HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 20 Şubat 2012 / 8 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Ödemeler Dengesi Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşikler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanmaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri, Cari İşlemler ile Sermaye ve Finans hesaplarından oluşmaktadır. Cari işlemler; reel kaynaklarla (mal, hizmet, gelir) ilgili işlemleri ve cari transferleri; sermaye ve finans hesapları ise reel kaynak akımlarının finansmanını gösterir. Cari açık ; bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Bunda, yurtiçi büyüme oranı, reel döviz kuru, üretimdeki verimlilik, rekabet gücü, enerji ithalatı gibi birçok faktör etkilidir. Cari açığın seviyesinin yanı sıra finansman yapısı, ülkenin dış şoklara karşı kırılganlığı açısından önemli bir gösterge olarak yorumlanmaktadır. Cari açığın Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta, TCMB tarafından açıklanan 2011 yılı Aralık ayı ödemeler dengesi verilerine göre, Aralık ta cari açık $6,6 milyar olarak gerçekleşirken, 2011 yılının tamamında cari açık bir önceki yıla göre $30,4 milyar artışla $77,1 milyar seviyesine yükseldi. Yılın tamamına ait dış ticaret açığı da $33 milyar yükselerek $89,4 milyar oldu. TÜİK in açıkladığı Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre 2011 yılı Kasım döneminde işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,9 puanlık azalışla %9,1 e geriledi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış seriye göre ise Kasım döneminde işsizlik oranı, Ekim dönemine göre 0,1 puan geriledi ve %9,3 olarak açıklandı. TCMB ve TÜİK tarafından ortaklaşa yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi Ocak sonuçlarına göre, Tüketici Güven Endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre %0,2 oranında arttı ve 92,2 seviyesine yükseldi. Tüketicilerin gelecek dönemdeki satın alma güçlerine ve iş bulma olanaklarına ilişkin beklentilerdeki iyileşmeye paralel olarak artan endeksin, hala iyimserlik eşiği olan 100 puan seviyesinin altında seyretmesi, tüketicilerin genel olarak geleceğe ilişkin endişelerinin devam ettiğini gösteriyor. Maliye Bakanlığı ise Ocak ayı Merkezi Yönetim Bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. Buna göre merkezi yönetim bütçesi, Ocak ta TL1,7 milyar fazla verirken, faiz dışı fazla da TL7 milyar düzeyinde gerçekleşti. Bütçe gelirlerinde ithalatta alınan KDV gerçekleşmeleri ise, bazı yorumcuların dikkat çektiği üzere 2012 Ocak ayında ithalatta önceki aya kıyasla bir gerileme yaşanacağını gösteriyor. Zira 2011 yılı son çeyreğinde aylık ortalama TL4,3 milyar, Aralık ta ise TL4,8 milyar düzeyinde gerçekleşen ithalatta alınan KDV tutarı, 2012 yılının ilk ayında TL3,2 milyara geriledi. Bu öncü göstergenin, önümüzdeki aylarda da sanayi üretimi ve büyüme performansının tahmini açısından takip edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Yurtdışında, Yunanistan ın yılan hikayesine dönen kurtarma paketi, geçen hafta yine gündemin ilk sıralarındaydı. Paketin, bugün Euro Bölgesi maliye bakanları toplantısında onaylanması bekleniyor. Öte yandan başta Almanya, Hollanda ve Finlandiya olmak üzere Yunanistan yönetimine güvensizliklerini açıkça ifade eden Euro Bölgesi yetkililerinden paketin uygulanmasını garantiye almak ve Yunanistan üzerinde baskı oluşturmak için çeşitli öneriler de gelmeye devam ediyor. Bu nedenle paket onaylansa dahi Yunanistan kaynaklı risklerin bir süre daha gündemde kalmaya devam edeceğini ve seçim sürecine girecek ülkede tasarruf önlemlerinin hayata geçirilmesinde büyük güçlükler ve politik sarsıntılar yaşanabileceğini düşünüyoruz. Son yapılan anketlerde ülkenin iki büyük merkez partisi olan Yeni Demokrasi ve PASOK u destekleyen seçmenlerin oranının %50 nin altına düşmüş olması da (son seçimde bu oran %77,4 tü) yapılacak seçimin sürpriz sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor. Krizin Avrupa daki seyrine ilişkin bir diğer gösterge olarak, derecelendirme kuruluşu Moody s, geçen hafta başında İtalya, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve İspanya nın kredi notlarını düşürürken, İngiltere, Fransa ve Avusturya nın Aaa olan kredi notlarının görünümünü de negatife çevirdi. Geçen hafta Avrupa ya ilişkin başlıca makroekonomik veriler ise 2011 yılı 4. çeyrek büyüme verisi ile Aralık ayı sanayi üretim verileriydi. Euro Alanı nda ekonomi 2011 yılının son çeyre- KAPANIŞ VERİLERİ (17 Şubat) İMKB-100 : / $ : 1,3151 USD : 1,7505 $ / : 79,48 EURO : 2,3017 Petrol ($/varil) : 121,10 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,32 Altın ($/ons) : 1.721,89

2 20 Şubat 2012 Neden Önemli doğrudan yatırımlar gibi borç yaratmayan ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansmanı olumlu, portföy yatırımları gibi kısa vadeli ve borç yaratan kaynaklarla finansmanı daha olumsuz değerlendirilmektedir. ABD Perakende Satışlar Verisi Ait olduğu dönemde perakende satış yapılan mağazalarda kesilen fatura tutarını yansıtan veri, hemen her türlü dayanıklı ve dayanıksız malı kapsıyor. Piyasadaki ekonomik aktivitenin üçte ikisinin tüketici harcamalarından oluşması, perakende satışları önemli bir veri haline getiriyor. Perakende satışlar verisi, ekonomik konjonktüre ilişkin önemli ipuçları içeriyor. Azalan perakende satışlar durgunluğa işaret ederken, büyük oranda artan satışlar enflasyonist baskıya neden oluyor. Ayrıca bu veri, yatırımcılara perakende satış yapılan sektörlerin içinde bulunduğu durum hakkında ipuçları vermesi ile yol gösterici olabiliyor. Haftaya Bakış ğinde %0,3 daraldı. Sürpriz bir şekilde çeyreklik olarak %0,2 büyüme kaydeden Fransa nın dışında büyük AB ekonomilerinin 4. çeyrekte daraldığı görüldü. Almanya da daralma %0,2 olarak gerçekleşirken, İtalya %0,7, İspanya %0,3 daraldı. Daha küçük ekonomilerde ise görünüm daha olumsuz şekillendi. Belçika %0,2, Hollanda %0,7, Portekiz %1,3 oranında daraldı. Bu verilerle Portekiz ekonomisi yıllık bazda %2,7 küçülürken, Yunanistan da yıllık daralma %7 ye ulaştı. Euro Alanı Aralık ayı sanayi üretiminde de aylık bazda %1,1, yıllık bazda %2 gerileme oldu. Özellikle Almanya ve Fransa da sanayi üretimindeki düşüş dikkat çekici nitelikte. ABD de ise açıklanan makroekonomik veriler genelde olumlu yöndeydi. Ocak ayına ait perakende satışlar öngörülerin üzerinde %0,4 artarken, otomotiv hariç artış %0,7, otomotiv ve akaryakıt hariç artış da %0,6 olarak gerçekleşti. Öte yandan Ocak ayı sanayi üretimi %0,7 artışa işaret eden beklentilerin aksine bir önceki aya göre aynı kalırken, imalat sanayiindeki artışın %0,7 olması olumlu yorumlandı. ABD de haftanın başka bir önemli verisi olan yeni konut inşaatları, Ocak ta 675 bin adet olan beklentilerin üzerinde 699 bin adet olarak açıklandı. ABD de haftalık işsizlik başvurularının da 13 bin kişi azalarak 348 bin kişiye gerilemesi, işgücü piyasasında eğilimin pozitif yönde olduğuna işaret ediyor. Empire State İmalat Sanayi ve Philadelphia Fed anketlerinin sonuçlarına göre hesaplanan endekslerin de hızlı yükselişlerle beklentilerin üzerinde açıklanmaları olumlu yorumlandı. ABD Ocak ayı tüketici fiyatları enflasyonu %0,2 olarak açıklanırken, yıllık enflasyon da %2,9 oldu. Çekirdek enflasyon ise aylık %0,2 düzeyinde gerçekleşti. Bu durum, deflasyon yönünde bir gösterge oluşturmadığından yeni parasal genişleme beklentilerini baskıladı. Üretici fiyatları enflasyonu ise aylık %0,1 olarak gerçekleşmesine rağmen çekirdek üretici enflasyonu %0,4 ile tahminlerin üzerinde geldi. Gıda ve enerji fiyatlarında gerileme yaşanırken eczacılık, hafif ticari araç ve tütün ürünleri fiyatlarındaki artışlar çekirdek enflasyonu yukarı yönlü etkiledi. 2

3 Şub Şubat 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 10.Şub 17.Şub Değişim İMKB %3,00 İMKB %3,10 Sınai %1,31 Hizmetler %2,19 Mali %4,11 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) Şub 13.Şub 14.Şub 15.Şub 16.Şub 17.Şub İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB İMKB geçtiğimiz haftaya Yunanistan dan gelen olumlu haberler ve gün içinde yapılan ihalelerde düşen faizin etkisiyle artışla başladı. Ancak Salı günü İMKB, Yunanistan için hazırlanan yardım paketinin kullandırımının ertelenebileceği haberleri ve gelen kâr satışları paralelinde geriledi. Çarşamba günü nispeten yatay seyreden, Perşembe günü ABD ve Avrupa borsalarında yaşanan artıştan olumlu etkilenerek yükselen İMKB, Yunanistan a sağlanacak yardım paketi konusunda Pazartesi günü uzlaşmaya varılacağı beklentisiyle yükselişini haftanın son işlem gününde de sürdürdü. İMKB-100 endeksi haftayı %3 artışla puandan kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 10.Şub 17.Şub (Puan) ,53 9,34-0, ,44 9,42-0, ,51 9,41-0, ,38 9,32-0, ,05 2,87-0, ,73 3,65-0,08 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 135,31 135,74 0,43 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %2,39 Geçtiğimiz hafta Hazine ihalelerinin hedeflerin üstünde gerçekleşmesiyle faiz oranlarında aşağı yönlü bir seyir izlendi. Başarılı geçen ihalelerin yanı sıra küresel piyasalarda artan risk iştahının TL cinsi varlıklara alım getirmesi ve kurlardaki sakin seyrin TCMB yi fonlama konusunda cesaretlendirmesinin talep üzerinde yarattığı olumlu etki de faiz oranları üzerinde baskı yarattı. Hafta boyunca, TÜFE cinsi kâğıtlara görece daha fazla alım geldiği gözlendi. 4 Aralık 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftayı 6 baz puanlık düşüşle %9,32 seviyesinden kapattı. Faiz oranlarında, kurlardaki ve risk primindeki seyre bağlı bir seyrin yaşanmasını bekliyoruz. 3

4 Şub.11 Şub Şubat 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 10.Şub 17.Şub Değişim Dolar (¹) 1,7541 1,7505 -%0,21 Euro (¹) 2,3216 2,3017 -%0,86 Sepet (²) 3,5417 3,5228 -%0,53 /$ Paritesi (³) 1,3173 1,3151 -%0,17 $/Yen Paritesi (³) 77,65 79,48 %2,36 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Euro haftaya Yunanistan ın kurtarma planı için şart koşulan tasarruf tedbirlerini onaylamasının ardından hafif yükselişle başlasa da, 6 Euro Alanı ekonomisinin notunun indirilmesiyle yeniden geriledi. Hafta boyunca dar bir bantta seyreden /$ paritesi, ilerleyen günlerde Yunanistan ın kurtarılacağı yönünde gelen haberlerle yükseldi ve kayıplarının bir kısmını telafi ederek Cuma gününü 1,3151 düzeyinden kapattı. Diğer taraftan, Japonya Merkez Bankası, geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği toplantının ardından ekonomiyi desteklemek adına varlık alım programını genişleterek para politikasında gevşemeye gitti. Bu durum Yen in diğer para birimleri karşısında değer kaybetmesine neden olurken, $/ paritesi haftayı %2,36 yükselişle 79,48 seviyesinden kapattı. Risk iştahında haftalık bazda yaşanan toparlanma paralelinde TL, Dolar ve Euro karşısında hafif yükseldi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 10.Şub 17.Şub (Puan) 45 EMBI+ Endeks 615,76 619,32 3,56 Spread Türkiye Endeks 393,45 399,14 5, ,78 Spread Kaynak: JP Morgan Yunanistan ın AB ve IMF tarafından sağlanacak kurtarma paketi karşılığında uygulaması gereken tasarruf tedbirlerinin Yunan parlamentosu tarafından onaylanmasıyla geçen hafta başında risk iştahında ciddi bir artış gözlense de, hemen ertesinde Moody s in 6 Euro Alanı ekonomisinin notlarında indirime gitmesi ve ABD cephesinden gelen olumsuz perakende satış verisiyle risk algılaması arttı. Ancak sonrasında Çin in Euro Alanı ndaki sorunlara kayıtsız kalmayacağı yönünde gelen açıklamalar, Euro Alanı ndan gelen Yunanistan ın kurtarılacağına dönük haberler ve ABD makroekonomik verilerinin piyasa beklentilerinin üzerinde açıklanması risk iştahının belirgin biçimde toparlanmasını sağladı. Bu gelişmelere bağlı olarak artan risk iştahıyla gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi haftayı 13 baz puanlık düşüşle 331 den kapatırken, görece iyi performans sergileyen Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 26 baz puan inerek 340 oldu. Yunanistan a ilişkin gelişmelerin bu hafta da belirleyiciliğini korumasını bekliyoruz. 4

5 Şub.11 Şub Şubat 2012 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil 130 Petrol , , Yunanistan ın uluslararası yardım paketini alabilmesi için gereken tedbirleri parlamentodan geçirmesinin ardından /$ paritesindeki gelişmeler paralelinde altın fiyatları geçtiğimiz haftaya pozitif tarafta başlamasına rağmen, teknik satışların sürmesi ile hafta genelinde nispeten yatay seyretti. 6 Euro Alanı ekonomisinin notunun indirilmesiyle Perşembe gününe kadar değer kazanan Dolar altın fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluştururken, haftanın son iki günü Dolar daki değer kaybı paralelinde altına alım geldi. Karışık risk sinyalleri de altını destekledi. Bu gelişmeler sonucunda altın fiyatları haftalık bazda %0,1 artarak $/ons seviyesinden kapandı. Geçtiğimiz haftaya Yunan parlamentosunda kabul edilen tedbirler sonrasındaki talebe yönelik iyimserlikle pozitif alanda başlayan petrol fiyatları, Moody s in bazı Avrupa ülkelerinin notunu düşürmesi ile birlikte Salı günü değer kaybetti. Ancak haftanın ilerleyen günlerinde petrol fiyatları, Orta Doğu kaynaklı arz endişeleri, Euro Alanı na yönelik iyimserlik, İran ın Fransa ve İngiltere ye petrol ihracını durdurması ve Çin in bankalara uygulanan zorunlu karşılık oranlarını düşürmesi paralelinde yukarı yönlü bir seyir izledi. Brent türü petrolün spot fiyatı, %2,5 artışla haftayı $/varil 121 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 20 Şubat Hazine Ocak Ayı Merkezi Yönetim Bütçesi Hazine Ocak Ayı Dış Borç Verileri 2 Yıl Vadeli, İtfa Tarihli, TL Cinsi Gelire Endeksli, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Senet İhalesi 21 Şubat TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Piyasa Beklentisi: Mevcut Politikalar Değişmeyecek) 22 Şubat TCMB Şubat Ayı II. Dönem Beklenti Anketi Hazine İç Borç Ödemesi (1.377 Milyon TL) ABD Ocak Ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 4.69 Milyon Adet) 23 Şubat TCMB Şubat Ayı Kapasite Kullanım Oranı TCMB Şubat Ayı Reel Kesim Güven Endeksi Almanya Şubat Ayı IFO Endeksi 24 Şubat TÜİK Şubat Ayı Sektörel Güven Endeksi Kültür ve Turizm Bakanlığı Ocak Ayı Giriş -Çıkış Yapan Yabancılar ve Vatandaşlar ABD Ocak Ayı Yeni Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: 315 Bin Adet) ABD Şubat Ayı Reuters/Michigan Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 73) 5

6 20 Şubat 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6