka ülkelerin ilgili sistemleri de eğitim sisteminin çevresi içindedir. a) Üst sistemlerin çevreye uyarlanabilmesi için etkili çalışan uyarlama alt sistemlerini kurmaları gerekir. b) Aracı alt sistemlerin, kendilerine bağlı temel sistemleri çevrelerine uydurmaları açısından iki görevi vardır. Birinci görevi, kuracakları uyarlama alt sistemleri ile temel sistemlere eğitim programlarını geliştirecek bilgileri ve teknolojileri ulaştırmak; ikinci görevi temel sistemlerin çevre araştırması ve teknoloji yenilenmesini yapmalarına imkân sağlamaktır. c) Temel sistemler, asıl çevresine uyarlanacak olanlardır. Temel sistemlerin ürettiği eğitimin nitelikli olabilmesi, bilimsel bulgulara, yeni teknolojilere ve en önemlisi de çevresinin gereksinimlerine uygun olmasına bağlıdır. Çevresini yeterli düzeyde tatmin edemeyen bir sistem etkililiğini yitirir. Böylece yaşasa bile topluma yararlı bir eğitim üretemez. EĞİTİM SİSTEMİNİN ALT SİSTEMLERİ Eğitim sistemini oluşturan üst, orta ve alt düzeylerdeki her örgütün, kendine özgü üretimini yapan; örgüt için gereken girdileri alan ve çıktıları çevresine uyarlayan; örgütün yaşamasını sürdüren ve örgütü yöneten alt birimleri ve bölümleri vardır. Bunlar eğitim örgütünün alt sistemleridir.

3 Üst Sistemlerin Alt Sistemleri: Yönetsel kararları üreten; girdileri alan, çıktıları çevreye veren; yaşamalarını, çevreye ve çağdaş teknolojiye uyarlamalarını sağlayan; yöneten ve denetleyen birim ve bölümlerdir. Aracı Üst Sistemlerin Alt Sistemleri: İçinde bulunan daire, şube, şeflik, amirlik gibi değişik isimlerle anılan birim ve bölümlerdir. Bunlar aracı alt sistemlerin girdilerini alır, işler ve çıktıya dönüştürürler. Temel Sistemlerin Alt Sistemleri: Eğitim sistemi için yaşamsal önemdedir. Çünkü temel sistemler eğitim sisteminin varoluş nedeni olan eğitimi üretirler. Okulun 5 tür alt sistemi vardır: 1. Üretim alt sistemi 2. Alışveriş alt sistemi 3. Uyarlama alt sistemi 4. Yaşatma alt sistemi 5. Yönetim alt sistemi 1. Üretim Alt Sistemi: Okulun varoluş nedeni olan eğitim hizmetlerini üretmektir. Okulun üretim alt sistemleri eğitim yapıldığı yerlerdir. Okulun ürettiği eğitim hizmetleri, eğitim programlarına göre öğrencilerini yetiştirmek için yaptığı çalışmalardır. Okul; bazen velilerin, çevre halkının eğitim gereksinimlerini de karşılar. Bazense okulda öğretmenlere ve yöneticilere yönelik hizmet-içi eğitim faaliyetleri düzenlenir. Okulda üretim işlemini yerine getirmeye yarayan birçok yer vardır. Derslik, laboratuvar, konferans salonu vb. Bunların her biri okulun üretim alt sistemidir. 2. Alışveriş Alt Sistemi: Okul yaşamını sürdürebilmek için girdiler alır, çıktılar verir. Bu süreci işleten alt sistemlere alışveriş alt sistemidir. Alış alt sistemleri; okula öğrencileri, öğretmenleri, eğitim araç-gereçlerini ve yönetim teknolojisini vb. alan bölüm ve birimlerdir. Okulun veriş alt sistemleri, ürettiğini dış sistemlere, topluma, velilere sunan, satan, gönderen bölüm ve birimlerdir. Bunlar, okulun eğittiği kişilerin okuldan çıkma işlerini yürütür; okulun ürettiği bilgileri dışarıya yayar. Böylece okula yeni girdilerin alınmasını sağlar. 3. Uyarlama Alt Sistemi: Okulu çevresine açan; okulun çevresini izlemesini sağlayan; okulun çevresinin etkisini taşıyan bölüm ve birimler uyarlama alt sistemleridir. (AR-GE Birimi) - Toplum için eğitim hizmeti üreten bir okul, çevresindeki değişimleri bilmek ve kendini bu değişimlere uyarlamak zorundadır. - Eğitimdeki yenileşmeleri okula getirmektir. - Okulda eğitim araştırmaları yaparak bilgi üretmek, yapılan araştırmaları eğitim sorunları için kullanmaktır.

4 4. Yaşatma Alt Sistemi: Okulu sürekli var olmaya, yaşamını sürdürmeye yönelik olarak çalışan alt sistemlerdir. Yaşatma alt sistemleri, okulun can ve mal varlığını koruyan bölümler ve birimlerdir. Okulun var olması, yaşaması için öğrenciye, öğretmene, okul binasına ve eğitim araçlarına gereklilik vardır. Okulu yaşatmanın anlamı, okulun var olması için gereken öğeleri okulda tutmak ve çalıştırmaktır. 5. Yönetim Alt Sistemi: Okulu, bütün alt sistemleriyle bir bütün olarak işleten; amaçlarına yönlendiren; eğitimin amaçlarını gerçekleştirmesini sağlayan okulun yönetim alt sistemleridir. - Okulun bir müdürü ve müdür yardımları vardır. - Her öğretmen eğitim yaparken sınıfını yönetir. - Okulu denetleyen bir mekanizma vardır. Müdürler ve müfettişler, okulun amaçlarına uygun çalışıp çalışmadığını denetler. - Okulda bir disiplin mekanizması vardır. - Okul-aile birliği, çeşitli dernekler vb. - Zümre başkanları, koordinatörler (SBS, LYS Koordinatörleri) TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ Türkiye de eğitimi örgütleyip yerine getirme ve yayma işinden birinci derecede sorumlu kuruluş M.E.B. dır. Bu bakanlık, bu görevi merkez ve taşra örgütleri şeklinde yapılandırılmış birimlerince yerine getirir. Merkez örgüt, üst düzeyde karar ve yürütme organıdır. Eğitim politikası ve eğitim planlamasına ilişkin tüm kararlara burada alınır. Merkez örgütün başı Milli Eğitim Bakanıdır. Bakana eğitim politikasının ve planının oluşturulmasında, müsteşar, bakana bağlı kurullar, genel müdürlükler ve daire başkanlıkları yardım eder. Bakanlık merkez teşkilatı; Bakanlık Makamı, Talim ve Terbiye Kurulu, ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerden oluşur. Bakan: Bakanlık hizmetlerini mevzuata, hükümetin genel siyasetiyle milli güvenlik siyasetine, kalkınma planlarına ve yıllık programlara uygun olarak yürütmekle ve Bakanlığın faaliyet alanına giren konularda diğer bakanlıklarla ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla görevlidir. Müsteşar: Bakanın yardımcısı olup, bakanlık hizmetlerini Bakanlığın amaç ve politikalarına, kalkınma planlarına, yıllık programlara ve mevzuat hükümlerine uygun olarak Bakan adına düzenler ve yürütür.

5 YÖNETİM SÜRECİ Yönetim süreci, belirlenen amaçlara başkaları aracılığı ile ulaşma veya başkalarına iş gördürme etkinliklerinin toplamıdır. Yönetim süreci bir bütündür. Bu bütünü tamamlayan beş alt süreç vardır: 1. Planlama 2. Örgütleme 3. Eşgüdümleme 4. İletişim 5. Denetleme 1. PLANLAMA Planlama, geleceğe dönük olan işleri kontrol altına alma sürecidir. Bilimsel yöntemlerle gerçekleştirilir. Planlama, geleceği kestirmek ve kıt olan kaynakları en verimli şekilde kullanmak amacıyla yapılır. Planlama, okulun (örgütsel, yönetsel ve eğitsel) amaçlarını gerçekleştirmek için gereken girdileri sağlama ve kullanma yollarının kararlaştırılması sürecidir. 2. ÖRGÜTLEME Örgütleme, okulun (örgütsel, yönetsel ve eğitsel) amaçlarını gerçekleştirmek için yapıyı kurma sürecidir. Okulun örgütsel yapısını kurma, iç güçlerini (özellikle personeli) birleştirme, bütünleştirme ve eğitim için takım kurmadır. ÖRGÜTLEME ŞEKLİ: Eğitim sisteminde okulun örgütlenmesi sınıflanmaya dayanır. Sınıflar okulun örgütlenme birimleridir. Branşlar ise okulda okutulan derslerin yapılandırılmasıdır. Yani bir sınıfta dersi olan öğretmenler bir takımı, bir branşta yer alan öğretmenler ise başka bir takımı oluşturur. 3. EŞGÜDÜMLEME Eşgüdümleme, okulda bulunan tüm güçleri birbirine uyumlu kılarak, okulun amaçlarını gerçekleştirmeye yöneltmektir. Eşgüdümlemeye yardım eden kavramlar; işbirliği, güdülenme, etkilenme ve yöneltmedir. Eğitim yöneticisi, kurumda eşgüdümlemeyi sağlamak için özendirme, gözdağı, ödül, ceza, borçlandırma, yarışma, çatışma ve işi çekici kılma yöntemlerini kullanabilir. Eğitim yöneticisinin gönderdiği anlamla astını etkilemesi, astın da üstünü cevaplamasını içeren bir etkileşim sürecidir.

6 4. İLETİŞİM İletişimin oluşması için vericinin bir ileti hazırlaması, bu iletiyi uygun bir taşıyıcı ile alıcıya göndermesi, alıcının da iletinin gereğini yerine getirmesi ve vericiyi cevaplaması gerekir. Okulda iletişim genellikle yazışma yoluyla yapılır. Resmi yazışmaların kendine özgü bazı kuralları vardır. 5. DENETLEME Okulun yönetim planını uygularken, sapmayı önleme ve düzeltme sürecidir. Denetleme ilkelerine göre denetlenecek işlerin incelenmesi, yapılan işlerin ölçülmesi ve kusurların düzeltilmesi ve sonucun değerlendirilmesi gerekir. Denetim Türleri: 1. Okul yönetmeninin denetimi 2. Aracı üst sistemlerin denetimi 3. Üst sistem müfettişleri aracılığıyla yapılan denetim (bakanlık müfettişi) ÖRGÜT NEDİR? Ortak bir amacı veya işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların veya kişilerin oluşturduğu birlik, teşekkül, teşkilattır. İki ya da daha fazla kişinin bilinçli olarak eşgüdümlenmiş etkinlikleri sistemidir. Örgütlerin Özellikleri Örgütler birer yapı olarak ele alındığında her örgütte; 1- İşte uzmanlaşma esastır. 2- Bölümlere ayrılma söz konusudur. 3- Bir emir komuta zinciri vardır. 4- Yetki ve sorumluluk belirlenmiştir. 5- Bir yönetim kademesi vardır. Örgütler nasıl sınıflanabilir? 1. Karşılıklı yarar sağlayan örgütler (sendikalar, kulüpler, siyasal partiler, odalar vb) 2. İşletmeler (banka, sigorta, mağaza vb) 3. Hizmet Örgütleri (hastahane, okul vb) 4. Kamu yararına çalışan örgütler (polis, ordu, araştırma kuruluşları vb)

7 Toplumun gereksinimini karşılamak için kurulan örgütler nelerdir? 1. Mal örgütleri (makina, gıda üretim vb) 2. Hizmet örgütleri 3. Güvenlik örgütleri (ordu, polis vb) 4. Meslek örgütleri (dernek, sendika vb) 5. Aracı örgütler (depolama, pazarlama vb) Okul ne tür bir örgüttür? HİZMET ÖRGÜTÜ dür. Toplumun eğitimsel ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuştur. Sosyal bir sistemdir. Kitlesel eğitimi hedefler. Okul Eğitiminin Amaçları Ülkemizin eğitim amaçları 1739 Sayılı Milli Eğitimin Temel Kanunu nda genel ve özel amaçlar olarak ifade edilmiştir. Eğitimimizin genel amaçları iyi vatandaş, iyi insan yetiştirmek ve meslek sahibi olmalarını sağlamaktır. Özel amaçlar ise her okul kademesinde öğrencilere kazandırılması ön görülen bilgi, beceri, tutum ve davranışları kapsar. Okulları diğer örgütlerden ayıran özellikler nelerdir? 1. Hammaddesi insan 2. Çatışma halinde olan değerlerin mevcudiyeti 3. Okul ürününün kalitesinin değerlendirmesi zor 4. Özel bir çevresinin olması 5. Okulun çevresindeki tüm biçimsel veya doğal örgütlerden etkilenir ve etkiler 6. Çevredeki gruplar kendi yararları adına okulun düşünce bağımsızlığını sınırlama çabasında 7. Okul, kültür değişimini sağlayan temel örgüt 8. Okul bürokratik bir kurum 9. Okulun kendine özgü bir kişiliği var. Okul eğitiminin görevleri/işlevleri nelerdir? Okulun-eğitimin sosyal-kültürel işlevi:bçocuğu sosyalleştirmek. Çocuğa içinde yaşadığı toplumunun kültürünü aşılamaktır. Okulun-eğitimin politik işlevi: Demokratik ideallere bağlı, temel siyasi ilkelere uygun davranan bireyler yetiştirmektir. Okulun-eğitimin ekonomik işlevi: Toplumun gereksinim duyduğu insan gücünü, beyin gücünü yetiştirmek. Okulun-eğitimin bireysel işlevi: Bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım eder.

8 YÖNETİM NEDİR? Yönetim ortak bir amacın gerçekleştirilebilmesi için eldeki insan ve madde kaynağının etkili biçimde kullanılmasıdır. İnsan ve madde kaynağı aracılığı ile belli bir amacın gerçekleştirilmesi eylemidir. Yönetim, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek üzere, örgütteki madde ve insan kaynaklarının örgütlenmesi, eşgüdümlenmesi ve değerlendirmesi süreçlerinin bütünüdür. Yönetimin Görevi Örgütü belirlenen amaçlar doğrultusunda yaşatmak Örgütün ihtiyaç duyduğu insan ve diğer kaynakları sağlama ve etkin kullanma Örgüt içi politika/kural/kararlara uyumu sağlama Örgüt çalışmalarını izleme, denetleme ve geliştirme Eğitim Yönetimi Nedir? Eğitim yönetimi; toplumun eğitim gereksinimlerini karşılamak üzere kurulan eğitim örgütünü önceden belirlenen amaçları gerçekleştirmek için etkili işletmek, geliştirmek ve yaşatmak sürecidir. Eğitim Yönetiminin Özellikleri 1. Eğitim örgütü insanlar içindir ve onların davranışlarını değiştirir veya onlara yeni davranışlar kazandırır. 2. Eleştirici bir tutum geliştirmek genellikle eğitimin temel amacıdır. Bu amacın gerçekleştirilmesi okuldan beklenir. 3. Eğitim kurumlarının yapısı ve örgütlenmesi özel dikkat gerektirir. Diğer örgütlerden farklı olarak okul ayrı bir birim olarak anlaşılamaz. Eğitim örgütleri, ülke çapına yayılmış olan eğitim sisteminin bir parçasıdır. 4. Eğitim sisteminin temel girdisi ve çıktısı içinde yer aldığı çevrenin insanıdır. Bu nedenle çevrenin gereksinimlerini karşılamak durumundadır ve bu çevrenin etkilerine açıktır. 5. Toplumun eğitim sisteminden beklentisi ile ilgisi dengeli değildir. Beklentiler yüksek ama ilgi düşük olabilmektedir. 6. Eğitim kurumları olan okulların yöneticileri öğretmenler arasından seçilmektedir. Bunların büyük bir kısmının okul yöneticiliği konusunda bir öğrenim görmemiş olmaları ve deneyimsizlikleri yönetim açısından sorunlar doğurmaktadır. 7. Eğitim kurumları çevre ve yörenin gereksinimlerini karşılamakla yükümlü olmalarına karşın yönetiminin merkezi sisteme bağlı oluşu bunu güçleştirmektedir.

9 OKUL YÖNETİMİ Okul Yönetimi Okul yönetimi; okulu önceden belirlenmiş amaçlara ulaştırmak için eldeki tüm madde ve insan kaynağının katkılarını bütünleştirmek, etkili biçimde kullanmak ve kararları uygulamaktır. Okul Yönetiminde Rol Oynayan Öğeler İç Öğeler: 1. Yöneticiler 2. Öğretmenler 3. Diğer personel (memurlar, teknik personel, sağlık personeli, eğitim uzmanları, hizmetliler vb. Dış Öğeler: 1. Anne-babalar 2. Çevredeki baskı grupları 3. Yönetim yapısı 4. İş piyasası 5. Merkez örgütü vb. Okul Müdürünün Sorumlulukları 1. Okulun amaç ve felsefesini açıklamak 2. Okulun politikasını saptamak ve tanıtma 3. Okulun etkinlik ve ihtiyaçlarını karşılamak 4. Okulda katılımcı ve demokratik yöntemi geliştirmek 5. Okulda kişi ve gruplar arası ilişkiler kurmak 6. Öğretim ve eğitim etkinlikleri planlamak 7. Okul çevresi değerlerini incelemek ve destek almak 8. Okul içi ve dışı öğelerle iletişim ve eşgüdüm 9. Etkili bir işletme yönetimi geliştirmek ve uygulamak 10. Yapılan çalışmaları sürekli izlemek ve değerlendirmek

10 Okul müdürünün yönetim süreçleri açısından görevleri 1. Personel işleri 2. Öğrenci işleri 3. Öğretimle ilgili işler 4. Eğitimle ilgili işler 5. Okul işletmesiyle ilgili işler Okul müdürünün yönetim süreçleri kapsamında yer alan görevleri; Okulu ilgili yasa hükümlerine göre yöneltir ve temsil eder. Okulda çalışmalarını açık sistem kurallarını dikkate alarak yapar. Milli eğitim amaçlarını analiz ederek okul amaçlarını saptar. Planların uygulanmasını sağlayacak bir yapı oluşturur. Personelin iş tanımlarını yapar, yetki ve sorumluluklarını belirler. Okul yöneticisi görevleri yerine getirirken bazı yetkileri kullanır: 1. Formal yetki: Okul yöneticisinin yasalardan kaynaklanan iş yaptırma gücüne formal yetki denir. 2. Sosyal Yetki: Sosyal yetki, yöneticinin etrafındaki gruptan kaynaklanır. Çevresindeki grup tarafından sevilip sayılan, değer ve kabul gören bir yöneticinin iş yaptırma gücü daha fazla olacaktır. 3. Teknik Yetki: Teknik yetki, yöneticinin yönetim bilgi ve becerisi ile ilgilidir. Okul Yöneticisinin Rolleri Yöneticilik Öğretim liderliği Disiplin edicilik İnsan ilişkilerinde aracılık Değerlendirmecilik Uyuşmazlıklarda arabuluculuk

11 Yönetim Sürecini Denetleme ve Değerlendirme Denetim: Okulun planlanan örgütsel, eğitsel amaçlarından sapmayı önleme ve düzeltme sürecidir. Türk eğitim sisteminde denetim üç düzeyde yapılır. Birinci düzeyde denetim, okul yönetiminin denetimidir. İkinci düzey denetim, aracı üst sistemlerinin yönetmenlerince yapılır. Üçüncü düzey yönetim, üst sistem müfettişlerince yapılır. Denetimin İlkeleri Eğitimin iş görenleri değerlidir. İş gören görevinde göreli özgür olmalıdır. Denetim bir takım çalışmasıdır. Denetimde örgütsel liderlik esastır. Denetim öğretim, yönetim ve öğrenmenin kalitesini artırmalıdır. Denetleme Süreci Ölçünleme: Bir işin ulaşacağı nicel ve nitel durumu ölçülebilecek biçimde önceden saptamaktır. çıkarmaktır. Ölçme: Bir ölçme aracı kullanılarak, ölçülecek nesnenin sayısal değerini ortaya Karşılaştırma: Yapılan işin ölçünüyle ölçme sonucunun karşılaştırılıp farkın ortaya çıkmasıdır. Düzeltme: Ölçünle ölçme sonucunun karşılaştırılması ile ortaya çıkan olumsuz farkın ortadan kaldırılması; yönetim ve eğitim sürecinin yeniden amaçlarına yönlendirilmesidir. Değerlendirme Denetim sonunda elde edilen tüm bilgilerin birbiriyle karşılaştırılmasıyla varılan bir yargılama sürecidir. Değerlendirmede en önemli, değişken, değerlendirmeyi yapanlardır. Değerlendirmeyi yapanların kişilik özellikleri, uzmanlığı, iş ve iş görenlere ilişkin düşünceleri, tutumları, görüşleri, inançları, duyguları gibi pek çok yönleri değerlendirmeye etkide bulunur. Özdenetim : İnsanın kendi davranışlarını, geliştirdiği değer ve düzgülere göre değerlendirmesi ve kusurlarını düzeltmesidir. Özdenetimli iş gören, kendini eleştirme, yönlendirme yetkinliğine ulaşmıştır.

12 İşgören Hizmetlerinin Yönetimi İnsanlar karşılaştıkları sorunları tek başlarına çözemezler ve profesyonel yardıma ihtiyaç duyarlar. Psikolojik danışmanlık ve rehberlik bir koruyucu ruh sağlığı hizmetidir. Eğitim kurumları bu hizmetin uygulama alanlarından bir tanesidir. Ruh sağlığı açısından normal, ancak gelişimsel ve uyum sorunları olan herkesin bu hizmetlere ihtiyacı vardır. Örneğin yeni okula gelmiş bir öğrencinin uyum sorunu olabilir, arkadaşsızlık çekebilir, bir başka öğrencinin sınavlara ilişkin kaygısı olabilir ya da bir üst eğitim kurumu veya meslek seçimiyle ilgili yardım isteyebilir vb. gibi. İşte, tüm bu sorunlara, psikolojik danışma ve rehberlik programlarından mezun olan psikolojik danışmanlar yardımcı olabilirler. Eğitim ortamında öğrencilere, psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri sunulduğu takdirde, öğretim ve yönetim işleri kolaylaşacak, hem geleceğin yetişkinleri olan çocuk ve gençlerin, dolayısıyla toplumun ruh sağlığı korunmuş hem de çağdaş eğitim ortamı sağlanmış olur. Rehberlik hizmet alanına ve problem alanın göre kendi içinde ayrılmaktadır. Hizmet alanına göre; eğitim, sağlık ve sosyal rehberlik olarak ayrılır. Problem alanına göre ise kişisel, eğitsel ve mesleki rehberlik olarak ayrılmaktadır. Öğrencilerin okullarda karşılaşabilecekleri sorunlar altı kategoride toplanır: Davranış sorunları, Öğrenme sorunları, Sağlık sorunları, Aile çevresiyle ilgili sorunlar, Ekonomik sorunlar; Kültürel sorunlar. Rehberlik hizmetleri bu tür sorunları daha uzman kişilerle çözülmesine olanak sağlayan hizmetlerdir.

13 Okulun Özel Eğitim Görevleri 1) Özel eğitim gereksinimi olan öğrencileri tanımak, onları kendilerine özgü özel eğitim programına yerleştirmek, 2) Öğrencileri normal öğrenciler içerisinde eğitim almalarını sağlarken onları özel eğitim programına göre yetiştirmek, 3) Tarama tanıma araçlarını geliştirmek, 4) Öğretmen ve velilere yardımcı olmak. Öğretmenlerin Nöbet Hizmetleri Günlük vakit çizelgesinin uygulanmasını, öğretmenlerin derslere zamanında girmesini sağlar, gelmeyen öğretmenleri yönetime bildirir. Binanın temizliği, ısıtma, aydınlatma ve havalandırma tesisatlarının durumunu inceler, öğretime uygun olmasını sağlar. Koridorlarda, bahçede öğrencilerin oyunlarını, davranışını izler, olayları önler, disiplini sağlar. Yatılı okullarda etütlerde öğrencilerin çalışmasını sağlar. Nöbeti sonunda okul nöbet defterine nöbet süresi içinde meydana gelen olayları ve yaptığı çalışmaları yazar. İletişimde Yönetmenin Görevi Okulda iletişim ağını kurmak, iletişimi sağlamak yönetmenin görevidir. Yönetmenin bu görevini gerçekleştirmesi için yapacağı işler, dört başlık altında toplanabilir: 1. Başlatıcılık (initiator). Okulda iletişim çoğunlukla yönetmence başlatılır. Her türlü iletişim kanalı ve aracı okul yönetmeninin denetimi altındadır. 2. Güçlendiricilik (relayer). Yönetmen gönderdiği iletileri, gücünü yitirdikçe yeniden güçlendirmek zorundadır. Bunun için eski iletileri destekleyici ve sorgulayıcı yeni iletiler gönderir. 3. Sonuçlandırıcılık (terminator). Yönetmen başlattığı iletişimin sonucunu almak zorundadır. Alıcıya istediği eylemi yaptırıncaya dek iletişimi sürdürür. 4. Ayırıcılık (isolator). Yönetmen iletişimi denetlemek için okula giren ve okuldan çıkan iletileri seçer, ayırır, ilgililere gönderir, saklanacakları koruma altına alır.

14 EĞİTİM PLANLAMASI Eğitim planlaması; eğitim örgütünün bir sistem olarak rasyonel bir şekilde işlemesi için eğitim sürecinin niceliksel ve niteliksel temel gerçeklerinin belirlenmesi, ekonomik ve politik amaçlar çerçevesinde geleceğe dönük kısa, orta ve uzun vadeli tahmini olarak tanımlanmaktadır. Eğitim Planlamasının Kapsamı 1. Niteliksel Planlamaya İlişkin Kararlar eğitim hedefleri eğitim sisteminin yapısı ders programları ve içerikler öğretim metotları ve teknikleri öğretimin süresi öğretimin değerlendirilmesi ve teknikleri okulların teftişi ve işletilmesi 2. Niceliksel Planlamaya İlişkin Kararlar (bir yaş grubunun) ne kadarı okullaştırılmalıdır? hangi sürede okullaştırılmalıdır? hangi maliyetlerle eğitim üretilmelidir? kim tarafından ve nasıl finanse edilmelidir? maliyet alternatifleri var mıdır?