Radyasyon nedir Nasıl ölçülür Günlük pratikte alınan radyasyon ERCP de durum ne Azaltmak için ne yapılabilir

Transkript

1

2 MÖ

3

4 MÖ

5 Radyasyon nedir Nasıl ölçülür Günlük pratikte alınan radyasyon ERCP de durum ne Azaltmak için ne yapılabilir

6 RADYASYON NEDİR

7 X ışınını 1895 te Wilhelm Conrad Roentgen buldu

8 Dalga boyu Enerji

9 İyonizan radyasyon Kaynağı ne olursa olsun geçtiği maddeden elektronları oynatacak güçte enerjiye sahip radyasyon Bu sayede madde pozitif yüklü hale gelir yani iyonize olur

10

11

12 İyonizan radyasyon canlı dokuya alındıktan sonra kimyasal değişiklikler hemen, moleküler değişiklikler dakikalar içinde ortaya çıkar Hücre bölünmesi, hücresel değişim ve malign transformasyon gibi biyolojik hasarlar ise uzun zaman içerisinde (dekatlar) ortaya çıkar

13 NASIL ÖLÇÜLÜR

14

15 Rontgen (R) Belirli bir noktaya (ör: vücut yüzeyi ) dağılan radyasyon konsantrasyonu. Konvansiyonel ünite, SI (International Unit) karşılığı yok. Birimi coulomb/kg

16 Gray (Gy) Absorbe edilen doz. Radyasyona maruz kalan birim kütleye aktarılan enerji miktarı. SI birim. Konvansiyonel birim karşılığı Rad. 1 rad=0.01 Gy

17 Sievert (Sv) Eşdeğer / etkin doz miktarı Farklı iyonizan radyasyon kaynaklarından gelen enerjilerin dokuya penetrasyon katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilen değer. SI birim. Konvansiyonel karşılığı rem. X ışınları için çarpan 1 olduğu için 1 rem= 1 rad = 0.01Gy = 0.01 Sv

18 Es deg er doz Birimi Sievert (Sv) Radyasyonun türüne ve enerjisine bağlı olarak doku veya organda soğurulmus dozun, radyasyon ağırlık faktöru ile çarpılmıs hali

19 Etkin doz; Birimi Sievert (Sv) İnsan vücudunda ışınlanan bütün doku ve organlar için hesaplanmıs eşdeğer dozun, her doku ve organın doku ağırlık faktörleri ile çarpılması sonucunda elde edilen dozların toplamı

20 GÜNLÜK PRATİK

21 Yıllık alınan radyasyon eşdeğer (efektif) dozu ABD de 3 msv İngiltere de 2.6 msv düzeyindedir Bu doğal radyasyonun %85 i radon gazından kaynaklanmaktadır

22 Atmosferdeki Radon gazı yoğunluğu

23 Hangi radyolojik işlemde ne kadar radyasyon?

24 = 0.02 msv 1 /

25 = 4-7 msv 1 / 4800

26 = 4-18 msv 1 / 3300

27 = msv 1 / / 1700

28

29 Doz = Doz hızı x Zaman J = jxt = (Sievert / saat) x saat = (Sv/h) x h = Sv Toplamda 20 dk lık floroskopi ~30 msv eşdeğer doza sahiptir 1 Sv maruziyet kanser riskini %6-10 artırır 20 dk lık floroskopi %0,3 kanser riski 1000 hastada +3 kanser

30 ABD de tüm kanserlerin yaklaşık %2 sinin CT çekimlerine bağlı radyasyondan kaynaklandığı tahmin edilmektedir

31 Radyasyon görevlileri için etkin doz ardışık bes yılın ortalaması 20 msv i, herhangi bir yılda ise 50 msv i geçemez. El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 500 msv, göz merceği için 150 msv dir

32

33

34 ERCP DE DURUM

35

36 Floroskopi kullanılarak yapılmış Gastroenterolog ve asistanlardaki efektif doz 0.01 msv bulunmuş Hasta ortalaması 4.16 msv Sonuç Konvansiyonel sistem yerine floroskopi kullanılınca radyasyon dozu anlamlı miktada azalmaktadır

37 Çok merkezli (6 ülke, 69 merkez) 9052 ERCP Endoskopist deneyimi ve fellow varlığının floroskopi süresi ile ilişkisi Gastrointest Endosc. 2010; 72: 58 65

38 Gastrointest Endosc ; 72(1): 58 65

39 Gastrointest Endosc ; 72(1): 58 65

40 Multilevel adjusted odds ratios for fluoroscopy time 20 minutes by experience Gastrointest Endosc ; 72(1): 58 65

41 Artmış floroskopi süresi ile ilişkili durumlar Bir yılda belli sayının altında ERCP yapmak Endoskopistin total ERCP sayısı Kısa zamandan beri ERCP yapmak Fellow eşlik eden işlemlerde floroskopi süresi eşlik edilmeyenlere göre daha yüksek Gastrointest Endosc ; 72(1): 58 65

42

43 KORUNMA TEDBİRLERİ

44 Radiology 2009;251:175-84

45 Radyasyonu azaltmada cihaz faktörü Puls floroskopi (saniyedeki puls sayısının belirlenmesi) Pulsed floroskopi < sürekli floroskopi Bakır X-ışını filtresi (düşük enerjili ışınlardan korur) Son görüntü modu Tüpte kurşun kolimatör varlığı

46 Hastaya verilen radyasyonu azaltma Mümkün olan en kısa süre floroskopi Hastaya mümkün olduğunca yakın Röntgen tüpü Çekim modu sadece gerekli durumlarda Büyütme modu sadece gerekli durumlarda Çalışma alanına odaklı X-ışını Manuel modda yüksek voltaj (kv) düşük akım (ma)

47 Alınan radyasyonu azaltma Tüpe olan mesafeyi optimal tutmak Gereksiz floroskopiden kaçınmak Mutlaka koruyucu giyisiler giymek Kurşun yelek (0.25 / 0.50; sırt korumalı / - ) Tiroid koruyucu (0.25 / 0.50) Gözlük Endikasyonu iyi belirlemek Tüpü masanın altına yerleştirmek Masanın kenarına kurşun perde

48 The concept of ALARA MOLA konsepti As Low As Mümkün Olduğunca Az Reasonably Achievable

49

50

51