AEP EL NOTLARI T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI AİLE VE TOPLUM HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 AEP EL NOTLARI T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI AİLE VE TOPLUM HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2

3 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Aralığı) Öz Değerlendirme Formu Evet Hayır Kısmen Anne baba olmanın anlamını bilirim. Gelişimin temel kavram ve ilkelerini bilirim. Her çocuğun kendine özgü bir gelişim seyri olduğunu bilirim. Doğumdan itibaren çocuğun fiziksel, duygusal, sosyal her türlü ihtiyacının karşılanmasının temel bir gereklilik olduğunu bilirim. Çocuğun 0-2 yaşları arasındaki genel özelliklerini bilirim. 0-2 yaş çocuğunun ihtiyaçlarına nasıl cevap verilebileceğini bilirim. Bebekte güvenli bağlılık gelişimini sağlamak için anne babanın yapabileceklerini bilirim. Bebeğin ihtiyaçlarını anlayıp uygun cevapları vermek için yapılabilecekleri bilirim. Bebek bakımında bakıcı desteği alırken dikkat edilecek hususları bilirim. Çocuğun 2 6 yaşları arasındaki genel özelliklerini bilirim. 2 6 yaş çocuğunun ihtiyaçlarına nasıl cevap verilebileceğini bilirim. Temel alışkanlıkların kazandırılmasında dikkat edilmesi gerekenleri bilirim. Çocuğun okula ve öğrenmeye uyumunun nasıl geliştirilebileceğini bilirim. Çocuğumda benlik saygısı geliştirmenin yollarını bilirim. Çocuğumda öz güven gelişiminin nasıl sağlanacağını bilirim. Çocuğuma sorumluluk bilinci kazandırmanın yollarını bilirim. Çocuk, aile ve okul arası ilişkilerin nasıl kurulacağını bilirim. Çocuğa nasıl harçlık verileceğini bilirim. Çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmasında kendi rolünü bilirim. Gelişim dönemlerine özgü, çocukların karşılaşabilecekleri özel durumlara ilişkin çözümleri bilirim. Çocuğun gelişim dönemi özelliklerine ve gelişim hızına uygun beklentilerini bilirim. Çocukların profesyonel yardım almayı gerektirecek durumlarını bilirim. Çocukluk yıllarında görülen yaygın davranış problemleri ile ilişkili ailesel özellikleri bilirim. Çocuğun kişisel, bedensel sınır kavramına sahip olduğunu ve bunu nasıl koruyacağını bilirim. Ekranın çocuğu nasıl etkilediğini bilirim. Çocuklara cinselliğin nasıl anlatılacağını bilirim. Çocuğu cinsel istismardan korumanın yollarını bilirim. Çocuk için oyunun faydalarını bilirim. Çocuğa oyuncak alırken dikkat edilmesi gereken hususları bilirim. Ergenlik yıllarında görülen yaygın davranış problemleri ile ilişkili ailesel özellikleri bilirim. Çocukluk yıllarında görülen yaygın davranış problemleri ile başa çıkmada kullanılabilecek yaklaşım biçimlerini bilirim. Ergenlik yıllarında görülen yaygın davranış problemleri ile başa çıkmada kullanılabilecek yaklaşım biçimlerini bilirim. Erinlik ve ergenlik kavramlarını açıklarım. Ergenliğe ait özellikleri bilirim. Ergenlikte ayrışma-bireyselleşmeyi tanırım. Ergenlikte kimlik gelişimini bilirim. Ergenlikte akran ilişkilerini bilirim. Ergenlikte meslek seçiminde dikkat edilmesi gereken hususları bilirim. Ergenin anne babasına düşen görevleri bilirim. Çocuk ve ergenlerde parmak emme problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde tırnak yeme problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde alt ıslatma problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde dışkı kaçırma problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde öfke nöbetleri problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde toplum karşıtı davranışlar problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde madde kullanımı problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde marka ve tüketim çılgınlığı problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. Çocuk ve ergenlerde akran zorbalığı problemiyle başa çıkma yollarını bilirim. 1 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi)

4 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 2 Hoşgeldin Bebek: 0-2 Yaş Ne Zaman Yapabilir? Aşağıdaki davranışlar bebeğin hangi dönemine özgüdür? İşaretleyin. Ne Yapabilir? 0-1 aylık Hayır dendiğinde yapacaklarından vazgeçebilir. Anlamlı ilk sözcüklerini kullanmaya başlar. Örneğin fu diyerek su isteyebilir. Ağlayarak ilgi çekmeye çalışır. Avuçla kavrarken tüm elini kullanır. Ayakları yere değecek şekilde tutulduğunda bacaklarını yürümeye benzer bir şekilde hareket ettirir. Bağlılık geliştireceği kişileri seçmeye başlar. Beşikte ya da bebek sandalyesinde destekle oturur, çevresine bakmak için başını sağa sola çevirir. Bilerek yaptığı yeni davranışlar edinir. Destek almadan bir süre ayakta durabilir. Eğleniyorken neşe çığlıkları atar. El sallayabilir. Gördüğü nesneyi almak için uzanır. Gözleriyle anneyi izler. Günlük alışkanlıklar kendini güvende hissetmesine, değişiklikler ise huzursuzluk yaşamasına neden olabilir. Hareket ederken sırtını dik tutar ve dengesini sağlar. Her şeyi ağzına götürür. Bu sayede dış dünyayı tanımaya başlar. Kızdığında bağırır. Koltuk altından tutulduğunda başını dik tutabilir, beden ağırlığının çoğunu taşıyabilir. Onu kucağına almaya çalışan kişiyi ayaklarıyla itmeye çalışır, hatta kendi kendine kalkma girişimlerinde bulunur. Semboller kullanmaya başlar. Örneğin araba yerine düt diyebilir. Tanıdığı kişilere daha çok gülümser. Onların yanında sakinleşir. Tek elinden tutulduğunda yürür. Tek heceli sesler çıkartmaya başlar. Yabancı insan ve yerlere ilişkin korku ve tepkileri artabilir. 6 aylık 12 aylık 2 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 2

5 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 3 Bebeklikten Çocukluğa Geçiş: 2-6 Yaş Okula Hazırlık Kontrol Listesi Aşağıdaki liste, çocuğunuzun okula (özellikle anaokuluna) hazır olup olmadığını anlamak için bir rehber olarak kullanılabilir. Ancak şu unutulmamalıdır: Bu kontrol listesi kapsamlı değildir, sınırlılıkları vardır. Bu listede yer alan maddelere, çocuğunuza kazandırmayı amaçlayacağınız özellikler olarak bakmanız önerilir. Bu listede yer alan maddeleri günlük faaliyetler aracılığıyla eğlenceli bir şekilde çocuğunuza kazandırabilirsiniz. Çocuğunuzun bazı maddeleri karşılamadığını görürseniz üzülmeyin. Unutmayın ki her çocuk kendi hızında gelişir. Çocuğunuz okula başlama yaşına geldiğinde; Bu listedekilerin tümünü başarabiliyorsa okulda çok büyük ihtimalle işler yolunda gidecek demektir. Bir kısmını başarabiliyorsa çocuğa bu listedeki becerileri bir an önce kazandırmaya çalışmalısınız. Çocuğunuz okula başlasa bile bu kazanımları edindirme çabasından vazgeçmemeli, öğretmenin desteğiyle çalışmaları okula paralel olarak sürdürmelisiniz. Bu listedeki hiçbir şeyi başaramıyorsa o zaman bir uzman yardımı almanız gerekli olacaktır. Bedensel ve Fiziksel Sağlık Çocuğum; Dengeli beslenir. Gün içinde farklı zamanlarda dinlenir. Düzenli olarak doktora ve diş hekimine gider. Gerekli tüm aşıları yapılmıştır. Büyük kaslarını geliştirmesine ve egzersiz yapmasına fırsat verecek şekilde ev dışı ortamlarda oynar, atlar, zıplar. Küçük kaslarını geliştirmesine fırsat verecek şekilde karalamalar ve boyamalar yapar. Fotolia_ _kameel Dil ve Genel Bilgi Sosyal ve Duygusal Hazırlık Çocuğum; Konuşmak ve dinlemek için birçok fırsatı var. Kitap ve okuma malzemeleriyle haşır neşir oluyor. Kitaplar hakkında giderek daha fazla şey öğreniyor. Televizyon izleme süresi denetleniyor. Nesneleri sınıflayabiliyor ve sıralayabiliyor. Adresini biliyor. Sayabiliyor ve sayma oyunları oynuyor. Şekil ve renklerin adlarını söyleyebiliyor. Yeni şeyler denemek için fırsatları var (nesnelere dokunmak, yeni sesler işitmek, yeni şeyler tatmak, koklamak, hareket eden yeni şeyler görmek vb.). Çocuğum; Araştırmayı öğreniyor ve yeni şeyler deniyor. Kendi başına olmayı ve birçok şeyi kendi kendine yapmayı öğreniyor. Diğer çocuklarla birlikte olmak için fırsatları var ve onlarla giderek daha fazla iş birliği kuruyor. Öğrenmeye hem meraklı hem de heveslidir. Başladığı işi bitirebiliyor. Kendi kendini kontrol etmeyi öğreniyor. Bazı basit talimatları takip edebiliyor. Basit ev işlerine yardım etmeye başladı. Fotolia_ _Andres Rodriguez Fotolia_ _Stephanie Frey 3 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 3

6 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 3 Hoşgeldin Bebek: 0-2 Yaş Ne Zaman Yapabilir? Aşağıdaki davranışlar çocuğun hangi dönemine özgüdür? İşaretleyin. Ne Yapabilir? 3 Yaş 5 Yaş Benlik ve cinsiyet algısı geliştirmeye başlar. Hem kendisinin hem de diğer insanların duygu ve düşüncelerinin daha fazla farkına varır. Kelime dağarcığı 250 den 1000 lere ulaşabilir. 2, 3 ve 4 kelimeden oluşan cümleler kurabilir. Koşabilir, atlayabilir, tırmanabilir. Mekanik olarak saymaya başlayabilir. Bir başka ifadeyle sayılardaki artış ya da azalmanın anlamını kavramadan onları arka arkaya tekrar edebilir. Sevdiği kitap ve hikâyelerin yüksek sesle okunmasını ister. Hâlâ inatçılık yapabilir, öfke nöbetleri görülebilir. Daire çizebilir. Oyunlarında oldukça hareketlidir, bazen saldırgan da davranabilir. Grup oyunlarından daha fazla zevk almaya başlar. Okul için önemli olan bazı kavramları kullanır. Örneğin renklerin isimlerini, sayıları, şekillerin adlarını söyler. Günlük hayatta önemli bazı bilgileri söyleyebilir. Örneğin oturduğu sokağın ismini bilebilir. Araştırma inceleme içeren faaliyetlerden keyif alır. Nesneleri şekillerine, büyüklüklerine, renklerine göre gruplar. Fotolia_kayıt no_??? 4 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 3

7 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 4 Son Çocukluk Çağı: 6-11 Yaş Harçlık Ahmet arkadaşına unutamayacağı bir şaka yapmak istiyor. Bunun için ailesinden para istedi. Ahmet in babası memur olarak çalıştığı için her istediğinde Ahmet e harçlık verebileceğini düşünmüyor. Bu yüzden Ahmet para istediğinde ona harçlığını aldığını ve ihtiyaçlarını bu harçlık ile karşılaması gerektiğini söyledi. Ama Ahmet in annesi ailenin ekonomik sıkıntılarının Ahmet e yansımasını istemiyor. Ara sıra ona babasından gizli harçlık veriyor. Bu kez de oğlunun yalvarmasına dayanamadı. Ahmet e babasından gizli her zamankinden daha büyük miktarda bir harçlık verdi. Ertesi gün anne okuldan çağrılınca olay anlaşıldı. Ahmet in arkadaşına yaptığı şaka arkadaşında fiziksel zarara da sebep olmuştu. Yukarıdaki paragrafı okuyun. Aşağıdaki soruları cevaplayın. Olaydaki yanlış tutumlar nelerdir? Olayın bu hâle gelmesi nasıl önlenebilirdi? Ahmet in harçlık alışkanlığını aile nasıl düzeltebilir? Fotolia_ _Zsolt Biczó 5 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 4

8 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 4 Son Çocukluk Çağı: 6-11 Yaş Ne Yapılabilir? Çocuklarda öz güveni desteklemek için neler yapılabilir? Her bir başlık için ikişer örnek yazın. Çocukla birlikte zaman geçirmek Birlikte çocuk parkına gitmek... İletişim kanallarını açık tutmak Çocuğun ilgi ve yeteneklerini desteklemek Takdir etmek Sosyal beceri kazandırmak Beraber otobüse binileceği zaman sıraya girip bilet almasını teşvik etmek... Açık, net ve anlaşılır sınırlar koymak Akşam18:00 den sonra dışarıda kalmanı istemiyorum. Çünkü senin için endişeleniyorum. demek... Çocuğa başarabileceği sorumluluklar vermek Alışveriş listesi verip marketten alışveriş yapmasını istemek... Fotolia_ _Pavel Losevsky 6 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 4

9 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 5 Çocuk Yetiştirmede Güncel Konular Bilgisayar Sözleşmesi Çocuğunuza bilinçli bir şekilde bir bilgisayar kullandırabilmek için size düşen birtakım görevlerin olduğunu biliyorsunuz. Bu görevleri aşağıya yazarak kendinizle bir sözleşme yapınız. Bilgisayar Sözleşmesi Bu, kendi kendimle yaptığım bir sözleşmedir. Sözleşmenin tek bir tarafı bulunmaktadır. Bütün hak ve yükümlülükler bana aittir. İşbu sözleşmeye göre bilgisayar kullanan çocuğumla ilgili üzerime düşen görevler şunlardır: Sözleşme imzalandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer. Bu görevleri sözleşmedeki tarih itibarıyla yerine getireceğime söz veriyorum. Ad: Soyad: Tarih: İmza: 7 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 5

10 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) ünite 5 Çocuk Yetiştirmede Güncel Konular Çağrışımlar Aşağıdaki kelimeleri ergenlik kapsamında düşünün. Her bir kelimenin size çağrıştırdıklarını yazın. Kimlik Özerklik Yakınlık Cinsellik Başarı Fotolia_66543_Simone van den Berg 8 Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi) Ünite 5

11 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı Evlilik ve Aile Hayatı Öz Değerlendirme Formu Evet Hayır Kısmen İkili ilişkinin nasıl geliştiğini bilirim. İkili ilişkide aşk ve sevginin rolünü bilirim. Sevgiyi gösterme yollarını bilirim. Aşkın ve sevginin sürekliliği için yapılması gerekenleri bilirim. Eş seçimini etkileyen faktörleri bilirim. Eş seçiminde göz önünde tutulması gereken hususları bilirim. Kişinin doğru eşi seçtiğinden emin olmasını kolaylaştırıcı noktaları bilirim. Evliliğin ilk yıllarında güç paylaşımının önemini bilirim. Evliliğin ilk yıllarında kayınvalide ve kayınpeder ilişkilerinin nasıl düzenleneceğini bilirim. Anne babalık rolünün aile hayatını nasıl değiştireceğini bilirim. Sağlıklı bir beraberliğin özelliklerini bilirim. Sağlıklı çift ilişkisinde cinselliğin rolünü bilirim. Eşlerin evlilik ilişkisinden ne tür beklentileri olabileceğini bilirim. Evlilik çatışmasına sebep olan faktörleri bilirim. Eşimi incitebilecek iletişim hataların neler olabileceğini bilirim. Evlilik çatışmalarını azaltan faktörleri bilirim. Çatışmayı çözümlemenin yollarını bilirim. İlişki sorunlarına alternatif çözümlerin nasıl üretileceğini bilirim. Eşle birlikte zaman geçirmenin evlilik ilişkisi üzerindeki etkilerini bilirim. Eşle birlikte zaman geçirme konusunda plan yapmayı bilirim. Ailedeki farklı görev ve sorumlulukların dengeli dağılımı ile sağlıklı bir evlilik ve aile hayatı arasında bağlantıyı bilirim. Ev işlerinin paylaşımı konusunda eşe destek vermenin önemini bilirim. Ev işlerinin paylaşımı konusunda nasıl sorumluluk alınacağını bilirim. Çocukların bakımıyla ilgili sorumluluk paylaşımının evlilik ilişkisine olası etkilerini bilirim. Çocukların bakımıyla ilgili sorumlulukları eşimle paylaşmak üzere plan yapmayı bilirim. Akrabaların evlilik ilişkisine etkilerini bilirim. Akrabaların evlilik ilişkisine olumsuz etkilerini azaltmak üzere hangi önlemlerin alınabileceğini bilirim. Kendi kurduğum ailenin köken ailemden farkını bilirim. Sağlıklı ailenin özelliklerini bilirim. Sağlıksız ailenin özelliklerini bilirim. Aile olmanın sağladığı güç ve imkânları bilirim. Ailenin benim için öneminin farkındayım. Aile üyelerinin her birisinin benim için öneminin farkındayım. Aile bireylerinin birbirlerine destek olmalarının önemini bilirim. Ailemle birlikte ortak amaç oluşturmanın ne demek olduğunu bilirim. Aile üyeleriyle duyguların paylaşımının ne demek olduğunu bilirim. Aile içindeki sevgi ve yakınlığın önemini bilirim. Aile içindeki sevgi ve yakınlığın artmasını sağlayan ortamların nasıl oluşturulacağını bilirim. Aile içindeki sevgi ve yakınlığın nasıl destekleneceğini bilirim. Ailenin birlikte nasıl kaliteli zaman geçirebileceğini bilirim. Ailenin birlikte kaliteli zaman geçirmesine yönelik nasıl plan yapılacağını bilirim. 9 Evlilik ve Aile Hayatı

12 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 2 Hayat Arkadaşımı Nasıl Seçebilirim? Eş Seçimi Kontrol Listesi Aşağıdaki listede yer alan özellikleri dikkatlice okuyun. Bir eşte bulunmasını istediğiniz özelliklere göre uygun seçeneği işaretleyin. Mutlaka Olmalı (4 puan) Olmasını Tercih Ederim (3 puan) Olsa da Olur Olmasa da Olur (3 puan) Olmasına Gerek Yok (1 puan) 1 Eşimin güzel/yakışıklı olmasını isterim. 2 Eşimin çekici olmasını isterim. 3 Eşimin romantik olmasını isterim. 4 Eşimin benimle aynı politik görüşte olmasını isterim. 5 Eşimin benimle aynı değer yapısına sahip olmasını isterim. 6 Eşimin sakin bir insan olmasını beklerim. 7 Eşimin iyi bir işi olması önemlidir. 8 Eşimin iyi bir eğitim almış olması önemlidir. 9 Arkadaşlarımın eşimi beğenmesi/kabul etmesi önemlidir. 10 Ailemin eşimi kabul etmesi önemlidir. 11 Eşimin benimle aynı memleketli olmasını isterim. 12 Eşimin sigara/alkol gibi bağımlılık yaratan bir madde kullanmasını istemem. 13 Evleneceğim kişinin bir evi olmasını isterim. 14 Eşimin sorumluluk sahibi olmasını isterim. 15 Eşimin ailemle iyi ilişkiler içerisinde olabilecek bir birey olması önemlidir. 16 Eşimin canlı bir insan olmasını beklerim. 17 Eşimin sevecen bir insan olmasını beklerim. 18 Eşimin zeki olmasını isterim. 19 Eşimin problem çözme yeteneği olması önemlidir. 20 Eşimin fedakâr olmasını beklerim. 21 Eşimin şefkatli bir kişilik yapısına sahip olmasını isterim. 22 Eşimin sosyal bir insan olmasını isterim. 23 Eşimin arkadaşları arasında popüler bir insan olmasını isterim. 24 Eşimin ailesinin mutlu bir evliliği olması benim için önemli bir kriterdir. 25 Eşimin düşünceli bir insan olmasını isterim. 26 Eşimin olgun olmasını isterim. 27 Eşimin çocuk sevgisi taşıyan bir kişi olmasını isterim. 28 Eşimin benimle aynı ilgilere sahip olmasını isterim. 29 Eşimin temiz ve bakımlı olmasını isterim. 30 Eşimin esprili olmasını isterim. 31 Eşimin kaprisli olmasını istemem. 32 Eşimin güvenilir olmasını isterim. 33 Eşimin benimle aynı ülkeden olmasını isterim. 34 Eşimin çocuklarla iyi ilişkiler kurabilecek bir kişi olmasını isterim. 35 Eklemek istediğiniz bir madde varsa buraya yazabilirsiniz. 10 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 2

13 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 2 Hayat Arkadaşımı Nasıl Seçebilirim? Evlenmeye Hazır mısınız? Evlenmeye hazır olup olmadığınızı nereden anlayabilirsiniz? Aşağıdaki soruları cevaplayın ve; Hayır cevabını verdiğiniz sorular için gerekçelerinizi boş bırakılan alana yazın. Tüm cevaplarınızı gözden geçirin ve aldığınız karar hakkında bir neticeye varmaya çalışın. Hayır cevabını verdiğiniz konuların aranızda problem olup olmayacağını düşünün. Halledebileceğiniz ve halledemeyeceğiniz durumları birbirinden ayırıp halledebilecekleriniz hakkında harekete geçmek üzere tekrar düşünün. Fotolia_725337_ Bobby Earle 1 Kendinizi evlenmeye hazır hissediyor musunuz? 2 Evleneceğiniz kişinin doğru kişi olduğunu düşünüyor musunuz? Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır 3 Müstakbel eşinize yeterince sevgi ve saygı duyduğunuza emin misiniz? 4 Bir başkasıyla hayatı paylaşmak konusunda kendinizi hazır hissediyor musunuz? Evet Hayır 5 Bir başkasıyla aynı evi paylaşmak konusunda kendinizi hazır hissediyor musunuz? Evet Hayır 6 Eş seçiminizin tamamen kendi kararlarınız doğrultusunda olduğuna (aile, eş-dost, toplum vb. baskısı olmaksızın evlendiğinize) emin misiniz? Evet Hayır Evet Hayır 7 Eşinizin kendisini size olduğu gibi tanıttığından (kişiliğini, karakterini, değerlerini, seçimlerini vb. konulardaki tercihlerini dürüstçe yansıttığından) emin misiniz? 8 Kendinizi evleneceğiniz kişiye olduğunuz gibi tanıttığınızdan (kişiliğiniz, karakteriniz, değerleriniz, seçimleriniz vb. konulardaki tercihlerinizi dürüstçe yansıttığınızdan) emin misiniz? Evet Hayır Fotolia_ _Junial Enterprises Fotolia_870357_ Vlad Mereuta 9 Hayatta sahip olduğunuz ve olacağınız şeyleri paylaşmaya hazır mısınız? 10 Kurmak üzere olduğunuz ailenin sorumluluğunu almaya hazır mısınız? 11 Evlenmek üzere olduğunuz kişiye her konuda güveniyor musunuz? Fotolia_ _fox17 Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır 11 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 2

14 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 3 Evliliğin İlk Yılları Siz Nasıl Yapıyorsunuz? Zaman zaman her çift evliliğinde kırgınlık ve küskünlük yaşayabilir. Bu olası ve normal bir durumdur. Araştırmalar başarılı evliliklerde çiftlerin kırgınlık ve küskünlükleri çok fazla uzatmadığını ve barışmak için kendilerine özgü yollar kullandıklarını göstermektedir. Siz de kendinizi bu konuda geliştirebilirsiniz. 1 Aranızda ne kadar sıklıkla kırgınlık veya küskünlük oluyor? 2 Kırgınlık veya küskünlükleriniz ne kadar sürüyor? 3 Böyle bir durumda hata kimde olursa olsun ilk kim barışmaya teşebbüs ediyor? 4 Eşinizle tartıştığınız zaman onunla barışmak için nasıl bir yöntem kullanıyorsunuz? 5 Eşinizle tartıştığınız zaman o sizinle barışmak için nasıl bir yöntem kullanıyor? 6 Nasıl bir yöntem kullanmasını isterdiniz?! Şimdi cevaplarınızı eşinizinkilerle karşılaştırın ve cevaplarınız üzerinde düşünün. Fotolia_ _bellemedia 12 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 3

15 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 4 Sağlıklı Bir Evlilik İçin Sizce Mutlu Evlilik Nedir? Sağlıklı bir çift ilişkisi içerisinde çiftlerin duygu ve düşüncelerini ve evliliklerinden beklentilerini birbirlerine rahatça ifade edebilmeleri önemlidir. Aşağıdaki uygulamayı eşinize kendinizi rahatça ifade edebilmek için bir fırsat olarak kabul edebilirsiniz. Adım 1. Önce aşağıdaki soruları cevaplayın: 1 Mutlu bir evlilikte eşler birbirlerine nasıl davranmalılar? 2 Mutlu bir evlilikte eşlerin birbirlerine asla sergilememeleri gereken davranışlar nelerdir? 3 Eşiniz size nasıl davransaydı daha mutlu olurdunuz? 4 Eşinize nasıl davransaydınız onu daha mutlu ederdiniz? 5 Evliliğinizden ne gibi beklentileriniz var? 6 Evliliğinizde eşinizle ortak amacınız nedir? 7 Evliliğinizin en kıymetli yönü nedir? 8 Eşinize nasıl destek oluyorsunuz? Ona destek olmak için başka ne yapabilirsiniz? 9 O size nasıl destek oluyor? Daha fazla destek olabilmek için ne yapmasını beklerdiniz? 10 Birlikte yapmaktan hoşlandığınız şeyler neler? Fotolia_ _iofoto Adım 2. Cevaplarınızı yazdıktan sonra eşinizin cevaplarıyla karşılaştırın. Adım 3. Bir İlişki Geliştirme Listesi oluşturun. Bu listeye verdiğiniz cevaplardan denemek ve geliştirmek üzere kararlı olduklarınızı yazın. Adım 4. Bir hafta içerisinde listenizden uygulayabildiklerinizi işaretleyin. Davranışınızın eşiniz üzerinde oluşturduğu etkiyi gözlemleyin. 13 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 4

16 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 4 Sağlıklı Bir Evlilik İçin Gelecek 10 Yıla Ait Planlarınız Neler? Eşinizle birlikte geleceğe dair ortak amaçlar oluşturmanız, birbirinize bağlılığınızı ve evliliğinizden aldığınız doyumu arttırır. Aşağıdaki listeyi okuyarak 10 yıl içerisinde gerçekleştirmeyi hedeflediğiniz durumlardan eşinizle hem fikir olduğunuz maddeleri işaretleyiniz. Sadece sizin veya sadece eşinizin hedeflediklerini değil, ortak kararınız olanları işaretleyin. Maddeleri işaretlerken hayalî bir seçim yapmayın. Gerçekten 10 yıl içinde planlarınız dâhilinde olabilecek maddeleri seçin: 1 Bir araba almak 2 Bir ev almak 3 Bir çocuk sahibi olmak 4 Birden fazla çocuk sahibi olmak 5 Daha iyi bir eve taşınmak 6 Daha iyi bir semte taşınmak Fotolia_ _Pavel Losevsky 14 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 4

17 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 4 Sağlıklı Bir Evlilik İçin Sağlıklı Bir Evlilikte Karı Koca Bu konuda çok iyiyiz. Bunu başardığımız oluyor ama geliştirmemiz lazım. Bu konuda iyi değiliz. Birbirimizin aynı zamanda arkadaşıyız. Birbirimize hem sevgi hem de saygı duyarız. Birbirimizi olduğumuz gibi kabul etmeyi biliriz. Geleceğe dair ortak ideallere sahibiz. Çatışmaları çözmeyi başarırız. Birbirimize duygu ve düşüncelerimizi net bir şekilde, korkmadan, kaygı duymadan ifade edebiliriz. Birbirimize bağlılık ve güven duyarız. Birbirimizin kişisel amaçlarını ve başarılarını destekleriz. Düzenli ve sağlıklı bir cinsel hayatımız var. Birlikte yeterince zaman geçiririz. Birlikte geçirdiğimiz zamandan zevk alırız. Maddi konulardan kaynaklanan problemlerimizi kolayca çözeriz. Ailelerimizden kaynaklanan çok fazla çatışma yaşamayız. Çocukların yetiştirilmesi konusunda ortak fikirlere sahibiz. Çocukların bakımı konusunda iş birliği içindeyiz. Tartışmalar esnasında birbirimizi incitecek kelimeler sarf etmemeye özen gösteririz. Birbirimize karşı fiziksel şiddet uygulamayız. Dinî ve politik görüşlerimiz ya ortaktır ya da ortak olmadığında birbirimizin görüşlerine saygı gösteririz. Evliliğimize ait gerçekçi olmayan beklentiler taşımayız. Evliliğimizde güç paylaşımı konusunda aramızda anlaşma vardır. Birbirimizin hatalarına karşı affedici davranırız. Birbirimize karşı destekleyici bir tavır içerisindeyiz. Birbirimize sadığız. Değerlendirme: Verdiğiniz cevapları sayın. Bu konuda çok iyiyiz. cevapları evliliğinizin avantajlı yönleri Sayıları az bile olsa bunları başarmış olmanız diğerlerini de gerçekleştirebileceğinizi gösteriyor. 15 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 4

18 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 4 Sağlıklı Bir Evlilik İçin Bakarsan Bağ Olur, Bakmazsan Dağ Olur Devrin birinde namı tüm dünyayı sarmış hünerli bir bahçıvan varmış. Onun emek verdiği bahçelerden sağlıklı çiçekler âdeta fışkırır, ağaçlar gökyüzüne ulaşmak için birbirleriyle yarışırmış. Günün birinde torunu bahçıvana, nasıl bu kadar güzel çiçekler yetiştirebildiğini, onun çiçeklerinin neden kimseninkilere benzemediğini sormuş. Bahçıvan şöyle demiş: Bir zamanlar genç bir çırakken ustam beni bir bahçeye soktu. Bahçenin her tarafını otlar bürümüş, ortalıkta görünen tek tük bitkiyi de böcekler sarmıştı. Bu görüntüye rağmen ustam dedi ki: Eğer bakmayı bilirsen burası dünyanın en güzel bahçesi olur. Şimdi çalışmaya başla ve bu bahçeyi cennet bahçesi yap! Bir hevesle çalışmaya başladım. Otları ellerimle yoldum. Zararlı böcekleri yapraklardan tek tek temizledim. Toprağa tohumları serdim. Zamanla onlar filizlediler. Aradan biraz zaman geçince bahçem bir şeye benzemeye başladı. Ama zararlı otlar ben ne kadar yolsam da gene çıkıyor, böcekler illa bir dala musallat oluyordu. Artık o kadar usanmıştım ki bu işi bırakmayı bile düşünmeye başlamıştım. Ustamı çağırdım ve ona bu işin beni çok yorduğunu söyledim. Bahçemin bir türlü istediğim güzellikte olmadığını, ne yaparsam yapayım otlardan, böceklerden kurtulamadığımı anlattım. Ustam da bana dedi ki: Sen bu işi başaramadın çünkü görevinin ne olduğunu anlamadın. Toprağa kem gözle değil, sevgiyle bak, gerçeği göreceksin. O gittikten sonra günlerce düşündüm. Nasıl bakmalıydım ki bütün bu istemediklerimden kurtulayım. Baktım, baktım, baktım. Sonra birden gördüm. Bütün bu istenmeyen otlar, bu böcekler, bu kurtlar bahçenin bir parçasıydı. Onlar bu toprakta hep olacaktı. Ben onları kabul ettiğim zaman kendi görevimin ne olduğunu da anladım. Tüm bunları sabırla temizlemek ve hep temizlemeye devam etmek. O gün bu gündür bahçelerim benim onlara baktığım gibi görünür. Kıssadan Hisse: Sağlıklı bir evlilik ve mutlu bir beraberlik çaba ve sabır isteyen bir süreçtir. Evliliğe dair gerçekçi beklentiler oluşturmak, her evlilikte inişler çıkışlar olabileceğini kabul etmek, hiç kimsenin mükemmel olmadığını ancak herkesin sevgiyi hak edebileceğini göz önünde tutmak gerekir. Fotolia_ _will 16 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 4

19 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 5 Evlilik Çatışmasına Sebep Olan Faktörler ve Çözüm Yolları Ödev 1 Eşinizin değiştirmesini arzu ettiğiniz ama bir türlü değiştiremediği bir davranışını düşünün. Bu davranışını kısaca yazın: 2 Sizin bu davranış karşısındaki tipik tepkinizi yazın: 3 Şimdi eşinizin bu davranışı bir daha sergilemesi durumunda gösterebileceğiniz bambaşka bir tepki seçin. Bu sefer göstereceğiniz tepki daha önceki tepkilerinizden değişik olsun. 4 Bu hafta bu kararınızı uygulamaya koyun ve sonucunu gözlemleyin. Fotolia_ _iceteastock 17 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 5

20 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 5 Evlilik Çatışmasına Sebep Olan Faktörler ve Çözüm Yolları Yapıcı Tartışabiliyor musunuz? Aşağıdaki formdan yararlanarak kendinizi değerlendirin. Bunu zaten yapıyorum. Bunu bazen yapıyorum. Bu konuda kendimi geliştirmeye ihtiyacım var. Uzun şikâyet listeleri sıralamak yerine şikâyetimi kısaca açıklarım. Şikâyetimi açıklarken asla suçlamada bulunmam. Bunun yerine nasıl hissettiğimi ve olayı nasıl gördüğümü ifade ederim. Konuşmaya mutlaka olumlu bir cümleyle başlarım. Sen diye başlayan cümlelerden ziyade ben diye başlayan cümleleri tercih ederim. Eşimin zihnimi okuyarak bunu anlamasını beklemektense ihtiyacımın ve isteğimin ne olduğunu söylerim. Nezaketimi asla bozmam. İncinmişliğimi ifade ederken daha nazik ve yumuşak cümleleri tercih ederim. Aramızdaki tansiyonu yükseltmeden tartışmaya gayret ederim. Çok sert ve haşin tavırlardan kaçınırım. Tartıştığımız konunun dışına çıkmamaya özen gösteririm. Her tartışmadan illa birimizin galip çıkması gerektiğini düşünmem. Tartışma esnasında duygularını ifade edebilmesi için eşime zaman tanırım. Affetmeyi bilirim. Herhangi bir söze başlamadan önce iki kere düşünürüm. Sözlerimin sonuçlarını kestirmeye çalışırım. Şimdi de aşağıdaki soruları cevaplayın: Kendiniz hakkında ne öğrendiniz? Hangi konular çatışmalarınızı arttırıyor olabilir? Geliştirmeniz gereken konular hangileri? 18 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 5

21 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 5 Evlilik Çatışmasına Sebep Olan Faktörler ve Çözüm Yolları Bir de Oradan Bak! Bir olaya karşı tarafın gözünden bakabilmek için Aşağıdaki adımları uygulayarak herhangi bir probleminizi çözmeyi deneyin: 1 Eşinizle son zamanlarda yaptığınız bir tartışmayı veya uzun süredir çözümleyemediğiniz bir sorununuzu düşünün ve aşağıdaki boşluğa kısaca yazın: 5 Sizce olayın çözümü nedir? 2 Sizce sorunun kaynağı nedir? Neden bu sorunu yaşıyorsunuz? 6 Eğer olayı siz de aynen onun gördüğü gibi görseydiniz bu durumda çözüm ne olurdu? 3 Şimdi eşinizin bakış açısından olayı değerlendirmeyi deneyin. O bu duruma kendi açısından nasıl yaklaşıyor? Neyi savunuyor? 7 Siz bu bakış açısının ne kadarını kabul edebilirsiniz? Bu durumda çözüm için ne yapabilirsiniz? 8 Her ikinizin olaya yaklaşımını dikkate aldığınızda çözümün ne olduğunu düşünüyorsunuz. 4 Öncelikle aranızdaki farklılığa anlayış gösterin. Her tartışmada birbirinizden farklı algılayacağınız bir nokta mutlaka olacaktır. Bunu kabul etmeye gayret edin. Bu olayda temel farklılığınız nedir? 9 Vardığınız noktayı eşinizle tartışın. Bu durumda çözüm için onun ve sizin yapmanız gerekenleri belirleyin. Fotolia_ _Adam Borkowski Fotolia_ _??? 19 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 5

22 AİLE EĞİTİMİ VE İLETİŞİMİ Evlilik ve Aile Hayatı ünite 5 Evlilik Çatışmasına Sebep Olan Faktörler ve Çözüm Yolları Stresle Başa Çıkma Rehberi 1 Sizde en çok sıkıntı yaratan stres kaynağını yazın. 2 Bu stres kaynağı sizi nasıl etkiliyor (zihinsel, duygusal, sosyal veya psikolojik olarak)? 3 Hayatta stresle başa çıkmanızı kolaylaştıran ne gibi kaynaklarınız olduğunu keşfedin. (Örneğin pratikliğiniz, güçlü kişiliğiniz, dakikliğiniz, becerikliliğiniz, hızınız, enerjiniz vb.) 4 Sahip olduğunuz duygusal kaynaklarınız/avantajlarınız neler olabilir? Yazın. (Örneğin kendinize güveniniz, empati yeteneğiniz, espri kabiliyetiniz, sakinliğiniz vb.) 5 Sahip olduğunuz çevresel destekleriniz/avantajlarınız neler olabilir? Yazın. (Örneğin aileniz, arkadaşlarınız, eşiniz, iş arkadaşlarınız, üye olduğunuz bir kulüp vb.) 6 Sahip olduğunuz zihinsel becerileriniz/avantajlarınız neler olabilir? Yazın. (Örneğin problem çözme yeteneğiniz, yaratıcılığınız, espri gücünüz, sezgileriniz vb.) 7 Sahip olduğunuz yaşam tarzınızdan kaynaklanan avantajlarınız neler olabilir? Yazın. (Örneğin sağlıklı besleniyor olmanız, spor yapmanız, hobileriniz vb.) 8 Sahip olduğunuz yetenekleri kullanarak yukarda belirttiğiniz stres faktörüyle başa çıkmanızı sağlayacak bir başa çıkma planı geliştirin. Stresinizi azaltacak ve sorununuzun çözümüne yardımcı olacak her adımı tanımlamaya çalışın. Fotolia_ _pressmaster 9 Planınızı ne zaman uygulamaya koyacağınızı ve ne kadar süre sonra başaracağınızı belirtin 10 Şimdi sıra planınızı uygulamaya geldi! 20 Evlilik ve Aile Hayatı Ünite 5