AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ AKREDİTE DOĞALTAŞ ANALİZ VE

Transkript

1 AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ İ İ İ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKREDİTE DOĞALTAŞ ANALİZ VE AR-GE LABORATUVARI Prof. Dr. Eyüp SABAH Maden Mühendisliği Bölümü (Öğr.Grv. Liyaddin YEŞİLKAYA) İ 1

2 Afyonkarahisar ili, çok çeşitli mermer ocakları, son yıllarda gelişen ve sayısı hızla artan mermer fabrikaları (400 ün üzerinde) ve devamlı çalışan ş 30 u aşkınş ocak sayısıyla y Ülkemiz mermer ve doğaltaşğ ş sektörünün başkenti durumuna gelmiş bulunmaktadır. Özellikle son dönemde büyük firmaların yapmış oldukları yatırımlar, uygulamaya başlanan modern ocak üretim yöntemleri ve son teknikler sayesinde işlenmiş mermer üretiminde büyük artış kaydedilmiş ve Afyonkarahisar ili mermer ihracatı, ülke genelinde yakalanan trendi aşmıştır yılları arası Türkiye geneli mermer ihracatı 17 kat artmış olup, Afyonkarahisar için bu rakam 19,5 dur. 2

3 Sktöü Sektörün çok kısa sürede ulaştığı ğ üretim ve buna bağlı ihracat artışı, eşzamanlı olarak yatırım, istihdam ve kalitenin de artmasını sağlamış, bununla beraber son derece ciddi sorunlarla da karşılaşılmaya başlanmıştır. Bu laboratuvarda geliştirilen yeni teknolojiler ve bunların kullanımı, sektöre önemli katkılar sağlayacakğ ve yine bu laboratuvarda araştırmaş yapacak ön lisans, lisans, lisansüstü öğrencileri ile yurtiçi ve/veya yurtdışından gelecek bilim insanlarına yeni fırsatlar sunulabilecektir. Bu yolla yapılacak araştırma ve uygulama faaliyetleri l i ulusal l ve/veya bölgesel ekonomiye, rekabet gücünün ve yenilikçiliğin artırılmasına ve bilimsel birikime çok büyük fayda sağlayacaktır. 3

4 Ülkemizde, CE işareti markalaması için ihtiyaç duyulan analizlerin yaptırılabileceği tam donanımlı ve akredite olmuş bir doğaltaşğ lb laboratuvarı yoktur. Bu ihtiyaçi giderilmediği taktirde, önümüzdeki dönemde bu tür analizler yurtdışındaki gelişmiş laboratuvarlarda yüksek ücretler ödenmek suretiyle yaptırılacak, bu da; kaynak ve zaman israfına neden olacaktır. Yine bu donanımlı lb laboratuvarda bl bulunan enstrümantal tü tl analiz cihazları sayesinde, Afyonkarahisar ili ve çevre illerde (Ankara, Konya, Eskişehir, Kütahya, Uşak, Denizli, Burdur, Isparta) sektörden gelebilecek her türlü analiz ihtiyacı rahatlıkla karşılanabilecek ve doğaltaş ürünlerinin kalitelerinin AB normlarıyla uyumlu ve eşdeğer hale getirilmesi çalışmalarında CE işareti markalaması için gerekli olan analizler bu laboratuvarda yapılabilecektir. Bu düşüncelerden hareketle; Afyon Kocatepe Üniversitesi Maden Mühendisliğiğ Bölümünce bir proje başlatılmış, ş ş Ege İhracaatcılar Birliğiğ ve dolayısıyla Ege Maden İhracaatçıları Birliğinin finansal desteğiyle Maden Mühendisliği bünyesinde akredite Doğaltaş Analizleri Laboratuvarı kurulması konusunda mutabakata varılmıştır. Bu alt yapı projesi hayata geçirildiğinde, özellikle ürünlerine CE işareti kazandırılması konusunda, sektörden ciddi anlamda talep geleceği tahmin edilmektedir. 4

5 Arama ve Ocak İşletmeciliğine İlişkin Planlanan Çalışmalar ş Yer Radarı (GPRS) uygulamaları Blok kboyutu ve veriminin i i blil belirlenmesindetabaka-çatlak id bk lksistemlerininölçümü i i l Mermer sahalarında ocak açılacak yerin (aynanın) tespiti Mermer ocaklarında verimli rezervin belirlenmesinde yeni yöntemlerin geliştirilmesi ve uygulanması Yüzeyde görülen çatlaklardan hareketle simulasyon yöntemi kullanılarak süreksizlik dağılımının belirlenmesi Karot yöntemi ile elde edilecek örneklerin bulanık mantık modellemesi yöntemi ile mermer rezervindeki çatlak, renk ve verimli bölgenin belirlenmesi Doğaltaş sahalarında renk haritalarınınhazırlanması ve değerlendirilmesi Volkanik ikkökenli doğaltaşğ sahalarındaalterasyon hl lt haritalarının hazırlanması Rock Work Programı ile yeraltı jeolojisinin hazırlanması ve panel diyagramların belirlenmesi İşletilecek sahaların ekonomik değerlendirilebilirliği 5

6 Fabrika İşletmeciliğine İlişkin Planlanan Çalışmalar Çatlaklı blok ve plakalarınsağlamlaştırılması Bazı mermer türlerinde yüzey ykalitesinde yaşanan ş sorunların giderilmesi Doğaltaşlarda eskitme sürelerinin tayini Epoxy ve dolgu problemleri Kesme makinalarının kesim performanslarının belirlenmesi Doğaltaşların minerolojik ve petrografik özelliklerinin belirlenmesi Doğal taşların kullanım yerlerinin tespiti için yapılacak analizlerin belirlenmesi Fabrikalarda kesim amaçlı mermer blok ve molozların ekonomik olarak karşılaştırılması Mermer ve doğaltaşların değişik kullanım alanlarının belirlenmesi (alternatif ürünlerin eldesi) Ambalajlama problemleri 6

7 Mermer Sektöründe İş Sağlığı ğ ğ ve İş Güvenliği ğ Uygulamalarına İlişkin Planlanan Çalışmalar Mermer sektörü üzerine analizler Bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim çalışmaları Mermer işletmelerinde l i işçii sağlığı ğ iş güvenliği uygulama ve danışmanlık hizmetleri Mermer işletmelerinde işçi sağlığı iş güvenliği odaklı süreç geliştirme Mermer ocaklarında işçi sağlığı iş güvenliği odaklı süreç geliştirme Mermer ocaklarında elmas tel kesme makinası ile kesim sonucu oluşan risklerin önlenmesi İşletmelerde gürültü, titreşim vb. gibi unsurların işçi sağlığı açısından belirlenmesi e es ve ölçülmesi öçü 7

8 Atkl Artıklar ve Değerlendirilmesi ğ il içalışmaları l Katı artıklar Molozlar Kapaklar Paladyenler Tozlar Atık sular Artıkların depolanması ve rekültivasyon çalışmaları 8

9 İşletmelerde Verimlilik ve PerformansınArtırılmasına İlişkin Planlanan Çalışmalar Verimlilik ve performansınölçümüvedeğerlendirilmesi Mermer işletmelerindeş performans geliştirme ş (iyileştirme) (y ş Mermer işletmelerinde amaçlara ulaşma (etkililik) analizleri Uygulamanın etkililiğinin araştırılması (uygulama ile verimlilik ve performans artışının belirlenmesi) 9

10 Birliğin bu projeye sağlayacağı destek : ~ YTL Alınacak cihaz ve ekipman sayısı : 44 Alınacak bilgisayar programı sayısı : 3 Proje Ekibi: Prof. Dr. Eyüp SABAH (Maden Mühendisliği ğ Bölüm Başkanı) ş Öğr. Grv. Liyaddin YEŞİLKAYA (İscehisar Mermer ve Doğaltaş Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü ) Yrd. Doç. Dr. Metin ERSOY (Maden Yüksek Mühendisi) Yrd. Doç. Dr. Mustafa Yavuz ÇELİK (Maden Yüksek Mühendisi) Yrd. Doç. Dr. Ali ELEREN (Endüstri Yüksek Mühendisi) Yrd. Doç. Dr. Ahmet YILDIZ (Jeoloji Yüksek Mühendisi) Yrd. Doç. Dr. Arzu ENGİN (Çevre Yüksek Mühendisi) Arş. Grv. Sevgi GÜRCAN (Maden Yüksek Mühendisi) Arş. Grv. Filiz ORUÇ (Maden Yüksek Mühendisi) Arş. Grv. Selçuk ÖZGEN (Maden Mühendisi) Arş. Grv. Mahmut ELGÜN (İşletme) 10

11 Proje konularının seçiminde temel stratejimiz, doğaltaş sektöründen gelecek taleplere öncelik tanımaktır eğitim-öğretim yılında bitirme projesi alan 40 öğrencimizden 21 i doğal taşlarla ilgili araştırma konularını tercih etmiştir. Öğrencilerimizin aldığı bitirme projesi konularını; Doğaltaş ocak işletmesi, Doğaltaşğ ş fabrika işletmesiş ve Nihai ürün olarak 3 ana grupta toplamak mümkündür. 11

12 Doğaltaş Ocak İşletmesi Doğaltaş Fabrika İşletmesi Nihai Ürün Mermer Ocağığ İşletmelerinde lt l id Mermer Çtlk Çatlak Mermer Fbik Fabrika Tesis Projelendirilmesi il i ve Mermer ve Doğaltaşlarınğ l Markalanarak k Sistemlerinin Önceden Belirlenmesi Üzerine Maliyetinin hesaplanması KullanımAlanlarının Belirlenmesi Sayısal Yöntemlerin Uygulanması Mermer İşletme Tesislerinde Risk Mermer Artıklarının Kent Mobilyası Mermer Ocaklarında Elmas Tel Kesme Alanlarının Araştırılması (HACIP) Olarak Kullanımı ve Afyonkarahisar da Makinesi İle Zincirli Kollu Kesici Makinelerin Uygulanabilirliğinin Araştırılması Teknik ve Ekonomik Olarak Karşılaştırılması m 2 Fayans ve m 2 Levha İşleme Kapasiteli Mermer Fabrikasının Mermer Fayansların Dayanımlarının Mermer Ocak Tesis Projelendirilmesi ve Projelendirilmesi Atık Plastik Malzeme Kullanılarak Maliyetinin Hesaplanması Artırılması Mermer Ocaklarında Risk Alanlarının Araştırılması (HACIP) Mermer Ocaklarında, Kollu Kesme ve Elmas Telle Kesme Makinelerinin Fayda Maliyet Analizinin Yapılması Ankara-Gölbaşı Andezitlerinin Üretim Yöntemlerinin ve Fiziko-Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi Uşak Yöresi Mermer Yatakları, Jeolojisi, Özellikleri ve Uşak Yeşil Mermerinin Renk Dağılımın İncelenmesi Mermerlerin Eskitilmesinde Kullanılan Yöntemlerin Performans Analizi Mermer ve Doğaltaşlarda Donma- Çözülmelerin Mekanik Özelliklere Etkisinin Araştırılması Doğaltaşlarda Kesilebilirlik Karakteristiğinin İstatistiksel Analizi Doğlataşlarda Birim Zamanda Kesim Mli Maliyetinin tii Analizi i Doğaltaşların Aşındırıcılık İndekslerinin Analizi Volkanik Tüf ve Traverten Artık Katkısı İle Suni Mermer Üretimi Bilgisayar Yazılımlarının Madencilik Uygulamalarında Kullanılması ve Rockworks Örneği Mermerlerin Eskitilmesinde Kullanılan Yöntemlerin Performans Analizi 12

13 Afyon Kocatepe Üniversitesinde it i Yapılan Doğaltaş ğ Analizleri Doğal Taşlar- Petrografik İncelemel Doğal Taşlar-Yoğunluk, Görünür Yoğunluk, Toplam ve Açık Gözeneklilik Tayini Doğal Taşlar-Kılcal Etkiye Bağlı Su Emme KatsayısınınTayini Doğal Taşlar- Atmosfer basıncında Su Emme KatsayısınınTayini Doğal Taşlar - Sabit Moment Altında Eğilme Dayanımının Tayini (4 nokta) Doğal Taşlar-Yoğun Yük Altında Bükülme Dayanımı Tayini (3 Nokta) Doğal Taşlar - İsimlendirme Kriterleri Doğal Taşlar - İşlenmemiş plâkalar-özellikler Doğal Taşlar - Ham bloklar - Özellikler Doğal Taşlar-Basınç Dayanımı tayini 13

14 Kurulacak Akredite Laboratuvarda Yapılması Planlanan Doğaltaş Analizleri Kılcal Etkiye Bağlı Su Emme KatsayısınınTayini Basınç Dayanımı Tayini Yoğunluk, ğ Görünür Yoğunluk, ğ Toplam ve Açık Gözeneklilik Tayini Tuz Kristallenmesine Direncin Tayini Dona Dayanım Tayini (240 döngü) Dona Dayanım Tayini Sonrası SabitYükAltında Eğilme Dayanımı Tayini (48 döngü) Dona Dayanım Tayini Sonrası Basınç Dayanımı Tayini (48 döngü) Sabit Moment Altında Eğilme Dayanımının Tayini (4 nokta) Yoğun Yük Altında Bükülme Dayanımı Tayini (3 Nokta) Petrografik İnceleme Saplama Deliğinde Kırılma Yükünün Tayini Atmosfer basıncında Su Emme Kt Katsayısının Tayini i Nemli Ortamda SO 2 Yıpratmasına Karşı Direncin Tayini Termal Şok Etkisiyle Yıpranmaya Direncin Tayini Aşınma Direnci Tayini Knoop Sertlik Tayini (20 ile 40 iz) Pandül Deney Donanımıyla Kayma Direncinin Tayini (Islak koşullarda) Pandül Deney Donanımıyla Kayma Direncinin Tayini (Kuru koşullarda) Nokta Yük DayanımTayini 14

15 AB Uyum Süreci AB uyum sürecinde doğaltaşlar, tasarlandığı kullanım yerine göre çeşitli gruplara ayrılmıştır. Bunlar; Dış zemin döşemeleri için tabiî kaplama taşları (Akredite deney sayısı: 10) Kaplamada kullanılan plâkalar (Akredite deney sayısı:11) İşlenmemiş plâkalar (Akredite deney sayısı:4) Ham bloklar (Akredite deney sayısı: 4) Döşeme ve Merdiven Kaplama Plakları (Akredite deney sayısı: 13) Modüler Karolar (Akredite deney sayısı: 13) 15

16 Maden Mühendisliği Bölümü Laboratuvarında Bulunan Cihazlar CEVHER HAZIRLAMA VE ZENGİNLEŞTİRME CİHAZLARI KONİK KIRICI TİTREŞİMLİ DEĞİRMEN HALKALI DEĞİRMEN BİLYALI DEĞİRMEN HİDROSİKLON FALCON KONSANTRATÖRÜ MULTİ GRAVİTE SEPARATÖR (MGS) FLOTASYON MAKİNASI ELEK SARSMA CİHAZI YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MANYETİK AYIRICI DÜŞÜK ALAN ŞİDDETLİ KURU MANYETİK AYIRICI ATIK SU ARITMA SİSTEMİ 16

17 Maden Mühendisliği Bölümü Laboratuvarında Bulunan Cihazlar UV SPEKTROFOTOMETRE ANALİTİK CİHAZLAR TANE (PARTİKÜL) BOYUT ANALİZ CİHAZI ZETA POTANSİYELİ ANALİZ CİHAZI KÜL FIRINI NEM TAYİN İ CİHAZIİ PH METRE TÜRBİDİMETRE OTOMATİK NUMUNE BÖLÜCÜ XRF CİHAZI DİJİTAL BÜRET MULTİFONKSİYONEL KALEM TİPİ İLETKENL İK CİHAZI 17

18 Maden Mühendisliği Bölümü Laboratuvarında Bulunan Cihazlar ETÜV KURUTMA DOLABI ULTRASONİK TEMİZLEYİCİ VAKUM POMPASI MEKANİK KARIŞTIRICI MANYETİK KARIŞTIRICI TERAZİ HASSAS TERAZİ ÇALKALAYICI ÇALKALAYICILI SU BANYOSU SANTRİFÜJ CİHAZI KOMPRESÖR DİJİTAL TERMOMETRE KONDÜSYONLAMA TANKI DERİN DONDURUCU SAF SU CİHAZI VE ÖN ARITMA SİSTEMİ REZİSTANSLI BALON ISITICI ŞİŞE ÜSTÜ DİSPENSER DİĞER CİHAZLARAR 18

19 Maden Mühendisliği Bölümü Laboratuvarında Bulunan Cihazlar DOĞALTAŞ ANALİZ CİHAZLARI 1 TEK EKSENLİ BASINÇ DAYANIM CİHAZI (TUĞLA ve ÇİMENTO İçin) TEK EKSENLİ BASINÇ DAYANIM CİHAZI (DOĞALTAŞ İçin) BASINÇ PRESİ (200 Tonluk TEK EKSEN VE ÜÇ EKSENLİ TEST SİSTEMİ ) KAYMAZLIK TEST CİHAZI AŞINDIRMA TEST CİHAZI RENK (BEYAZLIK) TAYİN CİHAZI POLARİZAN MİKROSKOP HASSAS TERAZİİ ANALİTİK TERAZİ NOKTA YÜKLEME CİHAZIİ ULTRASONİK TEST CİHAZI 19

20 Maden Mühendisliği Bölümü Laboratuvarında Bulunan Cihazlar KAROT ALMA MAKİNESİ SCHMIDT ÇEKİCİ ARŞİMET TERAZİSİ KURUTMA DOLABI DOĞALTAŞ ANALİZ CİHAZLARI 2 DONMA ÇÖZÜNME TEST KABİNİ SİLİM HATTI OTOMASYON CİHAZI OTOMATİK YOĞUNLUK ÖLÇÜM CİHAZI VİBRASYONLU YÜZEY İŞLEM MAKİNASI VAKUMLU MİKROMETRİK KESİT İNCELTME MAKİNESİ MİKROSERTLİK TEST CİHAZI PARLAKLIK ÖLÇER CİHAZI PÜRÜZLÜLÜK ÖLÇER CİHAZI PENDULUM SARKACI 20

21 Türk Akreditasyon Kurumundan Alınan Eğitimler TS EN ISO/IEC Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar (22 23 Ekim 2007) TS EN ISO/IEC e ait Dokümantasyon ve Laboratuvar Kalite El Kitabı Hazırlama (5 Aralık 2007) Ölçümlerin İzlenebilirliği ve Ölçüm Belirsizliği (6Aralık 2007) 21

22 TEŞEKKÜR EDERİM 22