12/24/2015 MEYVE VE TOHUMU YENEN SEBZE ZARARLILARI DOMATES ZARARLILARI

Transkript

1 MEYVE VE TOHUMU YENEN SEBZE ZARARLILARI Takım: Tylenchida Familya: Meloidogynidae Tür: Meloidogyne spp. (Kök ur nematodları) DOMATES ZARARLILARI Dişi Erkek Erkek bireyler uzun ipliksi bir yapıda ve mm boyunda, dişi bireyler ise limon şeklinde olup, mm boyunda ve mm enindedir. Yumurtalar uzunca oval şekillidir. Birinci larva dönemini yumurta kabuğu içerisinde geçirdikten sonra dışarıya ikinci larva döneminde çıkarlar. Bu dönemde her iki cinsiyete ait bireyler uzunca ipliksi yapıda ve boyları mm kadardır. Üçüncü larva dönemine geçtiklerinde dişi bireyler şişmeye başlar ve morfolojik olarak erkek ve dişi bireyler bu dönemden sonra kolaylıkla biribirinden ayırt edilebilirler. M. arenaria M. hapla Yumurta dönemi düşük sıcaklıklara daha dayanıklıdır. İlkbaharda ortam sıcaklığı uygun duruma geldiğinde dişiler jelatinimsi bir salgı salgıladıktan sonra yumurtalarını bu salgının içerisine bırakır. Birinci larva dönemini yumurta içerisinde tamamladıktan sonra ikinci larva döneminde yumurtadan çıkarlar ve toprak içerisinde hareket ederek uygun bir konukçu ararlar. Toprakta hem yatay ve hem de dikey yönde hareket ettikleri saptanmıştır. Konukçusu olmaksızın 2yıl süreyle canlılıklarını sürdürürler. Larvalar uygun konukçu bulduklarında genellikle köklerin uç kısmından girerler. Beslenmeye başlamadan önce salgıladıkları salgılar nedeniyle bitki dokusu içerisinde başı çevreleyen bölgede 4-6 hücre aşırı bir gelişme gösterir ve larvalar bu hücrelerde beslenirler. Larvalar belirli bir süre beslendikten sonra beslenmeyi keserek deri değiştirmeye başlarlar. Dördüncü döneme gelince beslenme tekrar başlar ve daha sonra ergin hale gelirler. Meloidogyne spp. bitkilerin gelişmesini engeller ve bodurlaşmaya neden olurlar. Bu nematodla bulaşık bitkiler hava sıcaklığının yükselmesiyle birlikte sağlıklılara göre çok daha şiddetli solgunluk belirtileri gösterirler. Genç bitkiler çoğu zaman Meloidogyne spp.'nin bitkiye girişinden kısa bir süre sonra tamamen kururlar. Düşük populasyonlarda bitki gelişmesinde yavaşlama ve kökler üzerinde de gal oluşumları görülür. Gallerin büyüklüğü nematodun türüne, yoğunluğuna ve bitkinin türüne göre birkaç mm' den birkaç cm'ye kadar değişebilir. Yüksek populasyonlarda yan köklerde oluşan galler nedeniyle ana kök görülmez olur. Meloidogyne cinsi içerisinde M. incognita (K.-W.) en yaygın olanı ve ekonomik zarar oluşturan türüdür. Domates başta olmak üzere hıyar, havuç, lahana, marul ve kereviz' de de ekonomik zararlar oluştururlar. 1

2 Kültürel önlemler: En az 3 yıl süreyle tahılları da içeren bir ekim nöbeti bu zararlının populasyonlarını büyük ölçüde düşürmektedir. Temiz bitki materyali kullanmak ve bu nematodlarla bulaşık toprak ve bitki materyallerinin temiz bölgelere girişini engellemek amacıyla karantina önlemleri alınmalıdır. Ayrıca söz konusu nematodlara dayanıklı olan sebze çeşitlerinin yetiştirilmesi önerilmelidir. Bunun yanısıra hızla toprakta parçalanabilen organik gübrelerin kullanılması topraktaki saprofit ve predatör nematod populasyonunu artırmakta ve bitki paraziti nematodların populasyonlarını baskı altında tutulabilmektedir. Takım: Acarina Familya: Eriophyidae Tür: Aculops lycopersici (Massee) (Domates uyuzu) Kimyasal savaşım: Çok gerekli hallerde ruhsatlandırılmış ilaçlardan biri ile savaşım yapılabilir. A. lycopersici kuvvetli, iğ şeklinde, beyazımsı-sarımsı renktedir. Dişilerin uzunluğu µ, erkekleri ise µ'dur. Domates uyuzu, kapalı alanlarda daha çok ilkbahar ve sonbahar aylarında, açık alanlarda ise Çukurova da sonbahar aylarında önemli zararlara neden olmaktadır. Yüksek sıcaklık vedüşük bağıl nemgelişmesi için en uygun koşullardır. Zarar gören bitkilerde boy kısalır ve yapraklar solgunlukla birlikte yeşilden kahverengiye renk değişmesi gösterir. Simptomlar bitkide hızla yayılır ve sonuçta bitki solar ve ölür. Orijini Avustralya olan A. lycopersici 'ye ülkemizde Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde rastlanmaktadır. Konukçuları Solanaceae familyasına bağlı bitkiler olup bunlardan en çok domatesi tercih etmektedir. Domates uyuzuna karşı savaşta diğer akar türlerinde uygulanan yöntemler önerilmektedir. 2

3 Takım: Hemiptera Familya: Pentatomidae Tür: Nezara viridula (L.) (Pis kokulu yeşilböcek) N. viridula erginleri mm boyunda, açık yeşil bazen de sarımsı yeşil rektedir. Baş yassılaşmış ve 2 tarafında yuvarlak koyu yeşilden açık kahverengiye kadar değişen renkte bir çift petek göz bulunur. Scutellum abdomene doğru daralarak uzar ve kanatların membran kısmına kadar ulaşır. Dişilerin vücudu erkeklere göre daha genişçedir. Yumurtalar başlangıçta beyazımsı sarı renkte olup daha sonra koyu sarıya döner. Yumurtaların boyu1mmcivarındadır. Hemen hemen silindirik bir yapı gösterir ve dairesel şekilde bir kapağı vardır. Yumurtalar bir paket halinde yaprakların alt yüzeyine bırakılır. Her dönem nimfin kendine özgü bir rengi bulunur. Başlangıçta koyu kırmızı ve üzeri siyah noktalarla kaplı olan nimfler, daha ileri dönemlerde kahverengi-beyaz ve en sonunda siyah desenler içeren yeşil bir görünüme sahip olurlar. Yumurta Zararlı kışı ergin dönemde toprak yarıklarında, taş, kaya altlarında ve bitki artıkları arasında geçirir. Yumurtalar 40-70'li gruplar halinde yaprağın alt yüzeyine bırakılır. Yumurta paketinin görünüşü birarı peteği gibidir. Bir dişinin başlangıçtan itibaren sona doğru bıraktığı gruplardaki yumurta sayıları gittikçe azalır. Yumurtalardan 4-6 gün içerisinde çıkan nimfler yaz boyunca sabahın erken saatlerinde ve akşam üzeri geç saatlerde yeşil aksam üzerinde beslenirler. Günün diğer saatlerini ise dinlenerek geçirirler. Yumurtalardan yeni çıktıkları zaman nimfler, yumurta paketi çevresinde kümelenmiş olarak bulunurlar. Nimfler bitki özsuyunu emerek beslenirler. Beş nimf dönemi geçirdikten sonra ergin hale gelirler. Tüm gelişme süresi, yumurta dahil gün sürmektedir. Nimf Ergin N. viridula polyfag bir zararlı olup 32 bitki familyasından 115 bitki türünde konukçu olduğu saptanmıştır. Birinci dönem nimfler dışında styletleri ile bitki özsuyunu emerek beslenirler. Bitkilerin yaprak, çiçek, sürgün, tomurcuk gibi kısımlarında beslenmekle beraber en çok meyveleri tercih ederler. Domates, fasülye, biber, börülce ve bezelye gibi sebzelerin meyvelerinin yeni oluştuğu dönemlerde meyve ve çiçek dökümüne neden olurlar. Büyümekte olan meyvelerde ise şekil bozukluklarına yol açarlar. Meyvelerde zarara uğrayan alanda bulunan tohumlarda şekil bozuklukları ve çimlenme gücü kaybı görülür. Domates meyveleri yeşil dönemde zarar gördükleri zaman emgi yerlerinde açık sarı-beyazımsı renkte lekelerin oluşturduğu alacalı görünümlü bir alan meydana gelir. Olgunlaşmış kırmızı renkli meyvelerde ise zarar gören kısımlar, açık sarı veya turuncu renk alır. Bu şekilde zararlı hem verimin düşmesine hem de kalitenin bozulmasına neden olur. Kültürel önlemler: Kışlaklardan çıkan N. viridula erginleri sebze alanlarına geçmeden önce bir süre yabancıotlarda beslenirler. Bu nedenle sebze alanları içerisinde ve çevresindeki yabancıotlar yok edilmelidir. Biyolojik savaşım: Asolcus (Telenomus) basalis (Wollasto) (Hymenoptera: Scelionidae) adlı arıcık doğal olarak bu zararlıyı baskı altında tutmaktadır. Bu asalak arıcığın dişileri çiftleştikten hemen sonra yumurta bırakmak üzere N. viridula yumurtalarını aramaya başlar. Dişi arıcık bir N.viridula yumurtası içerisine sadece bir yumurta bırakır C sıcaklık, % 70 orantılı nemde bir dişi 10 gün kadar yaşar ve ortalama 165 adet yumurta bırakır. Kışı ergin halde geçiren asalak arıcıklar konukçusunun bulunmaması halinde oldukça uzun bir süre yumurtlamak için bekleyebilirler. Parazitlenen yumurtalar önce normal beyaz rengini kaybederek grimsi bir görünüm alır, daha sonra siyahımsı olur. Ergin hale gelen parazitoit, yumurtayı üstten düzensiz bir şekilde açarak dışarı çıkar. Doğada N. viridula yumurtalarının % 80 oranında bu arıcık tarafından parazitlendiği saptanmıştır. Kimyasal savaşım: Ülkemizde bugüne kadar kimyasal savaşımına gerek duyulmamıştır. Ancak doğal dengenin bozulduğu bazı yerlerde yüksek populasyonlar oluşturabilir. Bu gibi durumlarda bu zararlıya karşı ruhsat almış bir insektisit ile ilaçlanabilir. 3

4 Takım: Homoptera Familya: Aphididae Tür: Macrosiphum euphorbiae (Thom.) (Sütleğen yaprakbiti) Kanatsız parthenogenetik dişiler zeytin yeşili, yada pembemsi renkte olup vücut uzunluğu mm'dir. Antenleri vücuttan daha uzundur. Corniculuslar silindir şeklinde ve uzunca yapıdadır. Kışı soğuk bölgelerde döllenmiş yumurta halinde güllerin tomurcuk ve gözlerinde ılıman bölgelerde ise kanatsız ergin dişi olarak geçirirler. Konukçusu başta patates olmak üzere domates, patlıcan, biber, şeker pancarı, lahana, krizantem, gül ile diğer bir çok yabani ve kültür bitkileridir. Patates afitinin 80 kadar virüs hastalığını bitkilere bulaştırdığı bilinmektedir. Orjini Kuzey Amerika olup, buradan daha sonra dünyanın hemen her ülkesine girmiştir. Ülkemizin tüm bölgelerinde bulunmaktadır. Takım: Coleoptera Familya: Curculionidae Tür: Bothynoderes punctiventris (Germ.) (Pancar hortumlu böceği) Pancar hortumlu böceğinin erginleri esmer ve kırçıl görünüşlü olup boyları 15 mm kadardır. Yumurtaları sarı renkli ve ovaldir. Bacaksız olan larvaların başı kahverengi, vücutları beyaz ve kıvrık olup boyları 13 mm kadardır. 4

5 Zararlı kışı ergin dönemde toprağın cm derinliğinde geçirir. Mart ve nisan aylarında sıcaklık C olunca topraktan çıkarak besin aramaya başlarlar ve bu dönemde özellikle pancar bitkilerinde beslenirler. Güneşli bölgeleri tercih eden erginler günde 10 kadar genç pancar bitkisinin tüm yapraklarını yiyebilir. Bu beslenmeden sonra çiftleşirler ve bir süre sonra dişiler yumurtalarını gruplar halinde toprağa bırakırlar. Yumurtalar bırakıldıktan üç hafta kadar sonra açılır ve çıkan larvalar bitkilerin köklerinde, daha sonra yan gövdelerinde beslenirler. 4 ay beslendikten sonra larvalar olgunlaşır ve toprakta pupa olurlar. Pupalardan iki yada üç hafta kadar sonra erginler çıkarak bitkilerin yapraklarıyla beslenmeye başlar. Bu beslenmeleri ekim-kasım aylarına kadar devam eder Pancar zararlısı olmasına karşın, bir yıl önce pancar ekilen yerlerde domates yetiştirilirse 2-3 yapraklı fidelerin yapraklarıyla beslenirler ve ayrıca kök boğazından keserek bitkiyi tamamen kurutabilirler. Ergin Kültürel önlemler: Zararlının esas konukçusu olan pancar bitkisinin ekildiği bölgelere bir yıl sonra başta domates olmak üzere bu zararlının zarar verebileceği diğer sebzelerin tarımı yapılmamalıdır. Eğer yapılacak ise bitkiler 3-5 yapraklı fide dönemine geldiğinde çok dikkatli olunmalıdır. Zararlının konukçusu olan birçok yabancıot türü vardır. Bu nedenle yabancıot savaşımı iyi bir şekilde yapılmalıdır. Ayrıca bulaşmalar daha çok tarla kenarından olduğu için, buralara eni dar ancak zararlının geçmesini engelleyecek derinlikte hendekler açılarak zararlının burada toplanması sağlanır. Daha sonra da erginler elle toplanarak öldürülür. Tür: Psallidium scalupturatum Boh. Kimyasal savaşım: Erginler ilk görüldüğünde, özellikle kenar sıraların toprak yüzeyi ruhsatlandırılmış ilaçlardan birisiyle ilaçlanmalıdır. Erginler parlak siyah renkte ve 5-6 mm boyundadır. Hortum şeklinde öne doğru uzamış olan ağız kısa ve küttür. Kanatlar üzerinde düzgün boyuna sıralar halinde derinliğine noktalar bulunur. 5

6 Bothynoderes punctiventris 'e çok benzer. Polifag bir zararlı olup, özellikle bir yıl önce pancar ekilmiş domates tarlalarında erken dönemde görülür. Doğrudan tohum ekimi yapılan tarlalarda yeni çimlenmiş 2-3 yapraklı domates fidelerini toprak yüzeyinden keserek zararlı olur. Gündüzleri toprakta saklanır ve geceleri faaliyete geçerler. İlk zararı tarla kenarından başladığı için mayıs başlarında özellikle kenar sıraların toprak yüzeyi ruhsatlandırılmış ilaçlardan birisiyle ilaçlanmalıdır. Takım: Lepidoptera Familya: Noctuidae Tür: Heliothis armigera Hübn. (Yeşilkurt) Yeşilkurt erginlerinin boyu mm, kanat açıklığı ise mm'dir. Kanat kenarlarında kahverengi bir band bulunur. Arka kanatların dış kenarlarına yakın bölgede uçlarda dar, ortası geniş kahverengi bir band vardır. Yumurtalar üstten basık bir görünüme sahip olup 0.5 mm çapındadır ve üzerinde çizgi şeklinde oluklar ve çıkıntılar bulunur. Larvalar ilk dönemlerde grimsi yeşil renkte, ileri dönemlerde ise açık ya da koyu yeşil veya kahverengi olabilirler. Olgun larvaların boyu mm kadar olup, lateralde soluk renkli bir band ile bunun içerisindeki siyah bir çizgi de thorax'dan abdomenin sonuna kadar uzanır. Dorsalde ayrıca siyah bir band tüm vücut boyunca uzanır. Vücut üzerinde uzun kıllar vardır. Pupalar açık kahverengi, baş kısmı ise daha koyu kahverengidir. Abdomen ucunda her biri 1 mm uzunluğunda 1 çift çıkıntı bulunur. Pupa uzunluğu mm'dir. Yeşilkurt kışı pupa döneminde ve toprakta 3-8 cm derinlikte geçirir. Erginleri Çukurova' da nisan başından itibaren uçuşmaya başlar. Çiftleştikten sonra yumurtalar genellikle bitkiler üzerine veya bazen bitkilerin yakınındaki yerlere bırakılır. Yumurtalar tek tek ve birbirinden uzak bulunurlar. Yumurta bırakma işlemi 2-3 hafta sürer. Dişiler adet yumurta bırakır. Yumurtalar bir hafta kadar sonra açılır ve çıkan larvalar yumurta kabuğunu yedikten sonra bitki dokularında beslenmeye başlar. Gelişmesini uygun koşullarda 2-3 haftada 6 larva dönemi geçirerek tamamlar. Olgunlaşan larva kendini toprağa atarak burada bir hücre oluşturur ve bu hücre içerisinde pupa olur. Yazın pupalar 2 haftada açılır ve ergin çıkışı başlar. Çukurova'da 4-5 döl verir. Larva populasyonunun yüksek olduğu yerlerde kannibalizm görülür. 6

7 Nemli topraklarda % 95 oranında pupa ölümü olur. Polyfag bir zararlı olan yeşilkurt kültür bitkilerinin yanısıra bir çok yabani bitki üzerinde de beslenir. Bitkilerin daha çok meyvelerinde beslenmeyi tercih ederler. Bu gibi durumlarda meyve içerisinde güneş ışığından etkilenmedikleri için gündüzleri de beslenmelerini sürdürürler. Bu şekilde zarar gören meyveler saprofit mikroorganizmaların gelişmesi sonucu çürürler. Sebzelerden domates, biber, lahana, kırmızı pancar, kabak, patlıcan, bakla ve patatesde zararlıdır. Kültürel önlemler: Sonbaharda toprak sürülerek kışlamaya geçen pupaların ölmesi sağlanabilir. Ayrıca sebze alanına dışarıdan larva göçünü engellemek için yabancıot savaşı önerilebilir. Biyolojik savaşım: Apanteles spp., Microplitis rufiventris Kokonjer, Bracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) ve Diedegma sp. (Hymenoptera: İchneumonidae) asalakları; Scymnus spp. (Coleoptera: Coccinellidae), Piecoris spp., Geocoris spp. (Hemiptera: Miridae), Nabis spp. (Hemiptera: Nabidae), Orius sp. (Hemiptera: Anthocoridae), Chrysoperla carnea Stef. (Neuroptera: Chrysopidae) avcıları; Aspergillus flavus, Fusarium sp. fungal, Bacillus coreus bakteriyel ve Nuclear polyhedrosis virüsü hastalıkları vardır. Ticari olarak üretimi yapılan Bacillus thuringiensis preparatları mikrobiyolojik savaşımında, özellikle sebzelerde güvenle kullanılmaktadır. Kimyasal savaşım: Ruhsat almış ilaçlarla populasyonun yüksek olduğu zamanlarda, hasat zamanı da dikkate alınarak ilaçlama önerilebilir. Tür: Trichoplusia ni (Hübn.) Ergin, koyu kahverengi, ön kanat ortada gümüşi renkte "8" e benzer bir beneğe sahiptir. Larva yeşil renkte olup, bu renk arkada beyazımsı bir tona dönüşür. Vücut boyunca yanlarda ince beyaz şeritler uzanır. Larvaların abdomeninde 3 çift bacak vardır. Vücut öne doğru incelmektedir. Hareketi, mühendis tırtıllarınkine benzer. Yumurtalar yeşilimsi beyaz ve tek tek bulunur. Larva Tropik ve subtropik iklimin bir zararlısıdır. Soğuk bölgelerde kışı geçiremez. Kış ortalama sıcaklığının 10 C 'nin altında olduğu bölgelerde ergin faaliyeti durur ve populasyonda yaz ortasına kadar önemli bir artış görülmez. Sıcaklık ortalamasının C kış olduğu bölgelerde, ilkbaharda populasyon artışı başlar, populasyon ancak sonbaharda önemli bir seviyeye ulaşır. 16 C nin üzerinde kış ortalamasına sahip olan bölgelerde ise bütün yıl çoğalma faaliyeti devam eder. Kışı geçiremediği bölgelere, vejetasyon döneminde daha sıcak bölgelerden göç ettiği bilinmektedir. Yumurta konukçu bitkinin yapraklarının alt yüzüne bırakılır. Yumurtadan çıkan larvalar bu yapraklarla beslenir ve 5 larva dönemi geçirirler. Toprak üzerine dökülmüş yapraklar veya bitkinin alt yaprakları üzerinde beyaz renkli ipek bir koza içerisinde pupa olurlar. Ergin 7

8 Yumurtanın inkubasyon süresi 27 C'de 2-3 gün, larva dönemi 48 gün, pupa dönemi 15 gün olup ergin yaşam süresi 21 gündür. Larva faaliyeti 0 C 'de de görülebilir. Gelişmenin alt sınırı C, uçma ve çiftleşme faaliyeti alt sınırı ise16 C'dir. Larvalar konukçu bitkilerin yapraklarını yer ve değişik yapı ve büyüklükte pencereler açarlar. Başta domates olmak üzere kolza, tütün, soya, pamuk, patates, tatlı patates zarar verdiği önemli kültür bitkileridir. Yeni ve eski dünyanın tropik ve subtropik bölgelerinde yayılmıştır. ABD ve Akdeniz ülkelerinde yaygın olarak bulunmaktadır. Biyolojik savaşım: Biyolojik mücadelesinde Trichogramma spp. (Hymenoptera) ve Chrysoperla carnea Stephan (Neuroptera: Chrysopidae)'nın kitle halinde üretilip salınması ile başarı kazanılmaktadır. Avcıları arasında Chrysopidae (Neuroptera), Coccinellidae, Carabidae (Coleoptera) familyaları ile Orius, Geocoris ve Nabis (Hemiptera) cinsleri; Parazitoitleri arasında ise; Voria ruralis Fallen, Eucelcitoria sp. (Diptera: Tachinidae), Microplitis sp., Trichogramma spp., Chelonus sp. (Hymenoptera: Braconidae), Hyposeter sp. (Hymenoptera: Ichneumonidae); Copidosoma sp. (Hymenoptera: Encyrtidae), Brachymeria ovata, Patrocloides montanus ve Winthemia sp., Kernpolyeder virüsü gibi hastalık etmenleri bulunmaktadır. Bacillus thuringiensis gibi mikrobiyolojik preparatlar bu zararlıya karşı başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Ayrıca Polyhedral virüs uygulamaları da başarılı olmaktadır. Tarladan virüs ile bulaşık larvalar toplanarak bu iş için kullanılmaktadır. Biyoteknik m: Işık ve seks feromonu ile düzenlenmiş tuzaklar da erginlere karşı kullanılmaktadır. Bunlar populasyon gelişmesinin saptanmasında ve erken uyarı sistemleri için kullanılabilir. Kimyasal savaşım: Kimyasal savaşı oldukça zordur. Bazı preparatların biyolojik etkisi yetersiz kalmakta, bazılarına karşı da zararlı kolayca direnç geliştirmektedir. Bu zararlıya karşı ruhsatlandırılmış ilaçlardan özellikle selektif insektisitler tercih edilebilir. Tür: Tuta absuluta BİBER ZARARLILARI Takım: Acarina Familya: Tarsenomidae Tür: Polyphagotarsonemus latus Banks (Sarı çayakarı) P. latus ergin dişileri 179 µm, erkekleri ise 120 µm boyundadır. Yumurta oval yapıda olup, üzerinde sıra şeklinde beyaz renkte tüberküller bulunur. Yumurtanın yaprağa değen yüzü düz olup, boyu ortalama 71 µm'dir. Yumurtadan yeni çıkan P. latus bireyleri 3 çift bacağa, ergin dişiler ise 4 çift bacağa sahiptir. Erginlerin dorsalinde "Y" şeklinde vücut boyunca uzanan sindirim sistemi beyaz renkte rahatlıkla görülür. Ergin dişiler geniş, oval yapıda açık sarımsı beyaz renktedir. Erkekler ise açık pembemsi renkte olup, ventralde emici ağız yapısı dişi son sakin döneminde iken başının üzerinde tutacak şekilde gelişmiştir. Bu yapı sayesinde erkekler dişi bireyleri ağız yapılarının üzerinde çiftleşinceye kadar bu şekilde taşımaktadırlar. 8

9 Kışı tüm dönemlerinde geçirebilen P. latus bu aylarda ısıtma yapılan seralarda sebzelerde önemli zararlara neden olurlar. Optimum gelişme sıcaklığı C olan zararlının yumurtadan ergine gelişme süresi 12 gün kadar sürmektedir. P. latus en önemli zararını biber üzerinde yapmaktadır. Biberin genç vejetatif organlarında beslenmesi sonucunda bitki bodur kalmakta, yapraklar deforme olup zamanından önce dökülmekte ve bitki virüs hastalığına yakalanmış bir görünüm kazanmaktadır. Konukçuları arasında sebzelerden başta biber, domates, kabak, hıyar, kavun, karpuz, fasulye, patates, çilek ve bir çok yabancıot vardır. Zararlı A.B.D., Akdeniz Ülkeleri, Pakistan ve Hindistan'da yayılmıştır. Ülkemizde sadece Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde varlığı bilinmektedir P. latus ile kimyasal savaşta spesifik akarisitler önerilir. Takım: Homoptera Familya: Aphididae Tür: Myzus persicae Sutz. (Yeşil şeftali yaprakbiti), Kanatsız parthenogenetik dişilerde vücut oval şekilde ve mm uzunlukta olup rengi yeşilden sarımsı yeşile kadar değişir. Antenleri vücuttan biraz daha kısa ve anten tüberkülleri belirgindir. Corniculuslar yeşil, kaide kısımları ise esmer renkte olup orta kısmı biraz şişkincedir. Kanatlı parthenogenetik dişilerde ise abdomen oldukça parlak, baş ve thorax siyahımsı renktedir. Antenler takriben vücut uzunluğu kadar ve siyah renktedir. Corniculuslar siyahımsı yada açık esmer renktedir. Kışı soğuk bölgelerde taş çekirdekli meyve ağaçları üzerinde döllenmiş yumurta halinde geçirirler, sıcak bölgelerde ise partenogenetik olarak üremelerine devam ederler. Konukçu listesi son derece zengin olup, yaklaşık 34 familyaya bağlı 80 den fazla bitki türünde zararlı olduğu ve bunlarda da 160 kadar virüsün vektörlüğünü yaptığı bilinmektedir. Sebzelerden, başta biber olmak üzere şeker pancarı, domates, lahana, karnabahar, ıspanak konukçuları arasında sayılabilir. Kozmopolit bir tür olup, yurdumuzun ve dünyanın hemen her yerinde az ya da çok rastlanır. 9

10 Diğer yaprakbitlerinde olduğu gibidir. Takım: Diptera Familya: Cecidomyiidae Tür: Asphondylia capsici Barnes (Biber galsineği) Biber gal sineği dişileri mm, erkekler ise biraz daha küçük mm kadardır. Dişilerin abdomeni sonundaki ovipozitörleri 0.5 mm kadardır. Baş siyah ve biraz iridir. Başın üst kısmı gri renklidir. Antenleri grimsi kahverenginde 11 segmentli ve ipliksi olup vücut genişliğinin 2 mislidir. Yumurta gözle görülemeyecek kadar küçük, oval, beyaz renkli ve 0.5 mm uzunluğundadır. Yumurtadan yeni çıkan larvalar 0.5 mm ve saydam ya da beyaz rektedir. Olgunlaşmış larvalar ise mm kadar olup, her segmentin sağında ve solunda 1'er adet diken gibi çıkıntı bulunur. Pupa rengi kırmızımsı kahverengi ve uzunluğu mm kadardır. Baş tarafında çatala benzer bir uzantı vardır. Pupa mumya tipindedir. Cecydomid Biber galsineği kışı tarlada bırakılan bitkisel artıklar üzerinde ve yere dökülmüş meyvelerin içinde geçirir. İlkbaharda dişiler, ortaya çıkıp çiftleştikten sonra yumurtalarını biber tomurcuklarının içerisine ovipozitörleri ile bırakırlar. Genellikle her tomurcuk içerisine 1 yumurta bırakılır. Ergin dönem hariç diğer tüm dönemlerini meyve içerisinde geçirir. Normal ılıman geçen yıllarda kışın bu zararlının larva, pupa ve ergin dönemlerini birarada görmek mümkündür. Biberlerin çiçek tomurcuklarına bırakılan yumurtalar 2-3 gün sonra açılır ve yumurtalardan çıkan larvalar meyve içini yiyerek beslenir. Larvaların yediği bir kısım tomurcuklar da meyve bağlamadan dökülür. Dökülmeyen tomurcuklardan ise deforme olmuş küçük meyveler oluşur. Larvanın bulunduğu kısım şişkin bir hal alır, şekil ve renk değişikliği meydana gelir. Kalite ve kantite düşer. Turfanda biber yetiştiriciliğinde çok önemlidir. Üç larva döneminden sonra meyve içinde pupa olurlar. Ülkemizde; Hatay, Adana ve İçel illerinde saptanmış olan Biber galsineği sadece biberde zararlıdır. Kültürel önlemler: Küçük alanlarda tarlada, yere dökülmüş ve sararmış bulaşık tomurcuklar toplanmalı, derin çukurlara gömülmeli veya yakılmalıdır. Kışın tarlada biber bitkileri bırakılmamalıdır. Biyolojik savaşım: Torymus asphandizhae Gahan, Torymus dauci Wolk ve Torymus socius Mayer (Hymenoptera: Torymidae) adlı parazitoidleri bulunmaktadır. Ancak bunlar zararlı üzerinde yeterli baskıyı oluşturamadıkları için biyolojik savaşımında etkili değildirler. Kimyasal savaşım: Biberlerin tomurcuklanmaya başlaması ile birlikte ruhsat almış ilaçlardan biri ile ilaçlamaya başlanmalı ve haftada bir tekrarlanmalıdır. İlaçlama daima hasattan sonra yapılmalıdır. Çukurova Bölgesi'nde mücadele başlama zamanı genellikle nisan' ın 2. yarısından haziran sonuna kadardır. 10