DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE DİNÎ HAYAT ARAŞTIRMASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE DİNÎ HAYAT ARAŞTIRMASI"

Transkript

1 DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE DİNÎ HAYAT ARAŞTIRMASI ANKARA 2014

2

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...III TABLOLAR... V GRAFİKLER...XII ÖNSÖZ... XVII GİRİŞ... XIX AÇIKLAMA... XXIII ÖZET...XXIX DİNÎ AİDİYET...1 İNANÇ...9 İBADET DİNÎ BİLGİ GÜNDELİK HAYAT VE DİN DİNDARLIK ARAŞTIRMA SORU KAĞIDI III

4 IV

5 TABLOLAR 1. Temel niteliklerine ve dini mensubiyetine göre kişi oranı Temel niteliklerine ve içinde yetiştiği ailenin dini mensubiyetine göre kişi oranı Temel niteliklerine ve ameli mezhep mensubiyetine göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Allah ın varlığına inanma durumuna göre kişi oranı Dindarlık hissine ve Allah ın varlığına inanma durumunu göre kişi oranı Allah ın varlığına inanma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı Melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Kur an-ı Kerim e ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve Kur an-ı Kerim e ilişkin kanaatine göre kişi oranı Kur an-ı Kerim e ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve iyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV) e inanmasalar da cennete gidebileceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve iyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV) e inanmasalar da cennete gidebileceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı İyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV) e inanmasalar da cennete gidebileceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve kaza-kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve kaza-kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Kaza ve kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı...34 V

6 29. Bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlık hissine ve nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı Dindarlık hissine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı Vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve vakit namazını cami veya mescitte cemaatle kılma sıklığına göre erkeklerin oranı Temel niteliklerine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) Dindarlık hissine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) Ameli mezhep mensubiyetine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) Dindarlık hissine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) Bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) Bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı Teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve nafile namaz kılma sıklığına göre kişi oranı Nafile namaz kılma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve namazları kamuya açık cami veya mescitte kılma isteğine göre kişi oranı Temel niteliklerine ve oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...72 VI

7 58. Ameli mezhep mensubiyetine ve oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve zekât ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Zekât ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS,1.Düzey) Temel niteliklerine ve hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Dindarlık hissine ve hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve fitre ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Fitre ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Dindarlık hissine ve kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı Kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve ibadetlerin kazasını yapma durumuna göre kişi oranı İbadetlerin kazasını yapma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Kur an-ı Kerim i Arapçasından okuma sıklığına göre kişi oranı Kur an-ı Kerim i Arapçasından okuma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine göre Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı öğrenmeyi isteyen kişi oranı Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı öğrenmeyi isteyen kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Kur an-ı Kerim i Türkçe tercümesinden okuma sıklığına göre kişi oranı Kur an-ı Kerim i Türkçe tercümesinden okuma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Kur an-ı Kerim i Türkçe tefsirinden okuma sıklığına göre kişi oranı Kur an-ı Kerim in Türkçe tefsirinden okuma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve Kur an-ı Kerim dinleme sıklığına göre kişi oranı Kur an-ı Kerim dinleme sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dua etme zamanına göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı VII

8 88. Dindarlık hissine ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve başını örtme sebeplerine göre kadın oranı Başını örtme sebeplerine göre kadın oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini bilgilerin en çok öğrenildiği yaş grubuna göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini bilgi kaynaklarına göre kişi oranı Temel niteliklerine ve ilk tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı Temel niteliklerine ve ikinci tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı Temel niteliklerine ve üçüncü tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini bilgilerini geliştirme yollarına göre kişi oranı Temel niteliklerine ve ilk tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı Temel niteliklerine ve ikinci tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı Temel niteliklerine ve üçüncü tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini teşvik edenlere göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini birinci sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini ikinci sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini üçüncü sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları danıştığı yerlere göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları birinci sırada en çok danıştığı yere göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları ikinci sırada en çok danıştığı yere göre kişi oranı Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları üçüncü sırada en çok danıştığı yere göre kişi oranı Temel niteliklerine ve vaktinde kılınan namaz ile kaza edilen namazın arasında fark olmadığına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Vaktinde kılınan namaz ile kaza edilen namazın arasında fark olmadığına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve bilincini kaybetmediği sürece hastanın namazlarını vaktinde kılmasının farz olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı Bilincini kaybetmediği sürece hastanın namazlarını vaktinde kılmasının farz olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve helal ve haramların yeniden gözden geçirilmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Helal ve haramların yeniden gözden geçirilmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve İslam ın evlilik öncesi iletişimin sınırlarını belirlediğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı VIII

9 116. İslam ın evlilik öncesi iletişimin sınırlarını belirlediğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve devlete verilen verginin de zekât yerine geçeceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Devlete verilen verginin de zekât yerine geçeceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve yalan söylemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Yalan söylemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve içki içmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı İçki içmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve resim veya fotoğrafa karşı namaz kılmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı Resim ve fotoğrafa karşı namaz kılmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyeti ve ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyeti ve ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve günlük hayatında karar verirken, Allah ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna göre kişi oranı Günlük hayatında karar verirken, Allah ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna göre kişi oranı Temel niteliklerine ve hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı Hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini inancının kararlarını etkilemesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dini inancının kararlarını etkilemesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve ibadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı IX

10 144. İbadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve günah işlediğinde pişman olma durumuna göre kişi oranı Günah işlediğinde pişman olma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve ahlak ile dini inanç ilişkisine dair kanaatine göre kişi oranı Ahlak ile dini inanç ilişkisine dair kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve anne-babasını kırmamaya özen gösterme durumuna göre kişi oranı Anne ve babasını kırmamaya özen gösterme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve çocuklarını İslami hassasiyetlere uygun olarak yetiştirmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Çocuklarını İslami hassasiyetlere uygun olarak yetiştirmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve komşu-akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi oranı Komşu ve akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme durumuna göre kişi oranı Misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı Eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve resmi nikâhla birlikte dini nikâhın da gerekli olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı Resmi nikâhla birlikte dini nikâhın da gerekli olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve miras paylaşımına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Miras paylaşımına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı Faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve çevre bilinci ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı Çevre bilinci ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve trafik kuralları ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı Trafik kuralları ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini grup/cemaatlerin yararlı olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı X

11 171. Dini grup ve cemaatlerin yararlı olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini grup/cemaatlerin faaliyetlerinin denetlenmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dini grup ve cemaatlerin faaliyetlerinin denetlenmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini grup/cemaat mensubiyetine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dini grup ya da cemaat mensubiyetine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini grup/cemaatlerin yasaklanmasına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dini grup ve cemaatlerin yasaklanmasına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dini grup/cemaatlerin desteklenmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dini grup ve cemaatlerin desteklenmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve laikliğe ilişkin kanaatine göre kişi oranı Laikliğe ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve şans oyunları oynama durumuna göre kişi oranı Şans oyunları oynama durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve fal yoluyla gelecekle ilgili çıkarılan yorumları önemseme durumuna göre kişi oranı Fal yoluyla gelecekle ilgili çıkarılan yorumları önemseme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1.Düzey) Temel niteliklerine ve dindarlık hissine göre kişi oranı Ameli mezhep mensubiyetine ve dindarlık hissine göre kişi oranı Dindarlık hissine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Temel niteliklerine ve dindarlığın en önemli kriterine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Dindarlığın en önemli kriterine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) Dindarlık hissine ve dindarlığın en önemli kriterine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Temel niteliklerine ve içinde yetiştiği ailenin dindarlık durumuna göre kişi oranı Dindarlık hissine ve içinde yetiştiği ailenin dindarlık durumuna göre kişi oranı XI

12 GRAFİKLER Grafik 1. Dini mensubiyetine göre kişi oranı...4 Grafik 2. İçinde yetiştiği ailenin dini mensubiyetine göre kişi oranı... 6 Grafik 3. Ameli mezhep mensubiyetine göre kişi oranı... 8 Grafik 4. Allah ın varlığına inanma durumuna göre kişi oranı...12 Grafik 5. Melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı...15 Grafik 6. Kur an-ı Kerim e ilişkin kanaatine göre kişi oranı...18 Grafik 7. Vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı...21 Grafik 8. İyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV) e inanmasalar da cennete gidebileceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı...24 Grafik 9. Ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı...27 Grafik 10. Kaza-kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı...30 Grafik 11. Bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı...33 Grafik 12. Dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı...36 Grafik 13. Nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı...38 Grafik 14. Vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...44 Grafik 15. Yerleşim birimine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...44 Grafik 16. Cinsiyetine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...45 Grafik 17. Yaş grubuna ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...45 Grafik 18. Eğitim durumuna ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...46 Grafik 19. Çalışma durumuna ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...46 Grafik 20. Vakit namazını cami veya mescitte cemaatle kılma sıklığına göre erkeklerin oranı...50 Grafik 21. Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...52 Grafik 22. Yerleşim birimine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek)...52 Grafik 23. Yaş grubuna ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek)...53 Grafik 24. Bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...58 Grafik 25. Yerleşim birimine bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek)...58 Grafik 26. Yaş grubuna ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek)...59 Grafik 27. Teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...64 Grafik 28. Yerleşim birimine ve teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...64 XII

13 Grafik 29. Cinsiyetine ve teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı...65 Grafik 30. Nafile namaz kılma sıklığına göre kişi oranı...68 Grafik 31. Cinsiyetine ve nafile namaz kılma sıklığına göre kişi oranı...68 Grafik 32. Namazları kamuya açık cami veya mescitte kılma isteğine göre kişi oranı...71 Grafik 33. Oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...73 Grafik 34. Cinsiyetine ve oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...73 Grafik 35. Zekât ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...76 Grafik 36. Hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...78 Grafik 37. Fitre ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...81 Grafik 38. Kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı...83 Grafik 39. İbadetlerin kazasını yapma durumuna göre kişi oranı...86 Grafik 40. Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı...88 Grafik 41. Cinsiyetine ve Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı...88 Grafik 42. Çalışma durumuna ve Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı...89 Grafik 43. Kur an-ı Kerim i Arapçasından okuma sıklığına göre kişi oranı...91 Grafik 44. Kur an-ı Kerim i Arapçasından okumayı öğrenmeyi isteyen kişi oranı...93 Grafik 45. Kur an-ı Kerim i Türkçe tercümesinden okuma sıklığına göre kişi oranı...95 Grafik 46. Kur an-ı Kerim i Türkçe tefsirinden okuma sıklığına göre kişi oranı...97 Grafik 47. Kur an-ı Kerim dinleme sıklığına göre kişi oranı...99 Grafik 48. Dua etme zamanına göre kişi oranı Grafik 49. Dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Grafik 50. Yerleşim birimine ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Grafik 51. Yaş gruplarına ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Grafik 52. Eğitim durumuna ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Grafik 53. Çalışma durumuna ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Grafik 54. Medeni durumuna ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı Grafik 55. Dışarı çıkarken başını örtme sebebine göre kadın oranı Grafik 56. Dini bilgilerin en çok öğrenildiği yaş grubuna göre kişi oranı Grafik 57. Dini bilgi kaynaklarına göre kişi oranı XIII

14 Grafik 58. İlk üç sırada tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı Grafik 59. Dini bilgilerini geliştirme yollarına göre kişi oranı Grafik 60. İlk üç sırada tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı Grafik 61. Dini bilgisinin gelişmesini teşvik edenlere göre kişi oranı Grafik 62. Dini bilgisinin gelişmesini ilk üç sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı Grafik 63. Dini nitelikli konuları danıştığı yerlere göre kişi oranı Grafik 64. Yerleşim birimine ve dini nitelikli konuları danıştığı yerlere göre kişi oranı Grafik 65. Cinsiyetine ve dini nitelikli konuları danıştığı yerlere göre kişi oranı Grafik 66. Vaktinde kılınan namaz ile kaza edilen namazın arasında fark olmadığına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 67. Bilincini kaybetmediği sürece hastanın namazlarını vaktinde kılmasının farz olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 68. Bilincini kaybetmediği sürece hastanın namazlarını vaktinde kılmasının farz olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 69. Helal ve haramların yeniden gözden geçirilmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 70. İslam ın evlilik öncesi iletişimin sınırlarını belirlediğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 71. Devlete verilen verginin de zekât yerine geçeceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 72. Yalan söylemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 73. İçki içmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 74. Eğitim durumuna ve içki içmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 75. Resim veya fotoğrafa karşı namaz kılmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 76. Ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 77. Ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 78. Bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 79. Dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine kişi oranı Grafik 80. Nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 81. Günlük hayatında karar verirken, Allah ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna göre kişi oranı.178 Grafik 82. Yerleşim birimine ve günlük hayatında karar verirken, Allah ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna göre kişi oranı Grafik 83. Çalışma durumuna ve günlük hayatında karar verirken, Allah ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna göre kişi oranı XIV

15 Grafik 84. Hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı Grafik 85. Yaş grubuna ve hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı Grafik 86. Eğitim durumuna ve hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı Grafik 87. Dini inancının kararlarını etkilemesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 88. İbadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı Grafik 89. Yaş grubuna ve ibadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı Grafik 90. Eğitim durumuna ve ibadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı Grafik 91. Günah işlediğinde pişman olma durumuna göre kişi oranı Grafik 92. Ahlak ile dini inanç ilişkisine dair kanaatine göre kişi oranı Grafik 93. Anne ve babasını kırmamaya özen gösterme durumuna göre kişi oranı Grafik 94. Çocuklarını İslami hassasiyetlere uygun olarak yetiştirmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 95. Eğitim durumuna ve çocuklarını İslami hassasiyetlere uygun olarak yetiştirmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 96. Komşu ve akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi oranı Grafik 97. Yerleşim birimine ve komşu - akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi oranı Grafik 98. Yaş grubuna ve komşu-akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi oranı 199 Grafik 99. Eğitim durumuna ve komşu-akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi oranı Grafik 100. Misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme durumuna göre kişi oranı Grafik 101. Yerleşim birimine ve misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme durumuna göre kişi oranı Grafik 102. Eğitim durumuna ve misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme durumuna göre kişi oranı Grafik 103. Eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı Grafik 104. Yerleşim birimine ve eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı Grafik 105. Eğitim durumuna ve eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı Grafik 106. Resmi nikâhla birlikte dini nikâhın da gerekli olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 107. Miras paylaşımına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 108. Faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 109. Yerleşim birimine ve faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı XV

16 Grafik 110. Eğitim durumuna ve faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 111. Çevre bilinci ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı Grafik 112. Trafik kuralları ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı Grafik 113. Dini grup ve cemaatlerin yararlı olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 114. Dini grup ve cemaatlerin faaliyetlerinin denetlenmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 115. Dini grup ve cemaat mensubiyetine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 116. Dini grup ve cemaatlerin yasaklanmasına ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 117. Dini grup ve cemaatlerin desteklenmesi ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 118. Laikliğe ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 119. Şans oyunları oynama durumuna göre kişi oranı Grafik 120. Cinsiyetine ve şans oyunları oynama durumuna göre kişi oranı Grafik 121. Eğitim durumuna ve şans oyunları oynama durumuna göre kişi oranı Grafik 122. Fal yoluyla gelecekle ilgili çıkarılan yorumları önemseme durumuna göre kişi oranı Grafik 123. Dindarlık hissine göre kişi oranı Grafik 124. Yaş grubuna ve dindarlık hissine göre kişi oranı Grafik 125. Eğitim durumuna ve dindarlık hissine göre kişi oranı Grafik 126. Dindarlığın en önemli kriterine ilişkin kanaatine göre kişi oranı Grafik 127. İçinde yetiştiği ailenin dindarlık durumuna göre kişi oranı XVI

17 ÖNSÖZ Anayasa da Diyanet İşleri Başkanlığı nın görev ve sorumluluk alanları belirlenirken ifade edildiği gibi Başkanlık görevlerini, bütün siyasî görüş ve düşünüşlerin dışında kalarak ve milletçe dayanışma ve bütünleşmeyi amaç edinerek gerçekleştirmektedir. Kuruluşundan itibaren kesintisiz bir dikkat ve hassasiyet içinde, kendilerini yüce dinimiz İslam ın sahih ve muhkem sınırları içinde hisseden her bir vatandaşımızın dinî konulardaki ihtiyaç ve beklentilerini karşılamaya gayret gösteren Başkanlığımız, bu hizmetleri gerçekleştirirken bilgi, bilinç ve ehliyetin önemine ağırlık vermektedir. Toplumumuzun itikat, ibadet ve ahlak alanlarındaki ihtiyaç ve beklentilerini karşılamak için bütün bir ülke sathında hatta daha geniş bir evrende gönül coğrafyamızda hizmetlerini aksatmaksızın sürdüren Başkanlığımız için gerçek anlamda başarının yegâne kriteri Cenab-ı Hakk ın rızasına nail olmaktır. Ülke içinde ve dışında din kardeşlerimize hizmet götürürken, insanımızın sahih dinî bilgiyle buluşmasına azami gayret göstermekteyiz. Ne var ki hizmetlerin amacına uygun olarak gerçekleşebilmesi için her şeyden önce bu geniş saha hakkında gerçekçi bilgilere sahip olmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Başkanlığımızın Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı nın (TÜİK) katkılarıyla kamuoyuna takdim ettiği bu araştırma, aslında ciddi ve nitelikli bir alan çalışmasıdır. Günümüz dünyası bilgi çağı olarak ifade edilen bir dönemi yaşarken şifahi bilgi ve görgülerle sınırlı bir bilgi akışına bağlı olarak çalışmalarımızı sürdürmenin artık mümkün olmayacağı herkesçe bilinen bir husustur. Din alanında da farklı tecrübeler yaşayan günümüz insanının modernleşme süreçlerinde sahih bilgi kaynaklarından hissedilir bir kopukluk yaşadığı bilinmektedir. Öyle inanıyorum ki, çoğu ezber sayılabilecek bilgi ve kanaatler eşliğinde sürdürülen hizmetlerin geri dönüşümlerinden yeterli bir verimliliğe ulaşılamayışının belki de en önemli nedeni, sahada olup biten değişimin farkına varmaktaki gecikmişliktir. Artık bugün gelinen noktada, topluma din hizmeti sunmakla görevli bir kurum olarak Başkanlığımızın, faaliyetlerini gerçekleştirirken alana ilişkin sağlıklı ve tutarlı verilere ihtiyaç duymadan mesafe alması mümkün değildir. Bu kayıpları telafi etmek amacıyla sürdürülecek hizmetlerin her şeyden önce bağımsız ve nesnel bilgi akışıyla temasa geçmesi bir zorunluluktur. Devlet organizasyonun bütün kurumlarında yer alan Strateji Geliştirme Başkanlıklarının temel ödev ve yükümlülükleri arasında bağlı bulundukları yapıların hizmet stratejilerinin belirlenmesinde ihtiyaç duyulan araştırmaları yapmak da yer almaktadır. Bu anlamda dinî hayat araştırması, Başkanlığımızın temel stratejilerinin ortaya konulmasında referans olmak üzere de gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma en başta kurumsal anlamdaki birtakım eksikliklerimizi ve hizmet kusurlarımızı göstermesi açısından son derece önemlidir. Bununla birlikte ortak değerler temelinde ele alındığında, araştırmanın en önemli sonucu, milletimizin aidiyet duygusunun hiçbir tartışmaya fırsat vermeyecek kadar güçlü ve yüksek olduğunu göstermesi ve gerçek istikametinin de umut verici olduğunun bir kere daha teyit edilmiş olmasıdır. XVII

18 Bu araştırma ile ortaya çıkan sonuçlar birçok açıdan analiz edilmeye ve değerlendirilmeye muhtaç durumdadır. Dinî tezahürlerle ilgili analizler, sadece ilahiyat alanı içerisinde ele alınacak bir konu değildir. Bu açıdan bir veri niteliğinde olan bu araştırmanın hem değişik disiplinler açısından hem de disiplinler arası ortak çalışmalarla zenginleşeceğini belirtmek isterim. Başkanlığımız ve TÜİK in birlikte gerçekleştirdiği Türkiye de Dinî Hayat Araştırması, ülkemizde yaşayan İslam dinine mensup vatandaşların inanç ve ibadetleri yerine getirme ve dinî bilgi durumları ile dinin gündelik yaşamdaki yansımalarına ilişkin tespitleri içermektedir. Bu veriler, toplumu din konusunda aydınlatmakla görevli olan Diyanet İşleri Başkanlığı nın hizmet planlamaları için önemli bir dayanak olacaktır. Bu çalışma ayrıca ülkemizde yaşanan dinî hayat hususunda araştırma yapan, fikir yürüten, sorumluluk sahibi her kişiye sağlam ve üzerinde zihin yorulabilecek bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmanın her aşamasında emek ve katkılarını gördüğümüz TÜİK Başkanı Sayın Birol AYDEMİR e ve değerli çalışma arkadaşlarına teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Ayrıca Başkanlığımız Strateji Geliştirme Başkanı Dr. Necdet SUBAŞI na ve çalışma arkadaşlarına da teşekkür ederim. Bu çalışmanın hayırlara vesile olmasını, Başkanlığımız hizmetlerinde yeni ufuklar açmasını, tüm araştırmacı ve yorumlayıcılara yararlı olmasını Cenab-ı Hak tan niyaz ediyorum. Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ Diyanet İşleri Başkanı XVIII

19 GİRİŞ Bu araştırma, 2013 ün verili şartlarında gerçekleştirilmiştir. Temel amacı dinî hayatın belli başlı unsurlarını, belli başlı yönelim ve parametrelerini tespit etmek ve ortaya çıkan sonuçlarıyla Diyanet İşleri Başkanlığı hizmetlerinin verimliliğini artırmak, hizmet kalitesini yükseltmek ve mevcut dinî gerçekliğin sağlamasını yapmaktır. Gündelik hayatın sıradan işleyişinde olduğu gibi onun beklenmedik akışlarına damgasını vuran sosyal değişim süreçlerinde de dinin belirleyici ağırlığı göz ardı edilemez. 19. yüzyılın verili dünyasında hâkim olan paradigmalar eşliğinde sosyal bilimlerin hemen her alanına sirayet eden yeni bir bakış açısı, dinin belli bir hıza tabi kılınarak toplumsal etki ve ağırlığını büsbütün kaybedeceğini öngörüyordu. Hiç kuşkusuz bu öngörünün dayandığı dinî çerçeve Hıristiyanlık ve Yahudilik temelinde kurumsallaşmış bir geleneğin tarihsel ve toplumsal temsil ve bakiyesini bir örnek kalıp/model olarak ele almakta ve buradan hareketle daha geniş ölçekli çıkarımlarda bulunmaktadır. Dinin gündelik hayattaki yerini genelde materyalist özelde evrimci/pozitivist nazariyeler eşliğinde ele alan ve sorgulamalarını bu beklentiler ekseninde sürdüren yaklaşımların, bugün gelinen noktada dinin sosyal hayattaki derinlikli yerini açıklamakta zorlandıkları açıktır. Dinin zamanla devre dışı kalacağı ve nüfuzunu kaybedeceği iddiası artık inandırıcı olmaktan çıkmıştır. Bununla beraber gerçekte olanın ne olduğu noktasında soğukkanlı incelemelere duyulan ihtiyaç henüz daha ortadan kalkmamıştır. Geçtiğimiz birkaç yüzyıl içinde dinin gücünün, rol, statü ve imtiyaz alanlarının dikkate değer bir şekilde sekteye uğratıldığı, uhrevi/ manevi bir referans olmaktan çıkarılıp sadece kültürün bir bileşeni olarak tasarlanmaya mahkûm edildiği örnekler hâlâ varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Geçmişte aydınlanmacı bir retorik içinde dinin yer ini belirlemeye yönelik olarak öne sürülen belli başlı teori ve hipotezlerin iddialarını üzerine oturttuğu siyasi ve kültürel zeminin bugün yeniden ele alınması ve ortaya çıkan sarsıntının dinden ve zamanın ruhundan beslenen yanlarının suhûletle çözümlenmesi gerekir. Türk modernleşmesinde de din benzer yaklaşımlar içinde yer yer gözden düşürülmeye yer yer de toplumsal rol ve ağırlığının başkaca yapılara devredilmeye çalışıldığı gözlense bile bugün gelinen noktada dinin Türkiye düzlemindeki yerinin her türlü spekülâsyonu devre dışı bırakacak bir gerçeklik formunda varlığını sürdürmeye devam ettiği açıktır. Kabul etmek gerekir ki modernleşmeyle birlikte başta Batı dünyasında olmak üzere bu süreçlere tabi pek çok yerde dinin eski gücünü korumakta zorlanacağına dair fikriyat, uzunca bir süre bilim dünyasında güçlü bir beklenti olarak kabul görmüştür. Bugün söz konusu beklenti gerçekleşmesi imkânsız bir kehanet olarak değerlendirilmeye başlansa da modernleşmeci yaklaşımların hâlâ bu varsayımı doğrulayacak zoraki birtakım çıkarımlardan medet umduklarından da söz edilebilir. Türkiye de Dinî Hayat Araştırması adıyla yapılan bu çalışma dinî varlığımızı değişik boyutlarıyla çeşitlilik içinde ele almayı mümkün kılan bir alan araştırmasıdır. TÜİK tarafından gerçekleştirilen bu araştırma okuyucuya yorumsuz olarak takdim edilmektedir. Araştırmacıların elinde sağlam birer veri tablosu olarak yer alacak bu çalışmanın, değişen şartlarda, farklı bakış açılarının yorum zenginliği içinde Türkiye nin dinî durumunu ortaya çıkarma noktasında önemli bir referans kaynağı olarak katkı sunacağı öngörülmektedir. XIX

20 Ülkemizde dinî hayata ilişkin araştırmalar oldukça yenidir ve genellikle yapılan, belli bir bölge üzerinden sınırlı sayıda ölçek grubu esas alınarak belirlenmiş soruların sahada karşılıklarını bulmaktır. Dinî hayat araştırmaları Batı da yaygın bir ilgiyle varlığını sürdürürken bizde bu çalışmaların yeterli ölçüde ilgi ve destek bulduğundan söz etmek mümkün değildir. Dinî hayat araştırmaları aslında dindarlığın türlü veçhelerini ve yine dindarlığın bireysel ve toplumsal yansımalarını ele alan bir problematik etrafında yapılmaktadır. Her toplumsal yapı, içine çakılı olduğu sosyal-kültürel ve ekonomik bağlamın ürettiği kavramsal sermayeyle birlikte bu içeriği kuşatan ve yönlendiren zihniyet yapılarıyla içli dışlı bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı, dinî hayatın sahih bir şekilde sürdürülmesi hususunda uygun ve elverişli imkânlar kadar yetkin ve donanımlı bir hizmet ağı oluşturmanın önemine de dikkat etmektedir. Bu nedenle Başkanlık, mevcut personelinin yeterlilik düzeylerini süreklilik içinde artırmakla yükümlüdür. Dinî hizmetlerin içerik ve kalitesinin yükseltilmesinde aslolan, din dilinin kendi terminolojisinde gerçek karşılığını bulan takva kavramıyla buluşmaktır. Bilgiyi amelle harmanlayarak yüksek seciyeli insan olmayı başarmak şeklinde tanımlanabilecek olan takvaya ulaşabilmek için, her şeyden önce kişinin Rabbiyle olan ilişkisini sahih ölçüler içinde sürdürmekte ısrarlı olması gerekir. Bu süreç içinde gerek bilgi gerekse amelin her daim gerçek bir kişilik örüntüsü oluşturacak bir şekilde ahlakla mezcedilebilmesi için Başkanlığımız bütün birimleriyle toplumun irşadına önem vermekte, dinin tüm hakikatiyle anlaşılmasına rehberlik etmektedir. Dinî hayatın belli başlı değer ve sabitelerinin neler olduğu kadar, bu değer ve sabitelerle nasıl ve ne şekilde bir bağ kurulabileceği konusu da tek tek her mü minin önemli görev ve sorumlulukları arasında yer almaktadır. İnanç ve amel arasındaki bağdaşık ilişki, ancak ahlaki bir yetkinliğe yol açtığında kemâle ermenin bir adımı olabilir. Toplumun inanç, ibadet ve ahlak konusundaki ihtiyaç ve beklentileri karşılanırken bütün bunların temsille, derinlikle, yetkinlik ve maneviyata özel önem vermeyle alâkalı birer husus olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir. Başkanlığın gittikçe artan ve çeşitlenen hizmet alanlarında etkin ve kaliteli bir sonuç alınabilmesi, her şeyden önce ilgili olduğu sahalar hakkında gerçekçi bilgilere sahip olunmasını zorunlu kılmaktadır. Şifahi gözlemlerden, kişisel tecrübelerden ya da önyargılara açık değerlendirmelerden beslenen gündelik hayat tasavvurlarından sağlıklı sonuçlar çıkarmak mümkün değildir. Az da olsa son yıllarda artan bir ilgiyle bilgi ve tecrübe dünyamızı besleyen yeni araştırmalar, ülkemizdeki dinî hayat profilinin nesnel bir şekilde ele alınması noktasında kayda değer düzeyde katkı sunmaktadır. Çoğu lokal düzeyde kalmış olsa bile yine de bu çalışmaların kıymeti küçümsenemez. Bu araştırma da toplam altı bölümden oluşan içeriğiyle, dinî aidiyet, inanç, ibadet, dinî bilgi, gündelik hayat ve din ve dindarlık başlıkları altında dinî hayatı türlü değişkenler ve parametreler ekseninde açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Esasen dindarlık analizlerinde sıklıkla üzerinde durulduğu gibi bu başlıklar, dinî hayatın türlü göstergeleri içinde sıklıkla karşı karşıya gelinen temel örüntüleri yansıtmaktadır. Türkiye de Dinî Hayat Araştırması na temel başlıklar ekseninde göz atıldığında; XX

YAYIN NO DPT: 2741 TÜRKİYE DE YAŞLILARIN DURUMU VE YAŞLANMA ULUSAL EYLEM PLANI

YAYIN NO DPT: 2741 TÜRKİYE DE YAŞLILARIN DURUMU VE YAŞLANMA ULUSAL EYLEM PLANI YAYIN NO DPT: 2741 TÜRKİYE DE YAŞLILARIN DURUMU VE YAŞLANMA ULUSAL EYLEM PLANI SOSYAL SEKTÖRLER VE KOORDİNASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2007 ISBN 978 975 19-4115 - 5 (basılı nüsha) Bu Çalışma Devlet Planlama Teşkilatının

Detaylı

ÖZEL İLGİ TURİZMİ: KAPSAMI, ÇEŞİTLERİ VE TÜRKİYE DE UYGULANABİLİRLİĞİ

ÖZEL İLGİ TURİZMİ: KAPSAMI, ÇEŞİTLERİ VE TÜRKİYE DE UYGULANABİLİRLİĞİ T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI DIŞ İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÖZEL İLGİ TURİZMİ: KAPSAMI, ÇEŞİTLERİ VE TÜRKİYE DE UYGULANABİLİRLİĞİ UZMANLIK TEZİ TOLGA HAN ULUÇEÇEN MAYIS

Detaylı

FEDERAL ALMANYA DA YAŞAYAN TÜRKLERİN AİLE YAPISI VE SORUNLARI ARAŞTIRMASI

FEDERAL ALMANYA DA YAŞAYAN TÜRKLERİN AİLE YAPISI VE SORUNLARI ARAŞTIRMASI AİLE VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ FEDERAL ALMANYA DA YAŞAYAN TÜRKLERİN AİLE YAPISI VE SORUNLARI ARAŞTIRMASI Mustafa NURUAN Tacettin GÜNEŞ Rahime BEDER ŞEN Sadık GÜNEŞ Ahmet Rasim KALAYCI Mehmet

Detaylı

Birleþmiþ Milletler Çocuk Haklarý Komitesi nin Çocuk Haklarýna dair Sözleþme ye iliþkin Genel Yorumlarý 2006 2008

Birleþmiþ Milletler Çocuk Haklarý Komitesi nin Çocuk Haklarýna dair Sözleþme ye iliþkin Genel Yorumlarý 2006 2008 Birleþmiþ Milletler Çocuk Haklarý Komitesi nin Çocuk Haklarýna dair Sözleþme ye iliþkin Genel Yorumlarý 2006 2008 ICC Çocuk Haklarý Serisi 4 International Children s center (ICC) Uluslararası Çocuk Merkezi

Detaylı

Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri 1. türkiye de eğitime erişimin belirleyicileri

Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri 1. türkiye de eğitime erişimin belirleyicileri Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri 1 türkiye de eğitime erişimin belirleyicileri 2 Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri türkiye de e itime eri imin belirleyicileri DR. OZAN BAKIŞ* DOÇ.

Detaylı

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx TEGV GÖNÜLLÜLÜK ARAŞTIRMALARI

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx TEGV GÖNÜLLÜLÜK ARAŞTIRMALARI xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx TEGV GÖNÜLLÜLÜK ARAŞTIRMALARI TEGV GÖNÜLLÜLÜK ARAŞTIRMALARI Hazırlayan Dr. Emre Erdoğan xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Detaylı

10. YIL. Bilgi Edinme Hakkı Çalıştayı Sonuç Raporları

10. YIL. Bilgi Edinme Hakkı Çalıştayı Sonuç Raporları 10. YIL Bilgi Edinme Hakkı Çalıştayı Sonuç Raporları 27 Mayıs 2013 ÖNSÖZ Demokrasinin ve Anayasamızın en temel prensiplerinden biri olan bilgi edinme hakkı, kamu yönetiminde açıklığın ve şeffaflığın sağlanması

Detaylı

YOKSULLARIN KENDİ ÖZEL DURUMLARI İLE FARKINDALIKLARINA DAİR BİR ALAN ÇALIŞMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİÖZET. Hande ŞAHİN 1. Zuhal ÇİÇEK 2 ÖZET

YOKSULLARIN KENDİ ÖZEL DURUMLARI İLE FARKINDALIKLARINA DAİR BİR ALAN ÇALIŞMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİÖZET. Hande ŞAHİN 1. Zuhal ÇİÇEK 2 ÖZET YOKSULLARIN KENDİ ÖZEL DURUMLARI İLE FARKINDALIKLARINA DAİR BİR ALAN ÇALIŞMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİÖZET Hande ŞAHİN 1 Zuhal ÇİÇEK 2 ÖZET Yoksulluk, dünyada giderek derinleşen bir problem haline gelmektedir.

Detaylı

ELAZIĞ İLİNİN EKONOMİK GELİŞMESİ

ELAZIĞ İLİNİN EKONOMİK GELİŞMESİ 2009/202 ELAZIĞ İLİNİN EKONOMİK GELİŞMESİ SEMİNER AÇILIŞ - TEBLİĞ - PANEL ELAZIĞ, 2009 1 İşbu kitap, 9 Ekim 2009 Cuma günü, Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası Toplantı Salonu nda gerçekleştirilen Seminerin

Detaylı

Türkiye de Ekmek İsrafı Araştırması

Türkiye de Ekmek İsrafı Araştırması Türkiye de Ekmek İsrafı Araştırması TMO Her Hakkı Saklıdır. TMO nun izni olmaksızın çoğaltılamaz, ancak kaynak gösterilmek şartıyla alıntı yapılabilir. Ekmek Tüketimiyle İlgili Tutum ve Davranışlar ile

Detaylı

12 YIL ZORUNLU EĞİTİM

12 YIL ZORUNLU EĞİTİM T. C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 12 YIL ZORUNLU EĞİTİM SORULAR - CEVAPLAR ANKARA - 2012 ÖNSÖZ Bilgi çağı olarak nitelendirilen 21. Yüzyılda eğitim, değişimin ve dönüşümün en temel aktörü haline gelmiştir.

Detaylı

Terör-Din Eğitimi İlişkisi: Taş Atan Çocukların Dînî Alt Yapıları Ve Dine Bakış Açıları

Terör-Din Eğitimi İlişkisi: Taş Atan Çocukların Dînî Alt Yapıları Ve Dine Bakış Açıları SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi SDU Faculty of Arts and Sciences Sosyal Bilimler Dergisi Journal of Social Sciences Nisan 2013, Sayı:28, ss..17-41 April 2013, No:28, pp. 17-41 Terör-Din Eğitimi İlişkisi: Taş

Detaylı

Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu

Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu Türkiye nin 2012 BM Sürdürülebilir Kalkınma Konferansına (Rio+20) Hazırlıklarının Desteklenmesi Rio dan Rio ya: Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu -2012- Rio dan Rio ya: Türkiye de Sürdürülebilir

Detaylı

TOPLUMSAL AİDİYET VE GENÇLİK: ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİNİN AİDİYETİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

TOPLUMSAL AİDİYET VE GENÇLİK: ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİNİN AİDİYETİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SOSYOLOJİ ANABİLİM DALI SOSYOLOJİ BİLİM DALI TOPLUMSAL AİDİYET VE GENÇLİK: ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİNİN AİDİYETİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA Duygu ALPTEKİN

Detaylı

T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3018 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1970 İŞ PLANI

T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3018 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1970 İŞ PLANI T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3018 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1970 İŞ PLANI Yazarlar Yrd.Doç.Dr. B. Tuğberk TOSUNOĞLU (Ünite 1, 8) Yrd.Doç.Dr. B. Kağan ÖZDEMİR (Ünite 2) Arş.Gör.Dr. Tuğba

Detaylı

Türkiye ve İsveç te İnsan Kaynakları Yönetimi - El Kitabı

Türkiye ve İsveç te İnsan Kaynakları Yönetimi - El Kitabı Türkiye ve İsveç te İnsan Kaynakları Yönetimi - El Kitabı Türkçe versiyon Altındağ Nilüfer Osmangazi Tepebaşı Umeå Yıldırım Elif Karadenizli Bostancıoğlu Süleyman Yavuz Yiğit Bağdaş Ali Gülbay Süleyman

Detaylı

SOKAKTA YAŞAYAN VE/VEYA ÇALIŞTIRILAN ÇOCUKLARA YÖNELİK HİZMET MODELİNİN VE İL EYLEM PLANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ RAPORU

SOKAKTA YAŞAYAN VE/VEYA ÇALIŞTIRILAN ÇOCUKLARA YÖNELİK HİZMET MODELİNİN VE İL EYLEM PLANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ RAPORU SOKAKTA YAŞAYAN VE/VEYA ÇALIŞTIRILAN ÇOCUKLARA YÖNELİK HİZMET MODELİNİN VE İL EYLEM PLANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ RAPORU ANKARA Aile, Kadın, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattı SOKAKTA YAŞAYAN

Detaylı

ULUSAL GENÇLİK VE SPOR POLİTİKASI BELGESİ

ULUSAL GENÇLİK VE SPOR POLİTİKASI BELGESİ ULUSAL GENÇLİK VE SPOR POLİTİKASI BELGESİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... 1 YASAL DAYANAK... 1 YÖNTEM... 2 GENÇLİK POLİTİKALARI... 4 1. GİRİŞ... 4 1. 1. Gençlik Tanımı... 4 1. 2. Neden Gençlik Politikası... 5 2.

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ 2009-2013 STRATEJİK PLAN 3 COUNTRY İÇİNDEKİLER CONTEXT 1- BAKAN SUNUŞU...5 2- GENEL SEKRETER SUNUŞU...7 3- STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ SUNUŞU...9 4- STRATEJİK PLAN ÇALIŞMALARINDA

Detaylı

81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi. Ocak 2014 HÜLYA DEMİRDİREK ÜLKER ŞENER

81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi. Ocak 2014 HÜLYA DEMİRDİREK ÜLKER ŞENER 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Ocak 2014 HÜLYA DEMİRDİREK ÜLKER ŞENER Karne çalışmasında bize destek veren Sibel Bağış ve stajyerlerimiz Sümeyye Uslu ve Hayriye Öztürk e katkılarından dolayı

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEKİ VE ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ

İLKÖĞRETİM ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEKİ VE ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ EĞİTİM FAKÜLTELERİNİN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME KAPASİTESİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ İLKÖĞRETİM ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEKİ VE ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ Editörler Yrd. Doç Dr. Abdurrahman EKİNCİ Öğrt. Gör. Ömer

Detaylı

TÜRKİYE DE EN KÖTÜ BİÇİMLERDEKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN SONLANDIRILMASI: 2014 HEDEFİNE DOĞRU YOL HARİTASI

TÜRKİYE DE EN KÖTÜ BİÇİMLERDEKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN SONLANDIRILMASI: 2014 HEDEFİNE DOĞRU YOL HARİTASI TÜRKİYE DE EN KÖTÜ BİÇİMLERDEKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN SONLANDIRILMASI: 2014 HEDEFİNE DOĞRU YOL HARİTASI Dr. Şule Çağlar KISALTMALAR...4 ÖNSÖZ...5 GİRİŞ...6 ULUSLARARASI ÇERÇEVE...8 ULUSAL ÇERÇEVE... 12 ELDE

Detaylı

[3] Yeni Anayasa Sürecini İzleme Raporu: Nasıl Bir Anayasaya Doğru Gidiyoruz? Mart 2013 TESEV DEMOKRATİKLEŞME PROGRAMI

[3] Yeni Anayasa Sürecini İzleme Raporu: Nasıl Bir Anayasaya Doğru Gidiyoruz? Mart 2013 TESEV DEMOKRATİKLEŞME PROGRAMI TESEV DEMOKRATİKLEŞME PROGRAMI Yeni Anayasa Sürecini İzleme Raporu: Nasıl Bir Anayasaya Doğru Gidiyoruz? Mart 2013 [3] Yazarlar: Etyen Mahçupyan, Mehmet Uçum, Özge Genç www.anayasaizleme.org Sunuş Özge

Detaylı

YAZ KUR AN KURSLARINDA MEVCUT VE OLASI ÖĞRETİM MATERYALLERİ 1. GİRİŞ 1.1. Problem 1.2.Yaz Kursu Öğrenci Profili (Potansiyeli) Ve Öğretim Ortamı

YAZ KUR AN KURSLARINDA MEVCUT VE OLASI ÖĞRETİM MATERYALLERİ 1. GİRİŞ 1.1. Problem 1.2.Yaz Kursu Öğrenci Profili (Potansiyeli) Ve Öğretim Ortamı YAZ KUR AN KURSLARINDA MEVCUT VE OLASI ÖĞRETİM MATERYALLERİ 1. GİRİŞ 1.1. Problem 1.2.Yaz Kursu Öğrenci Profili (Potansiyeli) Ve Öğretim Ortamı Çerçevesinde İhtiyaç Duyulan Materyaller 1.3. Öğretim Materyali

Detaylı

TÜRKİYE DE BÜYÜK KENTLERİN GECEKONDU VE ÇÖKÜNTÜ MAHALLELERİNDE YAŞANAN YOKSULLUK VE SOSYAL DIŞLANMA

TÜRKİYE DE BÜYÜK KENTLERİN GECEKONDU VE ÇÖKÜNTÜ MAHALLELERİNDE YAŞANAN YOKSULLUK VE SOSYAL DIŞLANMA TÜRKİYE DE BÜYÜK KENTLERİN GECEKONDU VE ÇÖKÜNTÜ MAHALLELERİNDE YAŞANAN YOKSULLUK VE SOSYAL DIŞLANMA Fikret Adaman (Ekonomi Bölümü, Boğaziçi Üniversitesi) Çağlar Keyder (Sosyoloji Bölümü, Boğaziçi Üniversitesi)

Detaylı

Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, sosyal bilimler alanında 2002 yılından beri kurumsal faaliyetler yürüten İlmi Etüdler Derneği (İLEM) nin

Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, sosyal bilimler alanında 2002 yılından beri kurumsal faaliyetler yürüten İlmi Etüdler Derneği (İLEM) nin , sosyal bilimler alanında 2002 yılından beri kurumsal faaliyetler yürüten İlmi Etüdler Derneği (İLEM) nin disiplinlerarası sosyal bilim çalışmalarını teşvik etmek üzere düzenlediği çalışmalardan birisi

Detaylı

KÜLTÜREL YOZLAŞMAYA NEDEN OLAN BİR UNSUR OLARAK TELEVİZYON

KÜLTÜREL YOZLAŞMAYA NEDEN OLAN BİR UNSUR OLARAK TELEVİZYON KÜLTÜREL YOZLAŞMAYA NEDEN OLAN BİR UNSUR OLARAK TELEVİZYON Kamil ŞAHİN Özet Kültürel yozlaşma, genellikle ekonomik ve siyasi güç açsından diğer toplumlardan daha geride bulunan ve diğer toplumlar ve onların

Detaylı

ÖZEL SEKTÖR MADEN İŞÇİLERİNİN SOSYAL VE EKONOMİK HAKLARI ARAŞTIRMASI YAŞAMA DAİR VAKIF DEV MADEN SEN

ÖZEL SEKTÖR MADEN İŞÇİLERİNİN SOSYAL VE EKONOMİK HAKLARI ARAŞTIRMASI YAŞAMA DAİR VAKIF DEV MADEN SEN ÖZEL SEKTÖR MADEN İŞÇİLERİNİN SOSYAL VE EKONOMİK HAKLARI ARAŞTIRMASI YAŞAMA DAİR VAKIF DEV MADEN SEN ÖZEL SEKTÖR MADEN İŞÇİLERİNİN SOSYAL VE EKONOMİK HAKLARI İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ... 2 II. ARAŞTIRMANIN

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ORTAÖĞRETİM 10. SINIF KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (2 DERS SAATİ/ HAFTA)

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ORTAÖĞRETİM 10. SINIF KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (2 DERS SAATİ/ HAFTA) T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ORTAÖĞRETİM 10. SINIF KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (2 DERS SAATİ/ HAFTA) ANKARA 2011 ORTAÖĞRETİM 10. SINIF KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA

Detaylı

SURİYE YE KOMŞU ÜLKELERDE SURİYELİ MÜLTECİLERİN DURUMU: BULGULAR, SONUÇLAR VE ÖNERİLER

SURİYE YE KOMŞU ÜLKELERDE SURİYELİ MÜLTECİLERİN DURUMU: BULGULAR, SONUÇLAR VE ÖNERİLER SURİYE YE KOMŞU ÜLKELERDE SURİYELİ MÜLTECİLERİN DURUMU: BULGULAR, SONUÇLAR VE ÖNERİLER Rapor No: 189 Nisan 2014 ISBN: 978-605-4615-87-2 Ankara - TÜRKİYE 2014 Bu raporun içeriğinin telif hakları a ait olup,

Detaylı