(Tezcan) Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem, Oğuz Sancaktar AİHS Işığında Türkiye nin İnsan Hakları Sorunu Seçkin Yay. 2. bası Ankara s. 96.

Transkript

1 14. PROTOKOL İLE AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN DEĞİŞEN DENETİM MEKANİZMASI 1 GİRİŞ İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Korumaya Dair Avrupa Sözleşmesi ni (Sözleşme) diğer birçok insan haklarına ilişkin uluslararası belgelerden ayıran en önemli özelliği, Sözleşmenin denetim mekanizmasının daha etkin olan organları bünyesinde barındırmasıdır. Özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin (Mahkeme) tarafsız ve bağımsız bir yargı organı olarak Avrupa içinde insan haklarının korunmasına yönelik etkili ve egemen bir rolü taşıması, denetim mekanizmasının, dolayısıyla Sözleşmenin, etkin olması bakımından son derece önemlidir. Böylece taraf devletlerin Sözleşme ile yetkilendirdikleri Mahkeme, Sözleşmenin içerdiği hak ve özgürlüklerin teminatı olarak yaptırım gücüne kavuşturulmuştur. Sözleşme, 1950 de kabul edildikten bu yana, birçok kez Avrupa içindeki gelişmeleri karşılayabilmek için ek protokollerle değiştirilmiş ve geliştirilmiştir. 2 Denetim mekanizmasında değişiklik öngören 11. Protokol ise 1 Kasım 1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 11. Protokol, Sözleşmedeki insan haklarının içeriği ile ilgili bir değişiklik sunmamış, denetim mekanizmasında değişiklik yapmıştır. Son dönemlerde Mahkemenin iş yükünün artması ve başvuruların önemli bir kısmının kabul edilemez bulunuşu veya kayıttan düşürülmesi nedeniyle, Mahkemenin egemen rolünü oynamasının sürdürülebilmesini sağlama gerekliliği göz önünde tutularak 3 Avrupa Konseyi tarafından 13 Mayıs 2004 tarihinde Sözleşmeye yeni bir ek 14. Protokol 4 imzaya açılmıştır. Henüz yürürlüğe girmeyen 14. Protokolün 18. maddesine göre, Protokol hükümlerinin yürürlüğe girebilmesi için Avrupa Konseyi üyelerinin çekincesiz olarak Protokole katılmalarının ardından geçen 3 ayı izleyen ayın ilk gününün beklenmesi gerekmektedir. İnsan Hakları Mahkemesinin ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin (Bakanlar Komitesi) yetkilerini ve işleyişini yeniden düzenleyen bu Protokol hükümlerinin -yürürlüğe girip girmeyeceği kesin olmasa da- incelenmesi gerekmektedir. Çünkü 14. protokole katılım sağlanmasa da denetim mekanizmasının yeniden şekillendirilmesi ihtiyacı kaçınılmaz bir sorun haline gelmiştir. 11. PROTOKOL ÖNCESİNDEKİ DENETİM MEKANİZMASI ve 11. PROTOKOLE İHİYAÇ DUYULMASININ NEDENLERİ Geleneksel denetim mekanizması Avrupa İnsan Hakları Komisyonu, Mahkeme ve Bakanlar Komitesi olmak üzere üç organdan oluşmaktaydı. 5 Sözleşme ile korunan bir hakkın ihlal edildiğine yönelik bir başvuru öncelikle Komisyonun kabul edilebilirlik denetimine tabiydi. Komisyonun kabul edilemez bulduğu başvuru kayıtlardan düşmekteydi. Komisyon tarafından kabul edilebilir bulunan bir başvuru hakkında Komisyonun hazırladığı rapor bağlayıcı ve kesin nitelikte bir karar değildi. Bu karar Bakanlar Komitesi veya Mahkeme (eski adıyla Divan ) tarafından verilen karar ile bağlayıcılık kazanabiliyordu. 6 Bakanlar Komitesinin şikâyet edilen devlete katılım ve oy hakkı tanınması nedeniyle siyasî bir organ olması da, 7 1 Stj. Av. Alper Can AYKAÇ Protokolün Açıklayıcı Raporu 1. paragraf, Explanatory Report to the CETS Protokol Başlangıç (Preamble) hükümleri 6. paragraf. 4 CETS: 194 Protocol No. 14 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, amending the control system of the Convention. 5 (Tezcan) Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem, Oğuz Sancaktar AİHS Işığında Türkiye nin İnsan Hakları Sorunu Seçkin Yay. 2. bası Ankara s Tezcan a.g.e. s (Ünal) Şeref Ünal Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu, s.380.

2 denetim mekanizmasını Sözleşmenin 6. maddesinde belirtilen tarafsız ve bağımsız bir yapıdan uzaklaştırmaktaydı. Komisyon ve herhangi bir taraf devlet Divana gitme yetkisine sahipken, bu olanak bireysel başvuru sahiplerine tanınmamıştı. 11. Protokol ile yeni bir denetim mekanizması yapılandırma ihtiyacı öncelikle Mahkeme ve Komisyonun iş yükü altında ezilmesi nedeninden ötürü ortaya çıkmıştır. 8 Önceki protokollerle bir takım önlemler alınmışsa da Avrupa Konseyine üye olanların sayısı arttıkça, başvuru sayısı da buna bağlı olarak yükseliyordu. Böylece yargılama süreleri, adil yargılanma süresinin sınırlarını zorlayacak ölçüde makul olmanın dışına çıkmaktaydı. Ayrıca bu üç organın yetkileri son derece karmaşık olarak düzenlenmişti. 9 Komisyon ve Mahkeme aynı olayı ayrı ayrı inceliyorlardı. Bu iki organın birleştirilmesi görüşü benimsenmişti. 14. PROTOKOLE İHTİYAÇ DUYULMSININ NEDENLERİ Sözleşmenin denetim mekanizmasının yeniden değiştirilmesi için sunulan nedenler, önceki ek protokoller için sunulanlarla benzer nitelikler taşımaktadır. Mahkemeye sunulan başvuruların sayısı gün geçtikçe artmaktadır yılında yeni başvuru yapılmışken, bu sayı 1998 yılında 18200, 2003 yılında 38800, 2004 yılında e ulaşmıştır yılı sonunda çözüm bekleyen başvuru sayısı e varmıştır. 10 Mahkeme 2003 yılında yalnızca 753 başvuruyu, 2004 yılında 830 başvuruyu kabul edilebilir bulmuştur. Buna karşılık 2003 yılında 12726, 2004 yılında başvuru Mahkeme kararıyla kabul edilemez bulunmuş veya dava kayıtlarından düşürülmüştür. 11 Mahkemenin 2005 yılının ilk dokuz ayı için toplanan istatistiklerine göre 12 çözüm bekleyen başvuru sayısı olarak belirlenmiştir. Ayrıca Sözleşmeci Taraf sayısında da artış gözlenmektedir. 11. protokolün imzaya açıldığı tarihin ardından, 14. protokolün imzaya açıldığı tarihe kadar 13 yeni Sözleşmeci Taraf, AİHS Sözleşmesine katılmıştır. Bununla birlikte bireysel başvuru hakkına sahip Avrupa Konseyi üyesi devletlerin toplam nüfusları yaklaşık 240 milyondan 800 milyona varmıştır. 13 Yukarıda da görüldüğü gibi Mahkeme önündeki başvuruların birçoğu kabul edilemez bulunmaktadır. Ayrıca başvurular içerisinde yer alan olayların önemli bir kısmı Mahkemenin daha önce vermiş olduğu hükümlerle benzer niteliktedir. Başka bir deyişle iş yükünü oluşturan olaylar, Mahkeme içtihatlarıyla çözümlenmiş meselelerden doğmaktadır. Söz konusu olayların daha hızlı ve pratik yollarla değerlendirilmesine; böylece henüz Mahkeme içtihatlarıyla çözümlenmemiş nitelikteki kabul edilebilir olaylar üzerinde Mahkemenin daha dikkatli inceleme yapabilme olanağının sağlanmasına duyulan gereksinim yadsınamaz boyutlara varmıştır. Ancak 14. Protokol, 11. Protokolden farklı olarak, Mahkemenin kuruluş ve işleyişinde köklü değişiklikler getirmemiştir PROTOKOL DOĞRULTUSUNDA GETİRİLEN DEĞİŞİKLİKLER Yargıçların Seçimi, Görev Süreleri, Görevden Alınmaları Sözleşmenin 22. ve 23. maddelerinde öngörülen yargıçların 3 yıllık süreler için dönüşümlü olarak yeniden seçilmesine yönelik düzenleme terk edilmiştir. Önceki sistemde yargıçların dönüşümlü olarak seçimle yenilenmesi ve yargıçların kısa bir süreliğine görev almaları istenmeyen sonuçlar doğurmaktaydı. 15 Bu düzenlemenin terk edilmesi ile birlikte Sözleşmenin 22. maddesinin 2. fıkrası metinden çıkarılmıştır. Yeni sisteme göre yargıçlar dokuz 8 Ünal a.g.e. s Tezcan a.g.e. s Europen Court of Human Rights Statics 2004 (April 2005). 11 Europen Court of Human Rights Statics 2004 (April 2005). 12 Europen Court of Human Rights Statics 1/1-30/9/ Protokolün Açıklayıcı Raporu, 6. paragraf Protokolün Açıklayıcı Raporu, 35. paragraf Protokolün Açıklayıcı Raporu, 51. paragraf.

3 yıllık görev yapmak için seçilirler ve yargıçların yeniden seçilmeleri mümkün değildir (14. Protokol m.2). Böylece yargıçların görev süreleri uzatılmış, yeniden seçilmeleri olanaksız hale getirilmiş ve en önemlisi yargıçların daha uzun dönemler için bir arada çalışmaları sağlanmıştır. Sözleşmenin yürürlüğe girmesiyle birlikte ilk görevini yapmakta olan yargıçların görev süreleri kendiliğinden 9 yıla uzatılacaktır. Diğer yargıçların ise süreleri iki yıl daha kendiliğinden uzatılacaktır. Sözleşmenin 24. maddesi madde metninden kaldırılmıştır. Ancak 24. maddenin içeriği (yargıçların görevden alınmaları) 23. maddenin sonuna yerleştirilmiştir. Buradaki amaç, ileride değinilecek olan Tek Yargıçlı Teşekkülün yetkilerini belirleyen ayrı bir madde için yer açmaktan ibarettir. Sözleşmenin ve 27 maddeleri sırasıyla ve 26. madde haline getirilmiştir. Yeni 27. madde ile Tek Yargıcın yetkileri düzenlenmiştir. Tek Yargıçlı Teşekkül ve Bu Teşekkülün Yetkileri 14. Protokolün getirdiği en önemli değişikliklerden birisi de tek yargıçlı yeni bir kuruluşu düzenlemiş olmasıdır. Şikâyet edilen devlet adına seçilmiş olan yargıç bağlı bulunduğu devletle ilgili tek yargıçlı oturumlara katılamaz (14. Protokol m. 6). Anlaşılacağı gibi bu hüküm başvuru sahibini korumaya yönelik bir güvence niteliğindedir. Böylece İçtüzük m. 28/2 hükmü ile paralellik sağlanmıştır. Bunun dışında, konuyla ilgili olarak, tek yargıçlı teşekküllere yazı işleri idaresinin Mahkeme Başkanı denetiminde yardımcı olacağı da hükme bağlanmıştır. 34. madde uyarınca Mahkeme önüne gelen bireysel başvurular öncelikle tek yargıçlı teşekkülün denetiminden geçmektedir. Yargıç başvuruyu gerçekleştirdiği inceleme sonrasında kabul edilemez bulabilir veya kayıttan düşürebilir; aksi halde başvuruyu ileriki incelemeler için Komite veya Daireye gönderir (14. Protokol m.7). Bu düzenleme ile kabul edilebilirlik incelemelerinin hızlı bir biçimde gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Ancak tek yargıcın kabul edilemezlik kararının ve davanın kayıttan düşürülmesine yönelik kararının kesin karar niteliğinde olması uygulama sırasında eleştiriye maruz kalabilir. Komitenin Yetkileri 3 yargıçlı Komite davanın ileriki incelemeleri gerektirmediğine oybirliği ile karar verirse davayı kayıtlardan düşürebilir veya başvuruyu kabul edilemez bulabilirdi. 16 Önceki sistemde tanınan Komitenin bu yetkisi 14. Protokol aracılığıyla genişletilmiş bulunmaktadır. Buna göre Komiteye yeni bir seçimlik hak tanınmıştır. Komite, başvuruyu kayıttan düşürmezse veya kabul edilemezlik kararı vermezse, davadaki sorunların Mahkeme içtihatlarıyla önceden çözümlenmiş meseleler ile ilgili olduğu kanaatine vardığı takdirde, davayı kabul ederek esas hakkında hüküm verebilir. Bu kararın da oybirliği ile alınması gerekir. Bireysel başvurular hakkında verilen bu kararlar kesin niteliktedir. Sözü edilen bu iki karar için oybirliğini sağlayamazsa, Komite başvuruyu Daireye gönderir. Davanın tarafı olan devlet adına seçilmiş yargıç, Komite üyesi değilse, Komite tarafından, yargılamanın herhangi bir aşamasında üye olması için davet edilebilir. Ancak bu davet için, taraf devletin davanın esası hakkında karar verilmesi hakkındaki tutumunun Komite tarafından göz önüne alınması gerekir. Davanın mahkeme içtihatlarıyla çözümlenmiş olup olmadığı konusunda, Komite ile ilgili devlet veya devlet adına seçilmiş olan yargıç- arasında bir çekişme söz konusu ise, Komite bu yargıcı davet etmeyebilir. Dairelerin Kabul Edilebilirlik ve Esasa İlişkin Kararları 16 Ünal a.g.e. s.382; Tezcan a.g.e. s. 103

4 Aslında Dairelerin Kabul Edilebilirlik veya Esasa ilişkin kararlarında (m. 29) önemli bir değişikliğe gidilmemiştir. Yalnızca Tek Yargıçlı Teşekkülün kuruluşu ve Komite yetkilerinin genişletilmesi sürecinin izleyen düzeltme niteliğinde değişiklikler yapılmıştır. Buna göre Tek Yargıçlı Teşekkül veya Komite davanın kabul edilebilirliğine ilişkin bir karar vermemişse ya da Komite davanın esası hakkında bir karar vermemişse, artık bireysel başvuruyu inceleme yetkisi Daireye aittir. Daire, öncesinde olduğu gibi, devlet başvurularını da inceleme yetkisine ve dolayısıyla devlet başvurularının da kabul edilebilirliği ve esası hakkında karar verme yetkisine sahiptir. Daire, bireysel başvurular hakkındaki kabul edilebilirlik kararını ayrı olarak verebilir. Devlet başvurularında ise yalnızca istisnaî hallerde, kabul edilebilirlik kararını ayrı olarak verebilir. Yedi yargıçlı Dairelerin yargıç sayısının beşe indirilmesi amacıyla, Mahkeme Genel Kurulunun talebi ile Bakanlar Komitesi karar alabilir. Büyük Dairenin Yetkileri Büyük Daireye yeni bir yetki daha getirilmiştir. Kesinleşen Mahkeme Kararlarının icrasını denetleyen Bakanlar Komitesinin konuyla ilgili olarak Büyük Daireye gönderdiği meseleler, Büyük Daire tarafından incelenir. Söz konusu yetki, Bakanlar Komitesini etkinliğini arttırıcı değişiklikler doğrultusunda tanınmıştır. Başka bir deyişle asıl amaçlanan Bakanlar Komitesinin etkinliğini artırarak, devletin Mahkeme hükmünden doğan yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlamaktır. Bu konuya ileride değinilecektir. Bununla birlikte üçüncü tarafın müdahalesi hükümlerinde yapılan eklemeye göre (14. Protokol m.13), Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komisyonu, Dairelerde ve Büyük Dairede görülen tüm davalar hakkında yazılı görüş bildirebilir ve bu davanın oturumlarında yer alabilir. Davanın İncelenmesi ve Dostane Çözümler Bu konuda önemli değişiklikler olmamakla birlikte madde metninin lafzında çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. 38. madde yalnızca Davanın İncelenmesi başlığı altında bir düzenleme içerirken, 39 madde tamamen Dostane Çözümler içeriklidir. Davanın incelenmesi için devletler tüm olanakları sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemsi durumunda Mahkeme devletin etkinliği ile ilgili soruşturma başlatabilir. Yargılamanın herhangi bir evresinde Mahkeme sorunun dostane çözüm ile sonuçlanması için işbirliği yapmaya hazır bulunmaktadır. Önceki sistemde mahkemenin dostane çözüm yoluna gitmesi için hizmet sunması yalnızca kabul edilebilirlik kararından sonra mümkün olmaktaydı. 17 Dolayısıyla yeni sistemde getirilen bu düzenleme ile Mahkeme yargılamanın herhangi bir aşamasında dostane çözüm yolu ile davayı sonlandırabilir. Artık dostane çözüm yoluna gitmek için Sözleşmenin ihlal edildiğine ilişkin Mahkemenin bir izlenime varması beklenmeyecektir. Bu da yeni düzenlemeyi daha esnek bir hale getirilmiştir. 18 Dostane çözüm görüşmelerinde, önceki sistemde de olduğu gibi, gizlilik ilkesi hâkimdir. Dostane çözümün gerçekleşmesiyle birlikte Mahkeme, kararında olayın kısa bir açıklamasına ve varılan bir çözüme yer vererek davayı kayıtlarından düşürür. İlgili devletin dostane çözüm kararında yer alan taahhütlerinin icrasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesine karar gönderilir. Hükümlerin Bağlayıcılığı, İcrası ve Bakanlar Komitesinin Etkinliği 17 Ünal a.g.e. s Protokolün Açıklayıcı Raporu, 92. paragraf.

5 Davanın tarafı olan devlet, Mahkeme tarafından verilmiş, kesinleşen hükümlere uymakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün uygulanmasını sağlamak için, hükmün icrasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesine hüküm gönderilir. Bu hükümler, sözleşmenin ihlal edildiğine veya dostane çözüme varıldığına ilişkin olabilir. Önceki sözleşmeden farksız olan bu iki fıkranın dışında Protokolün 16. maddesi ile değiştirilen 46. maddenin son üç fıkrası Bakanlar Komitesinin etkinliğini arttıracak niteliktedir. 19 Buna göre Bakanlar Komitesi hükümde yer alan bir sorunun yorumu nedeniyle hükmün icra edilemediğine ilişkin kararı üçte iki çoğunlukla alırsa hükmü Mahkemeye gönderir. Böylece Mahkemeden tavzih talep edilir (yeni m. 46/3). Bakanlar Komitesi, bunun yanı sıra eğer taraf devlet, hükümden doğan yükümlülüklerini yerine getirmediğini düşünürse üçte iki çoğunlukla davayı Mahkemeye gönderir. Mahkeme taraf devletin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğine ilişkin bir karar verecektir (yeni m.46/4). Eğer Mahkeme, taraf devletin yükümlülüklerini yerine getirmediğini saptarsa davayı, gerekli önlemlerin alınması için, Bakanlar Komitesine gönderir. Mahkeme, devletin yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmadığını görürse, davayı kayıtlarından düşürür. Bu yeni usul için Mahkemenin yetkili organı Büyük Dairedir. Bu usulü izleyen Büyük Dairenin yetkilendirmesine yönelik değişikliğin yanı sıra, artık Mahkemenin yargı yetkisi (m.32), getirilen değişiklik sonucunda, (14. Protokol m. 11) 46. madde uyarınca doğan uyuşmazlıkları da içermektedir. Bir başka değişiklik ise iş yükünün azaltılması amacıyla getirilmiştir. Buna göre Mahkeme Genel Kurul halinde toplanıp Dairelerin yargıç sayısının beşe indirilmesi amacıyla, Bakanlar Komitesinden talepte bulunabilir (14. Protokol m.6). Bu talep sonucunda Bakanlar Komitesinin oybirliği ile belirli bir süre için Dairedeki yargıç sayısının yediden beşe indirilmesine karar verir. Yeni Kabul Edilebilirlik Kriteri Önemli bir değişiklik de başvuruların kabul edilebilirlik koşullarına yeni bir ek şartın getirilmiş olmasıdır. Buna göre Sözleşmenin 35. maddesinin 3. fıkrası yeniden düzenlenmiştir. Böylece m.35/3 hükmünde yer alan 3 şarta 20 4 üncüsü eklenmiştir. Bundan böyle başvuru sahibinin önemli bir zarara uğramaması durumunda başvurular, Mahkeme tarafından kabul edilemez bulunabilecektir. Yeni getirilen bu kriterin iki istisnası bulunmaktadır. Eğer Sözleşmede veya Ek protokollerinde tanımlanan insan haklarıyla ilgili bir sorun, davanın esastan incelemesini gerektiren bir nitelikteyse başvuru sahibinin önemli bir zarara uğrayıp uğramadığına bakılmaksızın başvuru diğer şartlar açısından engelleyici bir neden yoksa kabul edilir. İkinci istisna ise yerel mahkemelerde uygun ölçüde inceleme yapılmayan durumlarla ilgilidir. Bu hadde de başvuru sahibinin uğradığı zararın önem derecesine bakılmayacaktır. Önemli bir zarar kavramının sınırlarının nasıl çizileceği Mahkemenin uygulaması ile netleşecektir. 21 Kural olarak Protokol yürürlüğe girdikten sonra Mahkeme önündeki tüm davalara uygulanacaktır fakat yeni kabul edilebilirlik koşulu, önceden kabul edilmiş bulunan davalar için aranmayacaktır. Bununla birlikte yürürlük tarihini izleyen iki yıl içerisinde bu kabul edilebilirlik koşulu Daire ve Büyük Dairelerde uygulanmayabilir (14. Protokol m. 20). Başka bir deyişle Tek Yargıçlı oturumlarda ve Komite önünde, her durumda bu kabul edilebilirlik koşulu aranacaktır Protokolün Açıklayıcı Raporu, paragraflar. 20 1) Başvurunun Sözleşme veya ek Protokollerle bağdaşmaması, 2) Başvurunun açıkça dayanaktan yoksunluğu, 3) Başvurunun kötü niyetle yapılmış olması. 21 Zarar kavramı ise dar anlamıyla değil, geniş anlamıyla ele alınacaktır. Çünkü sözleşmenin İngilizce metninde disadvantage (dezavantaj) deyimi kullanılmıştır

6 14. Protokolle İlgili Diğer Bilgiler Yukarıda da belirtildiği gibi Protokolün yürürlüğe girebilmesi için Avrupa Konseyine üye olan tüm devletlerin çekincesiz olarak 14. Protokolü onaylaması gerekmektedir. Şu an onaylayan 17 üyeye karşı henüz onay vermemiş olan 28 devlet bulunmaktadır. 22 Bakanlar Komitesi, 13 Nisan 2004 te yayımladığı tavsiye kararında, 14. Protokolün imzaya açıldıktan sonra iki yıl içerisinde yürürlüğe girmesi için, üye devletlerin protokolü derhal onaylamaları konusunda ısrar etmiştir. Bir diğer önemli nokta ise Sözleşmenin 59. maddesinde yapılan değişiklikle ilgilidir. Buna göre, Avrupa Birliğinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine katılması olanaklı hale getirilmiştir. Böylece Avrupa Birliği, Sözleşmeye katılırsa hukukî açıdan yükümlülük üstlenecektir ve Mahkemede davalı olarak yargılanabilecektir. Sonuç Mahkemenin iş yükünün artması, insan haklarının daha güncel bir mesele olarak günümüzde tartışılması ilk bakışta olumlu bir gelişme olarak görünmektedir. Ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ülkesel mahkemelerde uygulandığı gibi benzer ihlalleri yeniden tespit etmek eğilimlisi değildir. Bakanlar Komitesinin siyasal yapısı nedeniyle hükümlerin uygulanışını denetleyememesi, Avrupa Konseyi üyesi devletlerin insan haklarına yeterli saygıyı göstermemsi ve bunun sonucunda devletlerin insan haklarını ihlal eden uygulamalarını sürdürmesi sonucunda iş yükü artmaktadır. Başka bir deyişle, iş yükünün artışı olumlu bir gelişme olmadığı gibi, Mahkemenin işleyişinin hızlandırılması, insan haklarını koruyucu nitelikteki bir çözüm olmaktan uzak olabilir. Denetim mekanizmasının yenilenmesi yerine ihlal hükümleri sonucunda daha ağır yaptırımların uygulanması veya söz konusu yaptırımların tam anlamıyla uygulanması başka bir çözüm önerisi gibi olsa da, bu, üye devletlerin uluslararası alanda pek sıcak bir tutum ile karşılayacakları bir çözüm olmaktan uzaktır. 14. Protokolün içeriği dolayısıyla elde olan bu değişikliklerin de Denetim Mekanizmasındaki bu tıkanmayı giderme doğrultusunda etkili olacağı düşünülebilir. Ancak elbette bazı olası sakıncalı noktaları da görmezden gelmemek gerekir. 14. Protokol ile Avrupa Konseyinin ulaşmaya çalıştığı somut nitelikte üç önemli amaç vardır, bunlar: Esasına girilmeyecek olan başvuruların elenmesine yönelik Mahkemenin yeterliliğini güçlendirmek; Başvuru sahibinin önemli bir zarara uğramadığına ilişkin yeni bir kabul edilebilirlik koşulu getirmek; bu koşulun iki adet koruyucu istisnası vardır; Benzer davaların elenmesi için önlem almak. 23 Genel olarak üç unsurun, Mahkemenin önemli insan hakları sorunlarına yoğunlaşmasını sağlayacağı savunulmuştur. 24 İlk unsurun gerçekleştirilmesi için Tek Yargıçlı Teşekkül, Mahkeme teşkilatına yerleştirilmiş ve bu teşekküle başvuruları kabul edilemez bulma veya kayıttan düşürme yetkisi tanınmıştır. Ayrıca Komiteye belli durumlarda esas hakkında hüküm verme yetkisi verilmiştir. Böylece aynı zamanda üçüncü unsurun gerekleri yerine getirilmiştir. Bunun yanı sıra Bakanlar Komitesinin etkinliği arttırılmıştır. Ancak bu etkinlik geleneksel sistemdeki gibi hüküm verme yönünde bir niteliğe sahip değildir. Bakanlar 22 (7 Kasım 2005 teki durum) Protokolün Açıklayıcı Raporu, 36. paragraf Protokolün Açıklayıcı Raporu, 37. paragraf.

7 Komitesinin yeni yetkileri, hükümlerin icrasının denetimini ve bağlayıcılığını sağlamaya yöneliktir. Dolayısıyla geleneksel sistemin eleştirilen hüküm verme yetkisini içeren uygulamaya geri dönüşten söz edilemez. Benzer nitelikteki başvuruların Mahkeme önüne gelmesinin kaynağındaki asıl etken bu yolla zayıflatılabilir. Genel Kurulun talebi ve Bakanlar Komitesinin kararıyla Dairelerin yargıç sayılarının belli dönem için beşe indirilmesi olumlu bir değişiklik olarak değerlendirilebilir. Bu düzenlemenin öngörülebilir bir sakıncasının bulunmamaktadır. Yeni kabul edilebilirlik koşulu gerçekten de savunulduğu gibi iş yükü sorununa uzun vadeli ve etkili bir çözüm getirebilir. Kabul edilebilirlik koşulunun bazı sakıncalarını önlemek için iki koruyucu istisna getirilmiş olmasına rağmen, henüz 14. Protokol yürürlüğe girmemiş olduğundan ve Mahkemenin uygulamasının ne yönde olacağı bilinmediğinden, bazı endişeleri ortadan kaldıramamıştır. İleriki bireysel başvurular için öngörülen bu koşul, sisteme yeni yerleştirilen Tek Yargıçlı Teşekkül önündeki davalar için aranacaktır. Tek Yargıcın davanın kabul edilemezliğine veya kayıttan düşürülmesine ilişkin kararı kesin olacaktır. Bu kararların herhangi bir biçimde hukukî denetiminin yapılamaması, henüz nasıl uygulanması gerektiğini bilmediğimiz önemli zarara uğramamış olma kavramının sürekli olarak farklı yorumlanmasına neden olabilir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bu şekilde farklı uygulamalara sahip olan bir yapıya bürünmesi, bireysel başvurucuların güvensizliğini doğurabilir. Bu da 14. Protokol ile amaçlanan Mahkemenin üstlendiği İnsan Hakları alanındaki etkin rolün korunması hedefinden Mahkemeyi uzaklaştırabilir.