KUŞLARDA RENK ABERASYONLARI

Transkript

1 KUŞLARDA RENK ABERASYONLARI Genellikle Kuşlarda var olan renk mutasyonlarına bağlı sapmaları isimlendirmede yaygın bir yanlış isimlendirme mevcut. Genellikle kuşların renklenmesindeki beyazlıklar albino veya parsiyel(partial)albino olarak isimlendiriliyor. Kuşlarda bulunan renk sapmalarının teşhis ve isimlendirmesini doğru yapabilmek için onların tüylerinin orijinal renklerini bilmek ve renk sapması sonrası gözlemlenen tüy renklerine göre hangi renk aberasyonu mekanizmasının işlediğini bulmak gereklidir. Bunu yapabilmek içinde pigmentlerin rolünü bilmemiz gereklidir. Bu yazıda Renk mutasyonlarının en yaygın türlerini ve isimlendirmelerini temel bir fikir vermek üzere aktaracağız. Pigmentasyon Kuşlarda Tüy rengini belirleyen en önemli pigmentler melanin ve karatinoidlerdir. Gıdalar enzimler aracılığıyla renk pigmentlerine dönüştürülür. Bu pigmentler depolanarak tüy gelişiminde kullanılır. İncelediğimiz renk sapmaları genellikle gıdaya bağlı bir pigment sorunu olabileceği gibi nadiren de genetik kaynaklı olabilir. Örneğin falmingolar, bilindiği gibi flamingoların tüylerinin kırmızı olup olmaması yedikleri yiyeceklerin karotin miktarına bağlıdır. Çok az karotin içerikli besin aldıklarında ise tüyleri beyazdır. Motacilla flava, Phylloscopus trochilus, Cyanistes caeruleus, Parus major, Oriolus oriolus, Fringilla coelebs, Chloris chloris, Carduelis carduelis, C spinus ve Loxia curvirostra gibi kuş türlerinin tüylerinin bir kısmı ise sarı ve kırmızı karotin sayesinde renklenir. Melanin Eumelanin ve phaeomelanin ismi verilen iki melanin türü kuşlarda mevcuttur. Eumelanin konsantrasyonuna bağlı olarak tüylerde siyah, gri ve koyu kahve tüy renkleri görülür. Phaeomelanin yüksek konsantrasyona bağlı olarak tüylerde kırmızımsı kahverengi, düşük konsantrasyonunda ise neredeyse beyaz sarı-kahve renk görülür. Melaninlerin birlikte kullanımı ile tüy gri-kahverengi bir renk alabililir.göz ve cilt rengi ise sadece eumelanine bağlı renklenir. Bazı türlerde renklenme tamamen eumelanine bağlıdır. Örneğin; Uria aalge, Alca torda, Corvus monedula, Rook C frugilegus ve Carrion Crow C corone. bununla birlikte çoğu türde her ki melanin de mevcuttur. Albinism Albinoluk, her iki melanin türünün de tamamen yokluğundan kaynaklanır. Albino kuşların tüyleri, gözleri ve cildi melaninler tarafından renklendirilmemiştir. Mutastyon nedeniyle bir albino kuşun vücudunda melanin üretimi için gerekli tirozinaz enzimi hiç bulunmaz.albino kuşların gözlerinin kırmızı olması ve ciltlerinin pembemsi olmasının nedeni ile renksizlik nedeniyle kanın renginin gözükmesindendir.birçok beyaz kuş ise melanin pigmentinin bir formunu gösterdiği için bu kuşlara parsiyel (kısmi) albino demek yanlıştır. Bu bir kişiye kısmi hamile demek gibi bir şeydir. Albino kuşları göz ve cilt rengi teşhis için önemli bir nokta olabilir. Karotinlerin tirizinaz enzimi üzerinde etkisi yoktur. Albino bir kuşta karotine bağlı oluşan renklenmeler var olacak, ama melanin pigmentinin yokluğuna bağlı olarak renklendirme ise görülmeyecektir ve yine bu kuşlar kırmızı gözlere ve melanin sayesinde

2 alacağı rengi almamış renksiz, ya da pembemsi diyebileceğimiz bir cilde sahip olacaktır. Yani bilinenin aksine tüm albino kuşlar tamamen beyaz değildir, çünkü karotine bağlı mekanizmada işin içine girmektedir. Albinoluk tüm hayvanlarda otozomal çekinik genlerdeki mutasyona bağlı olarak oluşur ve aslında nadir bir gen değildir. Birçok populasyon da görülür. Yetişkin albino kuşlar neden çok nadir görünüyor? Diye düşünebilirsiniz, bunun nedeni ise albinoların gözlerindeki pigment yetersizliğine bağlı olarak, çok ışığa duyarlı gözlerinin olması ve görme derinliğinde sahip oldukları zorluklar nedeniyle, kolay av olmaları, vb sonucu ölmeleri yüzündendir. Leucism Tirosinaz enzimine sahip, melanin üretimini gerçekleştiren fakat depolanan melaninin tüylere iletimini engelleyen bir kalıtsal bozukluk nedeniyle Tüylerdeki kısmi ya da toplam eumelanin ve phaeomelanin eksikliği olarak tanımlanabilir.muhtemelen kuşlarda en sık görülen kalıtsal renk aberasyonudur.bazen yanlış olarak bu tür kuşlarda parsiyel albino olarak isimlendirilir.melanini tamamen tüylerinde renklendirme yapamayan bir kuş bunun sonucu albino bir kuş gibi beyaz olacak,yada karotinli bölgeleri renkli,melaninle renklenen tüyleri beyaz olacaktır.fakat gözleri ve cildi normal rengi de olacak ve görmesi normal olacaktır.buda bu kuşların görülme sıklığını albino yetişkin bireylere oranla artırır.kısmi melanin eksikliğine bağlı baştaki bazı tülerde,kanatlar vb beyaz tüyler görülebilir kısmi leucism olarak adlandırabiliriz.başta eumelaninin siyah,gri ve koyu kahve tüy rengi,ve Phaeomelanin konsantrasyonuna bağlı,kırmızımsı kahve,beyazımsı sar-kahve renkleri oluşturabildiğini söylemiştik.leucistic bir kuşta eğer yalnız tamamen eumelanin yokluğu varsa,eumelanine yokluğu nedeniyle siyah,gri vb renk yerine çok soluk bir renk görülecek,phaeomelaninin tek başına yokluğunda ise onun oluşturduğu renk görülmeyecek farklı soluk bir renk görülmesi mümkündür. Leucistic adult Black-browed Albatross, Thalassarche melanophris, photographed in May 2007 in South African waters (left). On the right a juvenile of the same species recorded in Uruguayan waters in August Photos: Trevor Handaker (left) and Fernando Area (right).

3 Leucistic Cape Petrels, Daption capense, recorded in Uruguay in 15 December 2005 (left) and 16 December 2007 (right). Photos: Sebastián Jiménez.

4 Brown Kahverengi renk sapması ise, eumelanin niteliksel indirgenmesi olarak tanımlanabilir.bu mutasyonda pigment miktarı değişmemiş fakat eumelanin oluşturduğu görüntü değişmiştir. Melaninin kalıtımsal bir tam oksidasyonu sonucunda siyah olan tüylerin rengi koyu kahverengi olarak gözükür. Phaeomelanin ise etkilenmez. Kuşun renklerinin oluşumunda her iki melanin mekanizmasının da etkili olduğu türlerde, sadece eumelan in mekanizmasının etkili olduğu türlere göre, bu mutasyon daha az belirgindir. Bütün türlerde bu mutasyon cinsiyete bağlı ve çekinik olarak aktarılır. Doğada bu mutasyona genelde dişilerde rastlanır erkek bireylerde ise, kahverengi bir anne ve heterezigot bir babaya(görünümü normal ama çekinik olarak kahverengi renk mutasyonunun taşıyan) sahip bir erkek bireyin kahverengi renk mutasyonuna sahip olmasından söz edilebilir. Kuşlarda erkek birey iki x kromozomu taşırken dişinin de bir x ve bir y kromozomu taşıdığı unutulmamalıdır. Dilution Dilution ise melaninlerin niceliksel olarak indirgenmesi olarak tanımlanabilir. Brown renk mutasyonunda pigment miktarı değişmezken bu mutasyonda pigment miktarında azalma görülür. Pigmentte değişme olmasa da konsantrasyonunda bir değişme olur. Buda kuşun rengine orijinal rengine göre bir seyreltme meydana getirir. Dilution pastel ve isabel olmak üzere iki form içerir.

5 Ino Ino,eumelanin ve phaeomelanin kuvvetli bir şekilde indirgenmesi olarak tanımlanabilir. Bu mutasyonda phomelanin in yok denecek kadar aza indirgendiği ve eumelaninin oksidasyonu da neredeyse yoktur. Siyah tüyleri çok soluk neredeyse beyaza dönük kahverengi olarak,yeni çıkan tüylerinde ise renk ve desen belli belirsizdir. Eski tüylerin ise nerdeyse hepsi güneş ışığının etkisi ile beyazlamıştır. Bir Ino nunda kırmızımsı gözleri vardır. Çünkü pigmentler bu bölgede de ortadan kalkmıştır. Ancak bir Albinoya göre çok daha iyi görürler. Gözlerinin kırmızımsı olması nedeniyle ve tüylerinin güneş ışığı ile tamamen beyazlaşması mekanizmasını düşünüp, Albino ile karıştırılabileceği düşüncesinde olabilirsiniz. Fakat Doğada kırmızı gözlü beyaz bir kuş görürseniz bu kuş çok büyük ihtimalle albinodur. Çünkü Ino da cinsiyete bağlı ve resesif bir özelliktir. Schizochroism (Fotoğraf: american robin) İki melanin türünden birinin yokluğu olarak tanımlanabilir. Phaeo ve grey(gri) olmak üzere iki formu vardır. Phaeo eumelanin in, Grey ise phaeomelanin tamamen indirgenmiş şeklidir.phaeo da sadece kırmızımsı kahverengi phaeomelanini.grey mutasyonu ise sadece Siyah/Gri ve kahvrengi eumelanin içerir.

6 Melanism Melanism ise melaninlerdeki artış olarak tanımlanabilir. Eumelanism ve phaeomelanism olarak ikiye ayrılır. Eumelanismde kuş genel görünüş olarak siyahımsı iken, Phaeomelanismde kuşun genel görünüşü kırmızımsı kahverengidir. Melanistic King(kısmi melanism) Penguin at Salisbury Plain, South Georgia. (Photo by S. Stevens.) Grizzle Bu mekanizma leucisme in tersine tüyler kırçıllıdır çok az bir pigment vardır. Acromelanism

7 Eumelanin ve phaeomelaninin Kuşun vücut sıcaklığı ve çevre sıcaklığına bağlı olarak tüylerde birikimi olarak tanımlanabilir. Vücudun soğuk bölümleri baş üstü gibi, sıcak bölümlere göre daha çok pigment içerir. Kaynaklar Not every white bird is an albino:sense and nonsense about colouraberrations in birds/ Hein van Grouw Records of leucism in albatrosses and petrels(procellariiformes) in the South Atlantic Ocean/Patrícia L. Mancini1; Sebastián Jiménez; Tatiana Neves and Leandro Bugoni Partıal melanısm ın kıng penguıns aptenodytes patagonıcus/ louıse k. Blıght & sylvıa stevens