K Y M E. Aiol kentlerinin en büyüğü ve en önemlisi La più grande e la più nobile delle città eoliche (Strábôn XIII 3,6)

Transkript

1 K Y M E Aiol kentlerinin en büyüğü ve en önemlisi La più grande e la più nobile delle città eoliche (Strábôn XIII 3,6)

2 MAIKE MISSIONE ARCHEOLOGICA ITALIANA KYME EOLICA AİOLİS KYME Sİ İTALYAN KAZI EKİBİ Testi a cura di / Hazırlayan: Antonio La Marca Direttore della Missione Archeologica Italiana Kyme Eolica Kyme Kazı Başkanı Traduzioni / Çeviri: Pınar Aydemir Progettazione grafica / Grafik tasarım: Antonio Vescio Logo: Sandra Aiello, Stefania Aiello Ricerca iconografica / İkonografik araştırma: Mariantonietta De Fazio Coordinatore del progetto / Proje Koordinatörü: Massimo De Luca Dipartimento di Archeologia e Storia delle Arti Cubo 21/B, Arcavacata di Rende (CS) Tel.: (+39) Fax (+39) Kazı Evi, Sokak 267 (TN: 43), Aliağa / İzmir Tel.: (+90) Faks (+90) Cep Tel.: (+90) E mail: info@kyme.info a.lamarca@unical.it ISBN by Centro Editoriale e Librario Università della Calabria Rende Italia tel fax e mail: w.monaco@unical.it E vietata la riproduzione, anche parziale o ad uso interno o didattico, con qualsiasi mezzo effettuata, compresa la fotocopia, non autorizzata. 2

3 İÇİNDEKİLER INDICE Kyme Kyme de Araştırmalar ve Kazılar Liman Kale Andezit Duvar Güney Tepe Yerleşim Alanı Roma Hamamı Hellenistik Anıt Sütunlu Cadde Kuzey Tepe Agora (Pazar Yeri) Stoa (Portik) Tiyatro Mezarlık Alanı (Nekropolis) Archippe Kyme Ricerche e Scavi a Kyme Il Porto Il Castello Il Muro di Andesite Il Quartiere Residenziale Le Terme Romane Il Monumento Ellenistico La Via Colonnata La Collina Nord L Agora La Stoa Il Teatro La Necropoli Archippe

4 İTALYAN KAZI EKİBİ Kyme Kuzey Yunanistan dan gelen halklar tarafından İ.Ö. 11. yüzyılın ortalarında kurulmuş en büyük Aiolis kentidir. Kymelilerin deniz yoluyla yaptıkları ticaret ve tarım ekonomileri için çok önemli iki unsurdur. Side ve güney İtalya` daki Cuma nın da aralarında bulunduğu bir çok kentin ana şehri olmuştur. Önemli bir liman kenti olan Kyme nin antik kaynaklardan elde edilen bilgiler ve günümüzde açığa çıkarılan arkeolojik buluntular ışığında, arkaik dönemde ekonomik açıdan çok geliştiği bilinmektedir ve sikke basan ilk şehirlerden biri olduğu anlaşılmaktadır. Klasik dönemde (İ.Ö ) Aiolis Birliği nin lideri sonrasında Atina Birliği üyesi olan Kyme, Ege şehirlerinin politik tablosu içinde önemli bir yere sahip olmuştur ve İ.Ő. 4. yüzyılın ikinci yarısında dikkat çeken bir ticaret merkezidir. Büyük İskender in Apollon Tapınağı na bronz bir şamdan hediye etmiş olması da kentin bu önemine işaret etmektedir. Hellenistik Dönemde (İ.Ö ) kentte bazı önemli anıtların: tiyatro, iki tepe arasındaki düzlüğe inşa edilen görkemli sur duvarları, kıyıdaki portik, güney tepedeki yerleşim alanı, mendireğin genişletilmesi gibi bazı önemli anıtların inşasıyla birlikte yeniden düzenlemeye gidilmiştir. Bu dönemde de önemli bir ticari merkezdir. Erken İmparatorluk Dönemi nde biri İ.S. 17 diğeri 94 yılında olan ve şehre büyük zarar veren iki deprem yaşanmıştır. Yazıtlar, antik kaynaklar ve ele geçen buluntulardan anlaşıldığına göre, şehir yaşadığı iki deprem sonrasında dahi önemini kaybetmemiştir. Çalışmalar ışığında Geç Antik Erken Bizans Dönemi nde (İ.Ő yüzyıllar) kentin geniş bir alana yayıldığı ve 7. yüzyılda terk edildiği anlaşılmaktadır yüzyıllarda ise yaşam sadece, limanı savunma amaçlı inşa edilmiş kale çevresinde, liman alanında odaklanmıştır. 4

5 MISSIONE ARCHEOLOGICA ITALIANA Kyme Kyme, la maggiore città dell Eolia, fu fondata intorno alla metà dell XI sec. a.c. da popolazioni venute dalla Grecia settentrio nale. Nell VIII sec. a.c. i suoi cittadini praticavano il commercio via mare e l agricoltura era certamente alla base dell economia. Fu madrepatria di numerose città, tra le quali Side e Cuma in Italia meridionale. Centro portuale di grande rilievo, Kyme do vette godere in età arcaica un periodo di grande floridezza eco nomica, che in parte si deduce dalle testimonianze letterarie e che già si riflette nei resti archeologici finora noti. Kyme fu tra le prime città a coniare moneta. In età classica ebbe una posizione rilevante nel quadro politico delle città dell Egeo. Fu a capo della Lega eolica e successiva mente entrò a far parte della Lega Ateniese. Alessandro Magno dedicò a Kyme, nel tempio di Apollo, un candelabro di bronzo. In età ellenistica la città viene ristrutturata con la costruzione di alcuni importanti monumenti: il teatro, un imponente cinta mu raria nella piana tra le due colline, un portico presso la riva del mare, quartieri residenziali sulla collina sud, l ampliamento del molo. Fu centro commerciale di rilievo, come attestano le fonti e le numerose testimonianze archeologiche. Nella prima età imperiale Kyme subì gravi danni a causa dei terremoti del 17 e del 94 d.c., ma mantenne comunque una con dizione di prestigio, come si può dedurre, oltre che dalle fonti letterarie, da alcune iscrizioni e dai monumenti venuti alla luce nel corso degli scavi. Le evidenze archeologiche, attestate in maniera omogenea in tutta la città, hanno dimostrato che in età tardo antica e nella prima età bizantina (secoli IV VI) Kyme era molto estesa, e che venne abbandonata nel corso del VII secolo. Nel XII XIII secolo la vita si concentra solo nell area portuale, intorno al castello costruito a difesa del porto. 5

6 Kyme de Araştırmalar ve Kazılar Kentin ilk tanımları burayı ve 1446 da ziyaret eden Ciriaco de Pizziolli d`ancona tarafından yapılmıştır. Şehrin öneminin ortaya konması Venedik kökenli Baltazzi ailesi ile başlar. Aristide Baltazzi ve 1874 yılından sonra şehirde ilk kazıları yapan oğlu Demostene bir çok buluntuyu gün ışığına çıkarmışlardır yılında Kyme`deki bir mezardan ele gecen takılarmücehverat British Museum`a satılmıştır. Yine aynı müze buradan çıkan seramik eserleri de satın almıştır yılında Salonen Reinach ve Edmond Pottier Kyme nekropolunu kazmışlardır. Burada ele geçen bazı yazıtları ve heykelleri İstanbul Arkeoloji Müzesi ne, bazı buluntuları ise Paris`teki Louvre Müzesi`ne taşımışlardır. Prag Üniversitesi`nden Antonin Salac mimar Neopomucky ile 1925 yılında kısa ancak yoğun bir kazı dönemi gerçekleştirmiştir. Büyük Türk arkeoloğu Ekrem Akurgal 1953 yılında güney tepenin güney yamacında bazı sondajlar yapmıştır. 60`lı yıllarda Alman bilim adamları Kyme`de sualtı ve epigrafik 6 çalışmalar yapmışlar ve Corpus hazırlamışlardır yılında İzmir Arkeoloji Müzesi Müdürü Hasan Tahsin Uçankuş ( arası) kazı yapmıştır den 1984 e kadar Vedat İdil ve Sebastiana Lagona başkanlığında Türk İtalyan ekip çalışmaları devam ettirmiştir yılında Sebastiana Lagona Kültür ve Turizm Bakanlığı`ndan izin alarak kazıların resmi bilimsel başkanı olmuştur yılından itibaren Prof. Dr. Lagona`nın öğrencisi olan ve Calabria Üniversitesi öğretim görevlisi Antonio La Marca kazı başkanlığını yürütmektedir.

7 Mytilene Pergamo Pitane Myrina Kyme Aliağa Ricerche e Scavi a Kyme Nel XV secolo si hanno le prime descrizioni della città da parte di Ciriaco de Pizzicolli d Ancona, che visitò Kyme nel e nel Con la famiglia Baltazzi, di origine veneziana, comincia la valorizzazione del sito. Ad Aristide Baltazzi si debbono numerosi ritrovamenti, mentre a suo figlio Demostene, a partire dal 1874, si attribuiscono i primi scavi archeologici a Kyme. Nel gioielli di fattura molto raffinata, provenienti da una tomba di Kyme, vengono venduti al British Museum; sempre lo stesso museo, nel 1880 acquisisce un certo numero di ceramiche ivi rinvenute. Nel 1881 Salomon Reinach e Edmond Pottier scavano le necropoli di Kyme. Alcune statue e iscrizioni furono allora trasportate al Museo Archeologico di Istanbul, altri manufatti furono portati a Parigi, al Museo del Louvre. Antonín Salač con l architetto Jan Nepomucký, dell Università di Praga, nel 1925 conduce una breve ma intensa 7 campagna di scavi regolari a Kyme. Il grande archeologo turco Ekrem Akurgal nel 1953 esegue limitati sondaggi sul pendio meridionale della collina sud della città di Kyme. Negli anni 60 del secolo scorso studiosi tedeschi operano a Kyme con ricognizioni costiere e subacquee. Sempre a studiosi tedeschi dobbiamo il Corpus di tutta la documentazione epigrafica della città. Nel 1979 Hasan T. Uçankuş, del Museo archeologico di Izmir, riprende i lavori di scavo a Kyme (dal 1979 al 1981). Dal 1982 al 1984 una missione congiunta italo turca, diretta da Vedat Idil e da Sebastiana Lagona (Università di Catania), continua i lavori di scavo a Kyme. Nel 1986, viene data alla Prof. Sebastiana Lagona la concessione e la direzione scientifica degli scavi di Kyme d Eolide. Dal 2008 la Direzione dello scavo è affidata ad Antonio La Marca dell Università della Calabria, tra i fondatori della Missione.

8 K yme İ.Ö. 2. bin yılın sonlarından, liman yakınındaki kale çevresine çekildiği İ.S yüzyıla kadar i skan görmüştür. Büyük bir Yunan kolonisi olan kentin bu uzun süreç içinde şehir planı ve anıtlarında pekçok değişiklik yapılmıştır. Buna rağmen kente ait temel unsurları izlemek halen mümkün olmaktadır. K yme ha conosciuto una storia millenaria che dalla fine del II millennio giunge al XII XIII secolo d.c., quando l abitato si contrae nel castello nei pressi del molo: in questa lunga vicenda, molte e profonde sono state le trasformazioni che hanno interessato il tessuto urbanistico e monumentale di questa grande colonia greca, di cui tuttavia possono essere rintracciati ancora gli elementi fondamentali. 8

9 1. ORTAÇAĞ KALESİ (CASTELLO) TİYATRO (TEATRO) 3. STOA (STOA) 4. KÜÇÜK TAPINAK (SACELLO) 5. AGORA (AGORA) 6. SÜTUNLU YOL (VIA PORTICATA ) Ege Denizi Mare Egeo 7. HELLENİSTİK DUVAR (MURO ELLENISTICO) 8. HELLENİSTİK ROMA EVLERİ (CASE ELLENISTICO ROMANE ) ROMA HAMAMI (TERME ROMANE) DENİZ İÇİ STOA (PORTICO A MARE) 11. ANTİK LİMAN (ANTICO MOLO) İSİS KUTSAL ALANI (SANTUARIO DI ISIDE) 13. KUZEY MEZARLIK ALANI (NECROPOLI NORD) 14. DOĞU MEZARLIK ALANI (NECROPOLI EST) GÜNEY MEZARLIK ALANI (NECROPOLI SUD) 9

10 Liman Su altında kalmasına rağmen bugün halen görülebilen 190 metre uzunluğunda ve düzgün dikdörtgen bloklardan inşa edilmiş olan mendirek, Arkaik Dönem den Bizans Dönemi ne kadar kullanılmıştır. Kyme körfezinde 1979 yılında Helenistik Dönem e ait bronz bir atlet heykeli bulunmuştur. Bu heykel halen İzmir Arkeoloji Müzesinde korunmaktadır. 10

11 Il Porto Nel mare sono ancora visibili resti di un molo lungo 190 metri costruito con blocchi regolari, utilizzato dall età arcaica a quella bizantina. Nel golfo di Kyme nel 1979 è stata rinvenuta una statua bronzea di atleta di età ellenistica. 11

12 Kale İ.S. 12. yüzyılda şehirdeki yapıların kalıntılarından toplanan devşirme malzeme ile inşa edilmiştir. Düzensiz beşgen bir plana sahiptir. Çevresinde kuleler bulunmaktadır. Bir bölümü önceki dönemlere ait yapılar üzerinde yükselmektedir. İç bölümde bir avlu çevresinde birçok mekan bulunmaktadır. İ.Ö. 4. Yüzyıl Evresi Geç Hellenistik Dönem Geç Roma Dönemi Bizans Dönemi İ.S Yüzyıl Fase IV sec. a.c. Fase Tardo Ellenistica Fase Tardo Romana Fase Bizantina XII XIII sec. d.c. 12

13 Il Castello Il castello costruito nel XII secolo d.c. con materiali recuperati dai ruderi della città, ha la pianta di un pentagono irregolare, rinforzato da torri quadrate. All interno vi sono ambienti di forma e funzioni diverse disposti intorno ad un ampio cortile. 13

14 Andezit Duvar Liman yakınlarında, Hellenistik Döneme ait sur yapısının bir bölümü uzanır. Sur duvarını iki yan duvar ve ortasında yer alan dolgu malzemesi oluşturmaktadır. Şehrin iki kapısından denize yakın olanının birkaç metre ilerisinde Geç Helenistik Döneme ait küçük bir tapınak yer alır. Ege Denizi Mare Egeo İ.Ö. 4 Yüzyılin İkinci Yarısı (Andezit Duvar) Geç Hellenistik Dönem Roma Geç Dönemi Bizans Dönemi İ.S Yüzyıl Seconda metà IV sec. a.c. (muro di andesite) Fase Tardo Ellenistica Fase Tardo Romana Fase Bizantina XII XIII sec. d.c. 14

15 Il Muro di Andesite Nella piana tra le due colline si conserva una cinta muraria della prima età ellenistica. Nel muro a doppio paramento di andesite ed arenaria si aprono due porte urbiche, mentre a pochi metri dalla porta marina si trova un piccolo tempio tardo ellenistico. 15

16 Güney Tepe Yerleşim Alani Yapılan kazı çalışmaları, güney tepenin İ.Ö. 8. yüzyıldan İ.S. 7. yüzyıla kadar yerleşim alanı olarak kullanıldığını ortaya koymaktadır. Roma Dönemindeki deprem (İ.S. 2. yüzyıl) sonrasında peristil avlulu olarak inşa edilen ev, İ.S. 7. yüzyıl sonlarına kadar kullanılmıştır. 16

17 Il Quartiere Residenziale Gli scavi hanno mostrato che la collina sud è stata utilizzata come quartiere residenziale in tutte le fasi della città, dall VIII secolo a.c. fino al VII secolo d.c. In età romana una casa a peristilio fu costruita dopo i terremoti che nel I secolo d.c. distrussero Kyme. Arkaik Dönem Klasik Hellenistik Dönem Roma İmparatorluk Dönemi Bizans Dönemi Fase Arcaica Fase Classico Ellenistica Fase Romano Imperiale Fase Bizantina 17

18 Roma Hamamı Kazılar sırasında geç antik dönem tabakası altında İ.S yüzyıla ait bir hamam kompleksi açığa çıkarılmıştır. Yapı üç seviyeli bir plan göstermektedir. Bunlardan en üsttekinde hamamı ısıtmak için zeminin altında boşluk bırakılması ile oluşan ve sıcak havanın dolaşmasına mahsus kısmın bulunduğu (suspensura alttan ısıtma sistemi) iki mekan,ikinci seviyede mermer kaplı havuz,en alt seviyede ise küçük mekanlar saptanmıştır. Hamamda su dağıtımının terracotta borularla sağlandığı ve atık su tahliyesinin taş döşeme altındaki kanallarla yapıldığı anlaşılmaktadır. Ele geçen malzemeler arasında Aquileia yapımı kuş figürlü bir gem bulunmaktadır. Le Terme Romane Lo scavo ha messo in luce un piccolo complesso termale di età romana (II III secolo d.c.), coperto dallo strato tardo antico. La struttura presentava una pianta articolata su tre livelli, di cui sono stati riconosciuti due ambienti con suspensurae nel livello più alto, una vasca rivestita di lastre marmoree nel secondo livello ed altri piccoli ambienti nel livello più basso. L acqua veniva distribuita mediante tubi in terracotta e convogliata verso una cloaca coperta da lastroni lapidei. Fra i materiali recuperati, una gemma con figura di volatile, di fabbrica di Aquileia. 18

19 Hellenistik Anıt Geç Hellenistik Dönem de (İ.Ö yüzyıl) inşa edilmiş dikdörtgen planlı yapı,daha sonra Roma yapıları ile bütünleşmiştir. Bu alanda bir sütun üzerinde Apollonides Serapis e bir satyr heykeli adamıştır yazıtı ele geçmiştir. Il Monumento Ellenistico Edificio a pianta rettangolare costruito in età tardo ellenistica (II I secolo a.c.) e inglobato successivamente in edifici romani. Dallo scavo proviene una colonna inscritta con dedica a Serapide di una statua di satiro da parte di Apollonides. 19

20 Sütunlu Cadde Gri renkli mermer sütunlu portiklerle sınırlandırılmış olan cadde Geç Antikçağ a aittir. Son yapılan kazılarda caddeden girişi ve içersinde iki büyük küpün gömülü olduğu bir dükkanın güney doğu bölümü açığa çıkarılmıştır. Dükkanın güneyinde doğu batı doğrultusunda denize doğru uzanan taş döşemeli bir cadde ile sütunlu caddenin kesiştiği görülmüştür. La Via Colonnata Si tratta di una strada di età tardo antica monumentalizzata con l aggiunta di un portico, realizzato con rocchi di colonne lisce di arenaria grigia. Durante recenti scavi sono stati rimessi in luce la parte sud orientale di un edificio dʹangolo, con ingresso sulla strada, e una bottega. Nella sua estremità meridionale la strada incrocia un larga via basolata, che corre in direzione E W, verso il mare. 20

21 Kuzey Tepe Kuzey Tepe nin geniş düzlüğünde bir kutsal alan tespit edilmiştir. Burada Arkaik, Klasik, Hellenistik ve Roma Dönemlerine ait yapı kalıntıları mevcuttur. Bu alanda bir Aiol sütun başlığı ile Hellenistik Döneme ait içinde sikkeler, günlük kullanım kaplarına ve figürinlere ait parçalar, kabartmalı seramik kalıpları, binlerce tek ve çift hazneli, emzikli kandil parçalarının bulunduğu iki seramik çöplüğü ele geçmiştir. La Collina Nord Sulla spianata della collina Nord è stata individuata un area sacra con strutture di epoca arcaica, classica, ellenistica e romana. Da segnalare un capitello eolico e due scarichi di materiale votivo di età ellenistica che hanno restituito monete, coroplastica, matrici per ceramica a rilievo, ceramica, anfore e migliaia di lucerne con beccucci multipli e con una o più vasche sovrapposte. 21

22 Agora (Pazar Yeri) Tabanı iri kalker plaka taşlarla döşenmiş Agora portikler, eksedra lar (oturma yerleri), heykel kaidelerinin varlığı ile tipik Roma pazaryeri özelliklerini taşır. Döşeme üzerinde, şimdilik sadece absis ve bağlantı yapı kalıntlarının görülebildiği bir kilise ye bitişik, İ.S yüzyıl a tarihlendirilebilen bir nekropol, nekropolü kesen bir cadde açığa çıkarılmıştır. 22 L Agora Pavimentata a grosse lastre regolari di calcare, con elementi caratteristici dei mercati romani quali basi, esedre, portici, l Agora presenta sul piano pavimentale una necropoli (databile tra il V ed il VII secolo d.c.) annessa ad una chiesa, di cui al momento è visibile solo l abside, con resti di edifici annessi e il tratto di una strada basolata.

23 Stoa (Portik) Bugün sadece temellerini görebildiğimiz Stoa nın uzunluğu yaklaşık olarak 130 metre, genişliği ise 14 metre dir. La Stoa Visibile solo in fondazione, è lunga oltre 130 metri e larga

24 Tiyatro Helenistik Dönem`de kuzey tepesi yamacında inşa edilmiştir. Roma döneminde orkestra bölümü devşirme mermerlerle kaplanmıştır. Bu mermer bloklardan ya zıtlı olanlar şu anda İzmir Arkeoloji Müzesi nde ko runmaktadır. Bizans Dönemi nde orkestra bölümünde kireç üretimi için üç adet ocak yapılmıştır. 24

25 Il Teatro Costruito sul pendio della collina nord in età ellenistica, presenta due fasi di età romana. Nella seconda fase l orchestra fu ampliata, trasformata in arena e pavimentata con lastre di marmo di reimpiego, alcune delle quali con iscrizioni. Successivamente l orchestra fu occupata da fornaci per la produzione della calce. 25

26 Mezarlık Alanı (Nekropolis) Kyme nin güney güneydoğusundaki geniş tepenin kuzey kuzeybatı yamacında büyük bir mezarlık alanı yer almaktadır. Mezarlık alanı İ.Ö. 7 İ.S 7. yüzyıllar arasında kullanım görmüştür. Hellenistik Döneme ait gömü yoğunluğu diğer dönemlere göre daha fazladır. Burada taş döşemeli antik yola paralel bir hat üzerinde mezar anıtları ve çoğunluğu kuzey batı doğrultusunda olan bireysel mezarlar bulunmaktadır. Mezarlık alanında lahit mezar, tuğla çatma mezar, basit gömü, taş tuğla plaka örtülü gömü, kap içi kremasyon(yakma), kaya mezar gibi çeşitli gömü tipleri saptanmıştır. 26

27 La Necropoli Sul versante N NW di un ampia collina, situata a S SE dell antica Kyme, è stata individuata una vasta necropoli, frequentata dal VII a.c. fino al VII secolo d.c. (con una maggiore attestazione della fase ellenistica). La necropoli si estende lungo una fascia parallela ad una strada basolata, con monumenti sepolcrali e tombe isolate. Varie sono le tipologie delle sepolture individuate: alla cappuccina, a incinerazione, a fossa terragna, a lastre lapidee, scavate nella roccia, a enchytrismòs, in sarcofagi. 27

28 Zengin ve eliaçık bir Kyme vatandaşı: Archippe Kyme de ele geçen bir yazıtta, İ.Ö. 2. yüzyılı ikinci çeyreğinde kente önemli ölçüde maddi destekler vermiş bir hayırseverden Dikeogenes kızı Archippe den sözedilir. Archippe Bouleterion (Halk Meclisi) un ve Agora daki Homonoia (Concordia) kutsal alanındaki anıtsal kompleksin inşası için gerekli parayı vermiştir. Yazıt bu anlamda kent tarihi için çok önemli bir belge niteliğindedir. Kent Archippe yi bu hatırısayılır hamiliğinden dolayı Bouleterion a koyduğu bir onur yazıtı ve heykeliyle onurlandırmıştır. Una ricca e generosa cittadina di Kyme: Archippe Una iscrizione rinvenuta a Kyme ci racconta di una grande benefattrice, che svolse un ruolo di primo piano nella città nel terzo quarto del II secolo a.c.: Archippe, figlia di Diceogene. Archippe aveva generosamente finanziato la costruzione del bouleutèrion e l edificazione di un santuario di Homònoia (la Concordia) nell agora di Kyme. Si tratta di una testimonianza eccezionale, poiché Archippe è l unica grande benefattrice sinora nota, degna di reggere il confronto con i grandi benefattori del suo tempo. Per questo suo evergetismo Archippe ottiene dalla città onori considerevoli: un iscrizione sul frontone del bouleutèrion e una statua posta dinnanzi all edificio stesso. 28

29 ALİAĞA Aiolis Kyme İtalyan Kazı Evi Casa della Missione Archeologica Italiana di Kyme Eolica

30

31 Realizzato con il contributo di Finito di stampare nel mese di Luglio 2010.

32