Fatih DERELİ. Yeni Ziraat Mah Sok. Nu.: 15/A Altındağ-ANKARA tel.: belgeç:

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Fatih DERELİ. Yeni Ziraat Mah. 655. Sok. Nu.: 15/A Altındağ-ANKARA tel.: 0312 384 65 00 belgeç: 0312 384 61 00"

Transkript

1 Fatih DERELİ Talim ve Terbiye Kurulunun tarihli ve 106 sayılı kararıyla öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süre ile Ders Kitabı olarak kabul edilmiştir. Yeni Ziraat Mah Sok. Nu.: 15/A Altındağ-ANKARA tel.: belgeç:

2 Bu ki ta bın her hak kı sak lı dır ve EV REN SEL İLE Tİ ŞİM YA YIN LA RI na ait tir. Ki ta bın me tin, şe kil, so ru ve re sim le ri hiç bir şe kil de izin alın mak sı zın ya yım la na maz; fo to ko pi, tek sir, film vb. şe kil de ba sı la maz ve ço ğal tı la maz. ISBN: EDİTÖR Yalçın ARTIIŞIK GÖRSEL TASARIM UZMANI Şahin CEYLAN ÖLÇME DEĞERLENDİRME UZMANI Şeker ÇELİKER DİL UZMANI Metin ÇETİN PROGRAM GELİŞTİRME UZMANI Ali GÜNEŞ REHBERLİK GELİŞİM UZMANI Gülten KUTLUTÜRK BASKI CEM VEB OFSET ANKARA 2015 EVRENSEL İLETİŞİM YAYINLARI Yeni Ziraat Mahallesi 655. Sok. Nu.: 15/A Altındağ - ANKARA tel.: belgeç : evrensel@evrenseliletisim.com.tr 2

3 İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy 3

4 ÜNİTE GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk 4

5 MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 5

6 İÇİNDEKİLER GÜVENLİK SEMBOLLERİ...9 ORGANİZASYON ŞEMASI ÜNİTE ÜREME 1. BÖLÜM: MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME...13 A. Hücre Döngüsü İnterfaz Mitotik Evre (M)...15 B. Hücre Döngüsünün Kontrolü...22 C. Eşeysiz Üreme Bölünerek Üreme Tomurcuklanma Sporla Üreme Bitkilerde Vejetatif Üreme...29 BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI BÖLÜM: MAYOZ VE EŞEYLİ ÜREME...35 A. Mayoz...36 B. Eşeyli Üreme Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme Konjugasyon Partenogenez...46 C. İnsanda Üreme Sistemi Dişi Üreme Sistemi...48 a. Yumurtalıklar...49 b. Yumurta kanalı...51 c. Döl yatağı (Rahim, Uterus)...51 ç. Vajina ve serviks Dişilerde Menstrual Döngü (Âdet Döngüsü) Erkek Üreme Sistemi...54 a. Testisler...54 b. Yardımcı bezler...56 c. Penis Döllenme Üreme Organlarının Sağlığı ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar...58 a. AIDS...59 b. Frengi...60 c. HPV...60 ç. Hepatit B Aile Planlaması...61 BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI BÖLÜM: BÜYÜME VE GELİŞME...65 A. İnsanda Embriyonik Gelişim Basamakları Segmentasyon

7 2. Gastrulasyon Farklılaşma ve Organogenez...68 B. Hamilelikte Bebeğin Gelişimini Olumsuz Etkileyen Faktörler...71 BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI ÜNİTE KALITIMIN GENEL İLKELERİ 1. BÖLÜM: KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK...81 A. Bilim Tarihinde Kalıtım...82 B. Kalıtımın Genel Esasları Monohibrit Çaprazlama Dihibrit Çaprazlama Gen-Kromozom Teorisi Kontrol Çaprazlaması Eksik Baskınlık Eş Baskınlık Çok Alellik Eşeyin Belirlenmesi...98 a. Fenotipik eşey belirlenmesi...98 b. Genotipik eşey belirlenmesi Eşeye Bağlı Kalıtım a. İnsanda X kromozomuna bağlı kalıtım b. İnsanda Y kromozomuna bağlı kalıtım Kromozom Sayısındaki Değişiklikler a. Otozomal ayrılmama b. Gonozomal ayrılmama C. Genetik Varyasyonlar BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI BÖLÜM: MODERN GENETİK UYGULAMALARI A. Genetik Mühendisliği Uygulamalarının İnsan Hayatına Etkileri Gen Teknolojileri DNA Parmak İzi Analizi Kök Hücre Tedavisi B. Biyoteknoloji Uygulamalarının İnsan Hayatına Etkileri C. Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Uygulamalarındaki Etik Konular BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI ÜNİTE DÜNYAMIZ 1. BÖLÜM: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ A. Ekosistemin Canlı ve Cansız Bileşenleri Abiyotik Faktörler a. Işık

8 b. Sıcaklık c. İklim ç. Toprak d. Mineraller e. Su f. ph Biyotik Faktörler a. Üreticiler b. Tüketiciler c. Ayrıştırıcılar B. Canlılarda Beslenme Şekilleri Ototrof Beslenme a. Fotoototroflar b. Kemoototroflar Heterotrof Beslenme a. Holozoik beslenme b. Birlikte yaşam (Simbiyoz) Yararlı birliktelikler Zararlı birliktelikler Saprofit beslenme Hem Ototrof Hem de Heterotrof Beslenme C. Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı D. Madde Döngüleri Ekosistemde Karbon Döngüsü Ekosistemde Su Döngüsü Ekosistemde Azot Döngüsü E. İnsan Faaliyetlerinin Ekosistemlerin Sürdürülebilirliği Üzerine Etkileri BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI BÖLÜM: BİYOMLAR A. Ekosistem ve Biyomlar Arasındaki İlişki Biyom Çeşitleri ve Özellikleri a. Karasal biyomlar Orman biyomları Çöl biyomları Çayır biyomlar b. Sucul biyomlar Tatlı su biyomları Tuzlu su biyomları B. Biyomların Yeryüzünde Dağılımına Etki Eden Faktörler BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI DİZİN EKLER CEVAP ANAHTARI SÖZLÜK KAYNAKÇA

9 GÜVENLİK SEMBOLLERİ Ders yılı boyunca biyoloji laboratuvarında çeşitli etkinlikler gerçekleştirilecektir. Bu etkinlikler sırasında güvenlik için bazı kurallara uyulması gerekir. Laboratuvar uygulamalarında karşılaşılabilecek tehlikelerden korunmak için uyarı amacıyla güvenlik sembolleri kullanılır. Bu sembollerin anlamları aşağıda açıklanmıştır: Etkinlik sırasında önlük giymezseniz elbiseniz lekelenebilir ya da yanabilir. Bakteri, bir hücreli canlı ve mantarların neden olabileceği hastalıklara karşı dikkatli olunmalıdır. Cam malzemeler kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Sıcak cisimlerle doğrudan temas edilmemelidir. Kesici ve delici cisimler kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Yakıcı veya zehirleyici kimyasal maddelerle çalışılırken kullanılan madde türüne göre koruyucu eldiven, maske ve gözlük kullanılmalıdır. Elektrikli aletler kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Bitkilerle çalışılırken öğretmenin uyarısı dikkate alınmalıdır. Alerjik bir durum söz konusu ise öğretmen önceden bilgilendirilmelidir. Zehirli ve dikenli bitkilerle temas edilmemelidir. Yangın ya da patlama olabilir. Canlı hayvanlarla yapılan çalışmalarda hayvanın güvenliği sağlanmalı, çalışan kişinin sağlığı korunmalıdır. Etkinlikten önce ve sonra eller yıkanmalıdır. Zehirleyici maddeler kullanılırken dikkatli olunmalıdır. 9

10 ORGANİZASYON ŞEMASI ÜREME 1. ÜNİTE ÜNİTENİN BÖLÜMLERİ 1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme 2. Mayoz ve Eşeyli Üreme 3. Büyüme ve Gelişme 1. ÜNİTE 1. BÖLÜM MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME 1. BÖLÜMÜN KONU BAŞLIKLARI A. Hücre Döngüsü B. Hücre Döngüsünün Kontrolü C. Eşeysiz Üreme Yukarıdaki fotoğraflarda bir hayvan hücresindeki bölünmenin evreleri görülmektedir. Mor renkli görülen yapılar hücrenin kromatinleridir. Şekilleri dikkatlice inceleyerek mitozun evrelerini ve bu evrelerde gerçekleşen olayları hatırlamaya çalışınız. Yukarıda verilen fotoğraflardaki canlıların üreme şekilleri hakkında tahminlerde bulununuz. Bazı canlılar üremek için neden bir eşeye ihtiyaç duyarken diğerleri ihtiyaç duymaz? Her canlı doğar, büyür ve ölür. ifadesi sizce tüm canlılar için geçerli midir? Bu ünitede yukarıdaki soruların cevaplarını, mitoz ve mayozun önemi, canlılarda görülen üreme çeşitlerini, insanda üreme, büyüme ve gelişmenin temel esaslarını ve üreme sağlığının nasıl korunacağını öğreneceksiniz. HAZIRLIK SORULARI 1. Derinizde meydana gelen bir yaranın kapanmasını sağlayan olaylar nelerdir? Araştırınız. 2. Mitozun kontrolden çıkması ne gibi sonuçlar doğurabilir? Araştırınız. 3. Gözyaşı bitkisinin yapraklarının kenarlarında küçük tomurcuk şeklinde yapılar gelişir. Bu yapılar ana yapraktan ayrılıp toprağa düştükten sonra köklenerek yeni gözyaşı bitkisini oluşturur. Sizce gözyaşı bitkisinin bu şekilde çoğalması bir eşeysiz üreme örneği sayılabilir mi? Araştırınız Ünite giriş kapağında ünitenin numarası, adı ve ünite boyunca işlenecek bölümler yer alır. Ünite bölüm giriş sayfasında bölüme dikkat çekecek görseller ve hazırlık soruları yer alır. 1. ÜNİTE ÜREME ARAŞTIRALIM Memelilerin çizgili kas hücrelerinin dışında başka hangi hücrelerde çekirdek bölünmesi görülürken sitoplazma bölünmesi görülmez? Araştırınız. kinetokor sentromer a. Mitoz (Çekirdek bölünmesi) Bu evrede, yoğunlaşan kromatinlerin oluşturduğu kromozomlar daha da belirginleşir. Bir kromozomu oluşturan iki kardeş kromatit, ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir. Bu süreçte gerçekleşen olaylar dört evreye ayrılır. Bunlar profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evreleridir. Konu ve kazanımlarla ilgili araştırma yapmamız gerektiğini gösterir. iğ ipliği kromatitler iğ iplikleri Şekil 1.4: İğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanmış hâli kardeş kromatitler sentromer çekirdek zarı parçası Şekil 1.5: 2n = 4 kromozoma sahip bir hayvan hücresi profaz evresinde iğ ipliği ekvator düzlemi kardeş çekirdek kromatitler zarı parçası Şekil 1.6: 2n = 4 kromozomlu bir hayvan hücresi metafaz evresinde BİLGİ KUTUSU Hücre döngüsünü 24 saatte tamamlayan bir insan hücresinde mitoz, yaklaşık 1 saat sürer ve evrelerin süreleri birbirinden farklılık gösterir. Profaz: Mitozun ilk evresidir. Bu evrede eşlenmiş olan kromatinler yoğunlaşarak kardeş kromatitli kromozomları oluşturur. Kardeş kromatitler sentromer bölgesinde bir arada tutulur. Sentromer bölgesinde her bir kromatit için kinetokor adı verilen protein yapı bulunur. İnterfaz evresinde iki tane olan sentrozom profaz evresinde iğ ipliklerinin (mikrotübüllerin) oluşmasını sağlar. Bu evrede sentrozomlar birbirlerinden uzaklaşmaya ve hücrenin kutuplarına doğru hareket etmeye başlar. Oluşan iğ ipliklerinin bir kısmı kinetokorlara bağlanır (Şekil 1.4). Profaz evresinde ayrıca çekirdekçik kaybolur, çekirdek zarı da parçalanmaya başlar (Şekil1.5). Metafaz: Mitozun ikinci evresidir. Çekirdek zarı iyice parçalanır ve kinetokorlarından iğ ipliklerine tutunmuş kromozomlar hücrenin ekvator düzlemine dizilir (Şekil 1.6). Kromozomların mikroskopta en belirgin görüldüğü evredir. Bu evredeki hücrenin kromozomları tek tek sayılabilir. Kromozomlar uzunluk, bant özellikleri, sentromer konumu gibi özelliklere göre gruplandırılarak dizilip karyotip oluşturulabilir (Resim 1.2). Karyotip hazırlanarak kromozom anormallikleri Resim 1.2: Sağlıklı bireylerdeki karyotip tespit edilebilir. Konu ile ilgili önemli ve ilgi çekici bilgileri gösterir

11 KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK 1. BÖLÜM Kazanıma uygun olarak yapılacak etkinlik numarasını ve adını gösterir. Koyu renkle gösterilen 1 ve 3. bireylerin genotiplerini hemen belirleyebiliriz çünkü bu bireyler erkek ve renk körüdür. Dolayısıyla 1 ve 3. bireylerin genotipleri ( X r Y ) dir. 2. birey dişi ve sağlam görünüşlüdür ancak 2. bireyin kız çocuklarından biri renk körü olmuştur. Bu demektir ki 2. birey renk körü geni taşımaktadır. O zaman 2. bireyin genotipi taşıyıcı yani (X R X r )'dir. 4. birey sağlam görünüşlü bir dişidir. Ancak bu dişinin babası renk körüdür dolayısıyla bu birey mutlaka renk körü geni taşıyacaktır. Çünkü 4. dişi birey X kromozomunun birini anneden alırken diğerini babadan almaktadır. Sonuç olarak 4. birey taşıyıcı dişi olmak zorundadır (X R X r ). ETKİNLİK Aşağıdaki soy ağacında renk körlüğü bakımından hasta olan bireyler koyu simgelerle gösterilmiştir. Bu soyağacındaki bilgileri kullanarak, aşağıdaki soruları cevaplandırınız. : Erkek : Dişi a) Numaralı bireylerden hangisinin ya da hangilerinin genotipleri kesin olarak belli değildir? b) 4 numaralı birey renk körlüğü bakımından taşıyıcı bir kızla evlenirse renk körü kızları olur mu? Çaprazlama yaparak gösteriniz ARAŞTIRALIM Kazanıma ve konuya uygun okuma parçalarını gösterir. Kısmi renk körlüğü, erkek bireylerde dişilere oranla daha fazla ortaya çıkmaktadır. Bu durumun nedenini araştırarak ispatlayınız ve sonuçları arkadaşlarınızla paylaşınız. OKUMA PARÇASI RENK KÖRLÜĞÜ ÇEŞİTLERİ Bir canlının görme merkezinde özel bir pigment molekülünün bulunmaması veya gerektiğinden az bulunması çevresindeki renkleri ayırt edememesine dolayısıyla renk körlüğüne neden olur. Gözümüzde kırmızı renge duyarlı olan koni hücrelerin yokluğu kırmızı renk körlüğüne, mavi renge duyarlı koni hücrelerin yokluğu, mavi renk körlüğüne, yeşil renge duyarlı koni hücrelerin yokluğu, yeşil renk körlüğüne yol açar. 103 Bölüm sonunda öğrendiğimiz bilgileri kullanarak cevaplamamız gereken soruları gösterir. Ünite boyunca öğrendiğimiz bilgileri kullanarak cevaplamamız gereken soruları gösterir. 2. ÜNİTE KALITIMIN GENEL İLKELERİ MODERN VE GENETİK UYGULAMALARI 2. BÖLÜM BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI 2. ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI A. Aşağıdaki soruların cevaplarını verilen boşluklara yazınız. A. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız. 1. Teknolojik gelişmelerin genetik bilimine katkılarına örnekler veriniz AaBbDdFF x AaBbddFf çaprazlamasından A, B, d, F fenotipinde birey elde etme olasılığı nedir (Genler bağımsızdır.)? A) 9/32 B) 3/64 C) 9/64 D) 3/128 E) 9/ Embriyonik kök hücre nedir? Hangi amaçlar için kullanılır? Poliploidi nedir? Yararları nelerdir? Ülkemizde yapılan çeşitli ıslah çalışmalarına örnekler veriniz. 2. Çekinik ve baskın genlerin taşınması ile ilgili; I. Çekinik bir genin homolog kromozomların her ikisi üzerinde taşınması, II. Çekinik bir genin Y kromozomu üzerinde taşınması, III. Baskın bir genin homolog kromozomların biri üzerinde taşınması, IV. Baskın bir genin erkekte X kromozomu üzerinde taşınması durumlarının hangilerinde genin belirlediği özellik kesin olarak ortaya çıkar? A) I ve III B) III ve IV C) I, II ve III D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Farelerde M geni rengin siyah, m geni ise gri olmasını sağlar. Bu renklerin oluşumu D geninin varlığına bağlıdır. d geni ise homozigot hâlde pigment maddesi oluşumunu önlediğinden renk albino olur. B. Aşağıdaki cümleleri verilen kelimelerden uygun olanları ile tamamlayınız. Buna göre bu iki özellik bakımından heterozigot iki bireyin çaprazlanmasından ortaya çıka- Aşı - Elektroforez - Embriyonik kök hücre - Gen haritası - Babalık davaları BİLGİ KÜPÜ - Yetişkin kök hücre - Islah - DNA parmak izi - Melezleme - Farmakogenetik - Gen klonlaması - Etik - Genetik tanı cak dölün fenotip ayrışımı aşağıdakilerden hangisidir? A) 9:7 B) 9:3:4 C) 9:6:1 D) 9:3:3:1 E) 12:3:1 4. I. (22 + X) 1. Doğum öncesi, doğacak çocuğun... çıkarılarak olası hastalıklarına müdahale edilebilecektir çalışmalarının amacı daha kaliteli ürünler elde etmektir , ilaçların verdiği cevapların oluşmasında rol oynayan genetik faktörleri inceleyen bilim dalıdır. 4. Ülkemizde gen teknolojisiyle yapılmış birçok... güvenli bir şekilde kullanılmak- II. (23 + X) III. (22 + XY) IV. (22 + Y) Yukarıda numaralandırılarak verilen sperm ve yumurta çiftlerinden hangilerinin birleşmesi sonucu klinefelter bir birey oluşur? A) I ve III B) I ve II C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV tadır analizini yapabilmek için insanın DNA'sından bir parça kesmek gerekir. 5. AaBbDdEE x aa BbddEe çaprazlamasından AabbDdEe genotipli bir bireyin oluşma olasılığı nedir (Genler bağımsızdır.)? 6. DNA parçaları... adı verilen yöntemle büyüklüklerine göre birbirlerinden A) 1/16 B) 1/32 C) 1/64 D) 3/16 E) 3/32 uzaklaşırlar. 7. DNA parmak izi analizi... sonuçlanmasında da uygulanmaktadır. 8. Kök hücrelerinin iki tipi vardır: Birincisi..., diğeri ise geleneksel bir ıslah çalışmasıdır. 10. Genlerin kopyalarının elde edilmesine... denir , insanlarda özellikle kalıtsal bir hastalığın varlığının ya da böyle bir hastalığa yakalanabilme olasılığının belirlenmesi için genetik testlerin kullanımı ile yapılmaktadır. 6. Kedilerde siyah renk X'e bağlı bir gen (A) tarafından meydana getirilir. Diğer bir alel ise turuncu rengi (B) oluşturur. Heterozigot genotipte olanlar şeritli olur. Siyah bir dişi ile turuncu bir erkeğin çiftleşmesi sonucunda hangi tip yavrular oluşabilir? A) Şeritli erkekler, şeritli dişiler B) Şeritli erkekler, siyah dişiler C) Şeritli dişiler, siyah erkekler D) Siyah dişiler, turuncu erkekler 12. Zararları göz ardı edip yararları ön plana çıkaran bilgilendirmeler... değildir. E) Turuncu dişiler, siyah erkekler

12 ÜREME 1. ÜNİTENİN BÖLÜMLERİ ÜNİTE 1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme 2. Mayoz ve Eşeyli Üreme 3. Büyüme ve Gelişme Yukarıda verilen fotoğraflardaki canlıların üreme şekilleri hakkında tahminlerde bulununuz. Bazı canlılar üremek için neden bir eşeye ihtiyaç duyarken diğerleri ihtiyaç duymaz? Her canlı doğar, büyür ve ölür. ifadesi sizce tüm canlılar için geçerli midir? Bu ünitede yukarıdaki soruların cevaplarını, mitoz ve mayozun önemi, canlılarda görülen üreme çeşitlerini, insanda üreme, büyüme ve gelişmenin temel esaslarını ve üreme sağlığının nasıl korunacağını öğreneceksiniz. 12

13 1. ÜNİTE 1. BÖLÜM MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME 1. BÖLÜMÜN KONU BAŞLIKLARI A. Hücre Döngüsü B. Hücre Döngüsünün Kontrolü C. Eşeysiz Üreme Yukarıdaki fotoğraflarda bir hayvan hücresindeki bölünmenin evreleri görülmektedir. Mor renkli görülen yapılar hücrenin kromatinleridir. Şekilleri dikkatlice inceleyerek mitozun evrelerini ve bu evrelerde gerçekleşen olayları hatırlamaya çalışınız. HAZIRLIK SORULARI 1. Derinizde meydana gelen bir yaranın kapanmasını sağlayan olaylar nelerdir? Araştırınız. 2. Mitozun kontrolden çıkması ne gibi sonuçlar doğurabilir? Araştırınız. 3. Gözyaşı bitkisinin yapraklarının kenarlarında küçük tomurcuk şeklinde yapılar gelişir. Bu yapılar ana yapraktan ayrılıp toprağa düştükten sonra köklenerek yeni gözyaşı bitkisini oluşturur. Sizce gözyaşı bitkisinin bu şekilde çoğalması bir eşeysiz üreme örneği sayılabilir mi? Araştırınız. 13

14 1. ÜNİTE ÜREME Çok hücreli canlılarda gerçekleşen mitoz, vücudun birçok yerinde hayat boyu devam eder. Örneğin, insanın deri hücrelerinde gerçekleşen hücre bölünmeleri sayesinde yaralar çok hızlı bir şekilde iyileşmekte ve deri kendini onarmaktadır. Ayrıca kemik iliklerini oluşturan çok sayıda hücrenin bir dakika gibi kısa bir sürede bölünmesiyle alyuvar hücrelerinin sayısı korunmaktadır. Yeni hücrelerin oluşması hücre bölünmeleriyle sağlanır. Bu bölünme çeşitlerinden biri de mitozdur. Mitoz tek hücrelilerde üremeyi; çok hücrelilerde ise doku ve organların büyüyüp gelişmesini, yaralanan ve yıpranan bölgelerin onarılmasını, ölen hücrelerin yerine yenilerinin gelmesini sağlar. Örneğin, karaciğer hücreleri bölünme yeteneklerini herhangi bir yarayı tamir etmek için kullanabilir. Ayrıca mitoz çok hücreli canlılarda eşeysiz üremeyi de sağlar. Bölünme sonucu oluşan hücreler atalarından daha küçüktür. Bu hücrelerin tekrar bölünebilmesi için sitoplazma ve çekirdeğinin büyümesi gerekir. Büyüme ve gelişmesini tamamlamış hücreler, gerekli olduğu zaman bölünebilir ve atalarına tamamen benzeyen yavru hücreler oluşturur. ARAŞTIRALIM Bazı hücreler, önceleri bölünme özelliği gösterip sonradan bu özelliği kaybedebilmektedir. Bu özelliğe sahip hücreleri araştırarak arkadaşlarınızla paylaşınız. A. Hücre Döngüsü Profaz Metafaz MİTOZ Hücre döngüsü Anafaz Telofaz Büyüme DNA replikasyonu Sitokinez Hücre bölünmesi, hücre döngüsünün bir bölümüdür. Bir hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığına hücre döngüsü denir. Hücre döngüsü, çok uzun süren interfaz evresi ile kısa bir bölünme evresinden oluşur. Bölünme evresi (mitotik evre), çekirdek bölünmesi (mitoz) ve sitoplazma bölünmesinden (sitokinez) oluşur (Şekil 1.1). 1. İnterfaz İNTERFAZ İnterfaz evresinde ribozom, mitokondri, kloroplast ve Şekil 1.1: Hücre döngüsü Golgi aygıtı organellerinin sayıları artar. Ayrıca bitki dışındaki çeşitli canlılarda sentriollerin eşlenmesi gerçekleşir. Bu evrede RNA ile protein sentezi de hızlanır ve üretilen proteinlerden, hızlanan metabolizmayı kontrol etmesi için enzimler oluşturulur. Enerji ihtiyacı bu evrede fazlalaştığı için ATP üretimi de hızlanır. Bu olayların gerçekleşmesi sonucunda hücrenin sitoplazma miktarı artar ve hücrenin büyüdüğü gözlenir. Sitoplazma miktarının bu kadar artması sonucunda hücre zarı sitoplazmanın ihtiyaçlarını karşılayamaz hâle gelir. Yani hücrede hacim/yüzey oranı artar. Bu sorunu hücre, mitotik evresini tamamlayıp sitoplazmayı iki yavru hücreye dağıtarak çözümler. 14

15 MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME 1. BÖLÜM İnterfaz evresinde DNA molekülü kendi kopyasını çıkarır. DNA nın kendini eşlemesi olayına replikasyon denir. DNA ile bir araya gelen histon proteinleri kromatin adını alır ve kromatinlerin miktarı da iki katına çıkmış olur (Şekil 1.2). Hücre döngüsünde, interfaz evresinin ilk bölümlerinde hücreye bölünme emri verilir. Böylece hücre DNA replikasyonunu gerçekleştirir ve mitoza geçer. Hücrede geri dönüşümsüz olarak hücre döngüsü bitince diğer hücre döngüsü başlayabilir ya da hücre döngüye girmez ve farklılaşır. Örneğin, kemik iliğinin bazı hücrelerinin bölünüp farklılaşması sonucu akyuvarlar oluşur. Bu akyuvarlar bölünme geçirmeden görevlerini yerine getirir ve ömürlerini tamamlar. sentrioller çekirdek zarındaki por kromatin çekirdekçik çekirdek zarı Şekil 1.2: İnterfaz evresi BİLGİ KUTUSU Embriyonik hücre döngüsünün interfaz evresinde, hücreler büyümeden DNA replikasyonunu gerçekleştirir. Bu durum, embriyo hücrelerinin kısa sürede ve çok hızlı çoğalmalarını sağlar. Bu durum normal hücre döngüsünden farklıdır. 2. Mitotik Evre (M) çekirdek kromozom Hücrenin bölünme evresidir. Mitotik evre; mitoz (çekirdek bölünmesi) ve sitokinez sentromer (sitoplazma bölünmesi) olarak iki evreden oluşur. Hücre bölünmesi esnasında genetik bilgiler yavru hücrelere aktarılır. Genetik bilgiler kromatit DNA da saklıdır. Prokaryot hücre tipindeki bakterilerde halkasal DNA bulunur ve yapısında protein bulunmaz, arkebakterilerin DNA yapısında ise protein bulunur. Ökaryot hücrelerde, her kromozomda bir tane doğrusal DNA molekülü bulunur (Şekil 1.3). DNA histon protein Kromozomların yapısında DNA ile birlikte Şekil 1.3: Kromozomların yapısında DNA bulunur. bulunan çeşitli proteinler hem kromozom yapısının korunmasını hem de gen aktivitelerinin kontrolünü sağlar. Hücreler bölünmeye hazırlanırken kromatinler kısalıp kalınlaşmaya başlar. Böylece kromozomların oluşması sağlanırken bu kromozomların, birbirine dolanmadan hareket etmeleri de kolaylaşır. Eşlenmiş her kromozomda iki kardeş kromatit bulunur (Resim 1.1). Mitoz, hücre döngüsünün sadece bir kısmını kapsar ve bu sırada hücre içeriğinin hemen hemen tümü yeniden düzenlenir. Mitoz çoğunlukla sitokinezle sonlanır. Ancak bazı hücrelerde mitozun sonunda sitokinez gerçekleşmeyebilir. Örneğin, memelilerin çizgili kas hücrelerinde çekirdek bölünmesi tamamlanırken sitokinez görülmez. Bu durum çizgili kas hücrelerinin birden fazla çekirdekli görünmesini sağlar. Resim 1.1: Kromozomun yapısı 15

16 1. ÜNİTE ÜREME ARAŞTIRALIM Memelilerin çizgili kas hücrelerinin dışında başka hangi hücrelerde çekirdek bölünmesi görülürken sitoplazma bölünmesi görülmez? Araştırınız. kinetokor sentromer a. Mitoz (Çekirdek bölünmesi) Bu evrede, yoğunlaşan kromatinlerin oluşturduğu kromozomlar daha da belirginleşir. Bir kromozomu oluşturan iki kardeş kromatit, ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir. Bu süreçte gerçekleşen olaylar dört evreye ayrılır. Bunlar profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evreleridir. kromatitler iğ iplikleri BİLGİ KUTUSU Hücre döngüsünü 24 saatte tamamlayan bir insan hücresinde mitoz, yaklaşık 1 saat sürer ve evrelerin süreleri birbirinden farklılık gösterir. iğ ipliği Şekil 1.4: İğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanmış hâli kardeş kromatitler sentromer çekirdek zarı parçası Şekil 1.5: 2n = 4 kromozoma sahip bir hayvan hücresi profaz evresinde sentrioller çekirdek zarı parçası iğ ipliği ekvator düzlemi kardeş kromatitler Şekil 1.6: 2n = 4 kromozomlu bir hayvan hücresi metafaz evresinde Profaz: Mitozun ilk evresidir. Bu evrede eşlenmiş olan kromatinler yoğunlaşarak kardeş kromatitli kromozomları oluşturur. Kardeş kromatitler sentromer bölgesinde bir arada tutulur. Sentromer bölgesinde her bir kromatit için kinetokor adı verilen protein yapı bulunur. İnterfaz evresinde iki tane olan sentrozom profaz evresinde iğ ipliklerinin (mikrotübüllerin) oluşmasını sağlar. Bu evrede sentrozomlar birbirlerinden uzaklaşmaya ve hücrenin kutuplarına doğru hareket etmeye başlar. Oluşan iğ ipliklerinin bir kısmı kinetokorlara bağlanır (Şekil 1.4). Profaz evresinde ayrıca çekirdekçik kaybolur, çekirdek zarı da parçalanmaya başlar (Şekil1.5). Metafaz: Mitozun ikinci evresidir. Çekirdek zarı iyice parçalanır ve kinetokorlarından iğ ipliklerine tutunmuş kromozomlar hücrenin ekvator düzlemine dizilir (Şekil 1.6). Kromozomların mikroskopta en belirgin görüldüğü evredir. Bu evredeki hücrenin kromozomları tek tek sayılabilir. Kromozomlar uzunluk, bant özellikleri, sentromer konumu gibi özelliklere göre gruplandırılarak dizilip karyotip oluşturulabilir (Resim 1.2). Karyotip hazırlanarak kromozom anormallikleri tespit edilebilir. Resim 1.2: Sağlıklı bireylerdeki karyotip 16

17 MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME 1. BÖLÜM Anafaz: Her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye ayrılır ve kromatitler tam olarak birbirinden kopar. İğ ipliklerinin boylarının kısalmasıyla kardeş kromatitler birbirlerinden uzaklaşarak zıt kutuplara doğru çekilir. Kardeş kromatitler artık kromozom olarak adlandırılır. Kinetokora bağlı olmayan iğ iplikleri kutuplara itilerek hücrenin boyca uzaması sağlanırken kromozom hareketine de katkıda bulunmuş olur. Anafazın sonunda, hücrenin her iki kutbu eşit sayıda tam bir kromozom takımına sahip olur (Şekil 1.7). Kromozomların kutuplara ulaşmasıyla anafaz sona erer. Telofaz: Telofaz evresinde, kromozomlar kutuplara ulaşır ve iğ iplikleri kaybolur. Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar ve tekrar kromatinlere dönüşürler. Çekirdek zarı yeniden oluşur ve nükleolus (çekirdekçik) tekrar görünür hâle gelir (Şekil 1.8). b. Sitokinez (Sitoplazma bölünmesi) Mitoz sonunda iki yeni hücrenin oluşumunu sağlayan sitoplazma bölünmesi gerçekleşir. Bitki ve hayvan hücrelerinde sitokinezin gerçekleşmesi ortaktır. Ancak bitki ve hayvan hücrelerinde sitokinezin gerçekleşme şekli farklıdır (Şekil 1.9). kromozom iğ iplikleri Şekil 1.7: 2n = 4 kromozomlu bir hayvan hücresi anafaz evresinde boğumlanma Hayvan Hücresinde Sitokinez Bitki Hücresinde Sitokinez Orta Lamel Oluşumu sentromer Şekil 1.8: 2n = 4 kromozomlu bir hayvan hücresi telofaz evresinde Şekil 1.9: Hayvan ve bitki hücresinde sitoplazma bölünmesi Hayvan hücrelerinde sitoplazma hücrenin ortasında karşılıklı olarak iki taraftan dıştan içe doğru boğumlanmaya başlar. Bu boğumlanmayı, hücre zarının altındaki aktin ve miyozin ipliklerinden oluşan bir halkanın kasılarak daralması sağlar. Boğumlanma iki hücre oluşuncaya kadar devam eder. Sonuçta ana hücre ile kromozom sayısı, DNA miktarı ve genetik yapısı aynı olan iki yeni hücre oluşur. 17

18 1. ÜNİTE ÜREME ETKİNLİK Bitki hücrelerinde hücre çeperi bulunduğundan hayvan hücreleri gibi boğumlanma gözlenmez. Bitki hücreleri telofaz sırasında, Golgi cisimciğinden kopan keseciklerin ekvatora birikmesiyle oluşan orta lamel sayesinde ikiye ayrılır. Lamel oluşumu, hücrenin ortasından başlar ve hücre zarına değinceye kadar devam eder. Sonuç olarak iki yavru hücre oluşur. Bitki ve hayvan hücrelerinin bölünme farklılıklarından biri de iğ ipliği oluşturma şeklidir. Hayvan hücrelerinde iğ ipliklerini sentrozom oluşturur. Ancak bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için sitoplazmik proteinler iğ ipliklerini oluşturur. Aşağıda hücre döngüsüne ait bazı mikroskobik görüntüler karışık olarak verilmiştir. Belirtilen şekillerin hangi evreye ait olduğunu ve o evrede gerçekleşen olayların neler olduğunu verilen boşluklara yazınız. EVRE:... GERÇEKLEŞEN OLAYLAR: EVRE:... GERÇEKLEŞEN OLAYLAR: EVRE:... GERÇEKLEŞEN OLAYLAR:

19 MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME 1. BÖLÜM EVRE:... GERÇEKLEŞEN OLAYLAR: EVRE:... GERÇEKLEŞEN OLAYLAR: Mitoz, peş peşe gerçekleşebilen bir bölünme şeklidir. Dolayısıyla mitoz sonucu oluşan hücrelerin sayıları geometrik olarak artar ve 2 n formülünden (n = mitoz bölünme sayısı) yararlanılarak oluşan hücre sayısı hesaplanır. Örneğin, kromozom sayısı 2n = 12 olan bir hücre arka arkaya 4 mitoz bölünme geçirirse toplam kaç hücre oluşacağını hesaplayalım. 2 n formülünden yararlanarak toplam hücre sayısı hesaplanabilir. n = mitoz bölünme sayısı olduğuna göre bu örnekte n yerine 4 getirilmelidir. Her biri 2n = 12 kromozomlu toplam 2 4 = = 16 hücre oluşur. ETKİNLİK Soğan Kökünde Mitoz Deneyi Amaç: Mitoza ait çeşitli safhaları gözlemleme. Araç ve gereçler: Köklendirilmiş kuru soğan, asetokarmen veya asetoorsein boyaları (Bu boyalar çekirdek ve kromozomları boyamada kullanılır), lam ve lamel, mikroskop, süzgeç kâğıdı, petri kabı, makas, pens, jilet 19

20 1. ÜNİTE ÜREME Ön Hazırlık Soğanları köklendirmek için ağzı genişçe bir şişeye (veya bir su bardağına) su doldurup üzerine bir kuru soğanı dip kısmı suya girecek şekilde yerleştiriniz. Bu şekilde iki üç gün bekletiniz. Deneyin Yapılışı Soğanın 2 cm boyunda olan genç köklerinden birkaç tanesinin uçlarını (5-6 mm lik kısmı) jilet veya makasla keserek bir petri kabına koyunuz. Üstlerini örtecek kadar asetokarmen dökünüz. Kök uçlarını petri kabının kenarına yerleştirip kabı hafifçe eğik tutarsanız fazla asetokarmen harcamamış olursunuz. Kabı bir tüp maşası ile tutarak elektrik ocağında veya hava gazında 5 dakika kadar hafifçe ısıtınız. Bu sırada kabı ara sıra ocaktan uzaklaştırarak sıvının kaynamamasına dikkat ediniz. Isıttığınız kök uçlarından birisini bir lam üzerine koyunuz ve ucundan (sivri tarafı) 2-3 mm'lik kısmı jiletle keserek ayırınız. Lam üzerinde kalan parçaya bir damla taze asetokarmen boyası damlatınız ve jiletle mümkün olduğu kadar küçük parçalar doğramaya çalışınız. Parçanın üzerine bir lamel kapatınız. Lamelin üzerine de bir parça süzgeç kâğıdı (veya herhangi bir kaba kağıt) koyarak başparmağınızla sağa sola kaydırmadan aşağı doğru bastırınız. Böylece lam ve lamel arasındaki parçalar iyice ezilir ve hücreler birbirlerinden ayrılır. Hazırlamış olduğunuz preparatı önce küçük objektifle inceleyiniz. Bölünmekte olan hücrelerin en çok görüldüğü bölgeyi bularak büyük objektifle de inceleyiniz. Bölünmenin değişik safhalarında olan hücreleri bulmaya ve ince ayar vidasını kullanarak bu hücredeki farklı yapıları iyice görmeye çalışınız. Farklı safhalardaki hücrelerin şekillerini çiziniz. Sorular 1. Çizdiğiniz şekiller mitozun hangi evrelerine aittir? Açıklayınız. 2. Bu deneyde mitoz sırasında görülen yapılardan hangilerini görebildiniz? Gördüğünüz yapıların adlarını ve görevlerini defterinize yazınız. 20

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME Hücre döngüsü uzun bir interfaz ve kısa bir bölünme evresinden oluşur. Hücre bölünmesi tüm canlılarda büyüme, gelişme ve onarım sağlar.

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 10. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 10. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI 10. Sınıf 1) Hücre döngüsünün interfaz evresini yeni tamamlamış bir hücre ile bu hücrenin döngü sonunda oluşturduğu yeni hücrelerde; I. DNA miktarı II. Gen Sayısı III. Gen

Detaylı

Konu: Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme

Konu: Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme Konu: Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir. Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar. Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı

Detaylı

Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür.

Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. HÜCRE BÖLÜNMELERİ Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. I. MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar bir çok canlı grubu

Detaylı

ÜREME. Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir.

ÜREME. Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir. 1 ÜREME Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir. *Eşeysiz üreme: EŞEYSİZ ÜREME Tek bir ata bireyin, kendisiyle aynı genetik özelliklere

Detaylı

HÜCRE BÖLÜNMESİ A) MİTOZ BÖLÜNME a) Hazırlık evresi:

HÜCRE BÖLÜNMESİ A) MİTOZ BÖLÜNME a) Hazırlık evresi: HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir. Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar. Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı büyümesinden dolayı,

Detaylı

HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ

HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ *Hücrenin yaşam döngüsü: Hücrenin; bir bölünme sonundan, ikinci bir bölünme sonuna kadar olan zaman sürecinde; geçirdiği yaşamsal olaylara hücrenin yaşam döngüsü denir. Hücreler,

Detaylı

Mitoz ve Eşeysiz Üreme Biyoloji Ders Notları

Mitoz ve Eşeysiz Üreme Biyoloji Ders Notları Mitoz ve Eşeysiz Üreme Biyoloji Ders Notları Yeni hücreler ancak mevcutlarının bölünerek oğul hücreler üretilmesiyle oluşur. Mitoz hücre bölünmesi çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve yenilenmeyi

Detaylı

B unl a r ı B i l i yor mus unuz? MİTOZ. Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı,

B unl a r ı B i l i yor mus unuz? MİTOZ. Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2

ADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2 ADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2 4) Partenogenez Döllenmemiş yumurtadan mitoz bölünmeler ile canlı gelişimine PARTENOGENEZ denir. Arı, karınca, su piresi ve bazı kertenkele gibi canlılarda görülür.

Detaylı

Mayoz Bölünmenin Oluşumu

Mayoz Bölünmenin Oluşumu MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? 03 Ocak 2012, 23:39 Osman BEDEL MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulması mayoz bölünme ile sağlanır. Mayoz özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme ile

Detaylı

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1 HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1 Hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığına hücre döngüsü denir. Hücreler belli

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ

10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ 10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ Eşeysiz Üreme ile ilgili, I. Canlının yararlı özelliklerinin korunmasını sağlar. II. Canlının değişen ortam koşullarına uyumunu artırır. III.

Detaylı

Şekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi.

Şekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi. KONU 9. HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilebilir. Mitoz bölünme sonunda bölünen hücrelerden

Detaylı

İSTİKLÂL MARŞI. Mehmet Akif Ersoy

İSTİKLÂL MARŞI. Mehmet Akif Ersoy İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban

Detaylı

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖZEL ÇORUM ADA ÖZEL ÖĞRETİM KURSU BİYOLOJİ II BİLİM GRUBU ÇERÇEVE PROGRAMI

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖZEL ÇORUM ADA ÖZEL ÖĞRETİM KURSU BİYOLOJİ II BİLİM GRUBU ÇERÇEVE PROGRAMI T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖZEL ÇORUM ADA ÖZEL ÖĞRETİM KURSU BİYOLOJİ II BİLİM GRUBU ÇERÇEVE PROGRAMI 1 / 8 1. KURUMUN ADI : Özel Çorum Ada Özel Öğretim Kursu 2. KURUMUN ADRESİ : : Yavruturna mah. Kavukçu

Detaylı

CANLILARDA ÜREME. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir

CANLILARDA ÜREME. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir CANLILARDA ÜREME EYLÜL 3.HAFTA MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir Üreme canlıların ortak özelliğidir 3 4 Canlılar hücrelerden meydana gelir

Detaylı

Aşağıda mitoz bölünme safhaları karışık olarak verilmiştir.

Aşağıda mitoz bölünme safhaları karışık olarak verilmiştir. 2015/2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖRNEK 8.SINIFLAR 1.DÖNEM 1.YAZILI Adı Soyadı : No: Sınıf: Resimdeki türlerin bazı hücrelerindeki kromozom sayılarını yazınız. (4x2p) Aşağıda mitoz bölünme

Detaylı

2n n. Kromozom sayısı. Zaman

2n n. Kromozom sayısı. Zaman Mitoz Döllenme Mitoz MAYOZ BÖLÜNME 10. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 10.1.2. ve Eşeyli Üreme 10.1.2.1. u açıklar. a. un evreleri temel düzeyde işlenir. Evreler açıklanırken mikroskop, görsel

Detaylı

Her canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir.

Her canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir. ÜREME ve ÇEŞİTLERİ Her canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir. A. EŞEYSİZ ÜREME Eşey hücrelerinin oluşumu ve döllenme olmadan, bir atadan

Detaylı

MİTOZ ÇALIŞMA KÂĞIDI A. Aşağıdaki resimli bulmacayı çözünüz.

MİTOZ ÇALIŞMA KÂĞIDI A. Aşağıdaki resimli bulmacayı çözünüz. MİTOZ ÇALIŞMA KÂĞIDI A. Aşağıdaki resimli bulmacayı çözünüz. B. Numaralandırılmış evrelerle ilgili aşağıdaki cümlelerde ifadeyi doğru tamamlayan koyu renkli ifadeyi yuvarlak içine alınız. 2. / 5. resimde

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM A MİTOZ (4 SAAT) 1 Kromozom ve Özellikleri 2 Hücre Bölünmesi 3 Mitoz Bölünme (Aynı Hücreler Oluşturan Bölünme) 4 Üreme (Çoğalma) 5

Detaylı

Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır.

Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır. Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır. Hücre mitozla bölünmeden önce DNA eşlemesi olur. Hücre mitozla bölünmeye başlamadan

Detaylı

Dr. Kemal Akkan BATMAN

Dr. Kemal Akkan BATMAN Dr. Kemal Akkan BATMAN (Komisyon Başkanı) Dr. Ayer BURKE Diren CİVA GÜNER Mevhibe B. HOCAOĞLU Salih SARPTEN Ömer ÖZKAN Bu kitap, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim Terbiye Dairesi tarafından ortaokullarda

Detaylı

1- Aşağıda verilen mayoz bölünme geçirmekte olan hücrelerin evrelerini ve her birinin kromozom sayısını yazınız. (6*1,5=9 ) 5- Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitliliği sağlayan olaylar nelerdir? (2*4=8 ) Profaz_I

Detaylı

LYS ANAHTAR SORULAR #6. Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme

LYS ANAHTAR SORULAR #6. Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme LYS ANAHTAR SORULAR #6 Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme 1) 2n = 40 kromozomlu memeli türünde, Dişinin ovaryumlarında yumurta hücresi oluşurken anafaz I evresinde gonozomların

Detaylı

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM Mitoz Bölünme Hücreler neden mitoz bölünme geçirir? 1 Büyüme ve gelişme için 2 Yıpranan doku ve organların onarılması için 3 Eşeysiz üreyen canlılarda üremenin sağlanması için.

Detaylı

AAA AYŞE HASAN TÜRKMEN ORTAOKULU MÜDÜRLÜĞÜ YILLIK FAALİYET PLANI

AAA AYŞE HASAN TÜRKMEN ORTAOKULU MÜDÜRLÜĞÜ YILLIK FAALİYET PLANI 2015-2016 YILLIK FAALİYET PLANI 1 T.C. KEMALPAŞA KAYMAKAMLIĞI Ayşe Hasan Türkmen Ortaokulu Müdürlüğü 2 Çalışmadan, yorulmadan, üretmeden, rahat yaşamak isteyen toplumlar, önce haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÜREME ÜNİTE 1. Mayoz ve Eşeyli Üreme...41 ÜNİTE 2. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik...119. Modern Genetik Uygulamaları...

İÇİNDEKİLER ÜREME ÜNİTE 1. Mayoz ve Eşeyli Üreme...41 ÜNİTE 2. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik...119. Modern Genetik Uygulamaları... İÇİNDEKİLER kardefl kromatitler ÜNİTE 1 ÜREME kinetokor iğ iplikleri Sayfa No Mitoz ve Eşeysiz Üreme....7 sentromer Mayoz ve Eşeyli Üreme....41 İnsanda Üreme Sistemi - Büyüme ve Gelişme....79 ÜNİTE 2 KALITIMIN

Detaylı

10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Biyoloji Dersi Öğretim Programının temelleri üreme, kalıtım ve yaşadığımız çevre konularıyla ilgili somut ve öğrencileri motive edici örnekler üzerine kurulmuştur.

Detaylı

MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ

MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ Kalıtıma giriş Ebeveynler yavrularına gen adı verilen kodlanmış bilgileri verirler. Genler DNA parçalarıdır. Çoğu gen, hücreyi özgün enzimler ve diğer proteinleri sentezlemesi

Detaylı

ayxmaz/biyoloji 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki ana DNAdan yeni DNA molekülleri hangi sonulca üretilir A B C D

ayxmaz/biyoloji 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki ana DNAdan yeni DNA molekülleri hangi sonulca üretilir A B C D 1. DNA replikasyonu.. için gereklidir A) sadece mitoz B) sadece mayoz C) mitoz ve mayoz D) sadece gamet oluşumu E) sadece protein sentezi 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3

10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3 10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3 Mayoz Bölünmenin Genel Özellikleri Üreme ana hücrelerinde görülür. Üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. Sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülür. 4 yeni hücre

Detaylı

Bunları Biliyor musunuz? MİTOZ

Bunları Biliyor musunuz? MİTOZ MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa

Detaylı

ŞEMİKLER ANADOLU LİSESİ ANADOLU LİSESİ ÖĞRETİM YILI 10. SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANIDIR

ŞEMİKLER ANADOLU LİSESİ ANADOLU LİSESİ ÖĞRETİM YILI 10. SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANIDIR ÜNİTE I: ÜREME ( 39 DERS ) DERS ALT ÖĞRENME ALANLARI KAZANIMLAR ETKİNLİKLER ATATÜRKÇÜLÜK ARAÇ 10.1.1.1. Bir hücreli ve çok hücreli canlılarda mitozu kavrar ve önemini tartışır. 1. ÜNİTE: ÜREME ( 39 DERS

Detaylı

10. Sınıf BİYOLOJİ. Soru Kitabı BİYOLOJİ. Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR.

10. Sınıf BİYOLOJİ. Soru Kitabı BİYOLOJİ. Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR. 10. Sınıf BİYOLOJİ Soru Kitabı T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı BİYOLOJİ Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR. Banu KARAAĞAÇ Bilgehan

Detaylı

T.C. İZMİR VALİLİĞİ HATİCE GÜZELCAN ANADOLU LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BİYOLOJİ DERSİ 10. SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK DERS PLANI

T.C. İZMİR VALİLİĞİ HATİCE GÜZELCAN ANADOLU LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BİYOLOJİ DERSİ 10. SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK DERS PLANI 1. ÜNİTE: ÜREME (39 SAAT) KAZANIM SAYISI:8 1. ÜNİTE: ÜREME (39 SAAT) KAZANIM SAYISI:8 EYLÜL EKİM 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme 10.1.1.1. Bir hücreli ve çok hücreli canlılarda

Detaylı

MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI

MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI 2014 2015 MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI Ödevin Veriliş Tarihi: 12.06.2015 Ödevin Teslim Tarihi: 21.09.2015 1. Bir canlının mitoza hazırlanan hücresinde

Detaylı

MAHMUT ASLAN - FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ

MAHMUT ASLAN - FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ 1. Mayoz bölünme aşağıda verilenlerden hangisinde gerçekleşebilir? A) B) Yumurta Polen ana C) D) Mide Deri 4. Üreme ana hücrelerinde, biri anneden, biri babadan gelen iki takım (2n) kromozom bulunur. Aşağıda

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1.Hücresel yapıdan oluşur 2.Beslenir 3.Solunum yapar 4.Boşaltım yapar 5.Canlılar hareket eder 6.Çevresel uyarılara tepki gösterir 7.Büyür ve gelişir (Organizasyon) 8.Üreme

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

Kromozom nedir? kromozom mikronla

Kromozom nedir? kromozom mikronla KROMOZOM 2 Kromozom nedir? Çekirdeğin içinde ipliksi halde bulunan parçalara kromozom adı verilir. Çift olarak bulunup 2n ile gösterilirler. Kromozomlar, elektron mikroskobunda İ, V, J harfleri gibi biçimlerde

Detaylı

Yumurta ve sperm hücreleri örnek olarak verilebilir.

Yumurta ve sperm hücreleri örnek olarak verilebilir. MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME I. Kromozomlar Kromozomlar, hücre bölünmesi sırasında kromatin ipliğin kısalıp kalınlaşması sonucu meydana gelen yapılardır. DNA ve DNA yı kaplayan protein moleküllerinden oluşmuştur.

Detaylı

KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji

KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji MİTOZ -. Ünite 6. Deniz yıldızının kopan parçasının yenilenmesi (onarım), ağaç gövdesinin büyümesi (büyüme) ve zigotun embriyoya dönüşmesi mitoz bölünme ile gerçekleşirken insanlarda yumurta hücresinin

Detaylı

3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir?

3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir? 1) 3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir? A) Genetik yapısı aynı hücreler oluşur. B) Tür içi çeşitliliğin ortaya çıkmasını sağlar. C) Eşeyli üreme için

Detaylı

DNA ve Genetik Kod Akıllı Ödev - 1

DNA ve Genetik Kod Akıllı Ödev - 1 DN ve enetik Kod kıllı Ödev - 1 dı Soyadı:... Sınıfı:... No:... Soru 1 şağıdaki sorulara uygun cevapları seçip, numaralarını cümlenin başındaki boş kutucuklara yazınız. 1 en 2 Kromozom 3 Nükleotid 4 imin

Detaylı

Bu kromozomlar üzerinde taşınan genlerin sorumlu olduğu karakterler, dişilerde ve erkeklerde her zaman eşit olasılıklarla

Bu kromozomlar üzerinde taşınan genlerin sorumlu olduğu karakterler, dişilerde ve erkeklerde her zaman eşit olasılıklarla MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME I. Kromozomlar Kromozomlar, hücre bölünmesi sırasında kromatin ipliğin kısalıp kalınlaşması sonucu meydana gelen yapılardır. DNA ve DNA yı kaplayan protein moleküllerinden oluşmuştur.

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5 Miktar 1) I.Hemoglobinin yapısındaki karbon atomu sayısını tespit etmek II. Solunumda kullanılacak gazların hangi molekülle taşınacağını tespit etmek III. Kanın ph ını tespit

Detaylı

Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker

Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker Embriyonal yaşamın başlangıcından itibaren hücre bölünmesi başlar ve gelişmeyle ilgili her aşama hücre bölünmesiyle

Detaylı

Bu kitapta neler var?

Bu kitapta neler var? Bu kitapta neler var? Akıllı ve Eğlenceli >> Pekiştirici Etkinlikler Tam Ölçen ve Bilgilerinizi Derinlemesine Sorgulayan >> Ünite Testleri Artıbir >> Sınav Özel Soruları Kazanım Odaklı >> Konu Testleri

Detaylı

S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur.

S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur. HÜCRE DÖNGÜSÜ İnterfaz: Bölünmeyen bir hücre interfaz durumundadır. Bu safhada replikasyon ve bölünme için hazırlık yapılır. Çekirdek belirgindir, bir yada daha fazla çekirdekçik ayırt edilebilir. Kromozomlar

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6 1) Canlılar soylarının devam ettirebilmek için üreyerek yeni bireyler meydana getirir. Bu üreme olaylarıyla ilgili olarak; I. Bakterinin ikiye bölünerek kendine benzer yeni

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13 1) Canlılarda özelliklerin genlerle kontrol edildiği ve her genin en az bir özellikten sorumlu olduğu bilindiğine göre, I. Diploid canlılarda her özellik için iki gen bulunması

Detaylı

**Bazı bir hücrelilerde (Plazmodyum malarya),mantarlarda çiçeksiz bitkilerde (karayosunu,eğrelti otu), su yosunlarında görülen üreme şeklidir.

**Bazı bir hücrelilerde (Plazmodyum malarya),mantarlarda çiçeksiz bitkilerde (karayosunu,eğrelti otu), su yosunlarında görülen üreme şeklidir. 4-)Sporla Üreme **Sporla üreme, olumsuz koşullara dayanıklı, sağlam bir örtü ile kaplı olan ve spor olarak adlandırılan özelleşmiş hücrelerle olur. Sporlar uygun koşullarda gelişerek yeni canlıyı oluşturur.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 44. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-4 BAKTERİLER ALEMİ-2

ADIM ADIM YGS-LYS 44. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-4 BAKTERİLER ALEMİ-2 ADIM ADIM YGS-LYS 44. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-4 BAKTERİLER ALEMİ-2 BAKTERİLERDE EŞEYSİZ ÜREME İKİYE BÖLÜNME Bakteri bölüneceği zaman DNA dan bir kopya çıkartılır. Böylece bakteri içinde iki tane

Detaylı

Kiraz Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü YILLIK FAALİYET PLANI

Kiraz Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü YILLIK FAALİYET PLANI 2015-2016 YILLIK FAALİYET PLANI 1 T.C. KİRAZ KAYMAKAMLIĞI Kiraz Öğretmenevi ve ASO Müdürlüğü 2 Çalışmadan, yorulmadan, üretmeden, rahat yaşamak isteyen toplumlar, önce haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini

Detaylı

ÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir.

ÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir. ÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir. Hücre büyürken, hücre zan genişler, hacmi artar. Ancak hücrenin

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji. Şekil 2.

Ayxmaz/biyoloji. Şekil 2. Şekil 1. 1) Yukarıdaki üreme süreci aşağıdakilerden hangisine örnek gösterilir: a) hermafroditlik b) oogami c) sporlanma d) patenogenez e) izogami 2) Aşağıdakilerden hangisi eşeysiz üreme özelliği değildir?

Detaylı

TEOG1 DENEME SINAVI 1 ( DNA, Mitoz, Mayoz Kapsamlı)

TEOG1 DENEME SINAVI 1 ( DNA, Mitoz, Mayoz Kapsamlı) TEOG1 DENEME SINAVI 1 ( DNA, Mitoz, Mayoz Kapsamlı) 4. 1.Şekilde hayvan hücresinin mitoz bölünmede bir evresi gösterilmiştir. Bu evreden sonra aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A) Kalıtım maddesinin

Detaylı

ADI SOYADI SINIFI - NO TENZİLE ERDOĞAN ANADOLU LİSESİ 2014 2015 ÖĞRETİM YILI 10. SINIFLAR SEÇMELİ BİYOLOJİ DERSİ I. DÖNEM II. YAZILI SINAVI PUAN GRUP B RAKAMLA YAZIYLA 1- Aşağıda verilen mayoz bölünme

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 1) Aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösterilmiştir. a 2) Enzimlerin çalışma hızına etki eden faktörlerle ilgili; RH RH ADP + Pi ATP I II b Buna göre a ve b yönlerindeki değişimlerle

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014-2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM REHBERİ Web Adresi : http://tip.erciyes.edu.tr/ - http://tip.erciyes.edu.tr/egitim_rehberi.asp E-mail : tipdekanlik@erciyes.edu.tr Adres

Detaylı

Yayınlarımız eğitim öğretim yılında uygulanacak yeni müfredata uyumludur. Kitaplarımız KONU ÖZETLİ SORU BANKASIDIR.

Yayınlarımız eğitim öğretim yılında uygulanacak yeni müfredata uyumludur. Kitaplarımız KONU ÖZETLİ SORU BANKASIDIR. ÖN SÖZ Sevgili gençler, 21. yüzyıl hiç şüphesiz sosyalleşmiş ve seçtiği alanda kendini yetiştirmiş donanımlı kişilere ufuklar açacaktır. Bu ufukların yolu kaliteli üniversitelerden, fakültelerden geçmektedir.

Detaylı

BAĞYURDU KAZIM DİRİK ORTAOKULU Müdürlüğü YILLIK FAALİYET PLANI

BAĞYURDU KAZIM DİRİK ORTAOKULU Müdürlüğü YILLIK FAALİYET PLANI 2015-2016 YILLIK FAALİYET PLANI 1 T.C. KEMALPAŞA KAYMAKAMLIĞI B.Kazım Dirik Ortaokulu Müdürlüğü 2 Çalışmadan, yorulmadan, üretmeden, rahat yaşamak isteyen toplumlar, önce haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü

10. SINIF KONU ANLATIMI. 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü 10. SINIF KONU ANLATIMI 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü DÖLLENME Dişi üreme sistemine giren sperm hücreleri yumurta hücresinin salgıladığı FERTİLİZİN sayesinde yumurta hücresini

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 2015-2016 8.SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1 2015-2016 8.SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1 FEN VE TEKNOLOJİ Adı ve Soyadı :... Sınıfı :... Öğrenci Numarası :... SORU SAYISI : 20

Detaylı

Bir çiftin dört çocuğunun kan grubu yukarıdaki gibidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi anne ve babanın kan gruplarından olamaz?

Bir çiftin dört çocuğunun kan grubu yukarıdaki gibidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi anne ve babanın kan gruplarından olamaz? 4) İnsanlarda kahverengi gözlülük yeşil gözlülüğe baskındır.aşağıda verilen göz genotiplerinden hangisine sahip olan aileden, yeşil gözlü çocuk olma ihtimali yoktur? 1) Himalaya tavşanı, tüyü kazınıp buz

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÜREME ÜNİTE 1. Mayoz ve Eşeyli Üreme...41 ÜNİTE 2. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Modern Genetik Uygulamaları...

İÇİNDEKİLER ÜREME ÜNİTE 1. Mayoz ve Eşeyli Üreme...41 ÜNİTE 2. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Modern Genetik Uygulamaları... İÇİNDEKİLER kardefl kromatitler ÜNİTE 1 ÜREME kinetokor iğ iplikleri Sayfa No Mitoz ve Eşeysiz Üreme....7 sentromer Mayoz ve Eşeyli Üreme....41 İnsanda Üreme Sistemi - Büyüme ve Gelişme....79 ÜNİTE 2 KALITIMIN

Detaylı

Bitkilerde Eşeyli Üreme

Bitkilerde Eşeyli Üreme Bitkilerde Eşeyli Üreme İki farklı cinsiyete ait üreme hücrelerinin birleşmesiyle yeni canlılar oluşmasına eşeyli üreme denir. Oluşan yeni canlı, ana canlılardan farklı kalıtsal özelliklere sahiptir. Bitkiler

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7 1) 48 saat karanlıkta bekletilen bir saksı bitkisinden bu sürenin sonunda bir yaprak kopartılmış (1. yaprak) ve bitki aydınlık ortamda 12 saat bekletilmiştir. Bu sürenin sonunda

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ TEOG DENEME SINAVI SORULARI 4.

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ TEOG DENEME SINAVI SORULARI 4. 1. FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ TEOG DENEME SINAVI SORULARI 4. Çiftçi çok hızlı büyüyen ve bol ürün aldığı bir bitki türünü yukarıdaki gibi yetiştiriyor. Buna göre çiftçinin bunu yapmasındaki amacı aşağıdakilerden

Detaylı

ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ

ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE

Detaylı

KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA

KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA BİYOTEKNOLOJİ Canlılara temel bilimlerin ve mühendislik ilkelerinin uygulanmasıdır. Gen mühendisliği, genetik madde lan DNA üzerinde yapılan

Detaylı

Rafet ÖZTÜRK. Üniteye Hazırlık

Rafet ÖZTÜRK. Üniteye Hazırlık Rafet ÖZTÜRK Bu kitap Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı nın 18/12/2009 tarih ve 261 sayılı Kurul Kararı ile 2010-2011 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süre ile Ders Kitabı olarak kabul edilmiştir.

Detaylı

MateMito AKILLI MATEMATİK ATÖLYEM

MateMito AKILLI MATEMATİK ATÖLYEM ATÖLYE BİLGİSİ! MateMito AKILLI MATEMATİK ATÖLYEM Artık matematikten korkmuyorum. Artık matematiği çok seviyorum. Artık matematik dersinde daha pratiğim. Artık matematik dersinde ustalaşıyorum. 7 Artık

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından

Detaylı

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. I. Adaptasyon II. Mutasyon III. Kalıtsal varyasyon Bir populasyondaki bireyler, yukarıdakilerden hangilerini "doğal seçilim ile kazanır? D) I veii E)

Detaylı

AMAÇ: Ökaryotik hücrelerin bölünme mekanizmasını ve kromozom morfolojilerini öğrenmek.

AMAÇ: Ökaryotik hücrelerin bölünme mekanizmasını ve kromozom morfolojilerini öğrenmek. 19.11.2014/Çarşamba Lab 6 KONU: Hücre Bölünmesi ve Kromozom Morfolojisi AMAÇ: Ökaryotik hücrelerin bölünme mekanizmasını ve kromozom morfolojilerini öğrenmek. KAZANIMLAR: Ökaryotik hücrelerin nasıl çoğaldıkları

Detaylı

Mustafa Kemal ATATÜRK

Mustafa Kemal ATATÜRK Çalışmadan, yorulmadan, üretmeden, rahat yaşamak isteyen toplumlar, önce haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini ve daha sonrada istiklal ve istikballerini kaybederler. Mustafa Kemal ATATÜRK İSTİKLÂL MARŞI

Detaylı

Biyoloji. Hücre Bölünmeleri 1. FASİKÜL 10

Biyoloji. Hücre Bölünmeleri 1. FASİKÜL 10 Biyoloji 1. FASİKÜL 10 Hücre Bölünmeleri 561 soru Kavram Yanılgıları Müfredat Dışı Konu Uyarıları Bilgi Teknolojileri Uyarlamaları PISA Tarzı Sorular ÖSYM Çıkmış Sınav Soruları Yazılı Soruları Video Çözümler

Detaylı

Hücre bölünmesinin asal görevleri

Hücre bölünmesinin asal görevleri HÜCRE DÖNGÜSÜ Hücre bölünmesinin asal görevleri Hücre döngüsünü ya da hücre bölünmesini incelemeden önce, hücre çoğalmasının organizmaların yaşamında ne gibi roller oynadığını gözden geçirmek gerekmektedir.

Detaylı

10.Sınıf Biyoloji. Genetik. cevap anahtarı

10.Sınıf Biyoloji. Genetik. cevap anahtarı 10.Sınıf Biyoloji 4 Genetik cevap anahtarı 4 1 KALITIM Canlı bireylere ait olan özelliklerin, yavru bireylere aktarılmasını inceleyen bilim dalına kalıtım denir. Aristo m.ö. 350 yılında kalıtımın kan yoluyla

Detaylı

Biyoloji. Hücre Bölünmeleri FEN LİSESİ 1. FASİKÜL SINIF

Biyoloji. Hücre Bölünmeleri FEN LİSESİ 1. FASİKÜL SINIF FEN LİSESİ Biyoloji 10 SINIF 1. FASİKÜL Hücre Bölünmeleri 652 soru Kavram Yanılgıları Müfredat Dışı Konu Uyarıları Bilgi Teknolojileri Uyarlamaları Pisa Tarzı Sorular ÖSYM Çıkmış Sınav Soruları Yazılı

Detaylı

TEOG1 DENEME SINAVI 2 ( DNA, Mitoz,Mayoz Kapsamlı)

TEOG1 DENEME SINAVI 2 ( DNA, Mitoz,Mayoz Kapsamlı) 1. TEOG1 DENEME SINAVI 2 ( DNA, Mitoz,Mayoz Kapsamlı) Yukarıdaki şekil için aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Hücre 2 kere mitoz bölünme geçirmiştir. B) Oluşan yavru hücreler ana hücrenin

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017-2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM REHBERİ Web Adresi : http://tip.erciyes.edu.tr/ - http://tip.erciyes.edu.tr/egitim_rehberi.asp E-mail : tipdekanlik@erciyes.edu.tr Adres

Detaylı

DNA ve Özellikleri. Şeker;

DNA ve Özellikleri. Şeker; DNA ve Özellikleri Hücrelerdeki hayatsal olayların yönetimini çekirdek sağlar. Çekirdek içinde, hücrenin beslenme, solunum, üreme gibi canlılık faaliyetlerin yönetilmesini sağlayan genetik madde bulunur.

Detaylı

KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Fosfat - Şeker - Organik Baz

KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Fosfat - Şeker - Organik Baz Nükleotid - en - Dna - Kromozom Fen ve eknoloji Fosfat - Şeker - Organik Baz 6. Kromozomlar DN molekülü ve protein kılıftan oluşmuşlardır. DN molekülünün yapısında da genler bulunur. enler ise nükleotitlerden

Detaylı

DNA NIN ÖZELLİKLERİ DNA HÜCRE. DNA da 4 çeşit nükleotid vardır. Bunlar Adenin (A), Timin (T) Guanin (G) ve Sitozin (S veya C)

DNA NIN ÖZELLİKLERİ DNA HÜCRE. DNA da 4 çeşit nükleotid vardır. Bunlar Adenin (A), Timin (T) Guanin (G) ve Sitozin (S veya C) 8. Sınıf Fen 8. Sınıf Bilimleri Fen Bilimleri İNSANDA İNSANDA ÜREME, ÜREME, BÜYÜME BÜYÜME VE VE GELİŞME GELİSME Ahmet KARAYEL KARAYEL Süleyman Süleyman ALTINTAS ALTINTAŞ HÜCRE DNA DNA NIN ÖZELLİKLERİ NEDİR:

Detaylı

Mendel Genetiği, Kalıtım, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji

Mendel Genetiği, Kalıtım, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Mendel Genetiği, Kalıtım, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji MENDEL GENETİĞİ Ebeveyn (ana-baba) ile oğul bireyler arasındaki benzerlik ve farklılıkların nasıl veya hangi oranlarda ortaya çıkabileceğini

Detaylı

Bu kitapta neler var?

Bu kitapta neler var? Bu kitapta neler var? Her bölümün başında kısa, pratik bilgilerle konuyu kavramanızı hedefleyen >> Hadi Öğrenelim Yol gösteren, öğretici >> Çözümlü Sorular Eğlenerek çözeceğiniz pekiştirici etkinlikler

Detaylı

İSTİKLÂL MARŞI. Mehmet Akif ERSOY

İSTİKLÂL MARŞI. Mehmet Akif ERSOY İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 1 BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 1 BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 1 BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ DOĞRU YANLIŞ SORULARI Bilimsel problemlerde hipotezler her zaman bir sonuca ulaşır. Bir problemle ilgili gözlem

Detaylı

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN 1. Doğal sınıflandırmada aşağıdakilerden hangisi göz önünde bulundurulmamıştır? A) Genetik (soy) benzerliği B) Anatomik benzerlik C) Dünyadaki dağılımları D) Akrabalık derecesi E) Embriyonik benzerlik

Detaylı

2007 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2007 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2007 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. Aşağıdaki tabloda bazı canlı türlerinin kromozom sayıları verilmiştir. Bu tablodaki bilgilere göre, I. İki canlı türünün kromozom sayılarına bakılarak

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #9

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #9 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #9 1) Hücre teknolojisi yöntemlerinin gelişmesi, kök hücrelerden faydalanmaya başlanmasına, ayrıca hücre ve doku kültürü ile ilgili çalışmalarda önemli gelişmeler kaydedilmesine

Detaylı

Refet Bele Anaokulu Müdürlüğü YILLIK FAALİYET PLANI

Refet Bele Anaokulu Müdürlüğü YILLIK FAALİYET PLANI 2017-2018 YILLIK FAALİYET PLANI 1 T.C. KARABAĞLAR KAYMAKAMLIĞI Refet Bele Anaokulu Müdürlüğü 2 Çalışmadan, yorulmadan, üretmeden, rahat yaşamak isteyen toplumlar, önce haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini

Detaylı