İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ İNSAN KAYNAĞI İÇİN MUHASEBE GEREKSİNİMİ İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ... 3

Transkript

1 İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ İNSAN KAYNAĞI İÇİN MUHASEBE GEREKSİNİMİ İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİ KAVRAMI İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN AMAÇLARI İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN SAĞLADIĞI YARARLAR SONUÇ YARARLANILAN YAYINLAR... 11

2 MUHASEBEYE FARKLI BİR BAKIŞ AÇISI: İNSAN KAYNAKLARI MUHASEBESİ- GENEL TANITIM Yrd.Doç.Dr.Sami KARACAN Kocaeli Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi 1 GİRİŞ Bilginin ön plana çıktığı çağımızda, işletmeler insan kaynaklarına diğer faktörlerinden daha fazla önem vermeye başlamışlar ve hatta iş çevreleri arasında işletmelerin verimliliklerini ve etkinliklerini arttırmalarında en önemli şart olan emek faktörünün birinci sırada ele alınması şeklinde bir görüş de gündeme yerleşmiştir. 1 Buna ilave olarak son zamanlarda, işletme yönetimleri müşteri odaklı politikaların yanısıra personel odaklı politikaları da geliştirme yönünde çalışmalarına ağırlık vermeye başlamışlardır. İşletme açısından insan kaynağı terimi en üst yönetim düzeyinden en alt kademedeki vasıfsız personele kadar tüm çalışanları kapsamaktadır. 2 Bu kapsama alanı henüz işletme dışında olan ama gelecekte o işletmede çalışabilme olasılığı olan potansiyel işgücünü de içine alacak şekilde genişletilebilir. Bir işletmede rekabet gücünün arttırılmasında insan kaynağı ile ilgili tüm kararlarda hata olasılığını en aza indirilmesi büyük önem taşır. Farklı kültürel ve sosyal yapılardan gelen birçok insanı işletmenin amaçları doğrultusunda etkin ve verimli bir şekilde çalıştırılması işletmenin geleceğinin garanti altına alınması anlamına gelir. Bunu başarmanın yolu da işletmenin tüm bölümlerinin birbiriyle uyumlu bir şekilde bu konuya aynı önemi vererek çalışmalarından geçmektedir. Bu birlikteliğin ürettiği bilgilerle de işletme, insan kaynaklarını planlayarak kendi verimliliğini ve etkinliğini arttırabilecektir. İşte bu noktada, insan kaynaklarının muhasebe açısından da ele alınması kaçınılmaz bir gerçektir. Hatta işletmedeki diğer departmanlara göre en önemli görev muhasebe departmanına düşmektedir denilebilir. Çünkü, işletmenin sahip olduğu insan gibi 1 Randall S.SCHULER, Personel and Human Resources Management, 2 nd Edition, West Publishing Comp., S-I Paul, Minnesota 1984, s Michael H MESCON-Courtland L.BOVEE-John V.THILL, Business Today, 9 Edition, Pratice Hall Inc., New Jersey, 1999, s.290. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 1/12

3 homojen olmayan bir kaynağı rakamsal olarak ifade edebilmek ve onu finansal tablolarda bilgi kullanıcılarına sunmak oldukça zordur. İşletmelerdeki insan kaynaklarının değerlerinin hesaplanması, bulunan değerlerin finansal tablolarda ilgili kullanıcılara sunulması ve onların alacakları kararlarda bu bilgilerin oynayacağı rol düşünüldüğünde, muhasebenin, işletmenin verimliliği ve etkinliği için çok önemli olan bu kaynağı rakamsal olarak ifadesinde üstlendiği rol asla küçümsenemez. İnsan kaynaklarının muhasebeleştirilmesi konusu arasıra güncelliğini kaybetse de yıllardan beri gündemde olan bir konudur. Yapılan çalışmalar incelendiğinde insan kaynakları muhasebesi konusunda kesin olarak belirlenmiş kriterler ve uygulama modellerinin olmadığı, bu konunun uygulanmasına yönelik farklı yaklaşımların olduğu görülür. İşletmeler arasında gerek ulusal gerekse de uluslar arası farklılıkların olması, insan kaynaklarının muhasebeleştirilmesine yönelik standart normların belirlenmesini oldukça güçleştirmektedir. İşletme, yapısına uygun olan modeli seçerek kendi bünyesinde uygulayabilir. Hangi yaklaşımın seçileceği konusu işletmeye ait bir konudur, ama mutlaka işletmelerin diğer varlıkları kadar önemli olan insan kaynağının da muhasebeleştirilmesi kaçınılmaz bir gerçektir 3. 2 İNSAN KAYNAĞI İÇİN MUHASEBE GEREKSİNİMİ Zaman içinde işletmelerin ağırlıklı olarak insan kaynaklarına dayalı faaliyetlere yönelmeleri bu kaynaklarını muhasebeleştirme gereksinimini gündeme getirmiştir. İnsan kaynaklarının muhasebeleştirilmesine ilişkin olarak ortaya çıkan ihtiyaçlar şu başlıklar altında toplanmıştır; 4 a. İnsan kaynaklarının değerindeki değişmelere, eğilimlere ve durumuna ilişkin doğru bilgilerin, yönetimin her seviyesi için sağlanması ve buna ilişkin yönetim bilgi sisteminin kurulması, b. İnsan sermayesi kavramının ilgili ekonomik literatürde yer alması ve özel problemli alanlarda olan uygulamaları, c. Geleneksel muhasebe mesleği uygulayıcılarının finansal tablolardaki şerefiye ile ilgili hesaplarda ilgili problemlerle meşgul olmaları, 3 Seval Kardeş SELİMOĞLU, İnsan Kaynakları Muhasebesi, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir, s Allen A. COOPER-James E.PARKER, Human Resource Accounting:An Examination, Cost and Management, No:47, January/February, Canada, 1973, s.24. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 2/12

4 d. Ekonomik çerçevesi oluşturulan maddi olmayan varlıkların giderek önem kazanması, Bu dört faktör işletmelerin insan kaynaklarına ilişkin muhasebe ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Geleneksel muhasebe sistemi, işletme yönetimine yeterince yardımcı olmamış ve zaman zaman onun görevlerini yerine getirmesine engel olmuştur. Bu bağlamda da işletme içinde önemli problemler ortaya çıkmıştır. İnsan kaynakları ile ilgili hesapların geleneksel muhasebe sisteminde yer almaması ve insan kaynakları ile ilgili yeterli ve güvenilir bilgilerin üretilememesi işletme içinde karar alma mekanizmasını zayıflatmış ve işletme yönetimleri aldığı kararlarda tutarsızlıklar yaşamışlardır. Bu yaşananlar işletme yönetiminin insan kaynakları veya insan sermayesi kavramlarının önemini anlamalarına ve bu konu ile ilgili yeni bakış açıları geliştirmelerine yol açmıştır. Bu doğrultuda, işletmelerde insan kaynakları yönetimi departmanları oluşturulmuş ve bu departmanlar insan kaynağını bir varlık olarak kabul ederek, insan kaynağının değeri ile örgütün değerini birleştirerek her şeyi göz önüne alma ve amaçlarını bu çerçevede belirleme yoluna gitmişlerdir. Sonuçta insan kaynağı depatmanının belirlediği amaçlara ulaşmada yardımcı olacak en etkili unsur ise, işletme içinde insan kaynağı muhasebesinin oluşturularak uygulamaya geçilmesi gerçeğidir. Çünkü işletmelerdeki personel ihtiyacından başlayarak, personelin bulunması, eğitilmesi ve geliştirilmesi gibi bütün evrelerde insan kaynağı muhasebesi uygulamasının sonucu oluşan bilgilerin kullanılarak bir insan kaynağı planlamasına gidilmesi gerektiği kaçınılmaz olmaktadır 5. 3 İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ İnsanın en önemli kaynak ve sermaye olduğu görüşü ilk kez bir ekonomist olan Adam Smith tarafından ele alınmıştır 6. Muhasebecilerin insan kaynağı kavramı ile ilgilenmeye başlamaları 1960 lı yıllarda olmuştur 7. İnsan kaynağı iki farklı şekilde muhasebeciler tarafından ele alınmıştır. Birincisi, insan kaynakları ile ilgili bilgilerin 5 SELİMOĞLU, a.g.e., s R.Leed BRUMMET, Human Resources Accounting, Handbook of Modern Accounting, Second Edition, Mc.Grow Hill Inc., New York, 1977, s American Accounting Association (AAA), Committee on Human Resources Accounting, Report of the Committee on Human Resource Accounting, The Accounting Review Cilt XLVII Supplementary, 1973, s.169. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 3/12

5 işletmenin yönetim ve yatırım kararlarını nasıl etkilediği, diğeri ise insan kaynağı muhasebesi üzerinde yoğunlaşması şeklinde olmuştur yılında insan kaynağı muhasebesi ile ilgilenen ve çeşitli çalışmalar yapan ilk kişi Rensis Likert dir. Likert insan kaynakları ile ilgili olarak işletmelerde sistem kurulması gerekliliğini önermiştir. Likert e göre, işletme yöneticileri merkeziyetçi ve tüm yetkileri kendilerinde toplayarak etkin bir organizasyon yapısı kurmak ve bu yapı içerisinde kısa zamanda fayda maliyet analizleri yaparak en yüksek kârı yakalamayı amaçlamışlardır. Bu da yöneticileri işletme içi başarısızlıklara sürüklemiştir. Çünkü bu amaçlar doğrultusunda yöneticiler işletmenin sahip olduğu insan kaynaklarını geri plana iterek hiç dikkate almamışlardır. Oysa insan kaynakları dikkate alınarak bir sistem kurulsaydı ve bu sistemde insan kaynakları muhasebesine de yer verilseydi söz konusu başarısızlıklar ortaya çıkmayacaktı. Likert in gündeme getirdiği insan kaynağı muhasebesi ilerleyen zaman içerisinde gelişmeler göstererek daha geniş bir çerçeveye oturtulmuştur. Bununla birlikte, insan kaynağı muhasebesi, işletmedeki geleneksel muhasebeden farklı olarak, net geliri daha doğru ölçerek işletme yönetiminin etkinliğinin daha gerçekçi olarak ölçülmesini sağlamıştır. Çünkü işletmenin net gelirinin daha gerçekçi ölçülmesi sonucunda ortaya çıkan yeni eğilimler ve değişimler yönetimin etkinliği ile doğru orantılıdır. Bu nedenle, işletme yönetimine insan kaynakları ile ilgili bilgileri sağlamak insan kaynağı muhasebesinin sorumluluğundadır 8. Ama bu konuda bir problem söz konusudur o da insan kaynağının hem fiziksel hem de finansal olarak değerini ve maliyetini belirlerken ortaya atılan modellerden hangisinin temel alınacağıdır 9. Likert ten sonra 1966 yılında merkezi Ohio/Columbus ta bulunan R.G.Barry Şirketi bir maliyet modelini temel olarak ilk kez insan kaynağı muhasebesini uygulamaya başlamış ve Şirket kurduğu sistemle üst düzey yönetimdeki personeline yaptığı yatırımları hem tarihi maliyet hem de yenileme maliyeti ile ölçerek yıllık faaliyet raporunda ve denetlenmemiş bilançosunda varlık olarak ayrı bir şekilde göstermek suretiyle insan kaynağı muhasebesine ilişkin ilk uygulamayı gerçekleştirmiştir SELİMOĞLU, a.g.e., s William MCKINNEY-Gerald R.FERRIS, Human Resources Accounting in Leisure Services, Parks and Recreaiton, March 1984,s BRUMMET, a.g.e., s.37-4 Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 4/12

6 İnsan kaynağı muhasebesi ile ilgili olarak yapılan çalışmalar 1980 yılına kadar yaygın bir şekilde ele alınmış ancak 1980 den sonra 1995 li yıllara kadar bu konu pek gündeme gelmemiştir ten sonra insan kaynağı kavramının iş çevrelerinde güncellik kazanması ve personel yönetimi yerine insan kaynağı yönetimi kavramının genel kabul görmesi bağlamında muhasebe uygulayıcıları ve akademisyenleri arasında da insan kaynağı muhasebesi tekrar gündeme gelerek yoğun bir şekilde ele alınmaya başlamıştır. Son yıllarda insan kaynağı muhasebesi ya başlı başına tek bir kavram olarak ya da yeşil muhasebe ve entellektüel sermaye kavramları içinde ele alınarak irdelenmektedir 11. Bununla birlikte her iki kavramın içeriğine girse de, gelişen dünyada insan kaynaklarının önemi başka konuların altında alt başlık şeklinde ele alınamayacak kadar büyük olan ve başlı başına ele alınarak belirli normlara oturtulması gereken bir konudur. 4 İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİ KAVRAMI İlk kez insan kaynağı muhasebesinden 1961 de Likert in söz etmesiyle gündeme gelen kavramın tanımı 1973 yılında Amerikan Muhasebeciler Birliği diye bilinen birlik tarafından kurulan insan kaynağı muhasebesi komitesince yapılmıştır. Bu komitenin hazırladığı rapora göre insan kaynağı muhasebesinin tanımı şöyledir; 12 İnsan kaynaklarına ait bilgileri belirlemek, ölçmek ve elde edilen verileri işletme ile ilgili bilgi kullanıcılarına iletmek işlevini üstlenen muhasebe işlemleri insan kaynağı muhasebesidir. İnsan kaynağı muhasebesi sadece kişilerin işletmeye maliyetleri için kurulmuş bir muhasebe sistemi değil, aynı zamanda insanların yönetilmesine ilişkin bir düşünce sisteminin de geliştirilmesine yönelik bir sistemdir. Bu bağlamda insan kaynağı muhasebesi kavramı ile ilgili olarak şu varsayımlar geliştirilebilir; İnsan kaynakları, işletmedeki diğer finansal ve fiziksel varlıklar gibi ait oldukları işletmeye faydalar sağlarlar. 11 Abdul Aziz ARAIN, Human Asset Accounting and Human Resource Audit, Journal of Pakistan Economist, January 2001, s American Accounting Association, a.g.e., s Edwin H.CAPLAN-Stephan LANDKICH, Human Resource Accounting: Past, Present and Future, National Association of Accountants, New York 1973, s.2. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 5/12

7 2. İşletmedeki diğer varlıkların işletme içinde bir değeri olduğu gibi insan kaynaklarının da bir değeri vardır. Bu değer, işletmenin yerine getirmeyi hedeflediği amaçlarına ulaşabilmesinde belirgin bir biçimde katkıda bulunur. 3. İnsan kaynaklarının elde edilmesinde işletme belli maliyetlere katlanmak zorundadır. Bu bağlamda elde edilecek kaynaklardan ekonomik fayda sağlanacağı da bir gerçektir. Bu da ekonomik fayda sağlaması nedeniyle finansal terimlerle ölçülme ihtiyacı yaratmaktadır. 4. Genelde muhasebede varlık tanımına bakıldığında gelecekte ekonomik fayda sağlıyor olmak şeklinde bir içeriğe sahiptir. Bu tanım içerik olarak işletmedeki insan kaynaklarıyla da birebir örtüşmektedir. Bu nedenle de insan kaynakları varlık olarak kabul edilebilir. 5. İşletmenin sahip olduğu insan kaynakları yapılan çalışmalar sonucu kurumsal olarak ölçülebilme kabiliyetine sahiptir. 6. İnsan kaynaklarına ilişkin maliyetler ve faydalarla ilgili elde edilecek bilgiler, işletme faaliyetlerinin planlanmasında, kontrolünde, ayrıca işletmenin etkinliğinin ve verimliliğinin ölçülmesinde de kullanılabilir. Bu varsayımlar birlikte değerlendirilecek olursa, işletmenin diğer varlıkları arasına insan kaynakları da dahil edilebilir. İnsan kaynakları ile ilgili olarak personel bulma, işe alma, eğitme ve geliştirme gibi unsurlar maliyet olarak dikkate alınmalıdır. Bu maliyet unsurlarının yanısıra insan kaynaklarının ekonomik faydaları da göz ardı edilmemelidir. Tüm bu verilerin işlendiği insan kaynakları muhasebe sistemi ile işletmeler, etkinlik ve verimliliklerini arttırıcı yönde kararlar alarak uygulamaya koyacak olurlarsa gelecekte daha başarılı ve sağlıklı bir yapıya sahip olabileceklerdir. 5 İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN AMAÇLARI Yapılan tanım doğrultusunda insan kaynakları muhasebesinin genel amaçları dört temel başlık altında toplanmıştır 14 : a. Yönetimin temel fonksiyonları olan planlama ve kontrol problemlerinin tesbiti ve tanımlanması, alternatif çözümlerin araştırılması, değerlendirilmesi ve seçimi, amaçlarla ilişkili olarak sonuçların geliştirilmesi ve yapılacak işlerin raporlanması konularında işletme yönetimine yardımcı olmak, 14 Leed R.BRUMMET-Eric G.FLAMHOLTZ, Human Resource Accounting: A Tool to Increase Managerial Effectiveness, Management Accounting, August 1969, s.13. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 6/12

8 b. Biçimsel organizasyonlardaki çalışanların değerlerinin belirlenmesi ve kapsamlarının açıklanması ile ilgili teorik yapının geliştirilmesi. c. Ölçüm metotlarının belirlenmesi ile ilgili yaklaşımların faaliyet sistemi içinde oluşturulması, d. Organizasyondaki çalışanların değerlerinin ve maliyetlerinin ölçülmesiyle ilgili güvenilir ve geçerli metotların geliştirilmesidir. Bir işletmede insan kaynağı muhasebesine ilişkin sistem kurulurken bu amaçlara hizmet edecek bir sistem olmasına dikkat edilmelidir. Tüm amaçlar birleştirildiğinde ortaya çıkan tek bir amaç vardır ki o da daha etkin ve verimli bir işletme yönetiminin yaratılmasıdır. İnsan kaynağı muhasebesinin genel amaçlarının yanısıra bir de işlevsel amaçları vardır. Söz konusu işlevsel amaçlar şu şekilde belirlenmiştir: 15 a. İnsan kaynaklarının kullanımının etkin olarak gözlemlenmesinde üst düzey yönetime yardımcı olmak. b. Varlıkların korunması, kullanılması ve değerlendirilmesi gibi konular bağlamında varlık kontrolü için sınırlamaların belirlenmesi, c. Çeşitli uygulamaların finansal yoldan açıklanmasını sağlayarak yönetim ilkelerinin gelişmesine yardımcı olmak, d. Örgütün maliyet tasarrufu ile ilgili amaçlarını gerçekleştirmede insan kaynaklarının korunması, geliştirilmesi, dağıtılması ve temini hakkında yönetimin alacağı kararlarda maliyetle ilgili bilgilerin sağlanmasıdır. İnsan kaynağı muhasebesinin bu işlevsel hedefleri açısından da genel çerçevede olaya bakılacak olursa, işletmede çalışanların varlık olarak kabul edilip muhasebeleştirilmeleri ve çalışanların hem maliyetlerinin hem de ekonomik değerlerinin ölçülmesinin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. 6 İNSAN KAYNAĞI MUHASEBESİNİN SAĞLADIĞI YARARLAR İnsan kaynağı muhasebesinin uygulanması sonucu elde edilecek yarara bakılacak olursa işletme ile ilgili bilgi kullanıcılarının hepsinin büyük yararlar elde ettiği gerçeği görülecektir. Bu noktadan hareketle insan kaynağı muhasebesinin faydalarının 15 Gary BLAU, Human Resources Accounting, First Edition, Highlights of the Literature 6, Work in American Institute Inc., Scarsdale, New York, 1978, s.2. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 7/12

9 muhasebecinin sosyal sorumluluğu ile bağdaştırılarak açıklanması daha yerinde olacaktır. Muhasebece hazırlanan bilgilerin birçok kullanış yeri vardır. Muhasebeci, ilgili bilgi kullanıcılarına alacakları kararlarda kullanılmak üzere bilgiler hazırlamakla yükümlüdür. Her bilgi kullanıcısının alacağı karar farklı olduğundan hazırlanacak bilgilerin bu ihtiyaca cevap verir nitelikte olması önemlidir. Normal olarak hazırlanması gereken bilgilerin yanısıra muhasebecinin, gerekebileceği ihtimaline karşılık ek bilgiler de hazırlaması onun sosyal sorumluluğunun bir parçasıdır. İşletmelerin sahip oldukları kaynakları en uygun biçimde kullanmalarını ve korumalarını sağlamak, muhasebecinin sorumluluğunda olan bir konudur. 16 Bu noktadan hareketle işletmelerin sahip oldukları kaynakları; sermaye kaynakları, insan kaynakları ve doğal kaynaklar olmak üzere üç temel gruba ayırabiliriz 17. Bu üç temel kaynak grubundan insan kaynakları, insan kaynakları muhasebesinin konusunu oluşturan ve yönetim şekli ile işletmenin faaliyetlerindeki etkinliğini ve verimliliğini doğrudan etkileyen kaynaktır. İşletmenin bünyesinde kurulmuş olan insan kaynakları yönetimi departmanı insan kaynakları planlamasına ilişkin olarak oluşturulan politika ve prosedürleri belirlerken insan kaynağı muhasebesinin çıktıları olan verilerden yararlanmaktadır. Bir işletmenin geleceğe yönelik işgücü planlaması yapabilmesi ve bu planların gerçeğe uygun olarak uygulamaya geçirilmesi arzulanan bir durumdur. Ayrıca işletmenin elindeki mevcut insan kaynağının değerlerinin ve maliyetlerinin belirlenmesi, bunların işletmenin finansal tabloları aracılığı ile bilgi kullanıcılarına sunulması ve işletmenin piyasa değerinin bu tür verilerle yükseltilmesinin sağlanması da göz ardı edilemeyecek başka bir konudur. Yaygın bir uygulama alanı olmamasına karşın günümüz işletmelerinin insan kaynakları ağırlıklı çalışmaya yönelmeleri, insan kaynağı muhasebesinin uygulanmasındaki ihtiyacı arttırmaktadır. 18 Sonuç olarak bu uygulama ile işletmenin elde edeceği avantajlar göz önüne alındığında bir an önce insan kaynağı muhasebesi uygulamalarının işletmedeki mevcut muhasebe sistemine dahil edilmesi gerekliliği kaçınılmazdır. 16 Oktay GÜVEMLİ, Muhasebecinin Sosyal Sorumluluğu ve Kaynakların Korunması XII.Türkiye Muhasebe Kongresi, Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği Yayın No:6, İstanbul 1979, s SELİMOĞLU, a.g.e., s Geoffrey M.N.BAKER, The Feasibility and Utility of Human Resource Accounting, Management: A Book of Readings, Fouth Edition, The Whitlock Press.Inc., New York, 1976, s.636. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 8/12

10 Buraya kadar anlatılanlar bağlamında insan kaynağı muhasebesinin kullanımının sağlayacağı yararlar şu başlıklarla özetlenebilir. 19 a. İnsan kaynaklarına yapılacak yatırımların aktifleştirilmesi ve gelecekteki hizmet süreleri itibariyle takip edilmesinde yol gösterici olacaktır. Ayrıca gelecekte yapılacak ödemelerle ilgili olarak tahakkuk eden maliyetlerin işletme yönetimine gelecekle ilgili izleyecekleri personel politikaları kararlarında yardımcı olacaktır. b. İnsan kaynakları ile ilgili bilgiler finansal tablolarda yer alacağından, bu tabloları kullanarak bilgi kullanıcıları alacakları kararlarda daha etkin ve tutarlı analizler yapabileceklerdir. c. Hazırlanacak finansal tablolar insan kaynaklarına ilişkin bilgileri de içereceğinden daha kapsamlı olarak hazırlanmış olacaklar ki bu da finansal tablolara bir bütünlük kazandırmış olacaktır. Bu durum da bilgi kullanıcılarının daha tutarlı kararlar almalarını sağlayacaktır. 7 SONUÇ Muhasebe, hızla değişen ve bilgi çağına uygun olarak bilgi üreten bir bilgi üretim sistemi olarak düşünülmelidir. Günümüzde artık finansal olay kavramı yeniden düşünülmeli ve ele alınmalıdır. Bu bağlamda da bilgi kullanıcılarına yapılan finansal tablolardaki bilgi sunumları eksik olup ve tatmin edici olmamaktadır. Muhasebe geleceğe ve yönetime yönelik büyük strateji ve taktiklerle ilgili kararlar almaya yönelik bilgi üreten bir sistem haline gelerek yöneticiye yardımcı olacak bilgiler üretmelidir. Sistem geçmiş olayların kayda alınmasından ziyade, tüm işletmeyi ilgilendiren gelecekteki olaylarla da ilgili bilgi üretebilen bir veri tabanı şeklinde olmalıdır. Bu bağlamda da muhasebe klasik yaklaşımının yanısıra yeni konulara yönelmelidir ki bu konulardan biri de insan kaynağı muhasebesidir. İşletmeler başarı ölçütü olarak verimliliklerini arttırmayı, böylece de kârlılıklarını yükseltmeyi hedeflemektedirler. Bu hedeflerine ulaşmada insan kaynağı muhasebesi, ihtiyaç duydukları bilgileri sağlayarak yardımcı olacaktır. İnsan kaynağı muhasebesinin işletmenin verimliliğini ölçmeye ve arttırmaya pozitif katkı sağlayacağı açıktır. İşletme yönetimi ve insan kaynağı yönetimi departmanı, personeline yönelik kararlar alırken ve bu konuda geleceğe yönelik planlar yaparken insan kaynağı 19 Jeffrey J.TSAY, Human Resource Accounting: A Need for Reluctance, Management Accounting, March 1977, s.35. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 9/12

11 muhasebesinin çıktıları olan bilgileri kullanacaklardır. Böylece de güvenilir nitelikte özellikler taşıyan bilgilerle yerinde ve daha doğru kararların alınması mümkün olacaktır. Sadece işletme içi bilgi kullanıcıları değil, işletme dışı bilgi kullanıcıları olarak bilinen devlet, yatırımcılar, sendikalar, kredi veren kuruluşlar da insan kaynağı muhasebesinin ürettiği bilgilerden yararlanmak suretiyle kendileriyle ilgili tutarlı kararlar almaya yöneleceklerdir. İnsan kaynakları muhasebesinin hem işletmenin verimliliğini hem de işletmenin piyasadaki değerini arttırmaya da katkı sağlayacaktır. Bu konu ülkemiz açısından da ele alınarak Türkiye Muhasebe Standartları arasındaki yerini almalıdır. Böylece işletmelerimize bu konuda yardımcı olunmalıdır ki hızla değişerek gelişen piyasalarda rekabet güçleri artsın. Böylece ülkemizde bu konudaki eksiklik de giderilmiş olacaktır. Elbette bu konudaki çalışmaların desteklenmesi ve uygulamaya geçirilmesinde meslek kuruluşlarının da desteği gereklidir. Muhasebede yeni bir bakış açısı olarak değerlendirilebilecek bu yeni uygulama ile geleneksel muhasebe sistemine yeni bakış açıları kazandırılarak, muhasebeci sosyal sorumluluğunu bir anlamda yerine getirmiş olacak, bunun sonucunda da muhasebe geniş bir perspektifle ilgili bilgileri işletme içi ve işletme dışı bilgi kullanıcılarına sunmuş olacaktır. Son söz olarak diğer gelişmiş ülkelerdeki işletmelerde bu konuya bir eğilim varken ve bu konunun uygulanışına ilişkin çalışmalar yapılırken Türkiye deki işletmelerin de bu konudaki gelişmeleri yakalayabilmeleri ve uygulamayabilmeleri için bu konuyla ilgili çalışmalara Ülkemizde de ağırlık verilmesi gerektiği söylenebilir. Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 10/12

12 8 YARARLANILAN YAYINLAR American Accounting Association (AAA), Committee on Human Resources Accounting, Report of the Committee on Human Resource Accounting, The Accounting Review Cilt XLVII Supplementary, ARAIN,Abdul Aziz Human Asset Accounting and Human Resource Audit, Journal of Pakistan Economist, January BAKER,Geoffrey M.N. The Feasibility and Utility of Human Resource Accounting, Management: A Book of Readings, Fouth Edition, The Whitlock Press.Inc., New York, BLAU,Gary Human Resources Accounting, First Edition, Highlights of the Literature 6, Work in American Institute Inc., Scarsdale, New York, BRUMMET, Leed R. -Eric G.FLAMHOLTZ, Human Resource Accounting: A Tool to Increase Managerial Effectiveness, Management Accounting, August BRUMMET,R.Leed Human Resources Accounting, Handbook of Modern Accounting, Second Edition, Mc.Grow Hill Inc., New York, CAPLAN, Edwin H. - Stephan LANDKICH, Human Resource Accounting: Past, Present and Future, National Association of Accountants, New York COOPER, Allen A. -James E.PARKER, Human Resource Accounting:An Examination, Cost and Management, No:47, January/February, Canada, Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 11/12

13 GÜVEMLİ,Oktay Muhasebecinin Sosyal Sorumluluğu ve Kaynakların Korunması XII.Türkiye Muhasebe Kongresi, Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği Yayın No:6, İstanbul MCKINNEY, William - Gerald R.FERRIS, Human Resources Accounting in Leisure Services, Parks and Recreaiton, March MESCON, Michael H - Courtland L.BOVEE-John V.THILL, Business Today, 9 Edition, Pratice Hall Inc., New Jersey, SCHULER,Randall S., Personel and Human Resources Management, 2 nd Edition, West Publishing Comp., S-I Paul, Minnesota SELİMOĞLU, Seval Kardeş, İnsan Kaynakları Muhasebesi, Anadolu Ünivesitesi Basımevi, Eskişehir. TSAY,Jeffrey J. Human Resource Accounting: A Need for Reluctance, Management Accounting, March Muhasebeye Farklı Bir Bakış Açısı : İnsan Kaynakları Muhasebesi- Genel Tanıtım 12/12